Kraken niet steeds strafbaar
Nederlandse export
niet meer goedkoop
Stakingen grijpen steeds om zich heen
böii*1®*
R. K. Kerk
in cijfers
Crusoètje
Hoge Raad spreekt uit
Duidelijk?
INTENSIVE (ARE AFDELING
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
ÏDSCH a DAGBLAD
week bracht dan de top van
^^«duidelijkheid. Sinds 1966 is
elijkheid" in de Nederlandse
ek een gevleugeld woord ge
in. Die "duidelijkheid" moest
men. Maar zoals dat vaak gaat
If P°litlek Jare°n. door de herha-
Verd de betekenis van het woord
jebeld en raakte vervaagd. In
irste plaats ging het niet meer
0 wat duidelijk moest worden,
wie dat moest zijn. Het ging
oartPeer om Problemen. maar om
'en. En in de tweede plaats
het woord "duidelijk" gelijk
d met eenvoudig. Iets ls pas
elijk" als we het allemaal kun-
oevatten, dus moest dat iets
oudig zijn". Dat laatste mis-
ind hangt misschien samen met
liweer verleden tijd uit de Ne-
Qdse politiek,
met Jaren '65 en '66 brachten het
het »een Koekoek naar grote hoog-
)e welbespraakte boer uit Ben--
r en P was Kamerdebat nooit
zrootte kriteen: hll sprak eenvou-
1 bracht elk probleem terug tot
[metingen die hij kon omvatten.
voorttj he{. dan nog jujst stride kon
minder schelen. Het leek in elk
eenvoudig. En in. de praatma-
tigingbs die de Tweede Kamer aan
iaagse Binnenhof pleegt te hou-
leek dat heel wat. Het succes
t 2- 'dan ook niet uit. In de verkie-
3 van de zomer van 1966 - het
mm? politieke Jaar van het om-
^^^n huwelijk van prinses Beatrix
,1de Koekoek's Boerenpartij gi-
|;che stemmenaantallen. Aantal-
II Ie bewezen dat tienduizenden in
en dorpen geen moer meer
pen van het politiek bedrijf en
'dag. est wilden weten. Wat hun be-
kon het politiek raderwerk ver-
M iUle staan.
ir de aanhang van de Boeren-
smolt spoedig weg in onver-
III .lelijke ruzies en eind 1966 gaf
IIHieuw fenomeen te zien. De op-
van de "pragmaten" van D'66,
l om een nieuwe politieke he-
eze re bestormen door middel van
sche fundige hervormingen. Het
e verschijnsel kwam onwaar-
N .lijk goed voor de dag bij de Ka-
srkiezingen van 1967 en dat
__en begin. In de loop van dat
-^reep een Jonge vernieuwings-
HKing om zich heen in de Partij
^^ie Arbeid, waar de eens gevier-
positieleider Vondeling het had
-n laten afweten en lijsttrekker
,||lryl niet grote insPiratie
«ll/lwas. Nieuw Links kwam op.
een beweging die op macht uit
C"(lan een groep die tot een wer-
vernieuwing in staat bleek,
kei
in de christelijke partijen
sn Jongeren zich en dat gaf hier
"*klaar tot steenslag aanleiding.
ZN ts bij de KVP rolde daar weer
awinetje uit voort, toen reek-
f 89^dikalen zich afscheiden en blij
vaandel van de voormalige
(Van onze juridische medewerkster)
Bernadette Devlin beschrijft in haar boek over de Ierse vrij
heidsstrijd van de jaren '67 en '68 het kraken van leegstaande
panden. Bij ons was dat toen nog een totaal onbekend ver
schijnsel. Kort daarop werd ook in Nederland huizenkraken
een realiteit. Vooral de Kabouters wisten een zekere populari
teit aan kraakacties te verlenen.
