Wsmt
erband tussen flats en sexboetieks
z,*%D1*Q
^aw—i
„Apen die gedwongen zijn
zeer dicht op elkaar te leven,
worden steeds agressiever en
komen tot pseudo-seksuele
handelingen. Dat zelfde is het
geval met mensen."
ERDAG 20 FEBRUARI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
n:j' >-
£hk«E DEEëè
JMP
[TRECHT (GPD) „Zo lang je doorgaat met het opstape-
van mensen in saaie flats in onafzienbare nieuwbouwwij-
zal de behoefte aan sexboetieks blijven bestaan". Dat zegt
Utrechtse architect Sj. Wouda. Hij baseert zijn uitspraak op
ire en William Russells „Apenrotstheorie", ontwikkeld na
gdurig observeren van apen in gevangenschap. Het echtpaar
ssell komt tot de conclusie dat apen die gedwongen worden
r dicht bij elkaar te leven, steeds agressiever worden en in
pannen situaties komen tot allerlei pseudo-seksuele hande-
;en. Datzelfde is, aldus de twee biologen, het geval met. men-
in overbevolkte landen. Volgens Wouda blijkt uit de enor-
vlucht van bijvoorbeeld de sexcontactbladen overduidelijk
toenemende behoefte aan pseudosex. Uit die groeiende be-
gstelling voor het surrogaat trekt het met het echtpaar Wil
lis de conclusie dat het fundamenteel fout zit met onze
atschappij. En hij is er tenslotte architect voor om daarbij in
eerste plaats te denken aan de woningbouw.
hun apen-onderzoek vonden de
sells veel kenmerkende verschil-
tussen pseudo-sex en „echte" sex.
n zijn, in vergelijking met men-
vrij ongecompliceerde wezens,
ligt in de mensenmaatschappij
maal wat ingewikkelder dan op
apenrots.
och zijn heel wat verschillen zelfs
een ongeoefend oog duidelijk te
Maar een specialist vindt er na-
rlijk meer. Zo'n specialist is dr.
van Ussel, werkzaam op de af-
ng preventieve en sociale psy-
itrie van de medische faculteit in
ter dam.
een boek dat de op het eerste
icht wat merkwaardige titel „Af-
eid van de seksualiteit" draagt,
ilyseert Van Ussel de veranderin-
in de houding ten opzichte van
sex. Eén van zijn conclusies is,
het woord „seksualiteit" een on-
likbare term geworden is en ver-
Door
Dick Franssen
vangen dient te worden door de
woorden „intiem menselijk gedrag".
Dat intieme menselijke gedrag maakt
deel uit van het hele menselijke ge
drag en moet daarom niet als een
geïsoleerd iets worden beschouwd, al
dus Van Ussel, die met zijn boek met
name in de NVSH nogal wat twee
dracht heeft gezaaid.
Verkopers van pseudo-sex dienen
zich aan in allerlei gedaantes: als
prostituées, als sexshopwinkeliers,
als bioscoopexploitanten.Illustratief
is in dit verband de manier waarop
het Utrechtse bioscoopconcern Wolff
het publiek warm probeert te maken
voor de films in sex-bioscoop Palace.
I Een kleine selectie uit de Palace-
advertenties van de laatste maanden
levert het volgende op.
„Het zal je maar gezegd worden
op het Vredenburg en dat voor een
paar guldens: „Ik geef me aan ie
dere man". En kom rustig eens over
dag. Ook uhet is binnen toch don
ker".
O „Een onstuimige zigeunerfamilie
doet alles in de vrije natuur.na
tuurlijk allesen je houdt het niet
voor mogelijk hoe vaak dat kan
in anderhalf uur. „Het wilde bloed".
In schaamrood en andere vurige tin
ten".
De sex-happening van het jaar:
„Lady Godiva". Naakt op een paard;
u geniet zoveel meer".
„Ze is gek van pop, sex en
drugs, laat zich doorgeven en gaat
door de zijdeur af. Ze hoort bij de
uitrusting van een popgroep, deze
„groupie girl".
