PTREDEN GIEREK: BIJ
EBREK ALTERNATIEF
ERKHOFI
Tussen Gierek
en Gomoelka:
verschil en
overeenkomst
raagt chauffeurs
Basis van VS op
Okinawa bestormd
Komplot
tegen
Allende
op komst
Eerste
akkoord
China-
Moskou
Onder
Stcdin
in het
gevang
Man met
inzicht
in zware
industrie
krmstraat1a leiden
ers zou met Kerstmis in Polen situatie zich hebben verscherpt
Permanent contact
VERKEER
NAAR IVEST-
BERLIJN
GEHINDERD
Islam en r.-k. kerk Binnen ze» jaar
Schone" auto's
in Ver. Staten
Over grensrivieren
GOMOELKA:
GIEREK:
0 21 DECEMBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
De massale zuiveringen in Polen tonen aan hoe ernstig
jche leiders de situatie van de afgelopen dagen in Polen
wordeeld. Want het gelijktijdig aftreden van Gomoelka
leider en president Spichalski alsmede drie andere leidende
rissen als lid van het politburo is zo'n enorme concessie
Heen op direct bevel uit Moskou kan zijn geschied en alleen
itó alternatief een ingrijpen van de landen van het War-
volgens Tsjechosloioaaks voorbeeld moet zijn gesteld.
Iomoelka zat steviger dan ooit in het zadelnadat het hem
gelopen jaar was gelukt ook zijn laatste rivaal generaal
uit te schakelen. De plenaire vergadei-ing van het cen-
ité van vorig weekeinde heeft Gomoelka's koers nog eens
bevestigd.
volledige zelfverzekerd-
|e nu gewezen partijleider
espraak op 12 december:
men nu een nieuwe etap-
partij. Het nieuwe jaar
jaar worden".
I«s er toen op dat zyn po-
zijn eigen partij zou zijn
Maar voor de Russen is
de onlusten ook door
van <5e kant van de Pool-
itie niet konden worden
absoluut noodzakelijk
dicaal in te grijpen. Dit
snel gebeuren, namelijk
mis. Want de Polen zijn
voik en hun band met
itholieke kerk is ook na 25
lunistische ideologie niet
orden. Het is niets uit-
wanneer ook partijleden
lunctionarissen him ker-
hten trouw vervullen.
Angst
thau heerste daarom gro-
lor de feestdagen. De ker-
met Kerstmis stampvol
is de enige vorm van op-
in Polen nog wordt geto-
oe makkelijk zou in de
Ie de vonk van het verzet
de massa's kunnen in-
wdoende misschien heel
»nd steken.
moesten van te voren de
n voor de onrust onder
ig en voor de desastreuze
situatie aan de kaak
steld en moesten nieuwe,
ihreven leiders tot een
met de bevolking pro-
wnen. De persoon van de
rtij leider staat daarbij
Jierek is vanouds de gro-
i de hervormers geweest,
koele, berekenende tech- j
zich altijd zoveel mo-
n de diverse rivaliteiten
ij heeft gehouden. Toen
op 19 maart 1968. na de j
ilusten, de bevolking in
kak tot discipline opriep,
massa's als tegendemon-
ïaam Gierek gescandeerd,
ie partijleider zal voor de
chaos zonder twijfel met
Dordacht pragmatisch sa-
[fpt tevoorschijn komen,
ijke vakkundige partijlei-
nch natuurlijk een grote
vooruitgang. De starre Gomoelka be
zat geen enkele diepere kennis van
de economie en aan zijn twijfelende,
zig-zag-koers tussen decentralisering
en rece^-alisering is de huidige si
tuatie voor ee ngoeddeeltedanken
zig-zag-koers tussen decentralisering
en recentralisering is de huidige si
tuatie voor een goed deel te danken
geweest.