minister Bogaers ontrolden,
jij ikheid werd een kreet, ont-
een andere. Nieuwe politici
'JS voormalig Handelsbladredac-
Hans van Mierlo schetsten een
van de politiek met één partij
van het midden en één rechts,
pas duidelijkheid. Maar
>pig bleef het midden veilig en
ie grote verenigend- vertoon-
ie grote christelijke partijen
rechts en midden in zich ver-
ïidingjd vertoonden weinig nei-
tot barsten,
ht a:
bracht dus geen duidelijkheid,
wat de laatste jaren wel dui-
/biljj is geworden, is dat er vele
emen zijn in onze gecompli-
dichtbevolkte samenleving,
loeten leren leven in nieuwe ar-
/erhoudingen, in een welvaarts
met een technisch kunnen, die
van ons het vertrouwde brood
yj mond stoot. In de tijd van Ot
.6.30 >en kon Je met zes< zeven mil-
git ^Nederlanders nog spreken over
•ustig, nuchter volk. Nu is die
Icing verdubbeld, het territoir
^_We merken zonder technische
H^iiddeien al twee keer zoveel
fikaar als zestig jaar geleden.
jeeft aanleiding tot irritaties,
vervuilt. We zien het ge-
n. we ruiken de benzinestank,
ll-spt
ons autoraam omlaag draai-
>aar we blijven jakkerend rij-
spec
n; woord "smog" was iets dat je
op school leerde: het ging
Londen, die grote stad. en daar
10 pje heel wat krijgen van die
2Ü22 We verbaasden ons over die
lboor'l Engelsen, die daar allemaal
ff. dsropen in die smerige mist.
Jl nu staat er een kop in het dag-
gew<die meldt dat "de luchtvervui-
'an d boven Rotterdam weer nor-
sorf' is. Een gekke kop, maar we
ons nauwelijks,
praten we nog maar niet over
Holv^ezag, dat wordt aangevochten,
5' het kraken, over de buitenparle-
het aire oproeren, de inflatie. Maar
bek^Jn allemaal problemen waar
de politiek te maken krijgt. En
el 33ie politieke partijen. Het zijn
PfJ^men die nauwelijks meer zijn
ind. lossen vanuit een ideologie of
1 6 if. Wat dat betreft bieden de poli-
lak 1 partijen ook weinig houvast,
melingen van mensen die ooit
Jn vermoed dat ze gelijk dach-
rfei^ls ze zijn. Misschien heeft de
Minieke partij als zodanig zich
eefd, nadat PvdA-leider dr.
Qpe^ sr. in de opbouw van Neder-
systeem van sociale voor-
Migen had opgebouwd, zoals wij
z<> hadden gekend. Dat systeem
grote trekken aan het eind
ca de Jaren vijftig voltooid. Sinds-
Geiel "lodderen we in de partijpoli-
jrp-E Misschien moeten alle partijen
lam. onder het mes en past niemand
lags ,ermaak over de ellende van de
59n Jj van de Arbeid.
,n„e J.R8
1625,
Een populariteit waar allerlei wo
ningzoekenden beu van het lan
ge wachten en het gevoel van mach
teloosheid tegenover de „officiële in-
stanties" maar al te gretig op in-
j haakten. Daar komt bij dat de pu
blieke opinie zich niet zonder meer
tegen krakers keerden. Velen hebben
de nadelen van de woningnood aan
den lijve ondervonden, of worstelen
er nog mee en'och, die huizen
staan toch maar leeg.
Ook het optreden van de autoritei
ten was aarzelen en verschilde van
plaats tot plaats. Dit kon omdat de
zaak Juridisch ingewikkeld ligt. Deze
week heeft de Hóge Raad uitspraak
gedaan in twee Arnhemse krakers-
zaken. Hierbij heeft zij beslist dat in
beide gevallen de krakers zich niet
hadden schuldig gemaakt aan het
misdrijf van art. 138 van het wet
boek van strafrecht: huisvrede
breuk.
