Dr. Van Roijen neemt afscheid
Politieke toverfluiten brengen geen welvaart
Slaolie
werd fiks
duurder
Een ambassadeur kent geen gewetensconflicten
EEN OP DE 20
AUTO'S IS
GEVAARLIJK
Verdrag over
olievervuiling
op
de kust
Alleen Van Tuyll
geselecteerd
1870
ZATERDAG 19 DEC EMBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
Thuis en lr* da ambassade nodigt
fotograaf en journalist uit vóór
jjem door de deur te gaan: hij is
gastheer en hecht aan perfecte vor
men. Hij werkt vijftien uur per dag.
maar wekt de schijn nooit haast te
hebben. „Hebt u zo voldoende plaat
jes naar uw zin?" „Zeker, excel
lentie". „Prachtig, dan hebben we
vijf minuten speling van de lunch
begint. Lord en lady Janner komen
nog enkele gasten, k mag hem
een koninklijke onderscheiding uit
reiken".
Hij beantwoordt vragen over zijn
Werk in korte, helder geformuleerde
linnen, waarin elk woord belangrijk
is. Hij vermijdt het gesprek over
hemzelf en zegt liever „men kan na
tuurlijk van mening zijn..." dan „ik
vindAlleen als het over de na
oorlogse verhouding tussen Ne
derland en Indonesië gaat en la
ter over de Nieuw-Guineakwes-
tie komt hij even iets los en onder
streept zijn betoog met een enkel ge
baar van de rechterhand.
Soms trekt er een lach over zijn
doorgaans ondoorgrondelijke gezicht.
Zijn persattaché zegt: „Dat is een
teken, dat het gesprek hem niet ver
veelt; als het hem wel verveelt
je niets aan hem merken,
maar dan is het wel gauw afgelopen".
Een onderhoud van langer dan
een half uur komt in zijn van mi
nuut tot minuut gevulde agenda nau
welijks voor, hij heeft het zelf niet
nodig om achter de feiten te ko
men, die hij weten wil. Maar voor
de journalist, die hem vanwege zijn
pensionering komt interviewen
het is het tienduizendste vraagge
sprek uit zijn carriere, maar hij luis
tert cn antwoordt alsof 't zyn eer
ste is ruimt hij ogenschijnlijk al
le tijd in.
Toch als hij na een uitvoe
rige rondblik over veertig dienstja
ren concludeert, dat het hele terrein
wel bekeken is, blijkt de klok op de
minuut af de tijd te wijzen die voor
het einde van het gesprek was ge
steld. Een vriendelijk woord een goe
de wens, dan staan de bezoekers weer
op de gang.
Super-diplomaat
Het zijn stuk voor stuk misschien
allemaal vanzelfsprekende feiten
maar bij elkaar geven ze een beeld
van de man die we bij zijn vertrek
voor één keer niet in zijn stijl
superdiplomaat willen noemen
de Nederlandse ambassadeur in Lon
den dr. Jan Herman van Roijen.
Ambassaderaad D. J. van Wijnen,
hoofd van de afdeling perszaken en
voorlichting geeft vooraf een be
knopte levensbeschrijving, die niette
min een heel foliovel beslaat. „Ge
boren op 10 april 1905 in Istanbul,
Turkije, waar Van Roijen sr. op dat
moment in diplomatieke dienst was.
Terwijl vader als ambassadeur van
Rome naar Madrid en daarnaa naar
Washington verhuisde, voltooide van
Roijen jr. zijn rechtenstudie aan de
universiteit in Utrecht. In 1929 24
jaar oud promoveerde hij op een
proefschrift „Rechtspositie en vol
kenrechtelijke erkenning van nieuwe
staten en de facto regeringen". Voor
zag hy toen al, dat hy twintig jaar
later een centrale figuur zou worden
in de zelfstandigmaking van Indone
sië?
Oorlog
In 1930 trad hij toe tot de buiten
landse dienst, in 1934 trouwde hij de
dochter van de secretaris-gene
raal van zijn eigen departe
ment. jonkvrouwe Anne Snouck Hur-
gronje. Twee jaar in Washing
ton zaten er toen al op, hij bevond
zich net in een driejarige periode op
het departement. In 1936 naar Tokio
in 1939 weer terug naar het Plein,
waar hij in 1940 door het overhaaste
vertrek van de regering tijdelijk de
leiding van hele departement op zijn
schouders kreeg.
