Discussie over witmakers Prijsbewust op in kaaswinkels zoek Voetangels voor Europese geldunie Criminaliteit in discussie Nederland blijft biologisch actief s HONGAARSE WEEK 1871 [ERDAG 20 FEBRUARI 1971 LE1DSCH DAGBLAD £IDEN In het wereldje van de „witmakers" is deze It nogal wat beroering ontstaan. Oorzaak waren de merende berichten uit de Verenigde Staten, waar en- grote wasmiddelenconcerns bekend maakten, bij hun ld tegen de Grote Vergeler, geen enzymen meer te zul- gebruiken. Wasmiddelanreus Proctor and Gamble Ide de Amerikaanse huisvrouwen mee er volledig mee uilen stoppen, terwijl ook Colgate-Palmolive en Lever ithers plannen hebben om het enzymenbestanddeel in wasmiddel tot een minimum te beperken. me- 17 fe- n dt van t oog door ln di sma- plotselinge bezwaren tegen de gische voor- en hoofdwasmidde- in de VS werden vooral op gang acht door „ombudsman" Ralph ?r, de man die al eerder voor op- idding zorgde rond de cyclama- (kunstmatige zoetstoffen) en die nimmer aflatende ijver van trekt tegen de onveilige auto. *as de man, die de Amerikaan- ïeerd.federale Handelsraad liet weten enzymen zo spoedig moge dienden te verdwijnen, omdat ano.LVaarliJk waren voor de gezond- ssing staaif aanval op de enzymatische hon-fcriddelen had een lawine van I„ ties tot gevolg. Zo fel waren de 0p. rschuwingen van artsen en publi- spra- 111 consumentenbladen, dat de ideri rlkaanse huisvrouw, die het bio- .U noc IrArt met ena- tron- ben dster loort mig« fnte met ch actieve wasmiddel pas kort Ie ijlings overschakelde op was- Ielen zonder enzymen. Uitvloei- ook, dat de regeringscommissie het ogenblik een uitgebreid on- oek instelt naar de gevolgen van gebruik van enzymen. Geveld r, hun aar nog voor het eindoordeel van commissie bekend is geworden, Salomons-oordeel over het nieu- produkt al geveld; De Ameri- ïse huisvrouw vertrouwt het niet de omzet loopt terug en daar- besloten de producenten de en- len uit de waspoeder te verwyde- En dan te bedenken dat nauwe- 2 jaar geleden de Amerikaan- wasmiddelenconcerns alles in het k stelden om Amerika bewust I naken van de voordelen van en- atische wasmiddelen, is ar >lgate-Palmolive bijvoorbeeld liet, [een ïeer dan vijftig miljoen gezinnen zou is proefpak Axion bezorgen stunt die twaalf miljoen dollar, te en mede dank zij de inten- e televisiereclame leek het biolo- h wasmiddel het pleit te gaan nen. Tot het ogenblik dat Ralph Ier zijn actie begon. Wat zijn nu zo gewraakte enzymen? We vin- ze terug in alle levende organis- bij mens, plant en dier, omdat onmisbaar zijn bij de stofwisse- Ons speeksel bevat bepaalde en- len, die het zetmeel omzetten in [fen, die gemakkelijker in ons td kunnen worden opgenomen en in de maag worden enzymen af theiden, die tot taak hebben ons dsel af te breken. Afbraak q feite gebeurt er by een wasmid- met enzymen hetzelfde. Enzymen men de werkzame bestanddelen, in korte tijd vet- en andere stof- in de weefsels van ons textiel reken zodat alles weer schoon oorschijn komt uit wasmachine of sutomaat. Bij de fabricageproces van enzymen bevattende was- idelen zyn aanvankelijk nogal klachten opgetreden onder het soneel, dat veelvuldig in contact am met de enzymen. Er traden itief gezien veel huidirritaties op ook op aandoeningen aan de lucht gen met name astma bleek een ongunstige uitwerking te >ben. Verbetering van deze pro- ïtiemethoden waardoor de enzy- n nu direct worden verpakt in een tpbolletje maakte aan deze klach- ook in ons land een einde. Nadelige gevolgen bij huisvrou- n, die. wasmiddelen met enzymen bruiken, zijn in ons land voor zo- bekend nog nooit voorgekomen, el in Engeland, waar huidartsen, laar in vakbladen adviseerden bij derzoek naar huidklachten ook te ormeren naar het gebruik van zymatische wasmiddelen. Gealar- ierd