Warschau gonst nu van de eruchten ellen, plunderingen en ontelbare doden Bevolking van Vietnam lijdt door gifgassen ERYAL AKEN JITDM ■>50.000 Regering Brazilië door de knieen Bestand met Kerst in Vietnam Dochter Stalin krijgt eerste kind in Westen OOSTDUITS HOOGLERAAR: Gevangenen vrij Weer speciale maatregelen van kabinet Guinee in vogelvlucht tSj in vogelvlucht OPWINDING IN BONN OVER HET AFTAPPEN TELEFOON DAG 19 DECEMBER 1970 LEIDSCH DAGBLAD (Van onze speciale verslaggever) )CI^HOLM (GPD) Warschau gonst van de geruchten journalisten die gedwongen worden bepaalde gebieden daten, verzamelen zich nu in de hotels van de Poolse stad. De situatie in Polen is vergelijkbaar met Tsjecho- Icije na de invasie, met dit verschil dat de troepen, die etsi onder onderscheids des persoons de bevolking in bedwang ren te houden, landslieden zijn. Algen, juist teruggekeerd uit 0000 inwoners tellende stad i, vertellen dat een groot ge- van deze stad ln brand «tl Duidelijk was dat de auto 650 rij» fcadden verloren. Een Deense Jk. 1 ilist vertelde net terugge- te zijn uit de stad Slupsk en e brutaliteit van het geweld grenzen kende. Huismoeders ir |oolmeisje die op weg naar waren werden mishandeld .wldaten. die voor het me- T-Jl d «tg J°nS schrijnen te zijn. r S( sprekKen met hen wordt dui- dat de meesten vrijwel geen s hebben gehad en pas :ele maanden een uniform is?: be radio zendt de hele dag Be« ten uit waarin de bevolking erbe gewaarschuwd zich niet od te vertonen na zes uur mds. Verder wordt er in de le communiqué's de nadruk jd dat de toestand in het overal genormaliseerd is. iets tirect in tegenstelling ls tot ubs Qdl MALMOE Zeven Scandina vische verslaggevers zijn de af gelopen dagen in Polen gearres teerd. Vijf van hen werden over gebracht naar Koszalin, dertig kilometer van Slupsk. De be trokkenen werden verhoord vanwege hun aandeel in de be richtgeving over de onlusten in Slupsk. Een fotograaf die bij 't vijftal zou behoren moest zijn films afstaan. Twee journalis ten, een Deen en een Zweed, wisten donderdag al uitgebrei de berichten over de ongeregeld heden in Polen naar hun kran ten te seinen. Onze correspon dent uit de Zweedse hoofdstad Stockholm die hun ervaringen op de voet volgde destilleerde uit hun wederwaardigheden het bijgaande verslag. Ruyssenaars I. irheid. Warsohau is tot dus- l rustig geweest, maar gis ter- werd er gesproken over voor- fe len stakingen die in de voor- Zera-n zouden plaatsvinden, -ujèran zijn verschillende grote fabrieken gevestigd.. Verbindingen 1 fading en met grote delen van ad zijn verbroken en pogin- n vanuit Warschau in con- komen met Dansk, Gdynia, of Slupsk lopen op niets wel te te efoondienst veront- v- zich telkens en zegt dat ^bindingen mersteld zullen Het is moeilijk om vanuit ■Si mi de toestand te beoorde el de rest van het land. maar is dat er gesproken kan wor- in een directe strijd van de bevolking in sommige ste- het eigen leger. In Kra- ïorden stakingen verwacht situatie is gespannen, ter- i Lodz de textielfabrieken 1 pen door stakingen. van de regeringschef, Cy- gynJrits, om demonstranten neer lieten, heeft noodlottige ge- gehad voor enkele tiental- Wen. terwijl men spreekt londerden gewonden. In ge en met de plaatselijke be- i wordt er sterk de nadruk legd dat alles Ie wijten is volledige mislukking van olse regering een binnen- politiek te vormen die ac- i is. d imeling van de in Warschau Cb ikelijke informatie levert het «le beeld op: de rellen en n dingen die het leven heb- ekost aan een ongekend -.mensen worden niet alleen Afraakt door de prijsverho- van de laatste