Oogstjaar voor kabinet politieke dood
\èrgroten.\ërkleiiieii.
Meer dan 1400 vragen en
tientallen interpellaties
3SS
Ds. Ruitenberg
niet rebels"
„kritisch maar
ZATERDAG 2 JANUARI 1971
LEIDSCB DAGBLAD
PAGINA 1
DEN HAAG Wat was bedoeld als het oogstjaar, waaruit
het glorieus tevoorschijn had moeten komen, is voor het ka
binet-De Jong het jaar van het naderende afscheid geworden.
Een dolksteek, de regering toegebracht door haar eigen vrien
den, betekende haar politieke dood. Hoewel het vele politieke
stormen doorstond en een productief beleid voerde, verspeelde
het kabinet vooral in sociale conflicten zoveel gezag, dat het
geen inzet van de verkiezingen zal zijn en dus in deze samen
stelling niet zal terugkeren.
Toch heeft de ploeg van De
Jong zich dit jaar door heel wat
moeilijkheden heengeworsteld. De
regering zag zich geconfronteerd
met verscherpte maatschappelij
ke en sociale tegenstellingen, die
zich uitten in arbeidsonrust, pro
testen en demonstraties van al
lerlei minderheidsgroepen en in
ordeverstoringen.
In dit stormachtige klimaat
bleef het kabinet overeind, al
werd het een enkele keer aan het
wankelen gebracht. Maar de re
geringspartijen zagen zich dan
ook genoodzaakt het bij gebrek
aan een alternatief de hand bo
ven het hoofd te houden.
Het begon allemaal met de sta
king in de Rotterdamse haven, die
ontstond doordat personeel van kop
pelbazen beter werd betaald dan de
arbeiders in vaste dienst. Maoisten
wisten in stakingscomité's door te
dringen, maar de Groninger sta
kingsleider Fré Meis sloeg hen in
een enkele klap elk politiek succes
uit handen. De staking leidde wel tot
de overeenkomst tussen werkgevers
en werknemers in de stichting van
de arbeid om de loonverschillen met
een uitkering van f 400 weg te wer
ken. De uitkering kreeg echter wel
dra de vorm van een landelijke loon-
ronde en droeg daardoor het nodi
ge tot nieuwe pry stygingen bij.
Daarna waren er de onlusten in
Amsterdam, waarbij mariniers de
Dam schoonveegden en de hoofd
stedelijke politie versterking kreeg
van marechaussees. De bezetting van
de Indonesische ambassade in Was
senaar door jonge Ambonezen, waar
bij een hoofdagent om het leven
kwam, leidde tot een soort staat van
beleg bij het bezoek van president
Soeharto. De regering zag zich ge
noodzaakt in de Troonrede krachtig
tegen ordeverstoringen te waarschu
wen, maar lokte daarmee een discus
sie over ..law and order" uit. Sabo-
tagegevallen in het leger, waarin de
V.PR.O. met een uitzending haar
steentje bijdroeg, maken de sfeer er
niet beter op.
Drs. Udink, de christelijk-histori-
sche minister voor ontwikkelingssa
menwerking, die tot de uitspraak in
de Troonrede had geïnspireerd,
kreeg al gauw het stempel van de
Nederlandse Spiro Agnew opgedrukt.
Zijn partijgenoten Haex en Schu
ring zagen de Maoisten nu ook al
doorgedrongen in leger en onderwijs,
maar die waarschuwingen werden
met een korreltje zout genomen.
Naast de partijpolitieke verhoudin
gen vormde de kwestie van gezag en
orde vooral onderwerp van discus
sie by de algemene politieke beschou
wingen in oktober in de Tweede Ka
mer. Premier De Jong wist daarbij
door een wat relativerende benade
ring van de problematiek de span
ningen weer wat weg te nemen.
Wat de oogst betreft: het kabinet
kwam inderdaad met een vloed van
wettelijke regelingen, die de Kamer
maar nauwelijks wist te verwerken.
Er werd maar liefst 100 keer plenair
vergaderd, vaak tot diep in de nach
telijke uurtjes. Dat de Kamer daarbij
haar controlerende taak niet vergat,
blijkt uit het feit dat er meer dan
1400 schriftelijke vragen werden ge
steld en enige tientallen interpella
ties werden gehouden. Opvallende
prestaties leverde vooral de minister
van Justitie, mr. C. H. F. Polak, met
zijn wetsontwerpen tot democrati
sering van de onderneming. De mi
nister van Onderwijs, dr. G. H. Ve-
ringa, wist zijn wet tot democra
tisering van de universiteit vrijwel
ongeschonden door het parlement te
krijgen en minister B. Roolvink van
Sociale Zaken zette een forse aow-
verhoging in gang, daarmee de defi
nitieve oplossing van het pensioen-
vraagstuk inluidend. Door een tege
moetkomende houding wist de minis
ter de vakbeweging weer te betrek
ken bij het loonpolitieke overleg, dat
was afgebroken door zijn weigering
artikel 8 van de loonwet terug te ne
men.