door deze berichten uit En- land in combinatie met de steeds rker wordende geruchten uit de droeg minister Veringa (Volksge- ïdheid) de adviescommisie Waren t op een uitgebreid onderzoek in stellen naar de gevolgen van het oruik van biologisch actieve was- ddelen. Verwacht wordt dat het idrapport volgende maand ter nnis van de minister zal worden bracht. De kans bestaat dat de mi- ster de wasmiddelenproducenten verplichten op biologisch actieve asmiddelen een waarschuwing af drukken om het wasmiddel zo min logelijk in contact te brengen met huid in verband met het mogelij- gevaar voor huidaandoeningen. Geen gevolgen ook in Nederland de wasmid- ilenconcern8 zullen besluiten om enzymen uit hun grote voordeel- akken en dozen te halen ziet er voor iplg nog niet naar uit. Fabrikan- tn wijzen er met nadruk op, dat og geen enkel nadelig gevolg voor consument is aangetoond en dat trwijl de Nederlandse huisvrouw nu I zeven Jaar met kwistige hand auwsluiervernietigers in de was- achlnestrooit. Die langere ervaring Door Bram van Leeuwen Is voor de fabrikanten een belang rijk argument. „Bovendien zijn de wasgewoonten ln Amerika heel anders", aldus een van de directeuren. „De zaak is daar gewoon misgelopen door de gro te stroom van negatieve berichten. In Nederland daarentegen strijden de biologische wasmiddelen steeds harder mee om de spreekwoordelijke reinheid van de Nederlanders te be vorderen. Nadat Blotex op de markt gebracht door het AKZO con cern de spits afbeet in 1963 is Ne derland biologisch overrompeld. 300 miljoen Unilever heeft haar aandeel met Luvil, Swiftex (voorwas), All, Omo en Swift (hoofdwas) AKZO met Bio- lon naast „good-old" Biotex, Persil, met Henc-o-mat en Fakt en Proc tor and Gamble met Ariel en Dash. Van deruim driehonderd miljoen gulden die de Nederlandse huisvrouw aan wasmiddelen uitgeeft gaat op het ogenblik al meer dan de helft naar de biologisch actieve wasmid delen. Commercieel gezien blijft het voor de Nederlandse zeepfabrikanten ook ln de toekomst bijzonder interessant wasmiddelen met enzymen te ver kopen. Alleen een negatieve uitkomst van het onderzoek zal daarin ver andering kunnen brengen. Die kans lijkt overigens maar klein, want de hoeveelheden enzymen die aan een wasmiddel worden toegevoegd zyn bijzonder gering en worden in de was vrij snel afgebroken. Het kan de moeite lonen, als con sument de prijzen van kaas in ver schillende winkels eens te vergelij ken. Er zitten flinke verschillen tussen de duurste en de goedkoop ste zaken. De winkelprijzen verto nen weinig of geen samenhang met de kaasmarktnoteringen. Duur zijn vooral nog altijd de voorverpakte stukken kaas in de supermarkten. Kaas is bij de supermarkt gewoon lijk prijziger dan in de zuivelwin- kels. Zelfs bij speciale aanbiedingen heeft de prijsconcurrentie van wa renhuizen, grootwinkel- en filiaalbe drijven weinig te betekenen. Dit blijkt uit een prijzen-steek- proef die wy in een tamelijk groot aantal plaatsen in het land hebben gehouden. In grote en middelgrote steden en in dorpen. Bij grote en kleine winkels en op de markt. De steekproef is in de voorbije paar weken genomen. In die periode bleven de prijzen op de kaasmarkt constant. Al maanden staan name lijk de Leeuwarder noteringen voor Jonge Goudse kaas op circa 3,50 ADVERTENTIE ffli LEIDEN aan Rijksweg 4. Amsterdam - Den Haag In samenwerking met het welbekende Hongaarse hotelconcern „Pannonia" zal in ons restaurant een plaats vinden. Van zaterdag 27 februari t/m vrijdag 5 maart a.s. worden dan Iedere «vond specifiek Hongaarse gerechten geserveerd. Niet alleen zullen voedsel, wijnen en personeel uit Hongarije komen, maar tevens zal er een compleet zigeunerorkest uit Hongarije voor dit speciale gebeuren overgevlogen worden. Voor tefelreserveringen: tel. (01710) 45222. GOUDSE VOLVET EDAM 40 jong licht bel. belegen Jong belegen Albert Heyn 52 niet voorr. 