jBeethoven nu ook al door Zwarte Panters ingepalmd SUPERIEUR SPEL IN LEIDSE SCHOUWBURG GO„ Stuyvesant ...en gisteren l TV morgen] De Grote Dove van Bonn9 tweehonderd jaar Cfi /vi 0^* [lesprogramma ■m Fruit' vond weinig aftrek Zure appel voor Jane Fonda Pop-musici worden op gehoorschade onderzocht „BarorT gaat langspeelplaat vol praten DINSDAG 15 DECEMBER T97Ö t-EtDSCH DAGBLAD PAGINA 5 PARIJS Zoals wel driedubbel te ver dachten viel is de tweehonderdste geboorte van Ludwig van Beethoven die medio december 15, 16 of 17 van het jaar 1770 Bonn het levenslicht aanschouwde, de in ternationale muziekwereld niet geheel en al onopgemerkt voorbij gegaan. Terwijl de 'Gro te dove van Bonn', zoals Strawinski hem graag noemt, sedert menige generatie het re cord van uitvoeringen met symfonieën op de lange of kamermuziekwerken op de kortere baan toch al souverein onder zijn monopolie hield, hebben alle orkesten en solisten er dit jaar nog eens een royale schep bovenop ge worpen, en de Beethoven-cycli zijn dan ook nergens van de lucht geweest. Maar Beethoven is, sedert die rui- ie anderhalve eeuw, niet alleen foortdurend de meest gespeelde •omponist gebleven: hij is bovendien x>k nog de toondichter geweest, die iet veelvuldigst en ook vaak het nngerymdst geëxporteerd werd I hei roor buitenmuzikale bedoelingen, 'alloos zijn de boeken, de biografie- in, de verhandelingen, studies, exe- dg ieses en romances geweest die rond jjn muziek en bovenal zijn persoon eerden geweven of ontworpen, en tot vandaag de dag wordt hij nog over al ge- en vooral misbruikt om hoge- :e „culturele" luister bij te zetten en behoeve van de meest uiteenlo- ende humanitaire, doctrinale, natio- raciale of politieke clans of •omingen. Als vurig bewonderaar de Franse revolutie en als vrijheidsheld" was het niet geheel 21*" al verwonderlijk dat reformato ren en revolutionairen zich graag op le grote man beriepen. Men kan dan nok gerust zeggen, dat alle revolu- ies in Duitsland, Frankrijk, Rus- ind en nu ook weer in China zijn of rerden begeleid door de martiale en Sneeslepende tonen van de Derde (Eroica) of Vijfde Symfonie, de Pro- netheus-, Lenore of Egmont-ouver- ture. En zelfs de Black Panthers in de Verenigde Staten hebben de com- nf lonist nu ook al weer ingepalmd, l loor vanaf hun posters en sweat- hirts te proclameren dat „Beetho ven was black and proud". En aan .Ie andere kant hebben de Duitsers U* Èch natuurlijk wel evenmin verlegen etoond met het doel Beethoven als •ote zoon" voor nun toch al zwaar Ktte en opgedofte zegewagen van de germaanse „Kultur" te spannen legewagen die ze als oorlogsmachi- ie dan ook nog wel eens graag te en andere landen, en Frankrijk in iet bijzonder, in het geweer moch- en brengen. :N Of al dat vele (en vaak tegenstrij- lige) dienstbetoon nu ook aan de land van zijn muziek, of desnoods ijn uitspraken, viel te rechtvaardi- joo len natuurlijk weer een ander p ouplet. Men heeft niet zonder veel 'verdrijving van Beethoven wel ge- egd, dat hij de eerste componist in le geschiedenis is geweest die zich- e do jelf in zijn muziek centraal ten tone- e voerde en in mise-en-scène zette, 2 b in die gedachtenlijn kan, in prin- pipe, aan heel wat van zijn werken een autobiografisch karakter worden oegekend. Maar anderzijds hebben iooral zijn Duitse biografen van ithoven het object van zo'n onbe- uisde persoonlijkheidscultus ge- 'jr« naakt, dat hij de latere geslachten als een god of een heilige werd over- En zowel om historische