tijd, alhoe- prijsmechanisme er na il toe heeft bijgedragen de onlustgevoelens onder de bevolking aan te wakkeren. De collectivise ring van de landbouw is op niets uitgelopen en de campagne in de massamedia door partij en rege ring in Polen om begrip te vragen voor deze mislukkingen al even min. Reformator Het vertrouwen van de bevolking voor de regering is danig versle ten sedert Gomoelka in 1956 als reformator van het Poolse socia lisme op het toneel verscheen en dat heeft verschillende oorzaken De Joodse bevolking in Polen heeft spanningen doen ontstaan evenals de deelname aan de inva sie van Tsjeoho-Slowakije. Daarbij komt natuurlijk het onvermogen van de regering de destijds gecen traliseerde economie te effectueren. Dat de onlusten juist in het kust gebied uitbraken is niet verwon derlijk, zo menen velen want deze drie steden aan de Poolse Oost zee-kust, Gdynia, Gdansk en So pot zjjn toeristische trekpleisters, die de inwoners grotere vergelij kingsmogelijkheden bieden. Dat tevens steden zijn die naar men zegt flagrante voorbeelden zijn van het onvermogen van de rege ring. De stad Dansk werd vrijdag weer afgesloten voor alles en iedereen en de haven is voor schepen niet meer bereikbaar In Warschau wordt gesproken over een bom aanslag op de Russische ambassa de. terwijl de hoeveelheid geruch ten die de ronde doen een objec tieve kijk op zaken uitermate ver hinderen. Het hoofdkwartier van de communistische partij zou ook met een bomaanslag zijn be dreigd. De luchtvaart op de bin nenlandse luchtlijnen accepteert, geen passagiers (neer voor Poznan, hetgeen beschouwd wordt als een bevestiging dat daar ook ongere geldheden voorkomen. In 1956 wer den in Poznan 53 mensen gedood tijdens honger demonstraties. In Warschau is het nog steeds mo gelijk gewoon door de straten te rijden maar duidelijk is dat de onlusten van de afgelopen week het gesprek van de dag zijn. KORTE OUlZ-^s OVER DE*J KERSTBOOM ae<?--Q PHOENIX (Reuter) Swetlana ötairn, de 44-jarige dochter van de voormalige overleden Russische dicta tor, verwacht een kind. Dit heeft een woordvoerder van haar man gisteren bekendgemaakt. De baby zal waar schijnlijk laat in het voorjaar van 1971 ter wereld komen. Swetlana is gehuwd met de 58- jarige Amerikaanse architect William Wessley Peters. Zij heeft reeds twee kinderen. nJ. een zoon die arts is en Jozef heet., naar zijn grootvader, en een dochter Jekaterina, die zij in Moskou achterliet toen zij naar het Westen uitweek. Het kind uit het hu welijk met Peters is het eerste dat ze ia de VS ter wereld brengt. Op de foto Swetlana bij haar hu- welijksreceptie. BERLIJN (AP) Zeker 25.000 kinderen in Vietnam zijn erfelijk be last door de chemische strijdmidde len die de Amerikaanse troepen heb ben gebruikt. Dit heeft de Duitse prof. dr. Gerhard Griimmer op een persconferentie in Oost-Berlijn ver klaard. Volgens het Oostduitse persbureau A.D.N. was hij onlangs teruggekeerd van een bezoek aan Noord-Vietnam en „bevrijde gebieden" in Zuid-Viet- nam. Hij beschreef zichzelf als plant kundige en lid van een commissie welke een onderzoek instelt naar Amerikaanse oorlogsmisdaden in Vietnam. Griimmer beweerde dat het Ameri kaanse gebruik van de „gifoorlog" nog steeds ondanks alle Amerikaan se beweringen tot het tegendeel toe neemt. Over de kinderen zei hij: „Wij ra men dat op het ogenblik zeker 25.000 kinderen in Zuid-Vietnam erfelijk aangetast zijn zonder nog rekening te houden met de nog verwachte kin deren, zij die dood geboren zijn en zij die kort na geboorte sterven. Als vrouwen in de tweede of de derde maand van hun