„Van pratende kerk weer
een biddende kerk maken"
Kerk moet wat commerciëler denken
Nieuwe bisschop van het bisdom Rotterdam
^Dominee Venema uit Delfstrahuizen: Si
Kerkcent wordt kerkgulden
DONDERDAG 31 DECEMBER 1970
LETOSCH DAGBLAD
PAGINA 11
De nieuwe bisschop is op 26 novem
ber 1931 ln Lisse geboren. Hij is de
soon van een tandarts, die in 1962
is gestorven. Hij heeft zeven zussen
en drie broers en is zelf op een na
de oudste. Zijn moeder leeft nog. In
1946 ging de jonge Simonis naar het
kleinseminarie Hageveld voor zijn
gymnasiumopleiding. Na de pries
terstudie op het seminarie War
mond werd hij in 1957 priester ge- i
wijd. Hij werd toen kapelaan in
Waddinxveen en een Jaar later in
Rotterdam. Daarna kreeg hij op
dracht bijbelwetenschappen te gaan
studeren in Rome en Jeruzalem.
..Eerst tegen mijn zin in, later ben
ik er erg dankbaar voor geworden",
zegt hij. In Januari 1966 promoveer-
de hij aan het Bijbelinstituut te
Rome op een proefschrift over tek
sten in het evangelie van Johannes,
waarin Jezus zich met een herder
vergelijkt.
In april van hetzelfde Jaar werd hij
kapelaan ln de Haagse parochie
van het Heilig Sacrament aan dc
Sportlaan. Hoofdzaak werd de zorg
voor de zieken in het tegenover de
kerk liggende Roode-Kruiszieken-
huis. Tegelijkertijd was hij docent
voor de cursus MO theologie te
Amsterdam en de cursus getuigenis
in Den Haag, hij was lid van de
diocesane pastorale raad, lid van de
Haagse dekanale raad en kannun-
nik van het kapittel, het hoogste
bestuurscollege in het bisdom Rot-
1 terdam. Kapelaan Simonis hield bo-
I vendien veel lezingen.
Zijn hobby's? Trimmen, orgel spe
len en postzegels over bijbelse en
andere religieuze onderwerpen ver
zamelen.
,,De mensen helpen geloven en helpen bidden, hen hel
pen goed en gaaf menselijk te leven en christelijk te ster
ven". Zo omschrijft dr. A. J. Simonis, tot dinsdag nog
kapelaan in een Haagse parochie, de taak van een bisschop,
het ambt, waartoe hij gisteren door de Paus van Rome is
geroepen. Hij voegt daar later nog aan toe: „Van de pra
tende kerk weer een biddende kerk maken. Immers met
degene die je bidt, kun je ook leven".
Christelijk sterven. „De dood", zegt
hij. is het grootste taboe op deze
aarde. maar tegelijkertijd de groot
ste werkelijkheid. We moeten ervoor
Borgen, dat de mensen dood gaan
ln de vaste hoop op een eeuwig le
ven". Simonis spreekt uit ervaring.
Zijn werk als pastor ln een zieken
huis confronteerde hem dagelijks
met de dood.
Hij heeft een half uur voor een ge-
iprek. dat veel langer zal duren.
Publiciteit", verlkaart hij. „is wel
>elangrijk, toch ben ik er niet zo
iblij mee, want ik heb de indruk,
jdat tijdens de stormachtige ontwik
keling in de kerk de laatste jaren
(de zo noodzakelijke bezinning vaak
achterwege is gebleven.
jDe kapelaan in breder verband,
zolas hy zichzelf noemt, beseft ech
ter wel, dat hij onder het beant
woorden van een aantal actuele
vragen niet uit kan.
„Geen discussie, in ieder geval en
geeft U het gesprokene a.u.b. heel
genuanceerd weer. Dat is in het be
lang van de kerk, ik zit hier niet
voor mezelf." Hij laat er geen mis
verstand over bestaan.
„Ik heb dit ambt vrijwillig als een
last in gehoorzaamheid op me ge
nomen in het geloof dat het een
roeping is door de kerk, ik hoop nu
Door
Henk de Ridder
maar, dat men mij in hetzelfde ge
loof zal accepteren. Simonis rea
geert hiermee op de hele benoe
mingsprocedure, op het feit ook, dat
voor vele priesters en leken hij niet
de kandidaat van hun keuze is.