De firma Wolff verkoopt gezien
het ironische toontje van haar ad
vertenties de pseudo-sex dus dui
delijk als pseudo-sex, althans wan
neer zij in Palace wordt vertoond.
Grappig is het verband dat in de
„groupie girl"-advertentie wordt ge
legd tussen pop, sex en drugs. Wie in
Kralingen geweest is, weet dat sex
in het rijtje niet zo'n opvallende
plaats inneemt.
Van Ussel: „Volwassenen hoopten
tijdens het popfestival veel sex-acti-
viteiten te zien, maar zij kwamen
bedrogen uit. de Jongeren gedroegen
zich helemaal niet sexy. Steeds meer
jongeren vinden dat de oudere ge
neratie door het seksuele behekst is.
Sommige hippies weten misschien
niet eens wat precies met het
seksuele bedoeld wordt.
„Plastic"
De hippies geven aan het hele sex-
gedoe en aan de cultus van de sexy- j
schoonheid soms dezelfde benaming
als aan de andere goederen die zij
van de consumptiemaatschappij krij
gen: het is „plastic". Namaak, surro
gaat, waarin de originele goede smaak
verloren is gegaan. Het fabrieksbrood
is voor hen „plastic", evenals het
handelsfruit en de sex.
Bij de Jeugd vormen de wijzigin
gen op het gebied van het „seksuele"
slechts een onderdeel van een groter
geheel: de eis tot invoering van di
recte democratie, het invoeren van
nieuwe woorden, nieuwe kleding,
nieuwe dansen. Tijdens de laatste
vier eeuwen heeft de jeugd waar
schijnlijk nooit zo intens en veelvul
dig van muziek genoten als tegen
woordig. Zij is voor haar een nieu
we levenswijze geworden, een vorm
van lustgenieting en zelfs een ideo
logie. De houding tegenover de ar
beid, de liefde en andere hechtingen
aan personen en zaken, de zin van
het studeren, kortom het hele be
staan wordt aan bezinning onderwor-
pen".
Nog aanmerkelijk sneller dan de
bevolking groeit op de „Apenrots Ne
derland" de hoeveelheid goederen die
de „apen" om zich heen verzamelen.
Overbevolking is niet meer alleen een
kwestie van teveel mensen, maar ook
van auto's, caravans, speedboten,
tweede woningen, milieuverontrei
niging. Om het getij te keren zouden
twee dingen nodig zijn: beperking
van het kindertal en beperking van
de materiële behoeften.
In feite betekent dat echter dat
er een totaal nieuwe mentaliteit moet
komen, ook op seksueel gebied. De
sex staat immers niet los van de rest.
Volgens Van Ussel bestaan er drie
visies op de seksualiteit: een negatie
ve (seks is niks», een positieve (sex
is alles) en een totaal menselijke
(sex is een geïntegreerd deel van
ons leven). Van Ussel vindt de posi
tieve én de negatieve visie „eng
seksueel", omdat bij deze visies de sex
losgekoppeld is van het totale mens
zijn.
Vanzelfsprekend heeft hij weinig
goede woorden over voor vertegen
woordigers van de negatieve visie,
die overigens langzamerhand uit
sterven. Toch zijn er nog altijd men
sen die seksueel contact alleen maar i
gerechtvaardigd achten in het licht:
van de voortplanting. En dan te be- 1
denken dat volgens de onderzoekers j
Kinsey (V.S.) en Zetterberg (Zwe-1
den» slechts één op de 1000 A 1100
paringen zwangerschap oplevert.
Van Ussel heeft echter ook bezwa
ren tegen het doorslaan naar de an
dere kant, tegen het ophemelen van
de seksualiteit als het alleenzaligma-
kende. Overigens vindt hij het be- j
grijpelijk dat dit laatste op het ogen
blik gebeurt. Generaties lang is de i
seksualiteit in de ban geweest met al-
le frustraties vandien. Nu de ban
vloek is opgeheven worden er over
dreven voorstelling van zaken ge
geven.