zwangerschap in con tact komen met een bepaald vergif, brengen zij kinderen voort wier chro mosomen zijn aangetast. Die kinde ren zijn lichamelijk en geestelijk ernstig gehandicapt. Volgens Griim mer weten de Amerikaanse autoritei ten reeds sinds 1969 dat dat gif ge vaarlijke gevolgen heeft voor men sen die er mee in contact komen. Het Amerikaanse ministerie van Defensie gaat begin volgend jaar een aanvang maken met de vernie tiging van alle Amerikaanse voorra den biologische en gifwapens. De algehele vernietiging van deze wapens zal naar verwachting onge veer een jaar vergen. Zij zal geschie den in de opslagplaatsen zelf, die in Arkansas. Colorado, Maryland en Californië liggen. Het Pentagon wil niet zeggen hoe groot de voorraden zijn. Wel is mee gedeeld. dat de kosten van de ver nietiging ongeveer 12 miljoen dollar zullen zijn. President Nixon heeft de vernietiging van de Amerikaanse voorraden voor bacteriologische oorlogsvoering al een jaar geleden aangekondigd. De VS zeggen het onderzoek op dit gebied voort te willen zetten, maar er geen voorraden meer op na te zul len houden. RIO DE JANEIRO (AFP) Gis termiddag hebben de ontvoerders van de Zwitserse ambassadeur in Brazilië. Giovanni Bucher. een lijst verstrekt met de namen van 70 ge vangenen. die vrijgelaten zouden moeten werden in ruil voor de Zwitserse ambassadeur. De authenticiteit van de lijst wordt gewaarbord door 3 handtekeningen van Bucher. De ontvoerders ver zekeren. dat de Zwitserse ambassa deur vrijgelaten zal worden, zodra de personen op de lijst zijn aan gekomen hetzij in Algerije, hetzij in Chili. De Braziliaanse regering heeft contact gehad met de ambas sades van Chili en Algerije. Zij lijkt bereid om de 70 politieke gevange nen naar het buitenland te laten gaan. MOSKOU (AP) Volgens het Russische persbureau Tass heeft ra dio Conakry alle reservisten opgeroe pen zich onmiddellijk bij de eenhe den van het Guinese leger te melden. Voor buitenlanders werd verder uit „veiligheidsoverwegingen" vanaf 23.00 uur plaatselijke tijd een uitgaansver bod afgekondigd. Guinee zou worden bedreigd door een nieuwe invasie van door Por tugal gesteunde militairen en het land is nog altijd „in staat van oor log", aldus radio Conakry. Dezelfde officieren die verantwoor- deljik waren voor de aanval op Cona kry in november zouden „een nieu we verrassingsaanval voorbereiden". De aanval zou dit keer geschieden vanuit Senegal en Portugees Guinee over land. SAIGON (AP) De Verenigde Staten en Zuid-Vietnam hebben wa penstilstanden van telkens 24 uur af gekondigd voor het kerstfeest en nieuwjaar. Die Vietcong had reeds eerder wa penstilstanden voor Zuid-Vietnam van telkens drie dagen voor het kerstfeest en nieuwjaar en van vier dagen voor TET. het nieuwe maan jaar fin de laatste week van janua ri). afgekondigd. 16.In hoeveel landen wordt de kerstboom algemeen gebruikt7 A.ca.l5.Bca 25.C.ca4C 5.Waar gebruikt men o.a.de grondstoften v.d.kerstboom voor? A kunstzijden kousen B. Groene verf. C.Cocosmat jasno>iuapfiz}sun>|:5 uapueigz eo y wnaa agl »P uba tjiaq 3? ap U| pue|S}ina ui 009ieo-J jeefgt-Qt •l -NBOBOO/VMNV Wat de Sowjet-Unie en haar sate- lietstaten in Oost-Europa ook bereikt mogen hebben op gebieden als ruim tevaart. zware industrie en sport, toch blijft de voorziening van de eer ste levensbehoeften een uitermate zwak punt. Juist de sectoren van le vensmiddelen, kleding en aantrekke lijke gebruiksvoorwerpen vertonen, zoals bij herhaling is gebleken, een ernstige achterstand. Het is gemak kelijk, af te geven op de "Westerse consumptiemaatschappij", zoals ook hier te lande