Eén aspect van het recht op „pri
vacy" het huisrecht wordt van
oudsher beschermd in onze grond
wet. De strafwet waakt er voor dat
diegene strafbaar is. „die een wo
ning, of erf, dat in gebruik is bij
een ander zonder diens toestemming
betreedt". Juist doordat de wet eist
dat de woning in gebruik moet zijn,
kan het artikel niet worden toege
past bij het kraken van leegstaande
panden. Men mag aannemen dat als
het pand tijdelijk leegstaat omdat
er bijvoorbeeld verbouwingswerk
zaamheden aan worden verricht, het
oordeel van ons hoogste rechtscolle
ge anders zou zijn uitgevallen. De
procureur-generaal mr. Langemeyer
ging in zijn requisitoir ook in de
richting enige oprekking van het be
grip „in gebruik zijn" toelaatbaar te
achten. De consequentie is dat de
kraker zodra hij het door hem
gekraakte pand bewoond aan
spraak heeft op het huisrecht. Poli
tie mag nu niet zonder meer bij hem
binnendringen en bij eventueel on
gewenste gasten zal de kraker zelfs
de hulp van de politie op zijn beurt
mogen inroepen.
Indertijd bij de Maagdenhuispro
cessen, kwam de rechter tot de con
clusie dat het bezetten van gebou
wen valt onder de strafbepaling van
lokaal-vrede-breuk. (W. v. S artikel
139). In dit geval stonden de woor
den van het wetsartikel niet aan de
ruime interpretatie in de weg. Er is
vooral door de bezetters betoogd dat
het artikel voor een ander doel ge
schreven is dan waartoe het bij be
zettingen e entypisch modern de
lict -*■ werd gebruikt, maar dè,t ar
gument had geen succes.
Woonruimte wet
Dit argument het toepassen van
0e wet voor een ander doel dan waar
voor zij geschreven is gaat in het
publiek recht wél op. De overheid
moet bij haar optreden beginselen
van behoorlijk bestuur in acht ne
men en één van die beginselen is
dat de wet moet worden gehan
teerd door de overheid, voor het doel
waarvoor zij geschreven is.
In dit verband is namelijk wel ge
probeerd door gebruikmaking van
de woonruimtewet van 1947 tegen
krakers op te treden. Deze wet is
direct na de oorlog gemaakt om een
gfchtvaardige verdeling van de
wooonruimte te bevorderen. De ge- j
meente krijgt daarbij bevoegdheden
om eventueel tegen de wensen van
I de eigenaar in. ongebruikte woon
ruimte te vorderen. De laatste Ja
ren werd door de gemeentes nog
maar weinig gebruik van de be
voegdheden uit deze wet gemaakt.
De huidige minister Schut stelde de
wet in het kader van de libera
lisering van het wonlngbeleid in
verschillende gebieden ook officieel
buiten werking.
Het zou onjuist zijn wanneer een
gemeente zijn bevoegdheden uit deze
wet zou gebruiken om het belang
van de eigenaar van het gekraakte
pand te dienen. Dus ook via deze
wet is geen oplossing te verwachten
van het krakersprobleem.
Een vorm van kraken die al
lange tijd oogluikend door de vin
gers wordt gezien is het betrekken,
meestal door studenten en arties
ten. van onbewoonbaar verklaarde
woningen. Hiertegen kan de gemeen
te optreden op grond van de woning
wet en de daarop gebaseerde bouw
verordening. Maar voor krachtig op
treden tegen het krakersfront biedt
ook deze wet geen soelaas.
Civiele vordering
Natuurlijk staat het de eigenaar
van het getroffen pand te allen tijde
vrij een vordering in kort geding te
gen de krakers aan te spannen. Hij
ziet zich echter direct al voor het
praktisch probleem gesteld dat de
dagvaarding tot ontruiming op naam
gesteld moet zijn en krakers plegen
anoniem te blijven. Slaagt de eige
naar erin achter de naam te komen
dan loopt hU kans tegen de tijd dat
de zaak dient door „woningruil" het
pand weer van eigenaar is verwis
seld, zodat de rechter niets anders
kan doen dan de vordering afwijzen
en eiser in de kosten veroordelen.