61 51 56 Simon de Wit 52 57 61 56 niet voorr. Centra aanb. (50) 63 73 niet voorr. 64 V D 54 58 61 52 54 Hema 54 58 61 52 54 Byenkorf 61 63 76 58 59 Winkels grote stad 50 56 58 50 52 Winkels kleinere plaatsen 60 63 66 60 63 Markten 48 50 52 48 50 per kilo, en voor Jonge Edammer op f 3.30. Dus daaraan kunnen de ver schillen niet liggen. Er is gekeken naar de prijzen jon ge, licht belegen en belegen volvette Goudse kaas, en naar die van jonge en belegen Edam (40 Dit zyn de meest aangeboden soorten, waar bij in het algemeen de kenners- smaak niet zozeer mee speelt, zodat de boodschappenprijs voorop staat. In de tabel noteerden wij de ver koopprijzen per ons. Zoals uit de prijzentabel blijkt, ziju de supermarkten en warenhui zen meestal duurder dan de zuivel- winkels in de grote steden. Ze zijn ook prijziger dan de marktkooplui. Wel zijn zij vaak wat goedkoper dan de doorsnee-winkel in kleinere plaatsen, waar de prijsconcurrentie voor kaas meestal niet zo groot blijkt te zijn. In onze lijst zijn voor winkels en markten de gemiddelde prijzen van een flink aantal genomen. In bijna alle gevallen bieden de warenhuizen en supermarkten de klant het na deel dat hij nooit naar wens een hoeveelheid kan kopen, doch moet kiezen uit willekeurige blokken kaas-in-plastic met dikwijls veel korst. Gelukkig staat tegenwoordig bijna overal de kiloprijs op de prijsetiket- ten van voorverpakte kaas, zodat de klant nog kan nagaan hoe duur hij uit is. Bij ons beperkt onderzoek bleek al leen het warenhuis De Bijenkorf aan deze duidelijkheid niet mee te doen. En dan is het moeilijk te ra den of men goedkoop uit is of duur, als er op het prijsetiket alleen maar staat: „Gewicht 378 gram - Prijs 2,35". In de tabel hebben wij daarom ook de bij de Bijenkorf ge noteerde prijzen omgerekend per ons. Met kaas worden nogal eens „voor deel-aanbiedingen" gedaan. In onze controleperiode verzamelden wij ook een aantal van die aanbiedingen, en het is opmerkelijk daar in te zien wat men soms „voordeel" noemt. O Een plaatselijke supermarkt in een provinciestad adverteerde met hele Edammers van 1700 gram voor 6.98. Als men dat omrekent, zit er inderdaad stevig voordeel in die aanbieding, want die komt neer op 41 cent per ons. Een cash-and-carry in een ande re plaats, daarentegen, noemt Jonge Goudse van 2,50 per pond uitzon derlijk goedkoop. En dat is nu weer niet zo indrukwekkend: per ons 50 cent. Dit Uniekaas STER-reklame biedt aan: vijfhonderd gram be legen kaas, tijdelijk voor 3,09". Voor bijna 62 cent per ons is dat nu niet bepaald een prijsstunt. Belegen kaas kost in een Vivo- aanbieding ook nog altijd bijna 60 cent per ons evenals bij A en O. Bij Centra kost „afgeprijsde" jonge kaas nog 50 cent per ons. Voor een „voordeel-aanbieding" hoeft men dus niet snel naar een andere winkel te gaan. Het beste is het. een vaste, altijd voordelige winkel of handelaar te zoeken. Die zijn er, gezien de door ons gecon stateerde prijsverschillen. (Van onze juridische medewerkster) Heeft onze maatschappij de criminaliteit die zij verdient? Inaugurele rede van prof. dr. J. van Wehring, hoogleraar crimi nologie Amsterdam. Het begrip strafbaar feit in de rechtsvor ming „openbare les van mej. dr. 4. M. Bos. lector rechtasoclolo- fie ln Groningen. Wij hebben een te eenzijdig beeld van de criminaliteit. Be grippen als misdaad en delin quent zijn emotioneel beladen en roepen vooral associaties op met de zware criminaliteit, zo als moord en bankroof. Deze vorm van criminaliteit ia vrij stabiel, maar vormt slechts een fractie van de totaal geregis treerde criminaliteit, die ter ore van de politie komt. En ook de ze