in sommige kringen gebeurt, maar de critici hoeden er zich angstvallig voor zich definitief te vestigen buiten de grenzen van die gekritiseerde maatschappij. Te recht. want wie het als een uitwas ervaart, dat een overvloed van in- dustrieprodukten op kunstmatige wij ze via opdringerige reclame de ge bruiker wordt aangepraat, moge dan geen ongelijk hebben, maar is toch altijd nog heel wat beter af dan de Oosteuropese consument, die zich doorlopend tegenover tekorten ziet geplaatst of wie een kwaliteit wordt opgedrongen die als minderwaar dig wordt ervaren. Niemand zal zich dan ook verbazen over het feit, dat de incidenten in Polen van de afge lopen week zich Juist in de grote ha vensteden hebben voorgedaan. Daar immers woont een bevolking, die door bezoek van buitenlanders of door eigen ervaring buiten de gren zen terdege weet hoe groot de ach terstand op de gemade kapitalisti sche maatschappij wel is. Tot War schau was dit verschil in beoorde ling van de binnenlandse situatie op het terrein van de eerste voorzienin gen blijkbaar nog niet doorgedron gen. Anders zou men zich wel twee maal bedacht hebben alvorens de prijzen aanzienlijk te verhogen en dat nog wel in een jaargetijde, waar in iedere consument op het noorde lijk halfrond zich, als een onontbeer lijk tegenwicht voor de duisternis in de natuur, iets extra's wenst te ver oorloven. Wie dus naar de oorzaak van de onrust in noord-Polen zoekt, komt onvermijdelijk terecht bij het op gevaarlijke wijze falen van de "communicatie": de "bureaucraten" ln de hoofdstad blijken niets begre pen te hebben van wat er elders in het land aan wensen en verlangens leeft. Wie nog verder graaft komt vanzelfsprekend uit bij de doctrinai re benadering van het landbouw vraagstuk. Als reactie op de vroege re uitbuiting van de agrarische be volking heeft het communistische stelsel gemeend de behoefte aan per soonlijk bezit te kunnen uitschake len. De kwalijke gevolgen van dit soort theoretisch Idealisme zijn niet uitgebleven: luiheid, parasiteren op de gemeenschap, ernstig alcoholmis bruik en roekeloos omspringen met kostbare machinerieën die immers toch geen persoonlijk eigendom zijn hebben de ontwikkeling van de landbouw op tragische wijze tegen gehouden. Van tijd tot tijd heeft de overheid geprobeerd de produktle wat op te voeren door het toestaan van verbouw voor eigen behoefte op kleine stukjes grond, maar tot struc turele verbetering in de landbouw heeft dit niet geleid. Van agrarische uitvoer is men teruggevallen op de noodzaak van invoer, met het door lopende risico van aanzienlijke te korten annex prijsstijgingen. In noordelijk Polen wordt thans de re kening gepresenteerd aan een sy steem. welks onderdanen nog altijd gebukt gaan onder de ondraaglijke last van een zienswijze, die voorbij gaat aan de menselijke natuur. Dat die natuur controle behoeft wordt in het Westen allang erkend en in prak tijk gebracht. Maar Oost-Europa houdt, naar het lijkt tegen beter we ten ln, vast aan een theorie, die zo als nu in Polen tot gevaarlijke bot singen kan leiden. Het ligt voor de hand. dat de Sow- Jetrussische leiding in het Kremlin weinig verheugd zal zijn ge weest over het nieuws uit Gdansk, Gdynia, Sopot en Stettin, aangeno men dat het bij deze steden beperkt zal blijven. Nu heeft zij wel voor hetere vuren gestaan. Men denke aan de bloedige krachtmetingen in Oost-Duitsland. Hongarije en Tsje- cho-Slowakije. Vergeleken met die gebeurtenissen zijn de Noord- poolse incidenten tot op heden slechts wissewasjes. Het ziet er dan ook niet naar uit. dat de legers van Sowjet-Rusland orde