Minder produktief was de minister
van Binnenlandse Zaken, mr. H. K.
J. Beernink, die wel actief was op
het terrein van de gemeentelijke her
indeling. maar op het gebied van de
staatkundige vernieuwing niets noe
menswaard tot stand bracht. Dat
kwam hem op nogal wat initiatief
wetsontwerpen uit de Kamer te
staan waarbij vooral de oppositie zich
niet onbetuigd liet. De initiatieven
betroffen onder meer de invoering
van een districtenstelsel, gekoppeld
aan de rechtstreekse verkiezing van
de kabinetsformateur, de verhoging
van de kiesdrempel, de afschaffing
van de filmkeuring, de verlaging van
de kiesgerechtigde leeftijd, e.d. al
lemaal zaken waarover nog een
beslissing moet worden genomen.
Meer waardering had de Kamer
voor het beleid van de nieuwe minis
ter van Economische Zaken. mr. R.
J. Nelissen, die snel en bekwaam de
kwestie Verolme afwikkelde, maar ook
de prijzen niet in de hand kon hou
den. De minister v. Volkshuisvesting
ir. W. F. Schut was niet erg gelukkig
met zijn woningbouwbeleid en had
daarom felle, vaak persoonlijk ge
richte aanvallen van de oppositie te
doorstaan. De minister van Buiten
landse Zaken mr. J. M. Luns. ver
beterde de relaties met Oost-Europa,
was ir het Midden-Oosten en werd
enige n naar de Kamer geroepen
om zij., visie te geven op de oorlo
gen in Biafra en Vietnam. De ove
rige leden van het kabinet vielen niet
uit de toon, noch in positieve, noch
in negatieve zin. maar deden onge
hinderd hun werk.
Het kabinet als geheel kwam er
bij de dit jaar gehouden staten- en
raadsverkiezingen niet slecht af.
Dankzij de afschaffing van de op
komstplicht wisten de drie christe
lijke partijen zich redelijk te hand
haven en boekte de WD winst. D'66
won in absolute zin aanzienlijk stem
men, maar bleef bij de verwachtin
gen achter. De CPN ging aan
zienlijk vooruit, vooral in Groningen,
waar Fré Meis de arbeiders in zijn
greep had. Boerenpartij en P.S.P.
werden nagenoeg weggevaagd en in
enige grote steden deden de Kabou
ters hun intrede in de gemeentelijke
politiek.
Op partijpolitiek gebied viel er dit
jaar ook het nodige te beleven. De
drie confessionele partijen sloten
zich hechter aaneen en produceer
den een gezamenlijk verkiezingspro
gramma. De K.V.P. haalde de A.R.P.
links in met het programma-Steen
kamp en kreeg dr. Veringa als lijst
trekker. Dat was voor de P.v.d.A. aan
leiding de deur naar samenwerking
met de drie christelijke partijen weer
op een kier te zetten, maar de op
stelling van de drie in het loondebat
was voor het PvdA-bestuur reden de
deur weer met een smak in het slot
te gooien. Voorlopig geen rooms-rode
coalitie meer dus. -
De PvdA zag een deel van de aan
hang. verenigd in Democratisch Ap
pèl. opgaan in een nieuwe partij
D.S.'70. opgericht door de Eindho-
vense wethouder drs. A. van Stuy-
venberg. Dat gebeurde na het Gro
ningse partijcongres dat demon
streerde hoezeer Nieuw Links reeds
in de partij organen was geïnte
greerd. De A.R.P. verloor de radikale
groep-Feddema en raakte op het par
tijconvent verwikkeld in een princi
piële discussie over de atoombewa
pening. De defensieparagraaf in het
partijprogramma was voor enkele
vooraanstaande anti-revolutionairen
aanleiding de partij te verlaten. D'66
worstelde met een interne crisis, die
volgde op de teleurstellende verkie
zingsuitslagen. maar richtte op het
congres in Breda het moede hoofd
weer op. De P.P.R. ging bijna aan ei
gen radicaliteit ten onder en verloor
enkele prominenten zoals oud-minis
ter Bogaers als lid.
Het jaar eindigde zoals het begon:
met moeilijkheden op loongebied.
Minister L. de Block van Economi
sche Zaken trad in januari af om
dat hij zich niet kon verenigen met
de goedkeuring van de metaal-cao.
Een contract dat volgens hem prijs
opdrijvend zou werken en daarom in
strijd was met het anti-inflatiebeleid
dat de regering zich had voorgeno
men in 1970 te voeren. Mr. De
Block heeft achteraf aardig gelijk
gekregen. Aan het einde van het jaar
had het inflatiemonster de samenle
ving zo in zijn greep dat er een be
stedingsbeperkend programma moest
worden afgekondigd, dat ondermeer
bestond uit een tijdelijke belastingop
slag. een kredietbeperking en een
loonpauze.