De oorlog had nog meer verrassin
gen voor hem in petto. Drie keer zet
ten de Duitsers hem gevangen, drie
keer ontsnapte hij. De laatste keer,
vla een vaartocht in een kano over
de Waal bij Tiel, rechtstreeks
naar Londen, waarheen de regering
hem had ontboden.
Dat zijn overigens ervaringen, waar
hij niet op in gaat. Ze zyn privé. Op
een vraag in die richting knikt hij
alleen en zegt: „U weet het".
Minister zonder portefeuille in
1945, minister van buitenlandse zaken
in 1946, toen toch weer snel de bui
tenlandse dienst in. „Ik wilde van
jongsaf diplomaat worden". Zijn
oudste zoon er zyn twee zoons en
twee dochters koos intussen al
weer hetzelfde beroep. Ambassadeur
in Ottawa in 1947, in Washington
van 1950 af en in Londen en Rykja-
vik sinds 1964. Amerikaanse ere
doctoraten, zes hoge onderschei
dingen van de landen die hij diende.
Onderaan op de levensbeschrijving
staan de namen van de exclusieve,
clubs, waarvan hij lid is: St James
Turf en Beefsteak in Londen, de
Century Association in New York,
on „De Haagsche".
Oe lijst is indrukwekkend maar geeft
geen idee van wat een ambassa
deursfunctie allemaal inhoud. Oud
journalist Van Wijnen, die hem al
bijna twintig jaar van standplaats
naar standplaats volgt, zegt: „Ik
moet nog een lunch in zijn agenda
zien in te passen voor Nederlandse
journalisten hier dat wordt moei
lijk, want hij heeft tussen nu en
Kerstmis geen lunch en geen diner
meer vrij".
De lijst vermeldt ook nog, dat hy
namens Nederland mede-oprich-
Door
Henk van der Bie
ter van de Verenigde Naties en onze
eerste vertegenwoordiger in de Vei
ligheidsraad was. maar ook dat i
nog niet de reden waarom de naam
van dr. J. H. van Rooyen in de va
derlandse geschiedenisboekjes zal biy-
ven opgetekend. Daarvoor moe
ten we het gesprek verleggen naar
het toenmalige Nederlandsch-
Oost-Indië, naar de Van Roijen
Roemovereenkomst en naar de
daarop volgende gebeurtenissen, die
de grootste omwenteling in de ge
schiedenis van Nederland inluidden.
Soekarno
„Ja. ik was toen hoofd van de
delegatie om te onderhandelen met
wat men toen noemde de opstandige-
Indonesiërs. Het ging erom het sta
ken van de vyandelykheden te be
reiken en de Indonesiërs aan de on-
derhandelingsta.el zien te krygen.
Nou, u weet, dat is gelukt". „Niet
zonder moeite toch".
„Het moeilykste moment, kwam
toen de Indonesiërs eisten, dat een
kleine groep van hun leiders, die op
Banka gevangen zaten, naar Djokja
zouden kunnen komen, omdat ze
anders het gevoel hadden niet werke
lijk vrij te zijn voor de onderhande
lingen. In Djokja zaten de troepen
van generaal Spoor. Het was niet zo
gemakkelijk de militairen te bewegen
Djokja te ontruimen. Ik heb toen
aan Den Haag geseind: dat moet. an
ders zie ik geen kans de onderhan
delingen tot een goed einde te voeren.
Dat was ook de mening van de
VN commissie voor Indonesië onder
Merle Cochran. Wel, Den Haag
stemde toe, zoals u weet".
„Hebt u behalve Roem en Hatta
toen ook Sukarno ontmoet?"
