Plastic is 'n besmet woord
De Eurodollar en de golf van inflatie
Gladiolen worden
duurder
EVIbK
Plastic-huizenbouwer Pieter Oegema:
P
ten vroom
man
Krachtproef
Kamerleden
stellen vragen
over Estec
>AG 12 DECEMBER 1970
LE1DSCH DAGBLAD
PAGINA 7
SCH id DAGBLAD
n de
ring
king
op
van
re-
op-
mi-
der de Bijbel zou het leven
een nacht zonder sterren.
Bijbel is het een dag met
rote, maar meestal kleine
beleefd door kleine mensen.
zon blijft schijnen."
het einde van de juist ver-
persoonlijke herinneringen
dwarse man, Hendrik Al-
jrmalig lid van de Eerste Ka-
oormalig hoofdredacteur van
esch Dagblad. Onder de titel
erk/mijn leven kwamen die
ringen uit Van Gorcum in As-
leum
hap-
ïeeft
drfe
n de
raf-
3)
Shell
181 W
taan
veer.
veri-
bezit
bezit
ndi
Ber-
Ie- stamp
be- er
Ijoen
De:
De r<
■geru
ïbte-
inin?
ami
am«
arise li
ager
vat
straf eli.
ene
s hel jmk
a*'ikkei
taai
pzet-
d
wis
ta]
be i
vat ake
■den
"0.
enri
zo iemand die dankzij de
licatiemiddelen buiten Fries-
leen bekend is door zijn af-
van het werk van de schrij-
:ard Kornelis van het Reve.
irechte. Algra is veel meer.
ras praktisch de enige hoofd-
iren van 'n in Nederland ver-
id dagblad, die zich uiterma-
aantrok van de wil van de
in 1940 om onze pers gelijk
kelen. Vlak na de meidagen
jaar schudde hij z'n ver-
idgenoten wakker met een
rend hoofdartikel. En hij ging
ttdat de bezetters tot de con-
svamen dat die lastige krant
het noorden maar moest
en. Maar op dat ogenblik,
de uitgevers zelf maar te
Algra belandde na verloop
in Sint Michiels Gestel, het
p waar zoveel aan po-
.|lturologie werd gedaan. Aan
heeft hij vele herinnerin-
raard. Hij vertelt bijvoor-
het eigenaardige spraak-
van prof. Schermer hom, de
i-oorlogse premier. En hij
„Ik zou hem Schermer-
rel willen toespreken, want
altijd vrienden gebleven,
we in de politiek later fore
w elkaar hebben gestaan,
oe echter die toespraak zou
meer hij in een verslag als
e toon zou vallen",
slag dus, van een buitenge-
rlijkheid, van een buitenge-
•oomheid ook. Algra is een
één stuk, één van de ech-
J'iebroeders. Een man ook, die
ontzag, om, nogmaals na
^lovende meidag van 1940, de
staatsman Colijn te kapite
wat hij als defaitisme in de
ider van zijn partij onder-
de oorlog kwam Algra voor
inj-Revolutionaireh in de Eerste
Hij bleef er 23 Jaar, tot aan
mlentigste. Ondertussen schreef
ijks zijn hoofdartikelen,
end dat ze hem lang niet al-
werden afgenomen. Drie
;en heeft hij gewijd aan
,n als parlementair. Vaak
schrijvend maakt hij zijn
luidelijk. Een ridder zonder
blaam, door vriend en vij-
niet altijd even goed be-
Want Algra heeft zich veel
•t overtuiginskracht. In re
ien in een heldere stijl,
de citaten nog steeds in-
len. Hij was tégen de Indo-
i^lltiek van de naoorlogse ka-
I. En hij weet dat scherp dui-
te maken. Nogmaals over
erhorn, ditmaal als voorzitter
Commissie-Generaal om de
toestand in Indonesië in an-
nen te leiden. „Toen het al
werd, diende Schermer-
eeds meer als kop van Jut en
er slag van, daartoe ziohzelf
tpaalde onhandigheden soms
presenteren". Algra: de man
stuk: Schermerhorn. de twij-
Maar ook heeft Algra
toezien hoe zelfs zijn eigen
veranderde. Hoe de leiding
n partij in later jaren „om"
een Nieuw-Guinea-kwestie,
mval" waar Algra 't al weer
e eens was.