als om hygiënische overwegingen :on een zekere demystificatie van zijn figuur, of Juister zijn legendari sche standbeeld dan ook al lang géén overdreven luxe meer heten. li voora i 1 k| 6 lil rkn air: SJAGRljNIG Nu, voor die demystificatie of ont- E n luistering van de „vent" Beethoven j heeft men zich in dit jubileumjaar van vele kanten dan ook niet onbe tuigd gelaten. En in zijn gecorrigeer de levensverhaal lijkt het portret van de componist die op Schiller's woorden het 'Alle Menschen werden fl 1 Brüder' bezong, al veel minder naald scherp op de vrome belijder van de broederschap en de mensenliefde. Zoals hij nu uit de doeken is gedaan, was Beethoven eerder een sjagrijni- ge en kleinzielige nuistiran, die zich zelf dan ook graag de „Obergeneral" liet noemen, en die tegen zijn tallo ze huisbedienden die hij aan de lo- 0-pende band aanstelde en ontsloeg als een wild beest te keer kon gaan, zo dra hij vermoedde dat hij door hen benadeeld werd. Persoonlijk telde hij voor elk kopje koffie de zestig boon tjes uit die hij voor een geurig bakje toereikend achtte, en ook het prijsverloop van de suiker, het vlees, het zout en andere levensmiddelen hield hij als een vos in de gaten. En behalve voor zijn personeel dat „niet met liefde doch enkel met vrees be handeld dient te worden" was hij ook voor zijn familieleden met wie U hij voortdurend, zelfs voor het ge recht, overhoop lag, eerder een man om op te schieten. Die correcties op zijn geromanti seerde biografie tasten de integrale waarde van zijn muziek natuurlijk geenszins aan, en bovendien laten ze de hoofdbron in tact, waaruit hij zijn inspiratie putte. Die bron werd bepaald dooi- zijn hartstochtelijke idealisme en zijn dorst naar vrij heid, aan welks oprechtheid men ook aan de hand van zijn persoonlijke gedragingen jegens zijn medemen sen nog niet hoeft te twijfelen. Idea listen gaan inderdaad wel vaker mank aan zekere inconsequenties, om niet te zeggen hypocrisie. En de vraag die men zich vervolgens mag stellen is,, waar kwam die bron van daan, waaraan ontleende Beethoven dat apostolische vuur zich voor die Verheven menselijkheidswaarden in de strijd te werpen? Menselijkheids- Waarden. die men toch moeilijk kan schrijven op de rekening van de Duitse ziel die zich in vrijheidszin zulke zaken nooit zo in het bij- Door Frank Onnen zonder onderscheiden heeft. En het heeft weinig met chauvinisme te ma ken. wanneer men jn dit zelfde ver band wijst op de Vlaamse herkomst en ook de naam van de componist. Men weet dat zijn grootvader vanuit Mechelen en niet uit Antwerpen zoals ten onrechte lang werd be weerd indertijd voor dag en dauw zijn vele schuldeisers ontvluchtte om in Bonn een nieuw, maar nauwelijks beter, bestaan te stichten in welke stad dus ook de toekomstige compo nist geboren is. En die grondgege- vens van zijn natuur die hij ook in zijn muziek herhaaldelijk vertaalde, worden daarentegen wel vei-klaar- baar, zodra men ook dat Vlaamse volkskarakter in de beschouwing be trekt. Een karakter dat gevormd en gesmeed werd gedurende de vele eeuwen dat de Vlamingen voortdu rend onder de buitenlandse onder drukking van Romeinen, Duitsers, en Nederlanders zuchtten. VRIJHEID Een overheersing, die de Beethove- rxiaanse geest tegen gezag en vóór de vrijheid als historisch natuurlijk pro- dukt op maat leveren. Die dorst naar de vrijheid is voor de Vlamingen tot op de dag van heden onleesbaar ge bleven en het is diezelfde onblusba re passie geweest die ook Ludwig van