PROCEDURE
De procedure. Simonis: „Ik heb me
zelf altijd als een schertskandidaat
beschouwd". Wat is er namelijk ge
beurt? De gelovigen hebben bij deze
benoeming een zekere inspraak ge
had. Zij hebbèn aan de hand van
een vragenformulier, dat in de ker
ken is uitgereikt, een beeld mogen
schetsen van een bisschop, zoals zij
die zagen. Tachtigduizend katholie
ken hebben de 'formulieren inge
vuld. Van deze gegevens is een pro
fiel van de bisschop gemaakt. De
priesters uit het bisdom en de leden
van de dertien dekenale raden heb
ben vervolgens namen van kandida
ten opgegeven. Op deze manier is
men gekomen tot een lijst van
acht. „U was. dat is tenminste uit
gelekt. de achtste, klopt dat? Daar
geef ik geen antwoord op. want dat
is geheim", zegt de bisschop. Hierna
selecteerde de diocesane pastorale
raad een lijst van vijf. waar dr. Si
monis helemaal buiten viel. Ten
slotte heeft het kapittel aan Rome
drie kandidaten opgegeven. Simonis
zwijgt weer over de namen met
hetzelfde beroep op de zwijgplicht
Over die inspraak, die voor zover
bekend, voor het eerst zo duidelijk
rond een benoeming van een katho
lieke gezagsdrager aan de gelovigen
is gegeven, heeft dr. Simonis een
uitgesproken mening. „Natuurlijk
moet die er zijn, maar ik waardeer
de inspraak van een werkelijk bid
dend gelovige anders dan die van
een randgelovige. Het bidden, het
vroom zijn is voor mij in deze een
belangrijk criterium.
Moeten de gelovigen hun eigen bis
schop kiezen? „Kijk", zegt hij, „een
bisschop .is niet alleen verantwoor
delijk voor zijn eigen diocees, maar
ook voor het welzijn van de hele
kerkprovincie en de hele wereld
kerk. Ik vraag me af of een dioce
saan dat alleemaal kan overzien"
Uitdrukkelijk stelt hij vervolgens:
„Ik geloof onomstotelijk in het ge
zag van de paus, hij is de eerste
herder, die die hele wereldkerk wél
kan overzien".
BETREKKELIJK
Beschouwt u zichzelf als conserva
tief of als progressief? Dr. Simonis
citeert dan de bekende theoloog
Rahner, die heeft gezegd: „Als je
me naast Kühn zet ben ik conser
vatief. maar plaats je me naast Ot-
ROTTERDAM Het bisdom Rot
terdam. waaronder ook Leiden res
sorteert. gaat de kerkelijke financie
ring reorganiseren. Het heeft daar
toe. na overleg met kerkbesturen en
diocesane organen, een plan opge
steld. waarbij de kerkbesturen in het
bisdom wordt voorgeschreven uiter
lijk per 1 januari 1972 in hun paro
chies het systeem van algemene
kerkbijdragen in te voeren en tevens
één kerkcollecte per zondag te hand
haven.
Als norm voor de kerkbijdrage, die
als morele verplichting wordt gezien,
zonder afdwingbaarheid. wordt nood
zakelijk geacht 1% procent van het
besteedbaar inkomen, ook voor jon
geren met eigen Inkomen. Als richt
lijn voor de wekelijkse kerkcollecte
een gulden per volwassene of ver
dienende jongere.
Tegelijk worden afgeschaft: ban-
kenpacht. plaatsengeld en een lange
rij bijzondere collecten. Slechts en
kele bijzondere collecten, met name
voor de missies, blijven gehandhaafd.
Op die dagen vervalt de algemene
collecte. Aan de kerkbesturen wordt
gevraagd in zo groot mogelijk over
leg met de parochieraden de organi
satie van de kerkbijdrage ter hand te
nemen.