i uit één stuk: een anachro-
Er zijn leemten In Algra's
jze die sommigen aanleiding
eens hartelijk te lachen of
rtgrondig te ergeren. Ten on-
Want Algra weet waar hij
aat, en hij spreekt beslist niet
namens zichzelf. Zijn oraties
moderne schrijvers zijn mij
niet uit het hart gegrepen,
e geven je wel een goed ge-
e velen er over denken,
oor Hendrik Algra staan prin-
loog aangeschreven. Veel van
dachten en ideeën doen hope-
derwets aan. Maar hij verkon-
riet vuur en gedrevenheid,
lakt Mijn werk/mijn leven tot
tonder boek.
J. R. 8.
„tot i
P. Het
u er
ADVERTENTIE
•inzittenden
via
ziekte
Hattekosten
om zéker te zijn!
vernkcringtmaaltehappy
I r'tan3 ttl.010-251323*
Door
R. W. Heidinga
Door
Tonnie van der Meulen
GRONINGEN (GPD) ,,Een woning moet vooral
zijn: een schil tegen het slechte weer, waaronder je kunt
doen wat je wilt". Pieter Oegema maakt dat soort schillen
van polyeter. De Oegema-huizen zien eruit als een doorge
sneden watermolen, met in een van de partjes een gat
waardoor je naar binnen kunt komen. Al tien jaar is archi
tect Oegema met zijn kunststof-woningen bezig, tot voor
kort werden ze alleen maar door maquette-bouwers in
elkaar geknutseld. Die maquettes liet Oegema fotograferen
met echte wolken er boven, en dan leek het al heel wat.
Maar een paar weken geleden
Is zijn eerste echte kunststof wo
ning klaar gekomen. Hij staat in
een buitenwijk van de stad Gro
ningen, met op de achtergrond
een hoekige flat. In de buurt heet
het bouwwerk al „het plastic
huis". Pieter Oegema gaat in de
halve meloen zijn kantoor inrich
ten. Hij woont voorlopig nog on
der de stenen schil.
Pieter Oegema: „Je kunt eigenlijk
alle typen woningen wel van kunst
stof maken. In 1962 zijn ze er al mee
begonnen, maar men zoch het toen
nog vaak in huizen die wel van
kunststof waren maar er verder tra
ditioneel hoekig uitzagen. Maar ook
toen al kwamen er ontwerpen die aan
kunststof waren aangepast".
Bij kunststof denken veel mensen
aan kille dingen, maar mijn huizen
staan juist dicht bij de natuur. Voor
de vorm ga ik uit van organische
principes, als je de organische che
mie bekijkt, dan hebben die molecu
len ook hele speelse vormen,
de bouw van kunststof ls helemaal
niet kil. Het materiaal staat erg
dicht bij ons. Staal staat voor ons
gevoel verder van ons af. Het is kei
hard. Maar als Je plastic voelt, is 't
zacht, je kunt er lekkere voeldingen
van maken".
„Plastic is in Nederland een be
smet woord, dat komt omdat we hier
in het begin veel plastic bekertjes en
plastic speelgoed hebben gehad. Dat
was slecht materiaal, bij een kunst
stofhuis denken mensen dan vaak
aan hun oude tandenpoetsbekertje en
dat doet niet degelijk aan".
„Ik ben met de kunststofhuizen be
gonnen vanwege de geweldige moge
lijkheden die je er mee hebt. In 1962
was je nog een plastic-idioot als je je
met dit soort zaken bezig hield. Maar
Ik ben er in blijven geloven".