geregistreerde criminaliteit is maar een deel van de werkelij ke criminaliteit. Wie een straf baar feit begaat weet dat hij een kans loopt gepakt te wor den. Niet iedereen die met een stuk in zijn kraag achter het stuur gaat zitten wordt door de politie betrapt. Bij delicten als verkrachting, blijft het doen van een aangifte bij de politie in het merendeel der gevallen achterwege. Toch wordt de fic tie: „Wij zijn de goeden en de misdadigers zijn de anderen", opgehouden. Onderzoekingen op het ter rein van de zogenaamde witte boorden-criminalitelt hebben het ouderwetse misdaadbegrip ontluisterd. Strafwaardig gedrag blijkt onder de betere standen als regel binnenskamers te wor den afgedaan. Dit blijkt uit onderzoekingen in bedrijven waar bijv. kwesties van verduis tering niet worden aangegeven bij de politie, maar wel kun nen leiden tot ontslag van de dader. Belastingfraudes worden door de inspectie opgespoorden afgedaan en daardoor minder snel ingedeeld bij het begrip cri minaliteit. Ten onrechte ove rigens, want de schade die door belastingontduiking of het ple gen van economische delicten wordt veroorzaakt overtreft over het algemeen verre de door de gemiddelde diefstal veroorzaak te schade. Een andere uitkomst van onderzoekingen: is een strafbaar feit eenmaal ter kennis van de politie gebracht, dan blijkt dat bij een betere socia le status de kans om voor de rechter te komen en uiteindelijk veroordeeld te worden, aanzien lijk kleiner is dan geldt voor de lagere milieus. Vanwaar deze overmaat aan srafrechtelijke sancties voor bijvoorbeeld diefstal, in verhou ding tot wanprestatie? Dit laats te kan aanleiding geven tot faillissement met alle onplezie rige consequenties vandien. Kan men hieruit een bevoorrechting van de betere standen lezen? De Amsterdamse criminoloog formuleerde dit dankbeeld scherp: „Het strafrecht is een middel om de waarden van de „establishment" te continue ren., een duidelijk politiek in strument dus. Anderen dan daders Deze moderne opvattingen met betrekking tot het misdaad- begrip zijn tamelijk nieuw en verre van algemeen aanvaard. Prof. Hoefnagels, de Rotterdam se criminoloog wees op de ver geten groep van de „anderen dan daders" en de sociale wis selwerking die er bestaat ten aanzien van daders en hun me demensen. De beide redes, waar mee deze maand lector Bos en prof. Van Wehring hun ambt aanvaardden, gaan van een soortgelijke visie uit. Beiden wijzen op een vertekening van het misdaadbegrip. Crimino logen en sociologen zijn er tot nu toe teveel van uit gegaan dat misdadig is, wat de wet straf baar stelt. Vandaar dat de schijnwerper van hun onderzoe kingen steeds gericht werd op de groep min of meer toevallig tegen de lamp gelopen misdadi gers. Dat we daar langzamer hand veel van weten is nuttig, maar valt onder het hoofdstuk rechtshandhaving, een terrein waar vooral juristen zich op thuisvoelen. Sociologen kunnen een inbreng hebben bij de rechtsvorming om vooral ln de toekomst de strafwet uitsluitend op rationele gronden in te scha kelen is het van belang na te gaan wanneer dit zinvol gebeu ren kan. Mej. Bos definieert strafwaar dig gedrag als „een handeling die schade veroorzaakt aan een of meer leden van de gemeen schap, en waartegen optreden met een strafsanctie effectief, voordelig en nodig is". Ook bij de nieuwe strafbare feiten zo als bijv. de strafbaarstelling van rassendiscriminatie wordt nog te weinig rationeel te werk ge gaan. Een belangrijke vraag is:* wordt het afkeurenswaardig ge drag door de strafbaarstelling werkelijk bestreden of niet? Als dit niét het geval is, of uiterst twijfelachtig is. dan is dat al een reden om het strafrechtelijk ap paraat niet in te schakelen. Dit is namelijk een bijzonder dure vorm van gedragsbeïnvloeding, terwijl