DE VERGETEN MEESTER-SPION
Acties zijn nieuwe vorm van communicatie
Het bizarre verhaal van Rudolf „Lucy" Roessler
KlU»
PAGINA 4
KERBTBIJLAGB LKD0CH DAGBLAD
DONDERDAO 24 DECEMBER 1970
T¥Et JAAR 1970 heeft vele aan
O grijpende terugblikken op de
tweede wereldoorlog opgele
verd. Dat lag ook voor de hand, want
het Is immers een kwarteeuw gele
den dat Hitiers bandieten het wa
pentuig uit handen legden en wy
zijn van oudsher een volk van her
denkers en jubileumvierders.
Veel nieuws heeft die blik in dat
groezelige verleden niet opgeleverd,
maar al lezend in oude stukken stuit
je soms op haren-te-berge-rijzende
verhalen, waarbij je Je afvraagt
waarom die nooit een grotere be
kendheid hebben gekregen. Er is bij
voorbeeld nauwelijks een spookach-
tiger spionagerelaas te bedenken dan
hetgeen de in Zwitserland wonende
Duitser Rudolf Roessler in werkelijk
heid klaarspeelde. Alle belangrijke
beslissingen van de Duitse generale
staf in de jaren '40'45 lagen binnen
24 uur in detail op zijn bureau. Maar
hoe velen of liever: hoe weinigen,
hebben ooit wel eens gehoord van
deze onder de eenvoudige codenaam
Lucy werkende man?
Door
Ruud Paauw
Pas in de Jaren zestig slaagden de
auteurs Accoce en Quet er in de story
uit te diepen. Bruna bracht hun
(fascinerende» boek in Nederland op
de markt onder de titel „De oorlog
werd gewonnen in Zwitserland".
Maar de zaak van de waarschijnlijk
grootste spion van de tweede wereld
oorlog kwam bij het publiek slecht
over. Nu het herdenkingsjaar 1970
ten einde loopt, mag voor de ver
richtingen van deze man nog wel
enige ruimte worden uitgetrokken.
NIET UITZONDERLIJK
RUDOLF ROESSLER. geboren in
1897 in Beieren, was om te zien geen
uitzonderlijk figuur. Een zeer asma-
tisohe man, met ogen die hun werk
pas achter dikke bnlleglazen konden
doen. Hij bezat wel een boven de
middelmaat uitstekende intelligentie
Hij studeerde in de jaren twintig
enige tijd theologie, werd journalist
en later directeur van het tijdschrift
..Das National Theater" in Berlijn. In
de eerste wereldoorlog was Roessler
soldaat geweest en uit die periode
stamde de vaste vriendschap met een
tiental beroepsmilitairen, allen ook
uit Beieren afkomstig. Van de tien
zouden drie het nog voor 1940 tot
generaal brengen. Ook de anderen
klommen tot hoge posities. Toen de
nazi's in Duitsland de kop opstaken,
werd Roessler met zijn heldere ver
stand en zijn scherp analytisch ver
mogen, zo ongeveer het geweten van
de tien. Hij haatte de nazi's, hun
taal, hun manieren, hun levensstijl
en vooral hun voorloefde voor geweld
en misdadigheid. In 1933, by Hitlers
machtsovername, verliet Roessler het
land waar hy niet langer ademen
kon en vestigde zich in de Zwitserse
plaats Luzern. Zyn vrienden schre
ven hem om beurten en voorzagen
hem, in code, van allerlei inlichtin
gen. Op basis daarvan liet Roessler
enkele viymscherpe studies het licht
zien. Hy toonde het ware gezicht van
de nazi's en kondigde o.a. Hitiers
plan voor bezetting van het Rynland
aan. Er werd vrywel geen acht op
geslagen Wie was ook in hemels
naam Rudolf Roessler0
IN 1939 KREEG de Duitse balling,
die in het gewone leven de keurige
functie van directeur van een uitge-
very uitoefende, bezoek van twee van
zyn vrienden. Zy overhandigden hem
een zender-ontvanger installatie, in
strueerden hem en leerden hem met
de code om gaan.