Betekent deze machteloosheid van
het recht dat een nieuw delict in ons
wetboek van strafrecht opgenomen
moet worden. Net zoals dat onlangs
is gebeurd voor het kapen van vlieg
tuigen? Deze oplossing wordt wel be
pleit <o.a. door mr. Pop in het tijd
schrift „De Nederlandse gemeente
van 7 augustus 1970». Uit sociaal-
hygiënisch oogpunt zou het na
tuurlijk verre de voorkeur verdie
nen de oorzaak de woningnood
krachtdadig te bestrijden. Ook het op
lange termijn leegstaan van panden
moet natuurlijk alweer zoveel moge
lijk worden vermeden Maar straf-
geleerden als Nagel en Hoefnagels
wijzen erop dat op zijn minst een
zekere terughoudendheid geboden is
bij het in leven roepen van nieuwe
misdrijven, omdat hierdoor geen op
lossing wordt bereikt van het onder
liggende probleem, alweer de wo
ningnood. Dat die woningnood ook de
politie ertoe brengt niet zonder
meer de letter van de wet toe te
passen, maar maaschappelyke so
ciale overwegingen mee te laten spe
len bij haar beleid, bleek onlangs uit
een gesprek van de Haagse hoofdcom
missaris van politie dr. C. J. Peijs-
ter met vertegenwoordigers van het
maatschappelijk werk Juist over dit
woningnoodprobleem. Daar betrof
het de schrijnende gevallen waarbij
huurkopers van de ene dag op
Hier wordt een kraak gezet
(Foto LD/Holvast)
de andere uit hun huis werden ge
zet en dakloos werden. Poten
tiële krakers?
DEN HAAG (ANP) Een door
Makrotest in opdracht van de Eco
nomische Voorlichtingsdienst in
West-Europa ingesteld onderzoek
heeft uitgewezen, dat de prijs van
onze exportprodukten op de West-
europese markten niet meer zo gun
stig ligt als voorheen Als exportbe-
lemmerende faotor wordt het prij-
aenaspect alleen overtroffen door
levertijden die het buitenland
vraagt en het aanstellen van agenten
of vertegenwoordigers.
Het onderzoek bracht voorts aar,
het licht, dat Nederlands imago aLc
agrarisch land. als land van klom
pen en molens, geen of nagenoeg
geen invloed heeft op de afzet van
onze technische produkten. De ex
porteurs van deze produkten hebben
althans in de praktijk van hun han-
A D V ERTENTIE
van het LIDUINAZIEKENHUIS te APEL
DOORN vraagt mnl. of vrl. VERPLEEG
KUNDIGEN. Ook degenen die opgeleid wil
len worden voor deze vorm van team verple
ging kunnen solliciteren.
Informaties worden verstrekt door Zr. A. Edixhoven adj.
dir. tel. 0576030933 toestel 48. Arnhemseweg 11.
del nimmer enig nadeel van dit
I imago kunnen constateren Dez°
kwestie van het imago was de di
recte aanleiding tot het onderzoek.
Dat ons land geen duidelijk in
dustrieel imago heeft, is een feit. dat
uit verschillende onderzoeken is ge
bleken: van de KLM, van de mar-
ketingresearchgroep ROC. van Rea
ders Digest, van Makrotest en ten
slotte van een tweede en zeer recent
onderzoek van Readers Digest De
relatie tussen dit imago en de afzet
van technische produkten was ech
ter nog niet onderzocht. Men nam
als vanzelfsprekend aan, dat er een
ongunstige relatie bestond.