Het bisdom beseft, dat de voorge
stelde norm voor een aantal parochi
anen te zwaar zal zijn, maar men
vertrouwt er op. dat zij. die meer
kunnen missen, ook meer zullen bij
dragen
taviani dan ben ik progressief". En
hij vervolgt: „Het zijn betrekkelijke
begrippen, ik hanteer nog liever een
Nederlandse wijsheid: onderzoekt
alles en behoudt het goede. Ik heb
met name veel goede dingen geleerd
van mijn vader en mijn moedei
dié wil ik behouden."
In het algemeen, vindt hij, moet de
kerk zich buiten de politiek houden
De kerk heeft dan pas een taak als
de moraal er mee gemoeid is. bij
voorbeeld in het geval van de dood
vonnissen in Burgos.
Het celibaat? De exegeet is voor
hij zegt het zo letterlijk de ver
onderstelde koppeling van het
priester-zijn en het celibaat. Als ie
mand dus kiest voor het ambt van
een priesterkerk kiest hy ook vooi
het ongetrouwd blyven.
De pil? Hij stelt zich geheel op
achter de encycliek Humanae Vitae.
waarin met name het gebruik van
de pil werd veroordeeld. „Maar",
zegt Simonis. „ik geloof wel dat de
inhoud ervan op een individueel
pastoraal aangepaste wijze moet
worden gebracht."
Septuagint, de „linkse" beweging in
de Nederlandse kerkprovincie? ..Er
zitten natuurlijk idealistische men
sen in, die met woorden en daden
getuigen van de nood in de kerk en
de wereld, maar voorzover Septua
gint een groepering is. die niet po
sitief het tweede Vaticaanse concilie
en het geloof van de kerk onder
schrijft. doet zij meer afbreuk aan
het christelijk leven dan dat ze
helpt positief te bouwen aan een
vernieuwde vorm".
De Willibrordusstichting, een van
de „rechtse" groepen in diezelfde
Nederlandse kerkprovincie? Simo
nis: „Als het saat om de vraag van
de waarheid van het geloof staan
deze mensen dichter bij de waar
heid. zoals de kerk die al 20 eeuwen
verkondigt. Hij laat daar onmiddel
lijk op volgen: „Ik wil helemaal
geen verdediger van deze stichting
zijn."
Oecumene? „Het werken van de oe
cumene". verklaart hij. „is een ge
bod van Christus. Het moet echter
nooit ten koste gaan van de waar
heid. Daaromer moet veel meer
met elkaar worden gebeden en
haastige spoed is zelden goed."
Het pastoraal concilie? „Een moedig
initiatief. Nederland voerde de op
dracht. die hiervoor door het Vati
caanse concilie was gegeven, het
eerste uit. Maar de grondvragen
zoals die over het bestaan van God,
het geloof in Jezus Christus en het
geloven zelf. zijn niet goed van de
grond gekomen Een tweede be
zwaar is dat het allemaal maar bij
ontwerprapporten ls gebleven."
Dr. Simonis: ..Ik heb mezelf
altijd als schertskandidaat be
schouwd".
Bisschop Simonis. die geen waarde
hecht aan een aanspreektitel ais
ze mjj broeder willen noemen is het
ook goed —maakt ln ieder geval
de indruk een man te zijn die weet
wat hij wil. Een man. die beseft
dat de uiteindelijke verantwoorde
lijkheid voor alle zaken ln het bis
dom op zyn schouders ligt. Hy zegt
nog: „Een bisschop moet er zijn om
de eenheid en de vrede te bewerk
stelligen door de verkondiging van
de waarheid."
Hij weet zich bij zijn ongetwijfeld
zware taak gesteund door zijn ge
loof, waarvan o.m. de door hem
vaak gebruikte bybelteksten getui
gen. Zijn wapenspreuk ontleent hij
aan het evangelie van Johannes
Hij luidt: Dat zij U kennen.
•II
DELFSTRAHUIZEN (GPD) Als het in de kerk
van Delfstrahuizen erg stil is kun je het Tjeukemeer horen
klotsen. Het Friese meer ligt een beetje rommelig aan de
zuidkant van het meer, net alsof het gisteren is aan
gespoeld. De^dorpskern bestaat uit een kerk plus pastorie
en een lagere school; zowel de vijfde als de zesde klas telt
èèn leerling.
Wat verderop liggen nog een paar kleine winkeltjes, die
bestaan van de boeren die diep in de weilanden wonen. Al
met al geen dorp waar je revolutionaire zaken verwacht.