De oorlog was op komst. Het tien
tal Beierse officieren wist dat beter
dan wie ook. Zy maakten deel uit
van het Oberkommando der Wehr-
macht, een heilige plek in het Duitse
militaire apparaat.
De Beierse officieren waren, vol
gens Accoce en Quet, technici, en in
hun gedrag vry ernstige mensen, zy
vielen niet op. zoals de ambitieuze
charlatans van wie er nogal wat
rondliepen.
Hét tiental wenste maar één
ding: verlost worden van de pesti
lentie van het nazidom en een nieuw
Duitsland opbouwen. Om dat te be
reiken waren zy tot opmerkelyk ver
raad bereid: zy zouden de belangryk-
ste beslissingen van het OKW in spe
ciale code naar Roessler doorzenden.
Zy zouden dat doen via de enorme
radiokamer van het OKW. Want het
laatste waar men verraad zou ver
wachten was natuurlyk daar.
Het OKW was een nogal chaotisch
warenhuis. Er werkten 2000 offioieren
en 7000 ambtenaren. Er gingen per
dag honderden berichten in allerlei
codes uit: Het tiental was zo han
dig zyn berichten in de drukste pe
rioden er tussen te schuiven. Een
stroom van gegevens bereikte op deze
manier Roessler in Luzern. Hy zocht
contact met de Zwitserse inlichtin
gendienst. want hy zat met het niet
geringe probleem hoe en aan wie zyn
kennis te slijten. Brigade-generaal
Masson. hoofd van alle Zwitserse ge
heime diensten, ging na enig pieke
ren met Roessler in zee. hoewel deze
pertinent weigerde de bron te noe
men waaruit hy putte. Masson vond
de kanalen waarlangs de gegevens
van deze merkwaardige Duitser naar
de door nazi's bedreigde landen kon
worden gebracht. Daarmee nam
Masson. en ook diens hoogste chef
generaal Guissan, een uiterst gevaar-
ïyke beslissing. Want in feite zette
hy daardoor de met zoveel zorg ge
koesterde neutraliteit van Zwitser
land op het spel.
EXACTE TIJDSTIPPEN
ONDER DE VELE BERICHTEN
die Roessler doorgaf waren de exacte
tydstippen waarop de invallen in
Polen. Noorwegen. Nederland. België
en Frankrijk zouden plaatsvinden.
Via de Zwitserse militaire attaché's
vloeide die kennis naar de Europese
hoofdsteden. Maar de generale staven
daar. zo bleek al vlug. gingen aan
die mededelingen voorby. Die hou
ding viel alleen maar te verklaren
uit de diepe minachting die de hoog
ste legerleiders in die dagen voor
spionnenwerk hadden. Het waren in
hun ogen eerloze figuren, bezig met
smerig Handwerk. Roessler zag tot
zyn immense teleurstelling dat men
zyn inlichtingen negeerde: Polen,
Nederland, België. Frankryk werden
overvallen alsof zy van niets wisten.
Ontgoocheld stelde hy zijn vrienden
in Beriyn voor het contact tot één
keer per week terug te brengen. Al
dat gevaarlyke werk was immers toch
nutteloos gebleken. Maar eind 1940
verzochten de Beierse officieren hem
dringend de draad weer op te nemen.
Hitler had besloten halverwege 1941
Rusland aan te vallen. Eind 1940 had
Roessler de beschikking over vrywel
de gehele Operatie Barbarossa
Hy benaderde via-via de Russische
spionagedienst waarvan een tak in
Zwitserland werkte. De Russische
agenten bekeken zyn inlichtingen
met achterdocht. Zy wilden zyn bron
weten. Roessler weigerde die te ge
ven. Het was een geheim dat hy mee
het graf in zou nemen Quet en
Accoce laten in hun boek doorsche
meren de namen van de tien te ken
nen). De Russische agenten bekeken
Operatie Barbarossa; het leek hun
verdorie wel het plan van de Duitse
generale staf zelf. zo vol details stond
het. Zy kwamen tot de conclusie dat
Roessler een agent-provocateur moest
zyn en lieten hem verder links lig
gen
VERBETENHEID
DE DEPRESSIE waaraan de Duit
se balling nu ten prooi viel. duurde
maar kort. Hij zette zyn neerslach
tigheid om in iets dat het midden
hield tussen trots en verbetenheid.