De aspecten, waar men relatief
nog de meeste hinder van onder-
vindt bij de export zijn voorname-
j lijk die. welke invloed hebben op de
prijs van het produkt, zoals hoge in
voerrechten, transport- en verzeke
ringskosten en een tekort aan lang
lopende kredieten. De exporteurs
ondervinden ook last van de lange
wachttijden bij de douane en zy wor
den voorts gehinderd door het feit.
dat men vaak de voorkeur geeft aan
produkten uit het eigen land
Grotere bedrijven ondervinden
meer moeilijkheden door de prijs,
die zij voor him produkten moeten
vragen dan de kleinere. De kleinere
hebben weer meer moeite met men-
taliteitsverschillen tussen Neder
landse producent en buitenlandse af
nemer, met de appreciatie van de
vormgeving en de verpakking van
hun produkt en met hun kennis van
de markt. Wat de gevraagde lever
tijden betreft, ondervinden de gro
tere bedrijven meer moeilijkheden
bij het tegemoet komen daaraan dan
de kleinere exporteurs.
Vaticaanstad (AP) uit het zo Juist
verschenen Jaarboek van het Vatl-
caan blijkt, dat het aantal lidmaten
van de R. K. Kerk sinds 1968 met bij
na elf miljoen is toegenomen, maar
dat het aantal priesters met 1.476
geestelijken verminderde.
Uit het boek blijkt, dat er
thans 526.604 r. k. wereldburgers zijn.
Op het ogenblik verzorgt één
priester de geestelijke behoeften van
1.219 personen. Vier Jaar geleden
was dat nog één op 1.169.
Verder blijkt, dat het aantal semi
naristen sinds 1968 met 12 procent ls
gedaald.
Thans wonen er in Vaticaanstad
meer leken dan geestelijken, zegt het
boek.
Van de 500 burgers in de stad zijn
slechts 221 kardinaal, bisschop, mon
seigneur. priester, kloosterzuster of
broeder. De anderen zijn allen le
ken, die bij de verschillende Va
ticaanse diensten tewerkgesteld zijn.
Het Vaticaanse museum en de
Sixtijnse kapel zijn in 1970 door
1.178.750 personen bezocht. Zij be
taalden daarvoor 589.375.000 lire
<942 993 dollar).
Paus Paulus is in 1970 57 maal op
zijn loggia verschenen om een rede
voering voor de massa's op het
St. Pietersplein uit te spr»k»»n Verder
leidde hij 39 plechtigheden in de St.
Pieterskerk en hield hij 50 algemene
en 102 semi-privé audiënties.
Stakingen waren in West-Duits-
land tot voor kort zo zeldzaam als
witte vliegen, maar de chaos in het
luchtverkeer door de arbeidsonrust
by de Lufthansa heeft de
Duitsers ook met de neus gedrukt
op de onaangenaamhdeen welke het
stilleggen van het werk door enkele
groepen voor velen met zich kan
meebrengen. In Groot-Britannië
hebben de stakende postambtena
ren voor een volkomen ontwrichting
van het maatschappelijk verkeer
gezorgd, nadat eerst het personeel
van de elektrische centrales de me
demensen had gepest.
In Frankrijk heeft de post met
dezelfde moeilijkheden te kampen
als de Britse en in ons eigen goede
vaderland ia er ondanks het loonbe-
sluit van de regering nog allerminst
rust aan het arbeidsfront ingetre
den. De strubbelingen in de Rotter
damse haven moeten als het voor
spel worden beschouwd van de ar
beidsonrust. welke het nieuwe kabi
net te wachten staat.
