rfuropa dupe van oliemanoeuvres an de Arabieren en Amerikanen Half jaar noodtoestand in Spanje Akkoord tussen bonden en Heath pouwtrekken om de brandstof uit het Midden-Oosten ee soorten olie Half miljoen Tsjechen uit de partij Lord Slim (70) overleden DOODVONNISSEN IN PROCES IN RURGOS VERWACHT 8' DAG 15 DECEMBER 1970 LEIDSCH DAGBLAD d n (Van onze correspondent Herman Rolf es) 10ET 'GPDt De verborgen oorzaak van veel politiek ge- oorlog en ideologische strijd is in veel gevallen het gevecht Vooral de oorlog in het Midden-Oosten staat daarbij in het punt omdat van deze olie voor een groot deel de energievoor- prt van Europa afhangt. Daarmee wordt olie in het Midden- dan direct het voorwerp van het grote schaakspel tussen de ar>c; supermachten, want deze olie wordt ook gebruikt voor de au- n«|nks en bommenwerpers van de NAVO-strijdkrachten. rijk is na de sluiting van het Suez- kanaal. Verscheidene landen die zelf „slechts" een haven in de Perzische Golf hebben, beschikken toch over een directe verbinding met de Mid dellandse Zee via een oliepijpeiding, zoals Irak en Saoedi-Arabië. terwijl Perzië een deel van zijn olie naar de Golf van Akaba brengt waar ze nai iet plaatselijke vlak in het zaki -Oosten wordt het conflict Is- eer peren er steeds opnieuw se l angewakkerd, terwijl boven- ij b i Arabische landen onderling oct nn opgehitst, wat dan nog via de Israalische pijpleiding naar een andere weg terugslaat de Middelkmdse Zee wordt gepompt, lonflict Arabieren-Israel. Door d om olie wordt dus ook de Verstoord evenwicht Begin mei nu raakte de oliepijplei ding vanuit Saoedi-Arabië (de zgn. lap-line") buiten gebruik, omdat in Syrië een bulldozer de leiding be schadigde. De regering in Damascus weigerde toestemming toi reparatie, officieel het grote brandgevaar, in werkelijkheid echter omdat het ge woon meer geld wilde. Hier ligt ook bi Libië over het verhogen het begin van alle narigheid. Om- royalties is de prijsspiraal I Pff i vrede in het Midden-Oosten tperkt. zoals het afbreken V: vredesonderhandelingen en u» beginnen van de beschul- over en weer tussen Egypte 3 duidelijk tonen, ltste tijd is er weer hard on- leld over de prijs van de olie Midden-Oosten. Met het ak- wereldolieprijs in beweging B< t en daarmee is tegelijk een Bai filing begonnen die in de na- j ekomst zeer veel narigheid B; roorzaken, vooral omdat de ie landen tegenover elkaar (ge uitgespeeld. Na Libië willen producerende landen hun l dat de pijpleiding was uitgeschakeld moest meer olie per tanker worden vervoerd en daarvan waren er niet genoeg. Dus vlogen de vervoerspri i- zen voor de olie uit de Perzische Golf omhoog. Dit is althans de redenering die de Amerikaanse oliemaatschap pijen geven. Het evenwicht tussen de beide commercieel verschillende olie zien opgetrokken. De prijs- soorten was begin mei verstoord, ngen voor olie uit Irak en vaKl die maand kwamen den het akkoord met Perzië ,n Libië dp onderhandelingen pas I slechts de eerste uitingen g0pd op gang voor een verh0gine K. sneeuwbaleffect. Hoewel de van de olie.inkomsten Het leek als- 1 ^hogingen in eerste instantie Z3wej de leiders in Tripoli als de blijven tot die olie. die in 0iiemaatschappijen op zon mooie lellandse Zee wordt ingeladen gelegenheid als de breuk in de „tap- pt de EuroPese landen de lien„ hadden zitten wachten. Tot be- af nemers^ zijn van de olie I mej weigerden namelijk de oliemaatschappijen zelfs maar te praten. Maar er waren nu redelijke argumenten om de basisprijs van de tndse-Zeehavens en één die 0ije jn Libië wat op te voeren. Dp v seks vanuit de Perzische 0ne uj^ de Middellandse Zee havens >rog aar Europa wordt aange- was immers relatief te goedkoop