Illusies
Over de verhouding ten opzichte
van de Sowjet-Ume zal Gierik zich
zeker geen enkele illussie maken. Op
't partijcongres in 1968 heeft hij met
een duidelijke toespeling op de in
vasie in Tsecho-Slowakije gezegd:
„De ervaringen hebben geleerd
dat men het socialisme alleen in nau
we samenwerking met de SowjetUnie
kan opbouwen en dat iedere schen
ding van dat principe ernstige gevol
gen zal hebben".
Die ernstige gevolgen, zoals in
Tsjecho-Slowakije. zijn in Polen nog
net op het laatste nippertje voorko
men. Maar tot welke prijs? De partij
heeft in de ogen van de bevolking
iedere geloofwaardigheid verloren.
Met de doden van Gdansk en Szcze
cin' is ook 't laatste restje solidariteit
van het Poolse volk met zijn leiders
gestorven. Gierek treft 'n fundamen
teel fout gestructureerde economie
aan, waarvoor hij van de kant van
de Sowjet-Unie geen enkele materiële
hulp in de vorm van leningen of
schenkingen heeft te verwachten. De
Russen plegen socialistische broeder-
partijen die in nood verkeren alleen
met tanks en ultimata bij te staan
Het ultimatum aan Gierek luidt zon
der twijfel dat aan de onlusten tot
elke prijs direct een einde dient te
worden gemaakt. Zo zal ook de nieu
we Poolse partijleider, ondanks zijn
capaciteiten geen andere toekomst
beschoren zijn dan zijn collega en
lotgenoot Hoesak in Praag, namelijk
met drastische politiemaatrege
len zijn land en zijn economie nog
nauwer aan de Sowjet-Unie te bin
den. hetgeen zoals voor al die andere
kleine Oosteuropese landen ook voor
Polen een dodelijke omhelzing bete
kent.
NAHA (Reuter) Op Okinawa
hebben gisteren tweeduizend beto
gers de A. er nss vliegbasis Ka-
dena bestormd, en er enkele gebouw
tjes en tachtig militaire voertuigen in
ADVERTENTIE
SANTIAGO (AP» Er zijn teke
nen die erop wijzen dat er in Chili,
waar sinds enige tijd "n regering aan
de macht is onder leiding van
de linkse president Salvador Allende.
een gewapende actie tegen het be
wind wordt voorbereid.
Volgens het socialistische lid van 'tl
congres Carmen Larzo zou er een1
..bloedbad" in de maak zijn. waartoe
de samenzweerders reeds bezig zijn
wapens het land in te smokkelen.
De president heeft verklaard dat
zijn regering over de middelen be
schikte van zich af te slaan terwijl
zij bovendien de steun genoot van 't
volk.
Volgens de president zou de opposi
tie waarover sprake is sterk zijn on
der de grondbezitters die. in het ge-
I deelte van het land dat aan Argenti-
j nië grenst, gebruik maken van kleine
privé-vliegvelden om contrabande 't
land binnen te brengen.
I Het congreslid Larzo zei dat de sa-
menzweerders werkten aan de voor
bereiding van een complot geti-
teld plan „Djakarta, genoemd naar
de hoofdstad van Indonesië, het land
waar na de mislukte staatsgreep van
1965 honderdduizenden communisten
werden afgemaakt
Volgens het blad der regering, zou
den veel landeigenaren in het zuiden
tot de tanden gewapend zijn" en vrij
wel alle hoge functionarissen van 't
ministerie van Landbouw persoon
lijk met de dood hebben bedreigd.
brand gestoken. De demontranten
drongen tot 300 meter op het tèr-
rein door, hoewel door Amerikaanse
militairen met traangas bestookt.
Meer dan duizend man plaatselij
ke politie slaagde er pas na uren in.
de menigte te verdrijven. Verschei
dene betogers werden gearresteerd.
De onlusten waren uitgebroken na
dat een Amerikaanse militair buiten
de basis een plaatselijke bewoner
had aangereden, waardoor deze ge-
wond raakte.