Beethoven in zijn muziek gestal te gaf. Reden waarom Beethoven, in weerwil van de informaties van de Duitse burgerlijke stand, in wezen een Vlaamse of Nederlandse compo nist verdient genoemd te worden. Want in de kunst en dus ook de mu ziek is het nief het, paspoort, maar zijn het de ethnische, of raciale ge gevens die de plaats van een kunste naar ten opzichte van een volk be palen. En daarom mogen we in al le bescheidenheid, doch niet zonder LUDWIG VAN BEETHOVEN gepaste trots, nu voor Beethoven ook de tweehonderdste geboortedag van de nestor van de Nederlandse mu ziek herdenken. LEIDEN Dat de maatschappij zo voos is als rottend fruit is geen schokkend nieuws meer. Maar deson danks kan het geen kwaad wanneer toneelschrijvers het theaterpubliek bij herhaling duidelijk proberen te maken hoe smeuïg met name de po litiek kan zijn. Eén van die auteurs heet Howard Brenton, die vorig jaar nog een prijs kreeg voor de belangrijkste vooruit gang in het Engelse theater. Voor hem is de politiek een coi'rupte, kwa lijk riekende zaak, een afschuwelijke, op destructie gerichte affaire, waar niet genoeg tegen gewaarschuwd en geprotesteerd kan worden. Brenton doet dat in zijn knap geschreven toneelstuk „Fruit" op een uitermate wrange manier. Als symbool van cor ruptie, manipulatie en terreur staat centraal in dit keiharde, maar fasci nerende stuk, een soort softenonge- di-ocht. En geraffineerd suggereert Brenton in een aantal scènes een soortgelijke misvorming in de prak tische politiek van vandaag. Zijn „boodschap" wordt, hoewel niet al te schokkend, heel suggestief overge bracht door het twee jaar geleden in Londen opgerichte Portable Thea tre. dat na een reeks succesvolle voorstellingen in de Mickery-boer- derij in Loenersloot aan een kleine tournee door de provincie is begon nen. Het eenmalige optreden gister avond in de Leidse Schouwburg heeft niet nagelaten indruk te maken op de liefhebbers van modern het gaat in Brenton's stuk overigens niet zo zeer op het engagement als wel om de herkenbaarheid-toneel. Hoofd rolspeler Paul Brook behoort gepre zen te worden voor zijn grandioze uitbeelding van de misvormde kwak zalver, die vanuit zijn fysieke min derwaardigheid weet door te dringen tot de corrupte bovenlaag van een HOLLYWOOD De aotrice Jane Fonda is door de club van vrouwe lijke Journalisten in Hollywood be giftigd met de zure-appelprijs. Jane Fonda heeft deze prijs ge kregen omdat zij Hollywood een slechter imago dan wie ook in de wei-eld heeft bezorgd De actrice kreeg een voorsprong op Jack Valenti hoofd van de Mo tion Picture Production Association voor zijn goedkeuring aan ,Myra Breckenbridge' en op Richard Zanuck, hoofd van de studio, die de films 'Myra' en "Beyond the valley of the dolls' maakte. Miss Fonda was niet aanwezig om de prijs in ontvangst te nemen. James Stewart. Robert Young en Carrol Brunett werden uitgeroepen tot sterren van het jaar en Carrie Snodgress en Flip Wilson tot de nieuwe sterren van het jaar. De Britse filmregisseur, schil der en romanschrijver John Paddy Carstairs is op 60-jarige leeftijd aan een hartaanval overleden. Carstairs heeft 40 jaar in de film industrie gewerkt. Zijn grootste na oorlogse successen behaalde hij met de filmoomedies waarin Norman Wisdom de hoofdrol speelde. PAUL BROOK verrotte maatschappij om zich ver volgens als een bloedzuiger op zijn slachtoffers vast te zetten. Impone rend is de manier, waarop hij aan deze figuur, die tenslotte aan zijn eigen wraakzuohtige