n ave Tussen deze beide woedt een vergelijking met die uit de Perzi- concurrentiestrijd die in $che golf. De verhoogde transport- Middcn-Oosten is er com- gezien eigenlijk sprake van orten olieéén die via de ht wordt gebracht door het in transportprijs. Uitsluitend de regeringsinkomsten ligt van olie vanuit de Middel- leehavens hoger dan die uit W( ische Golf. Eind 1969 wat de i. 100 tegenover 84.5 dollar barrel. De afstand van de Golf naar Europa is im kosten golden immers niet deze olie die zo dicht al bij Europa was. Het uiteindelijke akkoord werd nog eens extra vergemakkelijkt omdat de Frans-Arabische pijpleiding gesloten bleef en de onderhandelingen over heropening staakten. In dit verband is het gerucht dat Libië geld aan Syrië betaalde opdat vooral Damas- akele malen groter dan die cus moeilijk bleef doen, veelbeteke- Middellandse Zee naar Eu- nen it vooral sinds 1967 belang- De verdenking dat zowel Syrië als Libië samenwerkten bij het akkoord over de verhoging van de olieprijs in Libië wordt nog sterker. Op dat mo- LSfyJlt ment ziJn er weer nieuwe onderhan- delingen gaande voor heropening van de „tap line" hoewel al besloten was de hele organisatie maar op te hef fen. Zowel de regering in Damascus als de beheermaatschappij van de \tving tijdens zijn recente aan Groenland nationale nfms Op de foto Kroon- Margarethe met Prins en Prins Henrik met Wederik op de arm. tap-line" zouden bereid zijn tot een compromis temeer omdat er bij alle prijsverhogingen extra geld is om verder tegemoet te komen aan de Syrische eisen. Extra dollarwinst Heeft het er dus alle schijn van. dat de twee „progressieve" Arabische landen elkaar in het geheim heb ben geholpen om er samen beter van te worden, toch is het zeer waar schijnlijk dat niet zij de meeste winst j opstrijken. De Amerikaanse olie- maatschappijen verdienen aan het J opvceren van de prijs zeker een even groot bedrag, wat nog vergroot wordt doordat zij deze winst kunnen op stapelen in de verschillende produk- tie- en verkoopstadia. De Amerika nen hebben voor 70 a 80 procent alle i produktie van olie in het Mid- i den-Oosten en Noord-Afrika in han den. Zij verkopen hun olie aan Euro pa hetzij direct via de eigen raffina derijen en benzinestations of via de Europese oliemaatschappijen als bijv. Shell. Total. Agip. Maar bij een stij gende prijs van de ruwe olie houden zij hun winstpercentage gelijk. Con creet betekent dat veel extra dollars. Omdat mede daardoor de prijs op de wereldoliemarkt extra stijgt, wordt de invoer in Europa duurder Dit j moet tens',otte tot, uiting komen in de prijs van de eindprodukten: daar door stijgen o.a. de benzineprijzen in L o. a. Cok hier betekent het. dat bij een gelijkblijvend winstpercenta- ee voor de tweede keer extra dol lars worden gebeurd, die dan nog worden toegevoegd aan de ex tra winst die al door het stijgen van de consumptie wordt geboekt. Zo lang echter de eindprijzen in Euro pa ni.t zijn opgetrokken, brengen zij j hun concurrenten, de Europese olie- ïappijen in moeilijk earn. Deze moeten n.l. olie van de Ameri- n n kopen tegen de hogere we- reldprijs en de Europeanen kunnen, dat niet wegwerken door de extra winst op de wereldmarkt. Hoe veel de Amerikaanse oliemaatschap pijen alleen al bij de produktie en de verkoop van de ruwe olie verdie nen. word misschien duidelijk door de snelle afschrijving van alle investeringen in de Arabische we reldzin Libië werd de dure app?ra- tuur in twee jaar afgeschreven, in landen rond de Perzische Golf in ongeveer drie jaar. Het is in dit verband alleszins be grijpelijk, dat na het „ongeluk" in Syrië op 3 mei. waardoor de „tap- i line" buiten gebruik raakte, meteen de grote