Er zouden zeker 25 gewonden zijn on-
der wie drie Amerikaanse militairen
en zes politiemannen. Er is zeven uur
lang gevochten.
WEST-BERLIJN <DPA> Het
verkeer tussen West-Berlijn en
West-Duitsland werd de afgelopen
dagen weer bemoeilijkt by de Oost-
duitse controleposten,
i De vertragingen houden verband
j met het feit. dat vandaag in West-
Berlijn de leiders van de socialis
tische fracties in de Landdagen van
I de tien Westduitse deelstaten en in
de Westberlijnse senaat bijeenkomen.
j De Sowjet-Unie heeft al tegen deze
i conferentie geprotesteerd en gesteld,
dat Amerika. Engeland en Frankrijk
verantwoordelijk zijn voor de even-
tuele gevolgen. Ook van Oostduitse
zijde is gewaarschuwd, dat dergelij-
I ke bijeenkomsten een succesvol ver
loop van de viermogendhedenbespre-
i kingen over Berlijn in de weg staan,
i Toen de Westduitse christen-demo-
I cratische partij in het begin van de-
ze maand in West-Berlijn vergader
de. leidde dit ook tot ernstige vertra-
gingen in het personen- en goede-
i renverkeer tussen de Bondsrepubliek
en West-Berljin. Amerika, Engeland
en Frankrijk hebben in een nota aan
de Sowjet-Unie hun verbazing uitge
sproken over de storingen op de toe
gangswegen tot West-Berlijn.
De Engelse recherche kamt op
het ogenblik de omgeving van het
gehuchtje Cublington uit op zoek
naar een ondergrondse organisa- j
tie die de bevolking van het lan
delijke gebied te wapen heeft ge
roepen om te kunnen vechten te
gen het plan om de derde grote
luchthaven van Londen hier te
vestigen.
Enkele uren nadat een konink
lijke commissie het landelijke ge
deelte van Noord-Buckingham-
shire had aanbevoleri als de
plaats voor de luchthavenwer
den er pamfletten verspreid
waarin werd gedreigd met ge
welddaden en sabotage.
Hoewel de Engelse regering nog
moet beslissen of het vliegveld,
dat naar wordt verwacht in de
jaren tachtig 100 miljoen passa- j
giers per jaar zal verwerken, in I
de prachtige vallei van Aylesby
zal komen, hebben militante be- I
woners snel plannen gemaakt om
hun woonsteden te beschermen.
Bijna duizend huizen en win
kels in zes dorpen zouden met de
grond gelijk moeten worden ge
maakt en worden vervangen door
vier enorme startbanen, luchtha
vengebouwen en weg- en spoor
wegverbindingen
Op de zaterdag verspreide pam-
j fletten werd aangegeven hoe men
I benzinebommen moet maken, hoe
j barricaden moeten worden opge
worpen. hoe wapens moeten wor
den gebruikt en hoe men thuis
wapens kan maken die als enor
me katapulten stalen kogels kun
nen afvuren.
Op de foto: kinderen uit Cu
blington die in een plaatselijke
kerk bidden voor het behoud van
hun huizen.
VATICAANSTAD (AFP) De Is
lam krijgt een officiële vertegen
woordiger bij het Vaticaan. Het is
de eerste keer in de geschiedenis dat
een niet-christelijke godsdienst een
permanente vertegenwoordiger bij
het Vaticaan krygt.
Het Vaticaan zal op zijn beurt een
vertegenwoordiger bij de opperste
Islamitische raad krijgen. Beide par
tijen hebben besloten elkaar geregeld
te consulteren over kwesties inzake
de betrekkingen tussen de moham
medanen en christenen en al het
mogelijke te doen om de goede be
trekkingen tussen de Islam en de
R.-K. Kerk te versterken. De opper
ste Islamitische raad is in 1960 in
Cairo opgericht.