Hy zou de Russische agenten via zyn
contactpersonen toch op de hoogte
houden van alles wat er gebeuren
ging. Als zy er niet van wilden pro
fiteren. goed. dan was dat hun zaak.
Hy zou ze blyven overstromen met
informatie.
In mei-1941 meldde Roessler de
Sowjetrussische-agenten in Genève
dat Operatie Barbarossa was uitge
steld tot 21 juni. In het Sowjet-kamp
ontstond nu aarzeling. Zy besloten
het bericht tenslotte door te zenden.
Moskou keek er niet vreemd van op.
want de geweldenaar Sorge had uit
Japan dezelfde datum voor het of
fensief gemeld. (Stalin bleef overi
gens tot het laatste moment scep
tisch staan tegenover dit soort be
richten i. Toen de Duitsers de Sow-
jet - Unie binnenvielen, waren de
Russen overtuigd van Roesslers
waarde en betrouwbaarheid. Zij
smeekten hem met het geven van in
lichtingen door te gaan Moskou was
bereid er een fortuin voor te be
talen Van hen kreeg Roessler de
codenaam Lucv.
Al droegen de Russen nu tydig
kennis van wat er stond te gebeu
ren, dat wilde bepaald niet zeggen
dat zy ook de middelen hadden om
de Duitsers te stoppen. Verre van dat
zelfs De Duitsers drongen tot diep
in Rusland door Maar op den duur
konden Roesslers inlichtingen hun
uitwerking natuurlyk niet missen In
1942 ontdekte een Duitse generaal in
een haastig verlaten Russische com
mandopost documenten waaruit bleek
dat de Duitse plannen volledig waren
uitgelekt. Het geval stond niet op
zichzelf, ook op andere plaatsen trof
fen de Duitsers papieren aan die op
verraad van frappante afmetingen
wezen. Zelfs het zwakke punt van
de Wehrmacht 'de ravitaillering)
was de Russen bekend.
GESLEPEN VOS
De zaak kwam in handen van een
geslepen vos: Brigadeführer Walter
Schellenberg, die o.a. verantwoorde-
ïyk was voor het Venlo-incident van
1939. Een man met de manieren van
een channeur: daaronder ging een
ploertige inborst schuil. De radio-
luisterdienst van de SD meldde
Schellenberg na maanden hard speu
ren dat de haard van alle kwaad
vermoedeiyk in Zwitserland lag.
Schellenberg, die aan de hand van
de buitgemaakte documenten wel
kon zien dat het verraad in de hoog
ste kringen moest zetelen, probeerde
te weten te komen wat de Zwitser
se geheime dienst van dit alles wist.
Contact met Masson leek niet zo
gemakkelyk te leggen, maar zoiets
was voor Schellenberg niet meer dan
een handomdraai. Hy liet eenvoudig
de Zwitserse militaire attaché in
Duitsland gevangen nemen en naar
Zwitserland doorsy pelen dat de man
terdood zou worden veroordeeld. In
een poging het leven van zijn mede
werker te redden, ging Masson naar
Schellenberg toe. Dat was precies
wat de Duitser wilde Hy hoorde
Masson aan. stond genadiglyk toe
dat de attaché werd vrijgelaten,
maar zorgde er voor dat er contact
tussen hem en Masson bleef. Masson
werd steeds onrustiger. Hij begreep
heel goed dat er een tegenprestatie
van hem zou worden verlangd, maar
wist niet wat. Op zekere dag liet
Schellenberg, die vermoedens begon
te krijgen, via het radiocentrum van
het OKW een vaag bericht uitgaan
dat Duitse troepen zich gereed moes
ten maken voor een overval op
Zwitserland. Het was een fictief be
richt. maar dat wisten alleen Hitier,
Himmler en Schellenberg De mede
deling bereikte uiteraard Roessler.