„Sukarno bleef als president aan
vankelijk op de achtergrond, maar
toen de overeenkomst gesloten was
hadden we 's avonds een diner en
daar vroeg hij toen of hij mij alleen
kon spreken. De volgende ochtend
ben ik naar zijn huis gegaan, inder
daad alleen. Ik verwachtte een de-
Winterkeuring ANWB
DEN HAAG (ANP) Een op de
twintig gekeurde auto's is verkeers-
gevaarlyk. Dit is de voornaamste
conclusie, die de ANWB uit zyn in
oktober gehouden winterkeuring
heeft getrokken. Het betreft hier de
resultaten van 853 keuringen. Van
deze auto's was 1/3 ouder en 2'3
jonger dan 5 jaar. De verkeersge-
vaarlyke wagens waren op één na
allemaal ouder dan 5 jaar. Hieruit
blykt dus, dat maar liefst een kleine
15 pet of 1 op de 7 auto's uit deze
categorie een gevaar op de weg is,
aldus de toeristenbond.
Buiten Den Haag werden in oktober
in de overige ANWB-techn os tat ions,
verspreid over het gehele land, even
eens winterkeuringen verricht. Hoe
wel de ANWB zich realiseert dat de
uitkomsten van de Haagse winter
keuringen niet als representatief voor
het Nederlandse wagenpark mogen
worden gezien, meent de bond dat
deze percentages by een verplichte
keuring nog verontrustender kunnen
worden, omdat het hier slechts vry-
willige keuringen betreft.
magogisch betoog, maar hy stuurde
zijn adjudant de kamer uit en
kwam vlak naast me zitten. „Zo", zei
hij, „nu eens een gesprek van man
tot man". Dat was de grootste kracht
van Sukarno, heb ik altijd gevonden,
dat hy zich zo snel by de omstan
digheden kon aanpassen".
DEN HAAG (GPD) De minis
terraad is gisteren akkoord gegaan
met een internationaal verdrag
waardoor kuststaten gemachtigd zul
len worden om in volle zee maat
regelen te treffen als een eventuele
olieverontreiniging op zee de kusten
bedreigd. Het verdrag is enige tijd
geleden tot stand gekomen op een
diplomatieke conferentie in Brussel
over verontreiniging in zee door olie.
Het optreden volgens het verdrag,
dat pas effectief kan worden als het
door alle staten is getekend en door
de betrokken parlementen is goed
gekeurd, is aan een groot aantal
voorwaarden gebonden. De te ne
men maatregelen zullen ondermeer
bepaald worden aan de te verwach
ten schade.
DEN HAAG (ANP» Op27 en 28
december wordt in Bremerhafen een
internationaal basketbaltoernooi ge
houden met deelneming van de Ne
derlandse herenploeg. De Nederland
se ploeg is als volgt samengesteld:
Kales (Flamingo's), Ombre (Fla
mingo's). Schappert (Flamingo's),
Pastor (Lions), Rijsewijk (Landlust)
Loorbach (Donar). Ruud en Hugo
Harrewijn (Rotterdam Zuid), Dek
ker (Rotterdam Zuid). V. Tuyll van
Serooskerken (Bona Stars). Vrolijk
(Punch) en De Haan (Punch).
Drie vragen
„Wat hield dat gesprek in?"
Tien seconden aarzeling. „Hij stel
de mij drie vragen. De eerste was:
is de Nederlandse regering van plan
op de Rondetafelconferentie gedeel-
telyke ontbinding te eisen van de
TNI? (Indonesische nationale strjd-
macht red.)
Ik heb hem gezegd: als de confe
rentie goed afloopt, is dat uw zaak.
Men vindt dat er wat veel vrije
troepen zijn (niet in enig verband
opererende guerillastrijders; Hatta
schatte hun aantal op plm honderd
duizend red.), maar dat blijft uw
zaak.
Zijn tweede vraag was: denkt u
dat het Nederlandse parlement een
overeenkomst, waarbij Indonesië soe
verein wordt zal ratificeren? Mijn
antwoord luidde: ja, als u de wapen
stilstand weet te doen eerbiedigen. Zo
niet dan zullen de volksverte
genwoordigers zich afvragen: aan
wie dragen wij de soevereni-
teit over? Wie zijn die gezagsdragers,
die een overeenkomst niet kunnen
doen naleven?
Zijn derde vraag was: waarom
maken de Nederlanders bij de over
eenkomst een uitzondering voor wes
telijk Nieuw-Guinea? Ik zei, om
dat het etnologisch noch taalkundig,
tot Indonesië behoort.