WASHINGTON (Reuter) Het
Amerikaanse congres heeft een wet
tegen de luchtverontreiniging aange
nomen. waarbij is bepaald dat alle
auto's in de Verenigde Staten binnen
zes Jaar „schoon" zullen moeten
zijn. Krachtens deze wet zal de Ame
rikaanse auto-industrie vóór 1 janua
ri 1975 een „schone motor" hebben
moeten gefabriceerd.
De nieuwe wet is ook van toepas
sing op ingevoerde auto's.
MOSKOU <DPA, Reuter) De
Russisch-Chinese commissie voor de
scheepvaart op de grensrivieren heeft i
volgens een mededeling van het
Russische persbureau Tass haar zes
tiende zitting afgesloten met de on
dertekening van een protocol over de
scheepvaart op de Am oer. Oessoen
Argoen en Soengatsja, en het Khan-
ka-meer.
De bijeenkomst is gehouden in
China en heeft meer dan vijf maan
den geduurd. Volgend jaar komt de
commissie weer bijeen, dan in de
Sowjet-Unie.
In maart 1969 brak aan de Oes
soen een gewapend conflict uit tus
sen de Sowjet-Unie en China, maar
een eerste reeks besprekingen van de
scheepvaartcommissie enkele maan
den later maakte herstel van de
scheepvaart op de grensrivieren mo
gelijk. In oktober van het vorig jaar
openden de twee landen officiële be
sprekingen over hun grensoonflict.
LEIDEN Tussen de technocraat Gierek en Gomoelka.
zijn voorganger als Pools partijleider bestaan, ondanks alle
mogelijke persoonlijke verschillen een aantal overeenkomsten
wat betreft de partijcarrière.
Evenals Gomoelka was Gierek afkomstig uit de arbeidende
klasse. Beiden organiseerden op vrij jeugdige leeftijd basis
eenheden in de communistische partij en vakbeweging en
wisten zich door zelfstudie op te werken tot de hoogste partij-
functies.
Het markante verschil in de levensloop van Gierek en Go
moelka is de Tweede Wereldoorlog, tijdens welke Gomoelka
in Polen tegen de Duitsers strijdt. Gierek verblijft tijdens die
periode in België waar hij actief is in het Belgisch verzet,
waaraan hij de strijd van de Poolse mijnwerkers nauw lieerde.
wladislaw Gomoelka werd
geboren op 6 febrouari 1905 te
Krosno in het zuidoosten van
Polen. Zijn vader, arbeider in de
olie-industrie, emigreerde naar
Amerika, maar keerde terug
toen de mogelijkheden in de
nieuwe wereld niet bleken te
beantwoorden aan zyn ver
wachtingen.
Na de Eerste Wereldoorlog
riep Gomoelka als beroepsorga
nisator en propagandist van de
communistische partij een Pool
se arbeiders-jeugdbeweging in
het leven. In 1927 was hij secre
taris van een aantal vakbonds
organisaties.
Bij het uitbreken van de
Tweede Wereldoorlog wist Go
moelka naar Warschau te ont
komen. waar hij meevocht in
een arbeidersbataljon in sep
tember 1939, na de val van War
schau slaagde hy er in het door
het Russische leger bezette deel
van Polen, waaronder zyn ge
boorte-provincie Llow, te berei
ken.
In 1944 bezette het Russische
leger opnieuw Polen. Tegen het
einde van dat jaar riep het
oorspronkelijk te Moskou ge
vormde en vervolgens naar Lub
lin in Polen verplaatste Poolse
comité van nationale bevrijding
zichzelf uit tot voorlopige rege
ring van Polen. Premier Edward
Osobka-Morawski en Gomoelka
werd zijn plaatsvervanger.
De nationalist Gomoelka stond
Edward Gierek werd geboren
op 6 januari 1913 als zoon van
een mijnwerker in Opper-Sile-
zië, die kort na de geboorte van
zyn zoon bij een ongeluk in de
mijn werd gedood. Toen hij 10
jaar was ging Edward met zijn
moeder als emigrant naai
Frankrijk drie jaar later werd
hy er ook mijnwerker, en het
duurde niet lang of hij begon
zich in te laten met vakbonds
zaken.