„We overwogen toen al met een
aantal mensen om huizen te maken
van schuim. Na die ramp in Turkije
heeft Beyer nu 400 van die schuim-
huizen geplaatst. Dat zijn die koe
peltjes die wij toen ook al tekenden.
En na die ramp in Peru zijn er 2000
gebouwd"
.Het systeem werkt heel eenvou
dig. Je blaast een bol, een soort bal
lon op, daar spuit je een laag
schuim overheen. Dat schuim wordt
hard. je laat de bol leeg lopen en
het huisje is klaar. Het schuim wordt
vanzelf heel mooi bruin, geloof maar
dat die koepeltjes prachtig in zo'n
landschap passen".
„Wij zijn geen volk voor zoiets.
Wij zijn in zeeweringen geweldig,
maar wat wordt hier nou verder
voor onderzoek gedaan in de huizen-
i bouw. Als er straks brood in die
kunststofhuizen blijkt te zitten, dan
is Nederland er ook wel bij. Men re
deneert hier zo: laat een ander maar
experimenteren. Daar wachten wij
wel op. Zakelijk is dat een goed
standpunt, er is geen speld tussen te
krijgen".
„Commercieel gezien is dit werk
nu nog niet aantrekkelijk. Maar het
is toch leuk. Natuurlijk zitten er mo
gelijkheden in. Dit soort huizen
wordt over een paar jaar echt ge
bouwd".
„Het wordt zakelijk pas aantrek
kelijk als je deze huizen in een fa
briek in serie kunt gaan maken. Tra
ditionele bouw wordt steeds duurder,
iedereen die dit jaar bouwt zegt vol
gend jaar: gelukkig dat ik nog in 70
gebouwd heb. Die traditionele bouw
moet nog iets duurder worden: dan
worden mijn huizen aantrekkelijk.
Als je eerst een mal hebt om de seg
menten te persen, is de produktie
verder niet erg kostbaar".
„Maar wij hebben in Nederland
nooit vreselijk veel voor een huls
over gehad. Het wonen staat bij ons
niet op de eerste plaats De teevee,
ae auto staan veel hoger genoteerd.
Als mensen moeten kiezen tussen 'n
slecht huis en wel een auto of een
goed huis en geen auto, dan nemen
ze het slechte huis plus de auto".
„Met mijn koepels kun je erg veel
doen. Er kaq een kantoortje in, of
een kleuterklafeje, je kunt er ook ex
positieruimte van maken. Ik maak
ook nog een groter model. Van de
grote versie maak je dan bijvoor
beeld een woongedeelte, met een
paar kleinere koepels daaromheen
als slaapkamers. Dat zie ik best in
de nabije toekomst gebeuren, in Ne
derland zijn ook progressieve mensen.
Een kunststof huis hoeft nu al niet
meer duurder te zijn dan een stenen
bouwwerk"
DAKRAMEN
„Je ziet trouwens dat de traditio
nele bouw nu ook al meer van kunst
stof gebruik maakt. Je hebt nu al
kuststof dakramen en kunststof dak
goten, dat was een paar jaar gele
den nog ondenkbaar. Dat deed je
niet. Die dakgoten worden nu al in
massa gemaakt. Als de huizen nu
ook in massa gemaakt kunnen wor
den, moet Je es zien hoeveel vraag er
naaj- komt".
„Het wonen gaat een andere vorm
krijgen, we verlangen gewoon naar
speelsere vormen. Het is nu met de
...assa-woningen in een stadiu.i ge
komen dat het allemaal kubusjes en
blokjes worden. Maar waarom? Heb
ben de mensen dat zo gewild of is
hen dat door de industrie opgedron
gen. De jongeren hebben er in ieder
geval een enorme aversie tegen".
„Een strak huis is enorm afhan
kelijk van de fantasie van de bewo
ners. het is op zich niks, je moet er
zelf iets van maken. Maar als die
fantasie dan nog getorpedeerd wordt
door allerlei voorschriften van ma
kelaars en woningbouwverenigingen,
dan kun je van je blokje niks ma
ken".