praktijken kapot gaat, gestalte weet te geven. Het is een schitterend en intelligent op de planken gezet stukje toneel wat deze Paul Brook laat zien. Kortom, hij is het die met zijn geweldig theatraal talent de voorstelling helemaal maakt. Het macabere en van pessi misme doordrenkte gegeven evenwel is door regisseur David Hare binnen het kader van een strakke omlijning nogal absurd-realistisch uitgewerkt. Tot slot nog even dit: het is alles zins een felicitatie waard dat Leiden is opgenomen in het zogenaamde Mickery-circuit met zijn sinds kort door CRM gesubsidieerde avant-gar de theater, maar er moet natuurlijk wel publiek voor zijn. Met een hand jevol enthousiaste jongeren in een lege schouwburgzaal kweek je geen sfeer, wel een nieuw soort elite. En dat kan toch niet de bedoeling zijn. PIETER C. ROSIER UTRECHT (GPD) De Utrechtse oorspecialist F. J. M. ter Horst <30) gaat een onderzoek instellen naar de schade die popmuziek aan het trom melvlies van pop-musici aanricht. De heer Ter Horst, als assistent verbon den aan de afdeling oorheelkunde van het Utrechtse Academisch Zie kenhuis, hoopt onder meer de leden van de pop-groep Bnainbox en Gol den Earring op gehoorverlie6 te on derzoeken. De specialist verwacht het onder zoek over drie maanden voltooid te hebben, hy weet nog niet wat hij met de resultaten gaat doen. Voor het on derzoek werkt hij samen met Vero nica's pop-journaal. De directe aan leiding voor het onderzoek is de doof heid van Brian Wilson, een compo nerend en musicerend lid van de Amerikaanse pop-groep The Beach Boys. Wilson is tevens producer van de groep. De gedeeltelijke doofheid verhindert hem in de toekomst ste reoplaten te produceren. In de groep is hij inmiddels vervangen door Bruce Johnston. m STUYVESANT Dynamisch. Modern. Energiek! Vooraan bij alles wat nieuw en jong is. Peter Stuyvesant - rijke geurige tabak, volmaakt filter, King Size Peter Stuyvesant, U geniet zoveel meer! V» NEDERLAND I 6.45 6.55 7.04 7.30 8.00 8.20 9.10 10.00 10.50 10.55 11.00 NEDERLAND II 6.45 6.55 7.04 7.09 7.30 8.00 8.20 9.10 9.55 10.45 (Kleur) De Woefs en de Lamaars (NOS) (Kleur) Journaal (NOS) TopPop: Popshow (AVRO) Tips voor je toekomst. Informatief programma over beroepskeuze (AVRO) (Kleur) Journaal (NOS) (Kleur) Lymen. Tv-spel (deel 3) (AVRO) Peyton Place (AVRO) AVRO's Televizier Magazine (AVRO) (Kleur) Utrechts Byzantijns koor en het Haags Matrozenkoor. Liederen in kerstsfeer (AVRO) (Kleur) Journaal (NOS) Modelbegrip in wetenschap en techniek. Les 11 (Teleac) (Kleur) De Woefs en de Lamaars (NOS) (Kleur) Journaal (NOS) Den Haag vandaag (NOS) Kunstrubriek (NOS) (Kleur) De dwaze wereld van Tommy Coo per (KRO) (Kleur) Journaal (NOS) (Kleur) De admiraal. Aflevering uit de serie Mod Squad (KRO) Brandpunt Special (KRO) (Kleur) De klop op de deur, tv-feuiUeton (KRO) (Kleur) Journaal (NOS) „Achter het Nieuws" en „Hier en nu" hebben, zoals te ver wachten was, hun plicht ge daan inzake de loonpauze en alles wat daarbij te pas komt. Vakbondsleiders kwamen op draven (hoe zou het toch ko men dat je een vakbondsleider direct kimt onderscheiden van een werkgever, is dat nu alleen een kwestie van kleding, ge laatsuitdrukking of van spraak of is het toch een kwestie van eeuwenlange betere voeding waardoor werkgevers er al» werkgevers gaan uitzien en werknemers als werknemers?4 Mr. Rood liep op zijn dreigendo kousevoeten over de Nederland se Spoorwegen heen en verloor toch, kortom: we hadden niets te klagen dacht ik, over