die het aan Masson doorgaf. By een
van de volgende ontmoetingen met
Schellenberg maakte de Zwitserse in
lichtingenchef in zyn ongerustheid
een blunder: hy vertelde de Duit
ser van de op handen zynde aanval
op Zwitserland. Schellenberg wist nu
waar ongeveer het lek in de hoogste
Duitse officierskringen zat en tevens
dat de Zwitserse geheime dienst van
de zaak op de hoogte was. Schellen
berg drong aan op gegevens en na
men. Masson zweeg als het graf.
trouwens de namen van die Duitse
officieren kende hy immers niet
eens.
Roessler had intussen de Russen
vitale gegevens in handen gespeeld
voor de stryd en het behoud van Sta
lingrad.
RUST NOCH DUUR
ROESSLER KENDE in die dagen
rust nog duur. 's Ochtends werkte hy
voor zyn uitgeverij, de middag en de
avond bracht hij door met coderen
en decoderen van berichten. Geen
dag was hy vry. De wetenschap dat
I zyn werk nu vruchten afwierp, joeg
hem op. Er was nóg iemand die zich
opgejaagd voelde en dat was Masson.
Hy maakte zich ernstige zorgen De
kans dat het hele spel uitkwam, was
niet gering In dat geval zouden zyn
landgenoten hem de zwaarste verwy-
ten maken, want Zwitserland „be
hoorde" nu eenmaal neutraal te zyn.
Hy zag ook. dat de SD. die in
Zwitserland heel aardig de weg wist.
Roessler begon te naderen. Om
Schellenberg de wmd uit de zeilen
te nemen, ontwierp Masson een
stunt: hy arresteerde de Russische
agenten in Genève en Roessler in
Luzern. Zuiver voor de vorm. In de
Zwitserse gevangenis waren zy in elk
geval veilig. Dat gebeurde in 1944
en toen hadden de Russen de hulp
van Roessler niet meer zo nodig. Het
belangrykste werk zat er op Schel
lenberg zou het mysterie nooit oplos
sen. Ook in de jaren na de oorlog
bleef Roesslers rol lang een goed
bewaard geheim. Pas in de jaren zes
tig, zoals gezegd, gelukte het Accoce
en Quet de details van het verhaal op
te sporen.
MET DE HOOFDPERSONEN in
het drama is het na de oorlog tame-
lyk ongelukkig afgelopen. Schellen
berg leverde de Britse geheime dienst
een grote hoeveelheid informatie in
ruil voor zyn leven. Hij werd in 1948
in Neurenberg veroordeeld tot vier
jaar. een belachelyk strafje voor no-
tabene de chef van de SD Hy over
leed in 1954. Masson. die merkte dat
zyn contacten met Schellenberg niet
onopgemerkt waren gebleven, zei in
1945 in een interview openlyk dat hy
de SD-leider tydens de oorlog meer
malen had ontmoet. Opschudding in
Zwitserland. Het kostte Masson zyn
functie.
GEDUCHTE MAN
En Roessler? Na de bevrijding de
den de Russen of hy nooit had be
staan. Roessler zweeg, maar kon het
toch moeilyk verkroppen. Hy kon
zich ook moeilyk losmaken van die
fascinerende oorlogstyd. In 1948
schynt hy nog wat militaire studies
over de NAVO aan Tsjecho-Slowakye
te hebben gegeven. De Zwitsers pak
ten hem daarvoor in 1953 en gaven
hem een jaar gevangenisstraf. Wat
zy tussen 1940 en 1945 wél hadden
Stalingrad 1943
één puinhoop
toegestaan, dat stonden zy in 1953
niet meer toe. Roessler zat zyn tyd
uit en keerde als een geknakt man in
de maatschappy terug. Van zyn Bei
erse vrienden heeft Roessler nooit
meer iets vernomen. Vermoedelijk
was de diepe oorzaak voor dat zwy-
gen te vinden in het feit dat zy,
naar men mag aannemen, diep ge
schokt zyn geweest door hetgeen er
na de capitulatie met hun land ge
beurde. Wat zy hadden gewild was
vernietiging van de nazi's, niet de
ondergang van Duitsland. En daar
moet het in hun ogen na 1945 veel
op hebben geleken, aldus Accoce en
Quet.