„Hoe het dan wel moet, schrijft
„Goed Wonen" voor. Dat vind ik zo
iets raars. Was het niet geweldig, dat
Van het Reve in die kerk zei: „Ik
heb geen boodschap aan goed wonen.
Het is te gek dat iedereen zich maar
laat voorschrijven hoe hij goed moet
wonen. Je moet zelf ook nog iets mooi
mogen vinden".
..Zo'n kunststofhuis heeft van zich
zelf al veel fantasie en bovendien is
er nog veel van te maken. En je
woont natuurlijk exclusief, nog even
en het is lekker snobistisch als je in
een koepeltje woont. We zullen het
alleen nog even moeilijk krijgen met
sommige schoonheidscommissies: die
trekken wel es erg moeilik mee, als
het allemaal niet mooi vierkant is".
MAL
„Maar we zijn nu een heel eind
op weg, door dit eerste huis is de
mal nu klaar, er kunnen nu makke
lijk meer van deze koepels worden
gemaakt. Je hebt vijf grondvormen:
de vloerstukken, die allemaal gelijk
zijn en vier verschillende koepelstuk
ken: één met een deur er in, eentje
met een groot raam, eentje met een
klein raam en één die helemaal dicht
is. Die segmenten worden met bou
ten aan elkaar gezet, als je als klui
zenaar wilt leven, kan ik een koepel
leveren die volledig is afgesloten".
Mensen doen dan vaak angstig over
het brandgevaar, een plastic beker
tje brandt snel op. Maar je moet een
geweldige vracht brandhout in m'n
koepeltje slepen, wil je hem laten
afbranden. Je moet bij die kunststof
constant een vlam houden, wil het
branden, het brandt uit zich zelf niet.
Wel komen er giftige gassen af, je
ruikt in m'n koepel meteen dat er
iets brandt, wel makkelijk, iets kan
niet uren blijven smeulen".
Pieter Oegema laat een hele serie
maquettes zien. Naast de koepelvorm
heeft hij ook segmenten waar tal van
variaties mee mogelijk zijn. Zo heeft
hy van-boven-afgronde, verder rech-
hoekige eenheden ontworpen, die je
in eindeloze variaties aan- en op el
kaar kunt plaatsen. De onderdelen
PIETER OEGEMA
moeten in de toekomst kant en klaar
uit de fabriek komen, de montage is
dan een kwestie van een paar dagen.
Oegema: „Vooral met dat slechte
weer in Nederland is dtt erg
makkelijk".
Er is ook een maquette van een
volledig wijk hooggebouw. allemaal
flats met vriendelijke vormen, een
woonlaag is goudkleur geschilderd.
Oegema: „Die goudkleurige zijn na
tuurlijk iets duurder. Je kunt met
kunststof ook enorm veel met kleu
ren doen. het wordt gewoon een erg
vriendelijke wereld".
VLOERMAT
„In Japan gaat het ook al hard
met de kunststof woningen, die men
sen zijn al eeuwen gewend aan hui
zen die uit segmenten bestaan. De Ja
panner had een standaardmaat
vloermat. Een huis werd een be
paald aantal matten groot, die mat
ten pasten er dan precies in, en op
elke mat kon iemand slapen. Dat is
in principe al een segmenten-sys
teem".
„In Nederland zal het ook wel ko
men. Hoe raar keek ledereen in het
begin niet tegen meubels van kunst
stof aan, die zijn nu toch ook al vol
ledig lhgeburgerd. De ontwikkeling
zal nu wel versneld worden".
„En als er niet genoeg vooruit
strevende mensen waren had ik nu
al geen brood meer".