de voorlichting inzake deze bran dende actualiteit. „Achter het Nieuws" kwam na het journaal aelfs nog met een extra uitzen ding, waarin Kloos, Den Uyl, Van Mierlo, Gortzak, enfin de crème de la crème van onze politiek zijn licht liet schijnen over de situatie. Gelukkig werkten de elektri citeitscentrales gisteravond nog op volle kracht, zodat we de één na laatste aflevering van „De gouddieven" ongestoord konden volgen. Nog eentje en dan zullen we moeten omscha kelen naar „De kleine waar heid" van de NCRV. De VARA kwam daarna met een docu mentaire over de Zuidmoluk- kers, hun droombeeld van RMS („een illusie die niet te reali seren valt, ik wilde dat ze hun energie anders gebruikten, bij voorbeeld inzetten voor de Zuid-Molukken in de Indone sische wereld", zei dominee J Mataharu ter plaatse)en de breuk tussen de ouderen en de 'jongeren. Eén van de jongere meisjes zei bijvoorbeeld: „Ik ken alleen Nederland, de ge dachte is nooit bij mij opgeko men dat 'ik ergens anders thuis hoor". Het schrijnendst vond lk opnieuw die oud-KNIL militai ren die in 1967 al in "Hoepla' verschenen, om precies te zyn op 18 juli 1967, zoals zijzich nog exact bleken te herinneren Nu, ruim drie jaar later, bleken hun acht kinderen ,met geweld"' door de politie te zijn wegge haald en ergens te zijn onder gebracht. Vader en moeder hadden hen al drie jaar niet gezien, niet omdat zij niet moohten, maar omdat zij dit uit principiële redenen niet wil den. Werken doet hij (oud-sol daat tweede klas, maar woord voerder voor de drie mannen en twee vrouwen) niet, want hij heeft werk, zegt hij, hij is im mers KNIL-militair. Hun elek tra is afgesneden, zij eten per dag enkele sneetjes brood, en alles is natuurlijk volgens onze eigen logica hun eigen schuld, dan moeten ze maar, en dan hadden ze maar, en dan zouden ze maar niet zo, enzovoort enz. Maar ik kan er toch niet zon der géne naar kijken als Neder lander, misschien juist wel om dat wfj in deze werkelijkheid waarin we die mensen hebben ondergedompeld zo verschrik kelijk gelijk hebben. Kan onze ferme staat, vraag ik me af, niet enerzijds het grootste ge lijk van de wereld hebben, en anderzijds die paar onnozele mensen, die in de nadagen van hun leven voort tobben met hun onbegrip voor de situatie, niet toch een beetje hun gelijk ge ven ook al kost dat dan wat geld en goede woorden? Het kan er by mij niet in dat het wel mogelijk is om freelance acteurs en actrices die de helft van het jaar voortreffelijk ver dienen en dan de andere helft van het jaar zogenaamd .werk loos' zijn, hun vorstelijke uitke ringen te geven (ik noem maar even een voorbeeld), en dat dit handjevol mensen niet ook, te gen welke regels dan ook in, geholpen kunnen worden. Maar nee, ze betalen niet, dus sluiten we hun elektra af. Wie wil er vechten met de beer? Niemand? Dan heeft de beer al weer ge wonnen NICO SCHEEPMAKER Voor dinsdag 15 decembor Hilversum I 402 m. KRO 17.10 Voor de kind 17.15 Hal Jeugdprogr. Pol. Part. 18.19 Ultz. van de Partij van de Arbeid 18.30 Nws. KRO 18.41 Act. 19.00 Licht ens. met sol. 19.45 Evangelie zonder masker lez. 20.00 S Zéphyre pastorale van Rameau uitge voerd door Engels Kamerork. en sol. opn. 20.55 Klas kamermuz. gr. 21.20 S 6.810.00 Liter water per seconde een stereofonlsche etude over de Niagara waterval 22.20 Gram. muz. 22.25 Over weging 22.30 Nws. 22.40 Den Haag van daag 22.50 Kon tekst magaz. waarin op de dingen wordt doorgepraat 23.15 S. Sticker licht platenprogr. 