Sukarno zei toen: „Daar ben ik.
het niet mee eens. Ik ben een Nieuw-
Guir.ea-fanaticus". (Zo Sterk zou
ambassadeur Van Roijen zich nooit
uitdrukken. Hij voegt er dan ook
wijzend op de blocnote aan toe: met
diezelfde woorden!)
Breekpunt
„Kon u voelen voor het standpunt
van Sukarno?"
Een wegwuivend handgebaar: „In
mijn eindrapport heb ik de regering
laten weten, dat ik wel vice-voorzit-
ter van de RTC onder Van Maarsse-
veen zou willen worden, mits Nieuw-
Guinea niet tot een breekpunt zou
leiden. Dan zou ik weggaan".
„Maar het werd toch uitgezonderd
van de overdracht?"
„Ja, maar 't is geen knelpunt ge
worden. Indonesië stemde immers op
bepaalde voorwaarden toe".
„Die voorwaarden leidden later,
toch weer tot problemen".
„Ja. in 1962. Ik zat toen in Wash
ington. Het was wel logisch dat de
Nederlandse regering mij vroeg lei
der van de onderhandelingsdelegatie,
te worden. Ik was het eens met het
plan - Bunker".
„Er is wel eens gezegd, dat u toen
lijnrecht tegenover de visie van de
Nederlandse regering, vooral die van
minister Luns stond".
„Zo mag men dat niet stellen. Uit
hoofde van mijn post in Washing
ton moest ik rapporteren, dat de
Amerikanen in geval van een gewa
pend conflict niet aan onze zijde zou
den komen. Wy zouden alléén
voor de consequenties komen te
staan, met alle narigheid vandien.
Het zou onnodig bloed hebben gekost
dat heb ik toen gerapporteerd".
„Er waren mensen in Nederland,
die er anders over dachten".
„In sommige kringen, ja. Men re
kende op de Amerikanen. Maar dat
was, als u mij het woord permitteert
waanzin. De Verenigde Staten kon
den toch niet hun hele Zuidoost-Azië
politiek op het spel zetten voor een
dergelijk Nederlands belang?"
Geweten
„Hebt u als diplomaat toen of
op een ander moment in uw carriè
re in een gewetensconflict ver
keerd?"
Verbazing spreek uit de opgetrok
ken wenkbrauwen, de strenge ogen
priemen. Een gewetensconflict? Dat
is een volstrekt theoretische vraag.
Een gewetensconflict kan by een
ambassadeur niet voorkomen Als,
men 't ergens niet mee eens is, moet
men eenvoudig eerlijk zijn mening
geven. Valt het beleid anders uit, dan
kan men misschien zeggen h'm,
dat vind ik niet verstandig.
Men kan dan nog eens opbellen of
telegraferen .maar als de zaak zo
blijft heeft men zijn orders uit te
voeren. Een gewetensconflict geeft
dat niet. Het geweten is ermee ge
moeid als. laten we zeggen, een diep
gewortelde religieuze overtuiging,
botst met een politieke beslissing
waaraan men uitvoering moet geven.
Dan moet men weggaan".
„U komt uit een geslacht waarin,
het traditie is het land te dienen.
U bent commissaris van Biliton en
lid van de raad van bestuur
van Unilever. Er is in Nederland te
genwoordig oppositie tegen gezag en
tegen het establishment".
Nieuw Links
...Toch is het de vraag of de be
reidheid om het vaderland te dle-
Dr. Van Roijen met zijn
vrouw in hun Londense ambtswo
ning.
nen veel geringer is geworden. Dat
geloof ik niet. Men kan 't niet eens
zijn met de Nieuw Links'ers, maar er
is geen twijfel aan de oprechtheid
van hun mening. Daar moet men
respect voor hebben. Alleen wat het
verzet tegen defensie betreft zeg ik:
degenen die zich daartegen verzet
ten zijn volstrekt op de verkeerde
weg. Zij hebben het recht die me
ning te verkondigen, maar niet het
recht om te saboteren. Groeperingen,
die de grondbeginselen van de demo
cratie in twijfel trekken, wijs ik af".
„En het eslatbishment?"
„O ja, daarvan zegt de jeugd, het
moet weg. Maar als Je ze dan vraagt,
wat ervoor in de plaats moet komen,
blijven ze het antwoord schuldig. De
jeugd zoekt naar een uitdaging, iets
waarvoor zij zich in kan zetten, bij
voorbeeld de idealen van de vrede.