Maar de plaatselijke dominee H. F. Venema is plotseling
het onderwerp geworden van opgewonden stukken in
Friese kranten. Twee citaten
Als het in de kerk van Delfstrahui
zen erg stil is kun je het Tjeukenmeer
horen klotsen. Het Friese dorp ligt
een beetje rommelig aan de zuidkant
van het meer, net alsof het giste
ren is aangespoeld. De dorpskern be
staat uit een kerk plus pastorie en"
een lagere school, zowel de vijde als
de zesde klas telt één leerling.
Wat verderop liggen nog een paar
kleine winkeltjes, die bestaan van
boeren die diep in de weilanden wo
nen. Al met al geen dorp waar je
revolutionaire zaken verwacht. Maar
de plaatselijke dominee H. F. Vene
ma is plotseling het onderv rp ge
worden van opgewonden ingezonden
stukken in Friese kranten. Twee ci
taten:
Ik zou Venema willen vragen:
wat denkt hij van een domee. die op
zondag ln de zomer, nadat hij het
heilige woord van God verkondigd
heeft, de toga aan de kapstok hangt,
het zwembroekje aantrekt, in een
speedboot stapt en als een gek het
meer opvliegt. Zou Petrus het an
ders formuleren?
De jeugd van 15-18 wordt door
hem opgevangen in zijn bardancing
de Tjongersoos. waar hij zelf als bar
keeper bier en wat dies meer zij ver
koopt. Deze opvoedkundige feesten
duren op deze afgeleden plaats tot diep
ln de nacht. Naast zijn geestelijk
ambt en de functie van barkeeper,
exploiteert de dominee nog een zeil
school en verhuurt hij boten, ook op
zondag".
Dominee Venema: „Je moet maar
rekenen dat deze schrijvers een gloei
ende hekel aan mij hebben, daar ga
ik tenminste maar van uit. Ik weet
niet wie dit soort brieven schrijven
er staat geen naam onder. Er zijn ln
leder geval vier van de 65 gezinnen
hier die mijn optreden niet kunnen
verdragen. Dat komt, dacht ik. door
een wat misplaatste rechtlijnigheid
in de leer. Van hen mag ik op zon
dag niet in mijn speedboot stappen
om dat misschien voor mij een brug
open zou moeten".
„Verder heb ik een heel meele
vende gemeente. De kerk zit iedere
zondag vol. maar een dominee met
een speedboot is hier iets nieuws
Als ik op zondag drie keer gepreek!
heb. ga ik op het meer lekker even
uitwaaien. En ze kunnen toch niet
van mij verwachten dat ik in een to
i ga in die boot stap. zoiets doe jc
I meer in een zwembroekje."
Voetballen
1 „Ik voetbal ook. maar een Nomi
nee heeft hier ook nog nooit oet-
j bald. Christelijke mensen hebben
I voetballen lang als iets heidens ge
zien. want er werd gevloekt. En daar
hoorde je niet bij".
„Het gekke is. dat er nou minder
wordt gevloekt. Maar laatst, vloek
te een jongen in een wedstrijd even
stevig, werd een beetje rood en zei:
neem me niet kwalijk dominee. Er
is ook een jongen, die mij wel es ver
tegenwoordigt op voetbalvergaderin
gen. Tegen hem zeg ik: Je spreekt
ook namens mij, behalve wanneer
Je vloekt."
„De meeste mensen zijn. dacht ik,
wel blij met de jeugdsociëteit en de
zeilschool. die Ik in een oude boer
derij ben begonnen. Ze vinden het
wel lollig, vooral de middenstan
ders. Ik heb er nu veertig slaap
plaatsen. we hebben hier een eigen
jeugdleiderscursus. Zelf ben ik ook
altijd vorminssleider geweest, ik was
landelijk hoofd van een varende ge-
I meente. ik organiseerde dingen tot
in Bazel".