Die loonpauze werd doorgezet te
gen de wil van de vakbeweging in,
die wel tot matiging bereid was,
maar haar niet in percentages vast
gelegd wilde zien. De Kamer wist de
maatregel iets te verzachten, maar
ging toch ten aanschouwe van heel
t.v.-kijkend Nederland door de knie-
en, de door de vakcentrales uitgeroe
pen uurstaking ten spijt. Dat wil zeg
gen: de regeringspartijen. De oppo
sitie. aangevoerd door een felle drs.
J. M. den Uyl (PvdA), kreeg in haar
afkeuring van de loonmaatregel steun
van een handjevol KVP'ers en Anti-
Revolutionairen, maar zag die aan
hang op het beslissende moment met
drie man gereduceerd. Zo bleef ook
in 1970 het land voor een politieke
crisis bespaard en zat bet kabinet-
De Jong, toen de kerstbomen wer
den opgetuigd, nog stevig in het za
del. Wim Kan ten spijt. Waarschijn
lijk wel tot de kamerverkiezingen
van april 1971.
Een van de moeilijkste uur
tjes voor het kabinet van het af
gelopen jaar de loondebatten.
Van links naar rechts: minister
Nelissen, minister-president De
Jong en minister Roolvink.
DEN HAAG (GPD) Met een
zeer druk bezochte receptie in het
Scheveningse gebouw "Op gouden
wieken", is voor dominee L. H. Rui
tenberg de periode van "geënga
geerde gedistantieerdheid" ingeluid.
Hij heeft met die woorden zelf de
pensioengerechtigde fase geken
schetst in een "afscheidspreek" in
Hervormd Nederland. Van dat week
blad legt hij het hoofdredacteurschap
nu neer. Dominee Ruitenberg nam
bovendien afscheid als perspredi
kant teen ambt dat hij precies 25
jaer heeft vervuld) en als secretaris
van de Hervormde raad voor de za
ken van pers en publiciteit.
Namens de generale synode sprak
de praeses, dominee J. A. G. van
Zanten, woorden van lof voor wat
in de nu afgesloten etappe is ver
richt. Hij betrok daarin in het bij
zonder ook mevrouw Ruitenberg.
De heer H. de Ru, voorzitter van
de Raad voor de zaken van pers en
publiciteit, gaf een rake kenschets
van de scheidende perspredikant,
die hij kritisch maar niet rebels
noemde, vernieuwend maar niet re-
volutionair, strijdend maar niet on
verzoenlijk en positie kiezend maar
niet antithetisch. Hij sprak er in het
bijzonder zijn voldoening over uit,
dat de predikant met verstand van
politiek als medewerker zal blijven
zorgen voor het ook voor Hervormd
Nederland zo noodzakelijke politieke
aspect. De leiding van het weekblad
Hervormd Nederland berust van nu
af bij de heer C. Timmer, die samen
met dominee Ruitenberg het hoofd
redacteurschap overnam van domi
nee F. H. Landsman toen die in 1968
tot secretaris-generaal van de Ned.
Herv. Kerk was benoemd.
Betaling aan maharadja's Ge
volg gevend aan de uitspraak van
het Indiase hooggerechtshof heeft de
regering van premier Indira Gandhi
de uitbetaling hervat van de belas
tingvrije toelagen aan de 278 maha
radja's van het land. Hiermee is
Jaarlijks een bedrag van 23 miljoen
gulden gemoeid. Het Hooggerechts-
ho had op 15 december de afschaf
fing bij dekreet van de prinsenstand
in India als in strijd met de grond
wet verworpen.
(En wat 3M daarmee te maken heeft.)
Vergroten van beelden gaat snel en vloeiend
et de 3M Overhead Projector,
die voor een groot gehoor
op boeiende wijze uw betoog verheldert.
En verkleinen van uw archiefruimte
gaat snel en rendabel
met die geraffineerde microfilm-systemen van 3M
Zo heeft 3M op talloze terreinen een
heleboel produkten uitgevonden, die maken
dat beter kunt werken. Veel van die
produkten kunt u herkennen
'aan de naam Scotch.
Dusals u nog eens Hair Set Tape tegenkomt,
die zachter is voor uw haar, of kabellas-
materialen, die wat handiger zijn in 't
gebruik, dan zal er Scotch of Scotchcast op
staan. En dan weet u nü tenminste wie er échter staat.
;n: isolatiematerialen, textielbeschermers,
kopieermachines, chemische, medische en
drukkerijprodukten, die vaak - elk op zich -
een omwenteling betekenen, komen ook
al van 3M.
Dat komt doordat 3M déér zijn gestadige
groei (11,1 in 1969) aan te danken heeft:
aan het maken van dingen die net iets beter
in elkaar zitten. En net iets vernuftiger.
3M, een company, die nieuwsgierig op zoek
blijft naar produkten die het leven een
klein beetje makkelijker kunnen maken.
3M, de uitvinders.
Méér weten? Documentatie ligt klaar.
Minnesota (Nederland )N.V.
Rooseveltstraat 55, Leiden (01710)45044.