Zij is tegen geweld, tegen oorlog. Ze
is voor rechtvaardigheid en tegen
onderdrukking. Daarom ageert zy
tegen Greikenland en Vietnam. Het is
bepaald niet af te keuren, dat zij
idealen najaagt. Men kan haar ver
wijten dat ze soms niet goed is in
gelicht dat ze de zaken niet goed heeft
doordacht. Men kan soms haar me
thoden afkeuren als die tot geweld
leiden, maar het is het goede recht
van de jeugd om idealen te hebben"
„Nu straks, rust in het huis in
Wassenaar?"
„Ja ik heb de minister gevraagd
of ik mijn werk hier vóór Kerstmis
mocht beëindigen. Daarin heeft hi
toegestemd".
Het gesprek blijkt veertig minuten
te hebben geduurd.
Traditiegetrouw heeft het Consu
menten Contact Orgaan tegen het
einde van het jaar voor de oliebol
lenbakkers en -baksters een prijs
vergelijking gemaakt van het meren
deel van de in de handel zijnde mer
ken en soorten salolle. Legt men de
CCO-noteringen van dit jaar en die
van vorig jaar naast elkaar, dan
blijkt dat er bij verscheidene mer
ken in een jaar tijd grote prijsver
hogingen hebben plaatsgevonden. Bi.1
andere merken, daarentegen, bleven
de verhogingen beperkt tot percenta
ges die de gangbare prijsverhogingen
van levensmiddelen niet veel ontlopen
of nog lager zijn.
De grootste verhogingen vertonen
de prijzen van Centra. De Gruyter
en V en D. met circa 40 procent stij-
king vergeleken by eind vorig jaar
Omgerekend per liter kost de slaolie
nu by Centra (briljant) 1.84, by
De Gruyter 1,84. en de goedkoopste
van V en D (venda) twee gulden.
De duurdere kwaliteit bij V en D
steeg met 16 procent in prijs tot 2,32.
Verdere opvallende prijsverhogin
gen: Albert Heijn grote fles groen-
merk. berekend per liter thans 1,68
(29 procent duurder).
Albert Heijn zonnebloem, literprijs
2.20 (15 procent).
Calvé kleine fles. literprijs 3,52 (15
procent).
Calvé middelgrote fles. literprijs 2,94
(16 procent).
Co-op groenmerk, literprijs 1,59 (21
procent)
Duyvis kleine fles. literprijs 2.29 (12
procent).
Duyvis middelgrote fles, literpry#
2.70 (12 procent).
Edah (Sandial), literprijs 1,65 (18
procent)
Simon de Wit groenmerk, literprijs
1,99 (25 procent).
Simon de Wit goudmerk, literprijs
2,52 (26 procent).
Spar arachide-olie, loterprijs 2,46
(12 procent).
Spar slaolie, literprjis 2,16 (23 pro
cent).
Aanzienlijk minder waren de
prijsverhogingen bij Brinkers (liter
prijs 2,11). Gouda's Glorie (literprijs
2.42). Reinders, in twee soorten (11-
terprijzen 2,50 en 2,85). Végé (liter
prijs 2,22). Vivo (literprijs 2,40) en
Roml-maïsolie (literprijs 3,10).
Alle verkoopprijzen zijn dus omge
rekend per liter.
Mogelijk heeft hier en daar de af
schaffing van het statiegeld op de
flessen de consumptiepas extra op
gejaagd. Doch dit kan toch niet de
verklring zijn van alle uitspringende
pr i j sverhogingen.
Eén van de fabrikanten die goed
uit deze prijzenslag tevoorschijn ko
men, Brinkers, laat ons nog weten
dat hy geiyk heeft bevochten op
zich vergissende voedingsdeskundi
gen voor wat betreft de kwaliteit van
zijn Dessa-margarine. Dessa bevat
niet, zoals wij onlangs in een klan
tenrubriek meldden. 30 procent (ge
zonde) meervoudig onverzadigde vet
zuren in het vetgehalte, doch meer:
40 procent.