Voor de politieke partijen, die
zich midden in de verkiezingsstrijd
bevinden is het koren op de moeien
om van het bestaande onbehagen
bij de mensen te profiteren. Overal
is het touwtrekken om de verdeling
van de nationale koek in volle
gang. De stakende werknemers van
General Motors in de Verenigde
Staten hebben de maatschappij eni
ge honderden miljoenen dollars ver
lies bezorgd en het ongelukkige is
dat eigenlijk niemand profijt heeft
van de loonsverhogingen, welke
door de staking werden afgedwon-
gen.I
I Met man en macht wordt in de
j meeste landen getracht om de prij
zen aan banden te leggen, m-^r het
is vrijwel onmogelijk om tegen de
stroom op te roeien. Dat zal nog
erger worden als er tenslotte een
akkoord met de olielanden wordt
bereikt. Dat akkoord zal. naar het
nu wel vaststaat, neerkomen op een
stevige verhoging van de internatio
nale olieprijzen. Dat betekent alom
verhoging van transportkosten, het
geen doorwerkt op het gehele prij-
zenfront. Wie de kwaden dient,
krijgt kwaad loon.
Koek
Werknemers aller landen, oliepro
ducerende naties, grondstoffenleve-
ranciers. handelaren, kortom elke
groep der samenleving vecht mee
om een zo groot mogelijke portie
van de nationale koek. een koek.
die alleen maar groter wordt als de
voortbrenging toeneemt. Het bruto
nationaal produkt dient daarvoor
als maatstaf, maar de betekenis
daarvan wordt verdoezeld door de
Inflatie-invloeden op het algemene
prijspeil. Het wordt steeds moeilij
ker om het reële groeipercentage te
handhaven, laat staan het op te
voeren.
Gedurende de Jaren 1945/1950
maakten we een periode door van
overleven en zeilen naar een nieuwe
toekomst. 1950/1960 waren Jaren
van opbouw. 1960/1970 leidde tot
grote bloei en nu staan we voor een
tijdvak, waarin beslist zal worden
of de welvaartsgroei kan worden
gecontinueerd, of dat de groei
wordt gestabiliseerd.
De president van de raad van be
stuur van het Duitse Siemens-con-
cern liet zich deze week in deze
j geest uit bij de presentatie van het
1 Jaarverslag over de periode
I 1969/1970. Van direct na de oorlog
heeft hij op de brug gestaan bij de
wederopbouw van het grote concern
en er is reden om trots te zijn op
hetgeen bereikt werd. De omzet,
welke in 1945/1496 slechts DM 250
min. bedroeg en in 1959/1960 een
hoogte had bereikt van DM 5 mil
jard. is blijkens de gegevens van
het afgelopen Jaar gekomen op DM
15.5 miljard.
Iemand, die heeft meegewerkt
aan het tot stand brengen van een
dergelijke prestatie heeft recht van
spreken. Welnu, de president van
Siemens is allerminst optimistisch
over de algemene economische con
junctuur in de wereld. De groei kan
niet altijd blijven voorgaan. In ei
gen land zijn de grenzen haast be
reikt. Het personeelstekort verhin
dert een verdere groei en daarom
moet steeds meer naar het buiten
land worden gezien.
Het aantrekken van buitenlandse
arbeidskrachten is geen remedie.
Siemens gaat er daarom steeds
meer toe over om de expansie te
zoeken in het buitenland. De bui
tenlanders, die zes Jaar geleden in
Duitsland kwamen werken, bekleden
nu leidende functies in de fabrie
ken. welke in hun eigen land wer
den gesticht. ZIJ bleven in dienst
van Siemens, maar het toneel is
verlegd.
Eenzelfde ontwikkeling heeft zich
in de afgelopen Jaren bij verschil
lende Nederlandse bedrijven vol
trokken. Zoek de zon op. ls niet al
leen de leuze voor de vakantiegan
gers. maar ook voor de onderne
mingen. die trachten om elders het
beleg voor de boterham te verdie
nen. dat in eigen land door de
toonbewegingen verloren gaat.