het allerlei mogelijkhe den van willekeur in zich draagt. Als mej. Bos aan de hand van haar definitie de wetgeving van vroegere datum beziet, dan con stateert zij „over-legislation" (.een overdreven aandacht van de strafwetgever) op het gebied van de pornografie en de drugs Met name dit laatste punt is strafrechtelijk gezien uniek, om dat hier de dader tegen zichzelf in bescherming genomen wordt. Bij zelfmoord heeft de straf wetgever dit niet gedaan. HIJ had dit kunnen doen door poging tot zelfmoord strafbaar te stellen. „Under-legislatlon" (dus een tekort aan strafrechtelijke belangstelling) ziet mej. Bos op het gebied van de economische delicten, de aantastingen te gen het milieu, zoals systemati sche bodemvervuiling. In hoe verre het strafrechtelijk systeem bruikbaar is om dit gedrag gunstig te beïnvloeden, hangt van een aantal factoren af, zo als de doelmatigheid in verhou ding tot de kosten. Een be langrijke factor is hierbij ook de mogelijkheid langs ande re dan strafrechtelijke weg een gunstig gedragsbeïnvloeding te bereiken. Tenslotte gaat het om het uiteindelijk doel „het opti maal welzijn van de bevolking" te bevorderen. Strafwetgeving is door haar ongunstige bijwerkin gen op zichzelf altijd een laats te redmiddel. Strafbaarstelling van het afkeurenswaardig ge acht gedrag, vormt dikwijls een schijnoplossing die bovendien het opsporen van de werkelijke oorzaak van het wangedrag dik wijls in de weg staan. Werkelijk oorzaken die in de structuur van de samenleving gezocht moeten worden, zoals de wo ningnood of de overvolle schoolklassen. Zo noemt prof. Van Wehring het reëel by kra kers niet te spreken van huis vredebreuk, maar van woord breuk van politici. Toen de eerste stoommachine in gebruik kwam, kleefden er allerlei gebreken aan en het eerste vliegtuig was bepaald geen succes, evenmin als de eerste toepassing van verdo vingsmiddelen door tandartsen en bij operaties. Alle begin is nu een maal moeilijk en daarom baart het geen verwondering dat de eerste pogingen om de Europese gemeen schap tot een hechte monetaire unie aaneen te smeden beslist niet van een leien dakje verlopen. Er zijn voor het einddoel is bereikt zo veel klippen te omzeilen en voetan gels uit de weg te ruimen dat som mige mensen, die dagelijks met het internationale geldwezen te maken hebben, zich afvragen waar Europa wel aan gaat beginnen en zeker of het allemaal wel goed zal aflopen. Een ding is echter zeker en dat is dat er een oplossing moet worden gevonden voor de monetaire unie, al was het alleen maar om een inter nationaal tegenwicht te verkrijgen tegen de positie van de dollar nu het pond sterling als gevolg van ontelbare stakingen en het achter blijven van de arbeidsproduktiviteit tot een zoveelste rangs valuta is ge degradeerd. Na veel haken en ogen is er vo rige week in Brussel tijdens een bijeenkomst van de ministers van buitenlandse zaken en financiën een principieel besluit genomen dat de verwezenlijking van de monetaire utopie een paar stappen dichter tot de oplossing kan brengen. Geduren de vijf Jaar kan er gedokterd wor den aan de verdere uitwerking van de unie, die moet leiden tot een uniform geldstelsel, waarbij het niet geeft of men Franse francs ont vangt of Duitse Marken, of door inflatie verweekte guldens. Het is echter nog toekomstmuziek eer het zover is. Net als de olie magnaten in hun akkoor dmet de olieproducerende landen hebben de ministers ln het EEG-overleg tijd gekocht om te zien hoe alle klippen kunnen worden omzeild. Enthou siaste uitlatingen dat het akkoord van Brussel de belangrijkste stap betekende welke Europi zette na de afsluiting van het verdrag van Rome tekenen echter wel hoezeer by de hogere instanties begrip be staat voor de noodzaak om tot een