Daarin schuilt helaas het levens
grote gevaar, dat mensen die tot dus
ver met hun sex geen grote proble
men hadden, gaan denken dat er
toch iets mis moet zijn als ze niet
aan groepssex en partner-ruil doen of
zich beperken tot enkele vertrouw
de houdingen.
Van Ussel haast zich te verklaren
dat zij zich echt niet ongerust hoe
ven te maken. Ze moeten zich niet
laten intimideren door onverdraag
zame betid)weters die iedereen een
„modieus" seksueel gedragspatroon
willen opdringen.
Met het brengen van de seksuali
teit uit de taboesfeer zijn dus niet
alle problemen opgelost. De grote
winst moet zelfs nog worden bin
nengehaald. Maar dat kan pas ge
beuren als de maatschappij wezen
lijk verandert.
Van Ussel: „In onze maatschappij
spelen de concurrentie, de competi
tie, de prestatiedwang, de consump
tiedwang, de machtsconcentraties, 't
bezit een grote rol. Het kan niet an
ders dan dat hiervan een wezenlijke
invloed op het seksuele, de liefde, de
sociale relaties uitgaat".
Het is geen wonder dan in een we
reld van „prestatie-sex" een bijzonder
grote rol wordt toegekend aan het
orgasme. Boeken worden er op het
ogenblik over volgeschreven. Vrou
wen die het orgasme niet of niet
dikwijls beleven, zien zichzelf meer
en meer als probleemgevallen. Heel
sterk centraal in de „prestatie-sex-
cultuur" staan de genitaliën. Wie wat
willekeurige sexbladen doorbladert
stuit om de haverklap op close-ups
van geslachtsorganen.
Jan Cremer
Jan Cremer heeft in een interview
in het Algemeen Handelsblad laatst
gezegd, dat in de Nederlandse sex
bladen genitale obsessies moeten
doorgaan voor seksualiteit. Het sprak
hem totaal niet aan.
Sex-uitgever Rob Spljkstra uit Gro
ningen uitgeverij Aquarius» kan
zich Cremers teleurstelling heel goed
voorstellen. Ook hij heeft als privé-
persoon weinig belangstelling voor de
inhoud van zijn Prick, Kick en Love
Color die dat moet gezegd wor
den qua inhoud en grafische vorm
geving trouwens een stuk boven het
gemiddelde uitsteken. Spijkstra mikt
dan ook niet op de sexboetiek („voor
mijn gevoel een tijdelijke zaak")
maar op de erkende boekhandel.
Marktonderzoek wijst uit dat hij
het voornamelijk moet hebben van
de man van middelbare leeftijd. Die
man komt hij als uitgever en distri
buteur graag tegemoet.
Spijkstra is in de sex-business
gegaan omdat hij daar brood in ziet.
Maar voor dat brood gooit hij niet
al zijn principes overboord. Voor hem
is er een duidelijke grens tussen wat
Je wél en wat Je niet uitgeven kunt.
En dat is dan de grens tussen sek
suele frustraties en seksuele afwij
kingen. Afwijkingen zijn volgens
hem onder meer sadisme en seksueel
contact tussen mens en dier.
Van Ussel: „We worden overstelpt
door het papieren naakt dat er te
koop is. Sex-lingerie, erotische reis
jes naar Denemarken, naakte perso
nen op het toneel, op de tv, por
nografie, enz. Het moet allemaal
kunnen, soms is het zelfs nodig.
Maar wat wordt hierdoor veranderd i
aan een samenleving waarin mannen
wetten maken over dingen die de
vrouw aangaan, waarin de vrouw het
lustobject van de man blijft, al
heeft zij „theoretisch" wel het recht
om de man als lustobject te nemen?
Hoe is nu de situatie in het „we-
reldpornocentrum" Kopenhagen? Je
vindt er een pornobuurt waar je voor
veel geld allerhande gekke dingen
kunt kopen en zien. Maar je loopt
er rond in je eenzaamheid tussen
mensen die op zoek zijn naar wat
lustbeleving en mensen die zaken
willen doen. In het centrum van de
stad heb Je nog een handelsbuurt
waar je gezellig kan winkelen, a!