De meeste ondernemingen hebben
in het afgelopen Jaar de resultaten
zeker niet in gelijke mate zien toe
nemen als de groei van de omzet-
ADVERTENTIE
(^atOo-inaydiQ
mbraak
tt/fen
storm
uxtwjkecvmspnMiiklicid voor
partkidieren
om zéker te zijn!
vraag int afsurantiemaii inlichtingen 0
Rijnmood-verzekeringra of
wend rechtstreeks tot
n.v. verzeicfrinfftmaatêchappy
i gravendijkwal 88 r'dam 3 tel-OIO-25133'
ten. Het gevolg ls dat de dividenden
niet zo rijkelijk zullen vloeien als
men gewend was.
Vergelijkt men de dividendont
wikkeling met de vergoedingen, wel
ke op spaargelden bij de banken en
spaarinstellingen worden verkregen,
dan kan met reden worden afge
vraagd, waarom er nog geld wordt
belegd in aandelen.
Risico's
De koersrisico's op zichzelf zijn al
voor velen een afschrikwekkend
iets, maar nu de kans dreigt dat er
minder provenu van het geld kan
worden verkregen is het helemaal
niet aanlokkelijk om het spaargeld
in aandelen te beleggen. Vandaar
dat de affaire aan de Amsterdamse
effectenbeurs de laatste maanden
allesbehalve opgewekt was.
Bij elkaar gaan er natuurlijk nog
wel belangrijke posten in andere
handen over, maar dat betreft dan
doorgaans transacties van grote be
leggingsinstellingen.
De gewone man zoekt het meer in
obligaties. Dat heeft er samen met
de kapitaaltoevloed uit het buiten
land toe geleid dat de rentevoet
zich flink in neerwaartse richting
heeft bewogen. Toch lijkt het ook
hier dat er bepaalde grenzen liggen.
De ontwikkeling van de obligatie-
markt gedurende de afgelopen da
gen duidt bepaald niet op een over
vloed aan kapitaal. De Staatslening
leverde dan ook niet het succes op.
dat er aanvankelijk van werd ver-
wacht.
Door de gedachten- en geschrUt-
tenwereld van teer progressieve be
trokkenen bl) het Nederlandse on
derwijs buitelt af en toe een Ideetje
dat mij bang maakt en het viel de
laatste tijd aelfs met wat hogere fre
quentie waar te nemen. Het Idee
tje om nu maar. net zoals andere be
volkingsgroepen al lang geleden neb
ben gedaan, eigen ..bijzondere" scho
len te stichting. Recente opperaara
van het Idee waren om. de Nieuw
Linkser, die voorstelde een „sodalis-
tlache school" op te zetten, en Jan
Dobber, bekend sinds zijn aandeel
in de Beverwljkse kweekschoolop
stand. die zich in De Groene afvroeg
waarom linkse politici geen ruimt»
vragen voor eigen ..bijzondere" «ho
len zoals ln het verleden de gods
dienstige richting dat ^hebben ge
daan Nu deze Jan Dobber jachti
ge bijval ontvangt ls het wel tijd de
stem te verhellen tegen dit streven.
Dobbers bijval komt van drs. A.
H. van den Berg. die een vooraan
staande rol vervult ln de Werkge
meenschap voor Vernieuwing van
Opvoeding en Onderwijs Een groep
die men onder meer met enige vrij
heid mag betitelen als de gees^UJ-
ke erfgenamen van Kees Boek
Schrijvend ln het blad ..Vernieu
wing van zijn arkgemeenschap.
onderstreept Van den Berg Dobjrs
uiting met de woorden .heel
tfIn die werkgemeenschap wordt de
belangrijkste rol vervuld door de
Groningse hoogleraar dr L. van Gel-
der- hij is voorzitter. En hij zegt
gelukkig heel andere dingen. Volgens
Van Gelder is Juist sinds jaar en dag
de ziekte van de Nederlandse pogüi-
aen tot onderwijsvernieuwing dat
men eigen schooltjes gaat stichten,
ten einde raad. Op een onderwijsma-
nifestatie in Zuid-Limburg hoorde
Ik hem enkele weken geleden voor
zeshonderd mensen zo ongeveer dit
^^geschiedenis van het onderwijs
ln Nederland is die van verschillen
de groepen die elkaar niet goed ken
nen Jarenlang kan elk voortgaan
met eigen ideeën, eigen ldeologien.