op zaken zul len moeten stellen. Vooralsnog kan Moskou dat zonder bezwaar aan Warschau zelf overlaten. Toch zul len de Kremlin-leiders, uiterst gevoelig als zij zijn voor de indruk van de communistische vorderingen op het buitenland, deze incidenten zeker niet als „reclame voor het sy steem" hebben ervaren. Met kunst en vliegwerk zal dan ook alles wor den gedaan om de oorzaken van de troebelen althans voorlopig weg te nemen. Van een wezenlijke verande ring en verbetering zal geen sprake zijn omdat die de grond slagen van het communisme zelf zouden aantasten. En zover is het nog niet. Niettemin zullen de kop stukken in Warschau en Moskou de ze gang van zaken ongetwijfeld als een waarschuwing opvatten. Zy zul len er evenwel de verkeerde conclusie uit trekken, zoals zij dat tot nu toe steeds hebben gedaan. Zelfs de gedachte aan „libera lisering" zal niet in hun hoofden op komen: het blijft bij „sleutelen" aan onderdelen van de communisti sche machinerie. Vermoedelijk zul len er hier en daar een paar schroe ven wat harder worden aangedraaid en zal de Poolse bevolking deze woe lingen moeten betalen met scherper toezicht van de geheime politie. Het systeem-op-zichzelf is immers goed en onaantastbaar. Anderzijds is het Londense (liberale) dagblad „The Guardian" o.i. niet ver van de waar heid als het schrijft, „dat de dagen van volstrekt conformisme kor ter zijn geworden en de behendig heid van het Kremlin om zijn satel lieten precies ln de pas te laten lo pen evenzeer gehavend is als het hoofdkwartier van de Poolse militia in Gdansk". Aan incidenten als zich nu in noord-Polen hebben afgespeeld zit namelijk niet alleen het facet van krachtmeting tussen de rode over heid en ontevreden burgerij, maar ook een militair. De legerleiding in Moskou zal dan ook waarschijnlijk dieper geschokt zijn dan de politie ke bestuurders. Wie met de gedach te speelt, dat West-Europa een kos telijke aanwinst voor het industriële vermogen van de Sowjet-Unie zou zijn en dat deze gedachte uit de hoofden van de topmilitalren in de Sowjet-Unie radicaal verdwenen is, is vooralsnog een onbewezen stelling voelt zich minder gelukkig bij het zien van een „lastige" bevolking in een eventueel opmarsgebied. Wat hiervan zij, voorlopig zal alles wel bij het oude blijven, al beseft de re gering in Warschau nu toch wel, dat haar onderdanen niet straffeloos als automaten behandeld kunnen wor den. maar mensen zijn. die bij der gelijke ingrijpende maatregelen als zware prijsverhogingen voorzich tig benaderd dienen te worden. Ri. (Van onze correspondent) BONN (GPD) Het spook van Big Brother en vooral de nog lang niet vergeten geest van de Gestapo zijn deze week door Westduitse commentators opgeroepen na een twijfelachtig vonnis van het hoog ste gerechtshof der Bondsrepu bliek, het Bundesverfassungsge- richt. Aan de orde was het recht om de telefoon van een verdacht individu af te tappen en zijn brie ven te openen. Dat recht heeft de Westduitse overheid sinds 1968, toen voor de beruchte „Notstandesgesetzge- bung" ook de grondwet werd bijge schaafd. Artikel 10 verleent de bur ger het brief-, post- en telexgeheim, maar staat enige beperkingen daarvan toe ter bescherming van democratie en republiek. Het arti kel voorziet bovendien in de moge lijkheid dat met de controle op af luister- en meeleespraktijken niet de rechter, maar een parlementai re commissie wordt belast In een ..afluisterwef* is de aan gelegenheid tot in details geregeld. Inderdaad kent Bonn een Bonds dagcommissie. die toeziet op het afluisterwerk van de inlichtingen diensten en als beroepsinstantie