BERT BAKKER
(Door onze financiële medewerker)
Politieke toverfluiten kunnen geen
welvaartsgroei teweeg brengen, zo
als de geringe groei van de beste
dingsmogelijkheden voor de bevol
king in de Sowjet-Unie heeft bewe
zen. In het begin van de jaren
'60 werd door Chroesjtsjow voorspeld
dat tegen 1970 de achterstand op
welvaartsgebied ten opzichte van de
Verenigde Staten voor een belang
rijk deel zou zijn ingelopen. Daar is
niets van terecht gekomen. Dit is
geen verwijt aan het bestuur, want er
moet in aanmerking worden geno
men dat de weg naar welvaart moei
zaam kan worden afgelegd.
Nederland heeft dit na de oorlog
ervaren, toen eigenlijk van de grond
af moest worden opgebouwdeen ver
woest industrieel apparaat, veroude
ring in de landbouw, een ontredderd
handelsapparaat en het wegval
len van de inkomsten uit overzeese
gebiedsdelen. Toch is ons land er in
geslaagd om in een tijdsbestek van
25 jaar een vrij hoge graad van wel
vaart te bereiken. Daartoe heeft be
paald meegewerkt het goede overleg
tussen overheid, werkgevers en werk
nemers via de Sociaal Economische
Raad en de Stichting van de Arbeid.
Naarmate het economische herstel
vorderde ging het overleg echter
stroever verlopen en de gebeurtenis
sen van de afgelopen week tonen aan
hoezeer het overleg in het slop is ge
raakt.
Getracht is om op een moment
waarop de economische conjunctuur
in volle vaart voortging de remmen
in te trappen. Iedere automobilist
weet dat in zo*n geval het remmen
met beleid moet geschieden. Boven
dien werd op het gebied van de lonen
geremd in de economische bocht, zo
dat het slipgevaar dubbel zo groot
werd, vooral omdat door alle gewicht
op de loonrem te zetten er een onge
balanceerde situatie ontstond ten op
zichte van de andere sectoren.
SCHONE ILLUSIE
Duidelijk is gebleken dat alleen
met ingrijpen in lonen- en prijzen
geen goede conjunctuurpolitiek kan
worden gevoerd.
Conjunctuurbeheersing kan plaats
hebben door ingrijpen in de be
stedingen, zowel in die van particu
liere zijde, als van ondernemingen en
van de overheid. De ondernemers-
bestedingen zijn al aan banden ge
legd door afschaffing van de fiscale
faciliteiten, zoals de vervroegde af
schrijving op nieuwe investeringen,
door het ingrijpen in de prijs
vorming, het afknijpen van de kre
dietverlening met hogere rente en
afroming van de winst door verhoog
de vennootschapsbelasting.
Al deze remmen hebben slechts in
beperkte mate resultaat afgeworpen
als gevolg van het streven om door
aanschaffing van nieuwe machines
en werktuigen de produktiviteit zo
danig op te voeren dat tegenwicht
kon worden geboden aan de stijging
van de kosten. Ook de gerede afzet
mogelijkheden gaven aanleiding tot
vermeerdering van de investerings
uitgaven, waarbij ook de goede afzet-
kansen in het gerevalueerde Duits
land een rol speelde.
De particuliere bestedingen heb
ben ondanks de nagestreefde mati
ging op het gebied van de lonen een
ongekend hoog peil bereikt. De prijs
politiek heeft evenmin het gewenste
effect gehad om de bestedingsdrang
in te tomen. Ondanks het gevoerde
beleid, dat door de industrie en de
middenstand wurgend wordt ge
noemd, is de koopkracht van de gul
den in de afgelopen Jaren met gemid
deld 3,8 procent per Jaar omlaag ge
gaan.
De gulden van 1964 had een koop
kracht van 86 cent in vergelijking
met de gulden van 1959. In 1969 was
de gulden nog maar 67 cent van de
koopkracht van 1959 waard. Er was
dus bijna een derde van de waarde
in rook opgegaan. Voor 1970 wordt de
geldontwaarding geraamd op 4,5 pro
cent. hetgeen weliswaar minder is
dan de koopkrachtdaling van de gul
den in 1969, welke 7,5 procent
bedroeg, maar toch nog een heel stuk
boven het gemiddelde van de vooraf
gaande tien Jaren ligt.