De suggestie dat er een schuld
gevoel by hen is gaan knagen, lykt
niet al te gewaagd. En Roessler was
een te schrynende herinnering aan
de catastrofe, die, mede door hun
hulp. over Duitsland was gekomen.
Zy konden maar beter pi-oberen
hem te vergeten. Van die gedachte,
van die ontsteltenis en bitterheid
moet Roessler instuïtief iets hebben
geproefd. Want waarom zocht hy-
zelf dan evenmin toenadering9 Of
zat er nog veel meer achter? Angst
byv. dat het verraad en de mensen
die het pleegden alsnog bekend zou
den worden? Het is mogelyk.
Rudolf Roessler, de man die zoveel
voor de goede zaak had gedaan,
stierf in 1958. 63 jaar oud. Vergeten
en gedessillusioneerd.
NIJMEGEN (GPD) De tijd van praten lijkt voorbij.
Steeds sneller schijnen mensen er toe te komen een gesprek
af te breken en over te gaan tot acties. Ambonezen, Dolle
Mina's, Canadese separatisten, studenten, vliegtuigkapers, to-
matisten, notekrakers en scholieren maakten 1970 tot een jaar
boordevol actie.
Acties beginnen waar het geduld
ophoudt Mensen voeren actie om
dat zy „het niet langer wensen te
nemen", wy willen dat er op korte
tei-myn iets verandert. Dat „iets" kan
de hele maatschappy zyn of een be
paald onderdeeltje er van. Sommi
gen zullen pas tevreden zyn als de
„westerse maatschappystructuur" to
taal vernietigd is. anderen is het
uitsluitend te doen om de demping
van de stinksloot achter hun huis of
om een „vry" Ambon.
Acties roepen tegenacties en weer
standen op. De democratie is een
touw met aan beide kanten mensen
die er aan trekken. Hoe meer men
sen meedoen, hoe groter de spanning
op het touw en hoe groter de kans
dat het knapt, met alle gevolgen
van dien.
De mensen die sterk twyfelen aan
de kwaliteit van het touw
steken waarschuwend de vinger op
en wyzen voortdurend op het ge
vaar van een kolonelsputsch of een
coupe van Maoïsten, zy komen met
sombere voorbeelden zoals Grieken
land, Tsjecho-Slowakye, Indonesië.
De actievoerders van hun kant
gaan er van uit dat een democratie
die werkeiyk wortel geschoten heeft,
wel tegen een schokje kan. Of beter
nog: dat een democratie schokken
nodig heeft om te genezen van haar
kwalen. Elektrotherapie. Een land
waar geen acties worden gevoerd is
óf volledig ingedut óf in de wurg
greep van een totalitair bewind
In Nederland is op het ogenblik
aan actie dus geen gebrek. Zeker
enkele duizenden actiegroepen en
-groepjes zyn druk in de weer met
het ..sleufcelen aan de maatschappy"
om het maar eens in het Jargon van
de activisten te zeggen.
Deze activisten spreken vaak over
„actie" alsof het een tovermiddel is.
Soms worden zy met datzelfde tover
middel door rechtstreekse vyanden
bestreden: mariniers contra Damsla-
pers. Telegraaf contra VPRO.