chaos op de markt van de tankerruimte ontstond, die eveneens beheerst wordt door de Amerikaanse oliemaatschappijen. Derde onderdeel De vervoersprijs van olie uit de Perzische Golf naar Europa was al op 4 mei <de volgende dag) met 70 dollarcent per barrel gestegen. Toch was er helemaal geen reden tot pa niek. Syrië deed nog niet moeilijk over de reparatie Maar afgezien daarvan was de vervoerscapaciteit van de Transarabische oliepijplei ding relatief zeer gering. Maximaal kon er 500.000 barrels per dag wor den doorgepompt, terwijl deze capa citeit normaal voor 400.000 a 450.000 barrels per dag werd gebruikt. Deze hoeveelheid olie staat tegenover een totale produktie per dag uit het hele gebied van de Perzische Golf van 12.000.000 barrels. De grote paniek op de markt van de tankerruimte ver oorzaakte daarom niet alleen het stijgen van de transportprijs. maar ook de winst van de oliemaatschap pijen op de vervoersfactor, want de olie wordt voor het merendeel ver voerd met eigen supertankers Het vervoer is zo het derde onderdeel, waarop meer inkomsten worden ge beurd Het stijgen van de vervoersprijs voor de olie uit de Perzische Golf was de oorzaak dat het kosteneven- wicht tussen de commercieel ver schillende oliesoorten werd verbro ken. waardoor in Libië meer kon worden betaald In hoeverre de Amerikaanse oliemaatschappijen de regering in Libië zelf de argumenten hebben verschaft bij de onderhande lingen over verhoging van de royal ties is onbekend. Maar er is alle re den tot wantrouwen, temeer omdat de extra olie. die niet door de „tap- line" kon worden vervoerd en die de prijs voor het transport per tanker zo snel opdreef, zeer waarschijnlijk nooit werd vervoerd. De regering van Saoedi-Arabië klaagt namelijk dat haar inkomsten uit de olie-export zijn gedaald, omdat die bestemd voor de „tap-line" niet geëxporteerd kan worden. Zolang er nog een kans bestaat dat de buis worSt heropend, kan het land voor de extra olie geen contracten met tankers afsluiten. Niet dat er geen tankers beschik baar zijn. maar omdat huurcontrac ten voor tankerruimte voor mini maal drie jaar moeten worden afge sleten. Als de pijplijn weer open gaat, zou dat Saoedi-Arabië nog eens extra geld kosten. Hieruit mag worden geconcludeerd dat een vol komen fictieve dreiging de vervoers prijs voor olie uit de Perzische Golf heeft opgedreven. dat daardoor de prijs in Libië werd verhoogd en dat door het snesir-ba'e^ect daervn d he'.e wereld-olieprijs naar boven gaat. Na Lib:ë namelijk werd voor olie uit Irak. Perzië en nu ook Koe weit meer betaald. terwijl elders on- i derhandelingen gaande zijn. Drieiari^e contracten I Intussen hen de manoeuvres er- i toe geleid ca het hogere prijsniveau in e''° 4 a wordt ge en-tlldeerd,- ook die van het olietransport. Na me zi n alle contracten op de hoe-e re vervoersprijs afgesloten volgens het systeem van 3-iarige contrac en. Door dit systeem houden de Ameri kaanse ollemnptsehanpren -owe! de Arabische landen In de Perzische Golf n bed - a's c':e aan de Mid dellandse Zee die op hun beurt daar mee ook van r"<aar afhanke'1 k zijn bij het vaststellen van de olieprijs. Sinds olie voor de Arabische landen de enig belangrijke bron van inkom sten is. geldt hetzelfde voor hun we derzijdse verdiensten Omdat de Europese landen weer van deze Arabische olie afhankelijk zijn is Europa direct betrokken bij de han- delwijze van de olieheren, al was het alleen maar omdat Europa alles moet betalen De cumulatie van de winst komt uiteindelijk in de ver koopprijs van het eindprodukt tot I uitdrukking. Hoewel het te ver gaat bij de hele ontwikkeling rond de olieprijs van een enorme corruptie op wereldni veau (die vooral d.oor