HAKKEN
MET INFLATIEBIJL
Ons land is gelukkig niet aan de
geldontwaarding ten onder gegaan,
maar dat was alleen toe te schrij
ven aan de omstandigheid dat ook in
andere landen van de westerse we
reld met het inflatiebijltje was ge
hakt. Indien dat niet het geval zou
zijn geweest dan zouden we net als
Groot-Brattannië van de ene devalu
atie in de andere zijn vervallen. In
ternationaal is de neiging ontstaan
om zich op te hijsen aan het hoogste
inflatietempo van de buren.
Natuurlijk blijft er altijd reden tot
ontevredenheid bestaan en dat is
maar goed ook, want tevredenheid
zet de vooruitgang stop. Toch is er
als men de blik terug slaat heel wat
bereikt in de loop der jaren. Het net
to nationaal inkomen, d^t in 1950 be
rekend werd op f 17.2 miljard, was
in 1969 gestegen tot f93.4 miljard
Per hoofd van de bevolking kwam
dat uit op f 1.700 in 1950 en f 7.200 in
1969.
Van het nationale inkomen ging in
1959 73.4 procent op in arbeids inko
men. In 1969 was de quote gestegen
tot 76.5 procent. De loonsom per
werknemer kwam in 1969 uit op 443
procent van het loon van 1950. De
prijzen van levensonderhoud waren
in die tijd gestegen tot 188 procent,
f 12.9 miljard tot f 56.7 mld.
Van de uitgaven voor particulie
re consumptie werd in 1969 nog
maar 29 procent besteed voor voe-
dings- en genotmiddelen tegen 39
procent in 1950, aan duurzame goe
deren werd 29 procent uitgegeven te
gen 28 procent en aan overige goe
deren en diensten 42 procent tegen
33 procent.
Geen der partijen bij het looncon-
flict in ons land heeft zich erg ver
standig gedragen, anders zou een
uitbarsting als er nu kwam zijn uit
gebleven. Achteraf kan men erovei
nakaarten wat dan wel had moeten
gebeuren, doch dat heeft weinig zin
Veeleer zal naar de toekomst moe
ten worden gezien en dan kan niet
anders geconstateerd worden dan
dat het er nogal zor—lijk uitziet.
LOON EN PRODUKTIE
De lonen zullen verder omhoog
gaan dan in overeenstemming is met
de vermeerdering van de produkti
viteit. Dit Jaar is het bruto loon met
gemiddeld 11.8 procent gestegen,
waarvan slechts 5.8 procent aan re-
eel vry beschikbaar looninkomen over
welke de werknemers moesten beta
len.
bleef. Van de 11.5 procent ging 0.5
procent heen aan verhoging van de
sociale lasten en pensioenpremies,
welke zelf moesten betalen.
Bovendien maakten de gestegen
lonen dat de belastingprogressie g
nig werken. Hierdoor ging 16 procen
van de loonstijging verloren. Er
stond echter tegenover dat de verla
ging van de tarieven der inkomsten
belasting. die op 1 Januari van dit
Jaar werd doorgevoerd het nominaal
beschikbare inkomsten met IJ pro
cent deed stijgen. Er bleef zodoen
de 10.6 procent over, maar hiervoor
ging 46 procent heen aan de styging
van het prijsindexcijfer van het ge-
zinsverbrulk.
Achteraf kan het kabinet-De Jong
worden verweten dat het bijtijds de
storm had moeten zien aankomen en
dat de voormannen van de vakcen
trales niet in een dwangpositie ge
dreven hadden mogen worden. Reg-e
ren is vooruitzien kom. kom, re
geren is ellende
Een schrale troost is dat ook in de
dirigistisch bestuurde landen de in
flatie nauwelijks in toom kan wor
den gehouden In Polen zijn dezer
dagen drastische prijsverhogingen
aangekondigd. Heftig protest was het
gevolg, maar in communistische lan
den is dat gauw neergeknuppeld
Koffiesurrogaat is zelfs 92 pet in
prijs verhoogd. Prijr-ttjgingen van
11 tot 33 pet traden op voor vlees en
vleeswaren, schoenen, tapijten kle
ding, keukengerei en meubelen wor
den 10 tot 25 pet duurder. Gedeelde
smart is halve smart zullen we
maar zeggen.