dient voor diegenen die achteraf bezwaar maken tegen het afluiste ren. Vooral dit uitvloeisel van de wetgeving op de noodtoestand heeft de afgelopen jaren veel kritiek veroorzaakt. Professor Günter Diiring. een vooraanstaand rechtsgeleerde, ver klaarde: „Als het in de Bondsrepu bliek bij de telefoonbewaking door de grondwetsbescherming (een van de inlichtingendiensten zonder rechterlijke controle blijft, dan zijn morgen in de woningen gehei me microfoons gestopt en wordt de burger op zekere dag met een leu gendetector verhoord." Düring ver wees naar het Derde Rijk: Toen was het mogelijk dat maatregelen van de Gestapo aan rechterlijke controle werden onttrokken. Het klinkt mogelijk wat opge wonden, al was het alleen maar omdat minister van Binnenlandse Zaken Genscher, onder wie het contra-spionagewerk valt, verre van de Gestapo staat. Maar wetten zijn er niet alleen voor vandaag. Afluisteren is uit veiligheidsoogpunt wellicht noodzakelijk, 't blijft ech ter in strijd met de principes van de rechtsstaat en de rechter die er zich over moet uitspreken, verkeert alleen al daardoor in een lastig parket. In dit geval is er dan nog de complicatie dat in feite een politiek verdacht persoon minder rechten heeft dan een gewone misdadiger, die namelijk naar de rechter kan lopen. Het gemak waarmee dik wijls tot ingreep in de privacy is besloten, vergroot de bezwaren te gen het afhankelijk zijn van een parlementaire en dus niet gegaran deerd onafhankelijke commissie. Nu bepaalt artikel 19 van de Westduitse grondwet: „Wordt iemand door het openbaar gezag in zijn rechten gekwetst, dan staat hem de rechterlijke weg open." Deze bepaling is voor de regering van de deelstaat Hessen aanleiding geweest het Bundesverfassungsge- richt om een „normencontrole" te vragen. Het hof kreeg voor het eerst de taak te controleren of een grondwetsartikel (het verwijzen naar een parlementaire commis si e) wel in overeenstemming met de grondwet was. Bij dat initiatief van Hessen kwam een klacht van vijf Juristen, die bezwaar maakten te?"- het feit dat in deze kwestie het princi pe van de gescheiden machten (uit voerend, wetgevend en rechterlijk) was gelaten. Immers een parle mentaire commissie had de taak van de onafhankelijke rechter over genomen. Het hof heeft het moeilijkste von nis uit zijn bestaan moeten vellen. Voor dat het afgelopen dinsdag werd uitgesproken, was het her haaldelijk aangekondigd en weer uitgesteld. En de uiteindelijke be slissing werd door de rechters met vijf tegen drie stemmen genomen. Er kwam een compromis uit de bus, waaruit bleek dat de vijf rech ters de veiligheid van de staat voorrang hadden gegeven. Afluisteren en meelezen, aldus hun oordeel, ls als uiterste middel grondwettelijk toegestaan, evenals het niet tevoren informeren van de betrokkenen hetgeen Inderdaad de activiteit alle nut zou ontnemen. In afwijking van de „aflulsterwet" vindt echter het hof dat de ver dachte achteraf wel op de hoogte moet worden gesteld, althans als de veiligheid van de staat zulks niet onmogelijk maakt Dat is een rekbaar begrip, vooral wanneer men bedenkt dat de Inlichtingen diensten zullen bepalen of het ge vaar geweken is. Kern van de uitspraak is echter dat volgens het hof „het principe van de gedeelde macht het toelaat dat de rechtsbescherming tegen maatregelen van de uitvoerende macht (regering) bij wijze van uitzondering niet door rechtbanken, maar door een door het parlement gevormde of ingeschakelde on afhankelijke instantie verleend wordt." WIM TIMMERS

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1970 | | pagina 9