de Amerikaan se oliemaatschappijen wordt bedre ven) te spreken, kan het opschroeven van de prijs toch ook niet geheel aan de werking van de vrije markt wor den geweten. Deze wordt door de oliemaatschappijen zelf beheerst. Bovendien is in het economische denken reeds lang de „laissez-faire politiek, die de vrije opeenstapeling van factoren als ideaal beschouwt, als zeer onbevredigend verworpen en vooral in het Westen vervangen door een economische politiek van beïnvloeding. Hiervan zijn zeker de economen van de oliemaatschappijen op de hoogte. Al het gemanoeuvreer met de olie prijzen van de laatste maanden ver oorzaakt anderzijds op het politieke vlak grote onrust. En dat wordt dan toegevoegd aan alle moeilijkheden die het Midden-Oosten tot een steeds gevaarlijker brandhaard maakt. Oostduits* soldaat gevlucht In het afgelopen weekeinde heeft een 18-jarige soldaat van het Oostduitse volksleger een collega-grenswacht ontwapend en is daarna over de grens naar Beieren gevlucht, aldus de Westduitse politie. Schildwacht vermoord Een be waker van een Westduits militair brandstofdepot in de omgeving van Marburg in de deelstaat Hessen is gistermiddag aangevallen en gedood. Het is niet bekend, of er een of meer j daders waren en wat bet motief was. Op 29 januari 1969 pleegden drie anarchisten een overval op een mu nitie-opslagplaats bij Lebach in Saarland, waarbij vier parachutis ten in koelen bloede werden gedood en een vijfde ernstig gewond. v <Vtu ADVERTENTIE STER VAN BETHLEHEM Dw.e exclusieve 21,6 karaats gouden kerst penning is voorzien van een flonkerende diamant, die de ster van Bethlehem symboli seert. Hierbij behoort een casset te van origineel olijfhout af komstig van de Olijfberg hjj Je rusalem; dit kostbare olijfhout is 1000-2000 jaar oud. De voorzijde vertoont de diaman ten ster die boven Bethlehem blijft stilstaan; op de voorgrond de drie wijzen van het Oosten die in aanbidding nederknielen. De achterzijde vertoont de we reld, de vredesduif met het oliJf- takje en het geheel wordt om kranst door het woord VREDE in vele talen. Alle penningen ztin genummerd, gezet met een echte diamant <tn voorzien van een garantie- co verzekeringsbewijs. (Diamant In karaats) Aantal 0 m/m prijs 1000 *A_ 7 gr 22,8 k f 129.- 0.10K 500 *B. 124 gr. 28 a 189.- 0.15K 100 *C. .20 gr 28 a 389,- 0.30K k J 689.- 0.30K a 1350.- 0.60K a 2700.- 0.90K k 5400.- 1.80K Prijzen INCLU SIEF B T W 50 *D. 25 E. 120 gr 60 10 F 240 gr 90 3 G 480 gr 90 1 Levering voor de kerst Te bestellen bij banken, juweliers en rechtstreeks bö ORANJE MUNT DEN HAAG LANGE POTEN 5A TEL. 070 - 64.69.24* Ken gouden penning e> «ol en h I stort MC h He«tt. Pijpleiding bij de Perzische Golf. PRAAG (Reuter. DPADe lei der van de Tsjechoslowaakse commu nistische partij. Hoesak. heeft be kendgemaakt. dat bijna een half mil joen communisten uit de partij zijn getreden of gezet sinds het begin van de hervormingsbeweging van 1968. In een vorige week donderdag ge houden toespraak tot het centrale co mité van de Tsjechoslowaakse partij zei Hoe§ak, dat er na zuiveringen on geveer 1.2 miljoen leden zijn overge bleven. Hij zei verder, dat de com munisten niet slechts het marxisme en leninisme met de mond moeten belijden, maar zich ook als commu nisten moeten gedragen Hij vindt bovendien, dat er meer arbeiders en jonge mensen moeten worden aange worven als partijleden. Stefan Sadowski, vice-premier van de nationale regering van Slowakije, is zonder opgaaf van redenen van zijn functie ontheven. Sadowski, die tot de gematigde vleugel van de com munistische partij behoort, gold als één van de naaste medewerkers van de voormalige partijleider Alexander Doebtsek. Na de val