monetaire aaneensluiting te gera ken. Indien de politieke wil aanwezig blijft zal het mogelijk zijn om over vijf Jaar uit te maken of en hoe de samensmelting van Europa verwe zenlijkt zal worden. Het gaat name lijk niet alleen om de volledige in wisselbaarheid van de munten der aangesloten landen, maar tevens om een hechte economische en budge- taire samenwerking. Het een kan niet zonder het ander bestaan. De enige mogelijkheid om een goede afstemming te bereiken moet gezocht worden in de overdracht van een aantal nationale bevoegdhe den aan een instantie, die in de toekomst de dienst moet uitmaken in Europa. Uiteraard is dat een heet hangijzer voor de Fransen en voor hen niet alleen, want het valt niet mee om de nationale parlementen zover te krijgen dat zij de beschikkings macht over financiële zaken moeten overlaten aan nieuw in het leven te roepen supranationale organen, ter wijl het nog maar erg dubieus is of er dan een Europees parlement zal bestaan dat werkelijk toezicht kan uitoefenen op de supranationale or ganen, of dat het nog een praatcol lege ls, dat de autoriteiten kan pes ten met onaangename en vaak overbodige vragen. Gemeenschapsniveau De economische en monetaire unie betekent dat de belangrijkste economisch-politieke beslissingen op gemeenschapsniveau zullen worden genomen, zo staat het in de resolutie van de raad van ministers, wel ke na afloop van de Brusselse be sprekingen werd opgesteld. De hier voor noodzakelijke bevoegdheden dienen van het nationale vlak naar dat van de Gemeenschap te worden overgebracht. Verkoop zoiets eens aan de chauvinistische Fransen of ln de toekomst aan de nn" altijd op een eiland wonende Engelsen. Vandaar dat er maar stapvoets zal worden voortgegaan op de weg naar de vervolmaking van de Euro pese gemeenschap. Aanvankelijk was gedacht dat een overgangspe riode van drie Jaar voldoende zou zijn o-n de weg naar het hiw'ilk voor te bereiden, maar nu zijn de ministers tot inzicht gekomen dat een verlovingstijd van vijf jaar toch wel het minste is. Zijn de partners dan nog niet be reid om alle wel en wee van het huwelijk te aanvaarden, dan kan de verloving worden verbroken en wor den de geschenken teruggegeven. Het lijkt haast of het in Brussel om gewone mensen is gegaan. Gedurende de verlovingstijd moet een procedure van overleg worden Ingesteld om zover te komen dat de begrotingspolitiek ln overeenstem ming met de gemeenschappelijke doeleinden wordt gevoerd. Het kan dus niet zo zijn dat de ene partner het geld over de balk gooit, terwijl de ander elk dubbeltje omkeert om het nestje te bouwen waarin de echtelieden harmonieus kunnen samenleven. Het lijkt wel een wensdroom om de schuimbek kende Calabriër, die op de barrica den van Reggio Calabrië staat om op te komen voor de vermeende rechten op provinciale hoofdstad boven die van het veel mooiere Ca- t*»n- iet eei styfkoppige, zuinige Friee. Misschien zal de Jonge Drees bij de stembus zoveel zeggenschap ver krijgen dat de subsidies op het. ho ger onderwijs omlaag gaan, maar anders zal de groei naar de mone taire unie het noodzakelijk maken dat er naar uniformering van het beleid ten aanzien van het onder- wys wordt bereikt binnen de zes en straks wellicht binnen de tien lan den wordt gestreefd. Een zekere harmonisering op fiscaal gebied moet tot stand komen. De geld- en kredietpolitiek dient hecht te wor den gecoördineerd en de Integratie van de ka a lm arkten moet wor den verstevigd. Sinterklaas zou er zelfs geen raad mee weten, maar de op timistische utopisten van Brussel zien toch wel mogelijkheden. De goegemeente rest in zo'n geval niet anders dan de duimen te draalen in de hoop dat 'och nog wat van terecht zal komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1971 | | pagina 7