Doorgaans vinden zy echter geen
andere actievoerders tegenover zich,
maar het gezag (overheid, kerkbe
stuur, leiding onderwysinstelling, be
drijfsdirectie) dat terugslaat, dreigt,
waarschuwt of soms alleen maar
om de lieve vrede te bewaren toe
geeft.
Actie leidt vaak tot een uiteendry-
ven van maatschappeiyke groepen
(polarisatie), waarby de standpunten
zich steeds verder verharden (radi
calisering). Die polarisatie en die ra
dicalisering nemen de laatste Jaren
duideiyk toe. Hoe komt dat?
Een man die zich intensief bezig -
Dr. J. G. Stappers
weinig vrijheid tot zelfont
plooiing
houdt met de bestudering van maat
schappeiyke veranderingen is de Ny-
meegse massa-communicatiepsycho
loog dr. J. G. Stappers. Hy zegt: ,Jk
kan die vraag naar de oorzaken van
de verscherping van de standpunten
met u meevoelen, beantwoorden kan
ik haar echter niet".
Andere vraag dan: Tot een paar
jaar geleden hoorde Je voortdu
rend de roep om meer communi
catie. Die roep lykt een beetje
de gaten dat men met communica
tie wel de aard van de conflicten
kan aan wyzen, maar lang niet al
tyd de oplossing kan bewerkstelligen.
Overigens geloof ik dat veel acties in
wezen een nieuwe vorm van commu
nicatie zyn. Acties zyn doorgaans
geen doel in zichzelf, maar een mid-
verstomd?
Stappers: Misschien heeft men in
del om een bepaalde zaak in de aan
dacht te brengen. Rechtstreeks is
door het kraken van huizen de wo
ningnood geen stap dichter by een
oplossing gebracht. Maar wel is het
enorme probleem van de woningnood
weer eens scherp gesteld.
Veel acties zyn niets anders dan
een beroep op de publieke opinie. Om
dat publiek te bereiken worden de
zaken vaak scherp zwart-wit ge
steld; de verschillen worden aange
dikt. Politieke partyen zie je het
zelfde doen. Het verschil tussen de
regering De Jong en de vorige kabi
netten ls niet zo groot als de oppo
sitie ons nu wil doen geloven.
Soms krijg je ook de indruk dat
de acties worden ondernomen tegen
dingen die behalve in uitzonde
ringsgevallen haast niet meer be-
staCan. Scholieren byvoorbeeld komen
nu op tegen standpunten die in myn
Jeugd by ons op school al grotendeels
overwonnen waren.
Als je de nuances weglaat kom Je
soms tot simplificaties die de zaak
erg vertekenen. Als iemand zegt: „de
situatie van de arbeider ls sinds de
oorlog niet veranderd", dan heeft hy
daarin bepaald niet in alle opzich
ten geiyk.
Is de afstand tussen praten en
doen kleiner geworden?
Ja, duideiyk. Maar wy Nederlan-
I ders hebben altijd al wel de neiging
j gehad om tegen wetten in te gaan
I die we als formeel ervaren wy Ne-
derlanders zijn altyd goed geweest
in het verzet tegen de autoriteit. „De
koning van Hispanje heb ik altyd
geëerd. Ja. maar dan toch maar tot
op zekere hoogte".
Bevordert de publiciteit het actie
voeren?
Ongetwyfeld. Pers. radio en t.v.
reiken de actiegroepen de ladders
aan om steeds hoger te klimmen.
Maar hoe hoger je komt. hoe groter
de kans dat je met een vreselyke
klap naar beneden valt. En als je
weinig voorstelt dan val je onher-
roepelyk.
Het is natuurlyk een logische zaak
dat actiegroepen veel publiciteit kry-
gen. De man die de maatschappy
wil veranderen is doorgaans interes
santer dan de vent die zegt dat het
allemaal maar zy blyven moet.
Is er in Nederland wel eens eer
der zo'n golf van actie geweest?
zyn er bepaalde tydperken waar
in zoiets opkomt?