„Vier Jaar geleden ben ik in Delf
strahuizen gekomen. Ik heb soms
wel veel verzet gehad. Toen ik hier
twee jaar was. begonnen we met een
jeugdhuisje achter de kerk er kwam
een klein barretje in de kerkeraads-
kamer te staan, daar moesten som
migen wel aan wennen. Maar ieder
een heeft hard meegeholpen, de 65
gezinnen brachten samen tienduizend
gulden op. iedereen kwam een hal
ve dag offeren, ik heb ook nog met
cement gesjouwd. Op zich niet zo
vreemd, want voor ik theologie be
gon was ik grofsmid, het fijnste wat
een grofsmid '-an maken zijn sleu
tels. en daar hou je ln ieder geval
een bepaalde handigheid aan over.
„Die oude boerderij hebben we ook
met zijn allen opgeknapt, er zijn
trainingen om zomerkampen te lel
den. en zaterdagsavonds is de zaak
open om te dansen. Dan zeggen ze
wel: de dominee tapt zijn eigen bier
Ja. na half tien kun je een biertje
krijgen. Als ik er wat aan wilde ver
dienen, moest ik vanaf acht uur tap
pen. want iemand drinkt eerder vier
bier dan vier cola."
Cafés
„Ik kom hier zelf ook wel in ca
fés, wat doet die gek daar. zeggen
ze dan. Maar in cafés komen ook
mensen. En met die mensen kun je
praten. Daarom tap ik in de boer
derij zelf ook wel es, want de men
sen gaan het eerst aan de bar zit
ten, en daar praat het makkelijk"
„Bij die boerderij heb ik nu ook
nog een verhuurbedrijf voor boten.
Het vreemde was dat de mensen
hier in het begin helemaal niet wil
den zeilen. De diakonie heeft die
boerderij gekocht en ik wilde er
Iemand op hebben om die zaak als
klein recreatiecentrum commercieel
te runnen. Maar niemand kwam,
toen ben ik het zelf gaan doen. Je
bent gek. zeiden ze van de kerk,
maai van ons mag het".
„Het is een bedrijf dat meegroeit,
in het begin vond men het nogal
Dominee H F. Venema
raar. maar ze zien nu dat het voor
het jeugdwerk is. En als ik daar
jeugd wil aantrekken moet ik ook
boten te verhuren hebben, anders be
gin je nog niks. De zeilschool, die er
ook bij is. stelt nog niet zoveel voor.
de mensen hebben hier een pracht
meer voor de deur liggen, maar ze
doen er nog niks mee. Ik was de
eerste hier die een speedboot kocht.
Maar bij ons kunnen de mensen nu
zeilles krijgen tegen kostprijs, daar
na verhuren we ze een bootje".
„Ik moet hier een beetje commer
cieel denken, zoiets is men ook niet
van een dominee gewend. Ik ben
commercieel. Voor mijn part setten
we voor de kerk een benzinepomp
om geld te krijgen. Waarom moet
de kerk met zijn geld altijd onzake
lijk zijn? Helemaal niet nodig. Hoe
meer geld je op commerciële basis
krijgt, hoe meer je ook te verdelen
hebt".
„Maar m'n verhuurbedrijf is voor
de mensen geen punt meer. Ik heb
in de hele zaak 30 mille geïnvesteerd
en die moeten gehonoreerd worden.
En je vangt op die manier veel jon
geren op. Za.erdagsavonds komen ze
overal vandaan, je ziet ze op de
brommer naar de soos komen. Een
dominee heeft toch wel ander werk
e doen. zeggen ze dan. Ja. zeg ik
dan. maar hier bereik je de jeugd
mee. Maar dan moet ie - het eerst
bewijzen, anders geloven ze je niet."
Roddels
„Je krijgt wel roddels. Die domi
nee daar is een vrouwenjager en een
oplichter, heb ik al horen zeggen Op
die zomerkampen loop je met zo n
groep wel es gearmd. Je hebt het ty
pe mensen dat dan zegt: de helft
zie je maar. de rest niet. Anderen
zeggen dan: er zal altijd wel iets
van waar zijn. Maar door die ver-
halen krijg ik van m'n eigen men
sen steeds meer aanmoedigingen: u
trekt er zich toch zeker niks van aan
hè?"
„Als kerk hebben we altijd gezegd
vat niet mag. Ouders zeiden altijd:
dat en dat mag niet. Er wordt nooit
bij gezegd wat wel mag. Ik hoop
dat de kinderen nu wel naar die soos
mogen. De ouders weten dat ik de
stijl bepaal, tenslotte ben ik de eige
naar. Je kunt als kerk wel allerlei
dingen verbieden, maar dan moet je
zelf andere mogelijkheden geven. Die
soos is zo n mogelijkheid."