van Doebtsek werd de invloed van Sadowski steeds kleiner. Nadat hij als partijleider in Slowakije was ontslagen, werd hij premier van de Slowaakse regering en tenslotte vice-premier. Moskou greep in In Westelijke j diplomatieke kringen in Bonn -er- luidt. dat Russische militaire offi cieren tijdens de manoeuvres van het Warschaupact in september in Oost-Duitsland getracht hebben de luchtcorridors tussen West-Berlijn en West-Duitsland te sluiten zonder eerst overleg gepleegd te hebben met hoge autoriteiten in Moskou. Toen de leiders in het Kremlin op de hoogte gebracht werden en tegelij kertijd vernamen dat de westelijke geallieerden tegenmaatregelen over wogen. gelastten zij de maatregel niet door te'laten gaan. (Van onze correspondent) LONDEN (GPD) Dc stiptheids actie van de Britse elektriciteitsbe drijven welke de afgelopen week zo veel chaos heeft veroorzaakt, behoort tot het verleden hoewel het misschien nog wel een week of langer zal du ren voordat Engeland weer normaal van stroom kan worden voorzien. Want de stookketels die 200 ton ko len per uur verorberen, zitten vol as en moeten worden schoongemaakt, 'n tijdrovende bezigheid. Vandaar dat de helft van Londen maandagavond weer was verduisterd. Na onderhandelingen welke zeven tien uur hebben geduurd is er tussen de vier bonden betrokken bij de elek triciteitsindustrie en regering over- I eenstemming bereikt over de bewoor dingen van de opdracht aan het nog samen te stellen hof van onderzoek dat epn uitspraak zal doen over de looneis van 25 procent, een eis welke onder geen omstandigheden zal wor den ingewilligd Aangezien de bonden dit natuur lijk beseffen, zijn ze in feite terug gekrabbeld in de hoop dat ze iets meer zullen krijgen dan de hen aan geboden verhoging van 10 procent welke door de regering in de huidige inflatiesituatie tot nu toe als het ab solute maximum wordt beschouwd. Na de lange worsteling van de on derhandelaars wier ogen rooddoorlo- pen waren van slaap en vermoeid heid en die door bier en sandwiches werden overeind gehouden, kwam er tenslotte een formule uit. de bus waarin rekening wordt gehouden met de wens van de regering dat het hof van onderzoek bij de beoordeling van de looneis niet alleen de toestand van de elektriciteitsbedrijven zal bekijken, maar daarbij tevens het belang van de nationale economie zal afwegen. Dit impliceert dat de regering van het hof verwacht dat dit zich zal uit spreken voor een verhoging die niet veel verder zal moeten gaan dan de 10 procent die de regering eigenlijk al veel te hoog vindt. De bonden, die weten dat hun bui tensporige eisen geen schijn van kans maken, zijn in feite gezwicht voor de vijandige publieke opinie. Hoewel de uitspraak van een industrieel hof van onderzoek niet bindend is. leggen in de praktijk partijen zich praktisch altijd bij dit onpartijdige oordeel neer. Dit is een typische Britse me thode om conflicten op te lossen. Het besluit tot afkondiging van de noodtoestand behoeft nu niet meer door het parlement te worden goed gekeurd. omdat het eenvoudig de prullemand ingaat De Conservatie ven juichen en Engeland is opgelucht want het kan thans zonder gewee klaag het kerstfeest, dat het grootste i is van alle Britse tradities, tegemoet zien. I In het Lagerhuis is maandagavond I de behandeling begonnen van het hartstochtelijk omstreden wetsont- werp op de industriële betrekkingen i dat o.a het stakingsrecht op de nieuwe basis wil regelen. De Labour- beweging en de bonden zijn er fel I tegen, omdat ze vinden dat de rech- I terlijke macht zoveel mogelijk buiten arbeidsgeschillen moet worden ge houden omdat dit de dingen alleen maar zal vertroebelen. LONDEN (Reuter) Veldmaar