23.65-24 00 - Nws. Hilversum II 298 m. AVRO 18.00 Nws 18.11 Radiojournaal 18.25 Utrechts Hongaars Studenten ork Tzigane 18.50 Jeugd en ritme 19.25 Paris vous parle 19.30 Nws. 19.35 Van avond gev. progr. 22.30 Nws. 22.38 Me- ded. 22.43 Radiojourn. NOS 22«55 Zin tuig nr 31 Kunst buiten het Nederl.,- taalgebled 23.55-24.00 Nws. Voor woensdag 16 december HBversum I 402 m. NCRV 7 00 Nws 7.11 Het levende woord 7.16 Op het eerste gehoor klas muz. gr. 7.25 Horen en zien 7.30 Nws 7.32-7.50 Hier en Nu act. TROS 8.00: Nws. 8.11 Luister uit én thuis verzoek pl. progr. voor de mil 8.30-8.32 Nws. 9.00-9.10 Gymn. voor de hulsvr. 9.35 Voor de kleuters 9.50 Vier eeuwen muz. muz. lez 10.15 Voor de vrouw 11.00 Nws. 11.03 Aktua magaz. Nws Nieuw tjes report komm. en muz. 11.55 Med. KRO 12.00 Van twaalf tot twee ge- var. progr. 12.22'W1J van het land 12.26 Med t.b.v land en tuinb. 12.30 Nws. 12.41 Act 13.00-13.05 Raden maar 14 00 Huisbezoek pastoraal gesprek NCRV 14.10 Klas. gew. muz opn 16.00 In 't zilver progr. voor oudere luisteraars 16 00 Nws 16.03 Voor de kleuters 16 15 Hoorspel voor de Jeugd 16 30 Jeugdland 17 30 NCRV en Bloc 17.50 Overheids- voorl. tekst en uitleg door drs. R. L. Schuursma van Ministerie O. en W. Hilversum U 298 m. VARA 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgym nastiek 7.20 Dag Woensdag muz en Inform, plm. 7.33 Van de voorpagina VPRO 7 54 Deze dag VARA 8.00 Nws 8 11 Act 8.22 Dag Woensdag vervolg 9.00 VARA radioweekblad voor de woensdagocht. ge var progr. met om 9.35 Waterst. 9 40 Schoolradio 10.45 Voor de kleuters 11 00 Nws 11.03 Kof fiepauze 12.00 Licht strljkork 12.25 Ooede wlln behoeft geen kras opnieuw uitgebrachte opnamen uit de geschie denis van de Jazz- en amusementsmuz. 13.00 Nws 13 11 Act. 13.26 Speelruimte progr met gesproken portret muziek, hoorspel en report. 16.00-16.02 Nws.: Hilversum III 240 J. AVRO 9.00 Nws 9 02 van meet af aan lichte platen 10.00 Nws 10.03 Ra diojourn. 10.06 Arbeldsvlt pop. verz. pl. progr. 11.00 Nws. 12.00 Nws. 12.03 Zet 'm op licht pl. progr. 13.00 Nws., 13.03-13 06 Radiojourn. 14.00 Nws. 14 03 Gimmick lichte platenprogr. 1.500 Nws. 15.03 Muziek Doctlen 16.00 Nws. 16.03—18.00 Lichte platen 17.00 Nws. Nederland I. NOS/ NOT 10.45-12.00 Schooltelevisie KRO ged S 17.00-17.30 Klnderprogr NOS 1845 De Woefs en de Lamaars NOS 18.56 Journ. NOS 19.04 Den Haag vandaag 19.09 Vrij uit progr. over het wel en wee van de recreatie IKOR CVK RKK Kenmerk de wekelijkse In form. rubr. over kerk en samenlev. NOS 20.00 Journ. 20.20 Pol. Part. Uit zend. van de Comm. Part. Nederland 20.30 Ultz Stichting Socutera NOS: 20.35 Beethovenavond door Conc. ge- bouwork. 20.50 Eroica, speelfilm rijks keuring alle leeftijden 22.15 Beetho venavond door Concert gebouworkest - 22 50-Studio Sport NOS 23.16 23.20 K Journ. Nederland II. NOS 18 45 De Woefs en de Lamaars NOS 18.55 Journ. KRO 19 04 MIK Muz amusem. progr. NOS 20.00 Journ. Kro 20.20 The Outsider tv serie 21.10 Zelf doen hobby rubr. 21.50 Verslag op woensd NOS 22.25 Journ. 22.30-23 00 Al gemeen voorlicht, progr. schooltelevisie BEEMSTER (GPD) Paul Roll- man, "Baron van Beemsterle". gaat na het succes van zijn boek „Mag fc effe ademhalen" en zijn optreden in Duys' Vuist,, een langspeelplaat volpraten met anecdotes uit zijn veelbewogen leven. De opnamen zijn vrijdag in café "Rooie Nelis' mid denin de Jordaan (Amsterdam) ge maakt. Van zijn boek zijn reeds 16 000 ex^tnplajs. verkocht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1970 | | pagina 5