In 1931 werd hy lid van de
Franse communistische partij
en drie jaar later werd hy, als
ongewenste vreemdeling. Frank
rijk uitgezet nadat hij bij een
staking een leidende positie hau
bekleed.
Teruggekeerd in Polen ging
hij in militaire dienst. In 1939
vertrok hy naar België waar hy
werkte als mijnwerker en func
tionaris van de communistische
partij.
Gedurende de Tweede We
reldoorlog was Gierek actief ln
de Belgische ondergrondse be
weging. Na de oorlog hielp hy
de Poolse arbeiderspartij in
België op poten te zetten
In 1948 keerde hij terug naai
Opper-Silezië waar hij onmid
dellijk. in Katowitse. een leiden
de partijfunctionaris werd. Toen
ging hij studeren asm de mijn-
académie te Krakow. Hij pro
moveerde er in 1954.
In hetzelfde jaar werd hij be-
afwyzend tegenover de Russi
sche politiek van toen. die de
hereniging van Duitsland beoog,
de. Gomoelka werd op 5 sep
tember 1948 als leider van de
partij vervangen door de in
Moskou geschoolde Boleslaw
Bierut. Op last van Stalin werd
Gomoelka in juli 1951 gevangen
genomen. In oktober van dat
jaar besloot het parlement dat
hij beschuldigd zou worden van
"gevaarlijke activiteiten".
Dit gebeurde evenwel niet,
maar inplaats daarvan werd hy
naar een landhuisje te Mied-
zeszin, even buiten Warschau
overgebracht, en nooit veroor
deeld. Zyn vrouw werd gevan
gen gehouden in een ander huw
dicht in de buurt: in de vier
jaar die deze gevangensohap
duurde, zagen zij elkander nooit.
Toen na Stalins dood nationale
afwijkingen langzamerhand niet
meer als zeer ernstige misdrij
ven golden, werd een aantal
Poolse communisistche leiders
gerehabiliteerd, onder wie ook
Gomoelka. Gomoelka kwam in
april 1956 vry en in augustus
d.a.v. werd hy weer tot de par
ty toegelaten. Op 21 oktober
1956 vond een dramatische zit
ting van het centrale comité
plaats: Gomoelka werd gekozen
tot partijsecretaris, als opvolger
van Edward Ochab, de man die
hem een half jaar geleden uit
de gevangenis had bevrijd
Voorts werden de .stalinistische'
leden uit het politburo verwij
derd.
noemd tot lid van het centraal
comité van de Verenigde Poolse
Arbeiders Partij de communisti
sche partij) en een jaar later
werd hij aan het hoofd ge
plaatst van het belangrijke
afdelingsbureau „zware in
dustrie" van het partijsecreta
riaat in Warschau.
Gierek kwam in de top van
de partij toen hij in maart 1956
werd benoemd tot secretaris
van het centraal comité. Vier
maanden later kwafn hij in het
politburo. het bestuur van de
partij. Maar in oktober moest
hy daar weer uit. toen Gomoel
ka aan de macht kwam.
Gierek heeft zich destijds ty-
dig aangepast aan de vdooi"
van 1956. en zich geschaard bij
die vleugel van de partij die
voorzichtige hervormingen, zo
als door het volk verlangd,
voorstond en tegelijkertijd naar
meer onafhankelijkheid van
Moskou streefde.
Na de bloedige onlusten in
Poznan. nog altijd in 1956. heeft
Gierek een belangrijke rol ver
vuld bij het onderzoek naar de
grieven van de arbeiders. De
onlusten hebben toen 44 doden
gekost.
Nadat Gierek in 1957 terug
was in zijn functie van partij
secretaris in Katowits heeft hy
alom groot gezag verworven als
een uiterst bekwaam bestuurs
hoofd van de sector zware In
dustrie in de provincie.