Je veel geld hebt. Maar buiten het
zakendoen is er geen contact. Je kunt
ook nog naar Tivoli gaan. Al weer,
wanneer Je veel geld hebt.
Eenzaam
Buiten deze ghetto's van handel,
porno en amusement zijn er geen ge
legenheden voorzien voor contact tus
sen mensen. In de individuele flat
jes rondom het onbewoonbare stads
centrum gaan'de mensen dood aan
eenzaamheid. Die vereenzaming van
de mens in onze grote steden is één
van de grote problemen. Hij is een
zaam temidden van de menigte.
Hij krijgt neurosen, ontstaan door
dat men de mensen in schoendozen-
flats van elkaar afzondert. Vrouwen
raken overstuur omdat ze thuis opge
sloten zitten, zonder contact, zonder
het gevoel te hebben ergens bij te
horen, met vrijwel zinloze arbeid
Het is niet toevallig dat de „groot
gezinnen" en de communale samenle
vingsvormen een stadsverschijnse'
zijn.
Sexhandelaren krijgen, aldus Var
Ussel. veel geld voor armzalige waar
„Sinds de achttiende eeuw zijn for
tuinen verdiend aan de bestrijding
van het seksuele, aan boeken teger
zelfbevrediging, aan slechte boekjes
over sexuele voorlichting, aan hu
welijkshandboeken die niets anders
waren dan volksbedrog.
Maar nog meer geld wordt er ver
diend aan de emancipatie van he1
seksuele. Of Juister: aan het uitbui
ten van de noodsituatie waarin we ge
houden worden. Hoeveel geld moet
niet neergeteld worden voor boekjes,
shows, zogenaamde potentieverho
gende middelen?
Een maatschappij heeft de porno
grafie die ze verdiend. De pornofa-
brleken beweren dat de eisen van
hun publiek zeer primair zijn. Maar
het enige wat het pornomateriaal
kan geven is wat fantasie-beleving
bij de masturbatie en wat prikkeling.
De samenleving die deze pornogra
fie terecht duldt, onderneemt maar
weinig om de noodsituatie waarvan
deze schijnbevrediging de uitdruk
king is te verhelpen".
Pornografie zou geen pornografie
zijn als de zaken er niet volstrekt in
werden scheefgetrokken. In vergelij
king met de fabelachtige sex-presta-
ties van de helden uit „Porno-land"
slaan de doorsnee man en vrouw
maar een droevig figuur. Volgens een
Amerikaans onderzoek heeft het ge
middelde echtpaar twee of drie keer
per week geslachtsgemeenschap
«tijdsduur: in 74 procent minder dan
tien minuten). En na die ene ge
meenschap volgt als regel binnen 24
uur geen herhaling.
Een dankbaar onderwerp, zowel
voor pornografen als voor zedepre
kers, is de Jeugd, die seksueel volle
dig dolgedraaid zou zijn. Recente En
gelse cijfers bewijzen dat het wel wat
anders ligt. Van jongelui van 15 tot
17 Jaar heeft slechts elf procent ten
minste één keer geslachtsgemeen
schap gehad. Dit percentage loopt
op tot dertig bij Jongens van zeven
tien tot negentien Jaar.
Bij de meisjes liggen de percenta
ges nog lager en wel op respectieve
lijk zes en zestien procent.
BIJ slechts een deel van die Jon
gelui beantwoordde de geslachtsge
meenschap ongeveer aan de ver
wachtingen. Vooral bij meisjes was
nogal een sprake van wroeging.
Van Ussel: „Een sociaal-seksueel
mff r. Ti
aS ïf
«UMKIEMI «MOWTS MH*
VI.TTfl
We worden overstelpt met „papieren naakt", waaraan ook een
grote behoefte blijkt te bestaan. Toch biedt pornografische lectuur
niet meer dan een schijnbevredigingDe maatschappij doet maar
weinig aan deze noodsituatie.