Het begin van de tachtigjarige
oorlog valt wel een beetje met deze
tyd te vergeiyken. Ook toen was er
een geweldige hervormingsdrift, niet
alleen op staatkundig gebied, maar
ook op godsdienttig terrein. Denk
maar aan de beelden die de kerk
werden uitgegooid.
Ik geloof dat er in zo'n vernieu
wingsperiode niet veel mensen zyn
die zich verzetten. Dat zie Je nu ook:
het aantal mensen dat werkeiyk te
genstand biedt is niet groot.
Maar er zyn toch mensen die voor
het front van de troepen verkla
ren dat het zo niet verder kan.
dat we zelfs terug moeten. Denk
maar aan uitspraken van Udink
en Van Riel (over het gezag).
Kruisinga (over harde en zachte
drugs), Van Schaik (over porno
grafie), Polak (over de NVSH).
Het is logisch dat er mensen zyn'
die vinden dat het te hard gaat. Het
is goed dat beide groepen er zyn. Het
zou misschien niet zo best zyn als
één van de party en verstomde.
Waar het veel actiegroepen om
gaat is om het verkrygen van
meer vryheidmeer vrijheid op
sexueel gebied, meer vryheid voor
de vrouw, meer vryheid in de
keuze van je drugs
Maar de acties voor een ander be
langrijk stuk vryheid moeten eigen-
lyk nog beginnen. De mogelykheid
voor echtparen om beiden halve
dagen op hun eigen niveau te gaan
werken bestaat byvoorbeeld nog he
lemaal niet. Er is nog maar weinig
vryheid tot zelfontplooiing, eigeniyk.
Zei het streven naar meer vryheid
altyd gepaard gaan met acties?
Dat weet ik niet. Er zyn nu al
mensen die zeggen: „Ik heb myn
portie nu wel gehad". Dat zie je met
name aan de universiteiten. Het valt
vaak te betreuren, de manier waar
op acties daar soms verzanden.
Een veel gebruikt woord in deze
tyd i6 „informatie". Zyn actie
groepen altyd goed geïnformeerd?
Niet altyd, denk ik. Maar waarom
zou Je als Je actie gaat voeren
persé over zeer veel informatie moe
ten beschikken. Er worden ook acties
gevoerd om informatie te verwerven.
In je kinderjaren begin je daar al
mee. Agentje pesten is er een mooi
voorbeeld van. Dat doe Je om de
reacties te peilen.
Gelooft u dat in Nederland, ge
zien de sabotage-dagen in het
leger, de tyd van de echte sub
versieve acties is aangebroken?
Ik geloof van niet. Er is nogal wat
verschil tussen het prediken en het
bedryven van echt geweld. Veertien
dagen in de gevangenis zitten voor
je principes is heel mooi. Maar het
moet natuurlijk geen half jaar of
meer worden.
Overigens is die sabotage in het
leger een erg gecompliceerde zaak.
Alles wat vroeger baldadigheid werd
genoemd wordt nu onder de noemer
„sabotage" gebracht. -
Actie wordt ondernomen door
mensen die geloven in de moge
lijkheid dat door hun toedoen
een verandering tot stand kan
worden gebracht. Op een bepaald
moment zyn zy zich die mogelyk
heid bewust geworden. Een actie
gaat dus een proces van bewust
wording vooraf. Kunt u daar iets
over zeggen?
Ik had gehoopt dat u die vraag
niet zou stellen. Want het is weer
iets waarop ik geen antwoord weet.
Geen antwoord, geen afdoende
verklaring. Stappers kan niet vertel
len waarom deze tyd zo ryk is aan
acties. Hy kan alleen zeggen dat de
tyd er kenneiyk ryp voor was.
Hy weet ook niet wat al die men
sen die aan acties meedoen nu pre
cies beweegt. En hy kan ook niet
kyken in de harten van de tegen
standers.
De democratie is een partytje
touwtrekken. Karakter, milieu, op
voeding en plaats in de maatschap
pij bepalen in hoofdzaak de opstel
ling van de spelers.