schalk Lord William Slim. voorma lig gouverneur van Australië en chef van de Britse generale staf is maan dag op 79-jarige leeftijd in Londen overleden. Gedurende de tweede wereldoorlog leidde hij op meesterlijke wijze de strijd tegen de Japanners in Birma. Bij zijn soldaten en ~'"oenen Australiërs was hij bekend als „oom Bill." Lord Slim, die tijdens de eer ste wereldoorlog dienst nam in het Britse leger als gewoon soldaat en opklom tot de hoogste rang. werd tien dagen geleden bewusteloos aan getroffen in zijn Londense woning. Hij werd overgebracht naar het Ko ning Edward VII-hospitaal voor offi cieren, waar hij maandag is overle den. "T MADRID i GPD> De Spaanse crisis rond de krijgsraad van Burgos is het "point of no return" 'punt waarna geen terugkeer mogelijk ls) voorbij gestreefd. Generaal Franco zag zich vannacht gedwongen om zijn kabinet, ondanks de afwezigheid van enkele sleutelfiguren, zoals de minister van Buitenlandse Zaken. I voor een buitengewone vergadering I bijeen te roepen. Deze ministerraad duurde nauwelijks meer dan 60 mi nuten en het zichtbare resultaat was een kort decreet van vier artikelen waardoor de politie in heel het land vanaf dinadag een absolute vrijbrief krijgt. Het decreet verklaarde dat "min derheden" misbruik hebben gemaakt van de grote vrijheden die het re gime toestaat, en dat derhalve be sloten werd gedurende zes maanden het artikel 18 van de grondrechten van.het Spaanse volk op te heffen. MAATREGELEN Dit artikel verklaart, dat iedere arreBtant, binnen 72 uur of vrijgela ten. of aan de gerechtelijke macht overgedragen moet worden. De twee de paragraaf van dit decreet gaat zelfs nog verder en zegt dat de mi nister van Binnenlandse Zaken "in elk geval dat zich voordoet de aan gewezen maatregelen zal nemen'. Waar dit toe kan leiden is natuurlijk niat te overzien. De onmiddellijke aanleiding en uit werking van dit decreet hangt logi scherwijze samen met de krijgsraad van Burgos tegen de Baskische se paratisten. Men verwacht, na deze uitzonderlijke regeringsmaatregel, dat er spoedig harde vonnissen be kend gemaakt zullen worden, en zo als gemeld heeft de aanklager zes doodvonnissen geëist. De reactie, zo wel in binnen- als in buitenland, die alle berekeningen van het kabinet heeft overtroffen, zou generaal Fran co er wel toe kunnen brengen om dit als uitdaging tegen zijn persoon lijke macht te beschouwen. Men herinnert eraan dat dit tijdens de laatste politieke krijgsraad in Span je waarbij een doodvonnis werd ge- eist. inderdaad erop uitliep dat de beklaagde gefusilleerd werd. TEKEN Dat de krijgsraad gevolgen heeft gehad die men als uitdaging aan het regime zou kunnen beschrijven, be hoeft na de ontvoering van de Duit se consul van wie gisteren weer een brief is ontvangen en na de weken lange onrust in heel het land. geen betoog meer. Het laatste teken hier van was een bijeenkomst van onge veer 300 Catalaanse Intellectuelen op de "heilige berg" Montserrat. die gisteravond op pijnloze wijze eindlg- de nadat de politie, die de .berg had i omsingeld, een zeer dreigende hou- ding had aangenomen. j Niettemin zijn de waarnemers het erover eens dat de rol van de oppo sitie in deze hele ontwikkeling slechts beperkt was en nauwelijks een zo scherpe maatregel als deze uitzon derlijke lange noodtoestand in heel Spanje verklaart. Men zoekt de uit leg meer in het feit dat de krijgs raad van Burgos en haar gevolgen een teken aan de wand bleken voor de toekomst van het regime. De hou- j ding van het leger geeft in deze I kwestie de doorslag, en de aard j van dit regeringsdecreet toont aan hoe ernstig de crisis is.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1970 | | pagina 9