(Foto's LD/Holvast)
probleem is het feit dat de meerder
heid der potente bevolking verstoken
blijft van legitieme uitingskansen.
Denk bijvoorbeeld aan alle niet-
gehuwden, gevangenen, gehandicap
ten, soldaten, weduwen en weduw
naars, gescheidenen, matrozen. Onze
samenleving wordt wel minder in
haar afkeuring en in enkele vooruit
strevende milieus bestaat er helemaal
geen probleem meer. Maar in vele
gevallen wordt er nog geoordeeld en
veroordeeld".
Het komt er eigenlijk op neer dat
de „seksuele revolutie" tot dusver
voornamelijk een schijnrevolutie is.
De sex is gedeeltelijk uit de sfeer
van de verdringing gehaald. Dat is
natuurlijk pure winst. In plaats van
in de sfeer van de vanzelfsprekend
heid is zij echter terechtgekomen in
de sfeer van de obsessies. Obsessies
zoals apen in gevangenschap ze heb
ben.
Claire en William Russell schrij
ven het pseudoseksuele gedrag van
apen in de dierentuin toe aan het
voortdurend moeten verdragen van
eikaars nabijheid. De spanningen die
daardoor ontstaan vinden voor een
deel hun uitweg in pseudo-seksuele
handelingen.
Bij in het wild levende apenge-
meenschappen zijn de leiders redelij
ke, verstandige en liefdevolle dieren.
In gevangenschap worden zij echter
despoten, die hun omgeving terrorise
ren. Het hele leven op de rots wordt
beheerd door ongelijkheid en de
daaruit voqrtvloeiende ellende.
Apen bieden zich aan superieuren
aan om daarna ongestraft een andere
aap te kunnen aanvallen. Superieu
ren dwingen ondergeschikten tot het
toelaten van seksueel con trot.
De Russells: „Hoe het zich ook
voordoet, pseudosex is duidelijk een
middel om twee apen die buitenge
woon ongelijk in status zijn in staat
te stellen gedurende enkele seconden
lichamelijk contact te hebben en ge
durende lange perioden in eikaars
omgeving te zijn.
In zijn eenvoudigste vorm moet
pseudosex het voor menselijke wezens
kennelijk mogelijk maken om de
dichte nabijheid en de grote onge
lijkheid waaraan zij zo lang blootge
steld zijn te verdragen. Maar als de
druk groter wordt zal de pseudo-sex
meer en meer vermengd worden met
agressie".
De instelling van het bezit heeft,
aldus de Russells. de menselijke ver
houdingen reusachtig ingewikkeld
gemaakt en de basis gelegd voor al
lerlei vormen van ongelijkheid.
„Vandaar dat het bij intieme om
gang tussen twee mensen vrijwel on
vermijdelijk is dat één van hen (of
misschien beiden in verschillende sa
menhangen) zich bewust of onbe
wust in maatschappelijk opzicht on
dergeschikt zal voelen".
Het leven in de dierentuin dreigt
steeds meer ons leven te worden als
we er niet in slagen de pseu
dosex overbodig te maken. We moe
ten de beangstigende bevolkingsaan
was niet langer met oosters aandoend
fatalisme aanvaarden en daarnaast
inzien dat bezit maar een erg rela
tieve zaak is. De troosteloze apen op
hun rots kunnen ons daaraan voort
durende herinneren.
't Is triest, maar Artis moet
blijven
Literatuur:
Dr J. M. W van Ussel: Afscheid van
de sexualltelt. Gezamenlijke uitgave
van Bert Bakker. Boom en NVSH.
Claire en William Russell: Apen en
mensen (over de escalatie van het
geweld». Uitg.: De Arbeiderspers, Am
sterdam.
C. S. Ford en F. A. Beach: Vormen
van sexueel gedrag, ültg Het Spec
trum i Aulareeks)
Michael Schofleld: Seksueel gedrag
van Jongeren. Ultg.: Het Spectrum
(Aulareeks).