eigen opvattingen; zonder naar de
ander te kijken. Allerlei stukken van
het Nederlandse onderwijs zijn van
elkaar geïsoleerd gebleven, ook in so
ciaal opzicht dat is het probleem van
al onze onderwijsvernieuwing. Pogin
gen tot vernieuwing zijn ook sinds
heel lang geïsoleerd gebleven ln die
kring van gegoede ouders.
re" stenden. ..betere" kinderen. Het
gehele onderwijzerskorps kwam
voorts met snelle oordelen over de
eerste vernieuwende schooltjes en dat
werkt door tot in deze tijd
Tot zover Van Gelder over ver
nieuwingspogingen via voorbeeld-
scholen Hij zei ook dat we thans
weer staan voor dezelfde vragen als
vijftig en zestig Jaar geleden, en
als twintig Jaar geleden, toen de
ver. leuwingsbeweging even „een
korte opflikkering" vertoonde. „Het
gaat", zei hij. „om nieuwe beweging
voor het totüie onderwlJs"VanCM-
der ls de eerste 'en de verdrietigste)
sis het er op aan komt te zeggen dat
de situatie sinds 1950 Immobiel ls ge
worden en gebleven. Maar hij lijkt
tevens de laatste om nu te gaan be
pleiten dan maar de weg te k ezen
van het stichting van eigen, bijzon
dere. vernieuwende scholen
Ate Van Gelder spreekt over het
isolement en de exclusiviteit die de
ze eigen schooltjes ln de hand wer
ken. zegt hij het vrij zacht.
Het ls Jammer dat de hierboven
gesignaleerde figuren, die nu komen
aandragen met de gedachte van toch
weer zulke eigen „bijzondere «mui
tjes. blijkbaar geen angrt h
voor de uit Nederlands twintigste
eeuwse onderwljshlstorle duidelijk
blijkende waarheid. Wie om het on
derwljs te vernieuwen de weg van
het eigen schooltje kiest, zal over ee
halve eeuw de grondlegger blaken
zijn geweest van weer wat exclusiefs.
Juist los van het gewone leven van
d,De stemmen voor het elgen bljzon-
dere schooltje zijn ook ln strijd met
al hetgeen er thans ln Nederland ge
beurt Van de behoedzame staatsse
cretaris en zijn voorontwerp voor het
baste-onderwljs tot en met het meest
drieste schoolhoofd en zijn
wlng spoging tegen aUe regelingen !n
zijn er de vele mensen aan te wij
zen die een verandering van het g
hele onderwijs najagen. Of zij nu
behoedzaam zijn of drtest zll
ken aan wijziging van het onder
wijstotaal. Het zou. als daaientegen
weer andere vernieuwers overgaan tot
stichting van iets eigens en aPar<«
ook laf zijn die vele anderen ln de
steek te laten.
Op het eigen vernieuwien)de
tie ligt bl) voorbaat de doem dat het
een vorm van Crusoetje spelen ts.
Een historische waarheid, die maar
al te makkelijk herhaald kan worden.
Denken dat Je een berg sticht waar
vandaÉui het hele onderwijs kan wor;
den bezaaid, maar een halve eeuw
later blijkt die berg een eiland,
blijkt het zaaien weinig "iriten te
teelt, en blijkt de bergbewoner bUJ
dat de rest van de wereld voorbij
vaart en hem met rust laat.
De Crusoë uit het boek ls nog nooit
van zijn eiland gehaald, met menta
Nederlands onderwllscrutojemM»
dat na een halve eeuw nog altijd ge
beuren.
LOEK ELFFERICH.
ADVERTENTIE