Dit is misschien toch wel een
nieuwe aanpak. al6 het succes heeft
gaan de weerstanden ook weg. We
weren de ouderen in de soos ook be
paald niet. Het moet een soort ont
moetingspunt tussen Jong en oud
worden. De meeste ouders zeggen
vaak dat ze niet weten waar hun
jongens uithangen. Ze praten er thuis
terwille van de lieve vrede niet over
Ze zeggen: hij ls bij een vriend, ter-
wyi ik weet dat hy in een dorp
is gaan dansen.
Ouders denken ook vaak mijn
zoon blijft wel buiten de kroeg. Dat
is een vorm van oneerlijkheid. Wil
len ze die Jongen uit die kroeg heb
ben. dan moet je als kerk concur
reren en midden in het leven staan.
Je hoeft dan niet meteen te beginnen
met een kerkelijke dancing, maar om
mijn part maak Je dat ervan De
jeugd wil in een bepaalde leeftijd nou
een keer naar een dancing, want
daar zijn meisjes.
Ik adverteer niet met de soos. want
dan trek Je allerlei mensen aan. die
Je nou Juist niet moet hebben. Die In
gezonden stukkenschrijver zegt dat
we tot diep in de nacht feesten hou--
den. Tuurlljk houden we feesten, wie
doet dat niet? Maar om half twaalf
ga ik dicht. Als ze dan nog naar een
plaatselijk café gaan. kan ik dat ver
der niet helpen.
Door dit werk gaan die Jongeren
misschien de kerk niet alleen als in
stituut zien. waarvan allerlei dingen
niet mogen. In gesprekken met mij
komen ze er ook wel acnter welke
kerk mij voor ogen staat. Die kerk
moet uitgaan van een zo breed moge
lijke samenwerking. Je spreekt met
elkaar af we gaan naar de kerk,
maar hoe?
Je moet het wat appetijtelijker ma
ken. dan komt de Jeugd echt wel. Ik
ben begonnen om es wat korter te
preken. Na die preek kan iedereen op
een briefje vragen inleveren, er komt
koffie in de kerk en we gaan verder,
maar we maken het wel gezellig. Je
hoeft echt niet zo vreselijk helbe-
gerig te zijn.
Als kerk kun Je allerlei dingen op
gang brengen, maar als anderen het
beter doen. moet je het meteen afsto
ten. Een kerk hoeft niet alles in han
den te hebben, de kerk moet een
soort startmotor zijn. Wij hebben
vaak de beste zalen, dus moet Je die,
gebruiken. Als kerk konden we hier
ook een dorpshuis helpen bouwen.
Daar kun Je dansavonden houden,
1 maar voor m'n eerste tieneravond
heb ik destijds de oude melkfabriek
afgehuurd, tot mijn verbazing kwa
men er 500 man.
De Jongeren die daar komen zien
nie. dacht ik. in de eerste plaats als
een vent die allerlei dingen afmaakt.
maar daarnaast vragen ze zich af:
i waarom is die vent eigenlijk dominee.
Ik zeg tegen Jongeren altijd: als Je
zelf ln die kerk komt, kun Je helpen
verbeteren, als Je bulten blijft staan
kun Je er ook niks meer aan doen.
Als ik mijn opdracht niet zou zien
als een middel om de kerk gezond te
maken dan stapte ik eruit. Buiten de
kerk kan ik meer verdienen in de re
creatie.
Ik doe dit werk, dacht ik, om deze
wereld wat leefbaar te maken. Als ln
de bijbel staat dat wij het zout der
aarde moeten zijn, dan moeten wij
de samenleving ook een beetje pittig
maken. De kwestie is hoe houden
we de samenleving aantrekkelijk
voor iedereen.
Oudere mensen zeggen vaak: do
minee. als daar of daar aan getornd
wordt, dan valt alle zekerheid weg.
Ik zeg dannou. dan stort alles mooi
ln elkaar en dan kunnen we samen
Iets nieuws opbouwen zonder valse
tradities."