(Van onze financiële medewerker)
Er was een tijd dat de gehele wes
terse wereld als het ware om dol
lars zat te springen. Maar naar
mate de Westeuropese economie zich
met behulp van de vrijgevigheid der
Amerikanen herstelde verminderde
de dollarnood. Want élk land deed
zijn best om zoveel mogelijk naar de
Verenigde Staten te exporteren, ter
wijl de invoerbehoeften liever elders
werd gedekt dan in landen, die beta
ling in dollars eisten. Intussen gin
gen de Amerikanen zelf voort op gro
te voet te leven.
Het gevolg was dat de Verenigde
Staten grote tekorten kweekten in
hun'betalingsverkeer met het buiten
land.
De Federal Reserve Board had een
hele massa goud achter de hand,
welke kon worden gebruikt om de
dollars, die de centrale banken niet
wilden aanhouden, om te wisselen.
Waar afgaat en niet bijkomt is het
gauw met het plezier gedaan. Zo
was het ook met de goudschat van
Fort Knox gesteld. Een tijdlang liep
het goed, maar er kwam op een ge
geven ogenblik een punt in zicht,
waarop bij de bevriende centrale
banken moest worden aangedrongen
om de dollars zoveel mogelijk bij
zich te houden en te wachten met het
aanbieden daarvan ter omwisseling
in goud.
De centrale banken voelden er wei
nig voor om zoveel dollars te accep
teren van de financiële instellingen,
die via de handelsrelaties de beta
lingsbalanstekorten van de Verenigde
Staten moesten financieren. Zij ga
ven de handelsbanken carte blanche
om met de dollars te doen wat zij
wilden, zolang de wisselkoers maar
rond de vastgestelde pariteit bleef
zweven.
Er werden exportzaken mee gefi
nancierd, investeringen in andere
landen mee tot stand gebracht en
wat al niet meer.
De Eurodollar was geschapen een
dollar, die eigenlijk niet afwijkt van
de gewone dollar behalve dan het feit,
dat er vrij mee kan worden gehan
deld in alle industrielanden. Maar de
steeds groter wordende tekorten op
de Amerikaanse betalingsbalans
maakten dat het moeilijk was alle
daardoor beschikbaar komende dol
lars rentegevend te maken. Het ge
volg was dat er een ware kapitaal
verhuizing ontstond naar landen, die
door een rustige economische ont
plooiing. zoals West-Duitsland, de
aandacht trokken.
De geldovervloed maakte het op 'n
gegeven moment noodzakelijk om de
koers van de mark ten opzichte van
de dollar op te waarderen. De reva
luatie van oktober 1969 heeft uitein
delijk maar weinig uitgericht, ten
eerste omdat zij te laat kwam en ten
tweede omdat het revaluatiepercen
tage te laag was.
Leuren met dollars
De door de omwisseling van dol
lars ontstane marken-hoeveelheid
werd zo groot dat de zo rustige con
junctuur in de Bondsrepubliek net als
in andere landen in beroering ge
raakte. De lonen werden opgetrokken
en de prijzen gingen deelnemen aan
de inflatiedans, welke door de omrin
gende landen al danig werd beoe
fend.
De maatregelen tot afremming van
de tekorten op de Amerikaanse ba
lans en vermindering van de econo
mische spanningen hebben weliswaar
tot gevolg gehad dat de oververhit
ting van de conjunctuur een einde
nam, dat de ondernemerswinsten
scherp daalden en er een wassend
leger werklozen ontstond. Maar
er werd geen einde gemaakt aan de
loon- en prijsspiraal.
Toch blijkt het politiek gezien wen
selijk om de teugels te laten vieren,
want geen president der Verenigde
Staten kan hopen op een herverkie
zing als een ontelbare schare werk
lozen aan de poorten klopt. Blykens
de jongste gegevens zijn er bijna vijf
miljoen werklozen (5.8 procent van
het totale arbeidspotentieel), en hun
aantal neemt nog steeds toe.
Het bedrijfsleven moet nieuwe sti
mulansen krijgen om de investerin
gen op te voeren. Het publiek moet
worden aangemoedigd meer te gaan
besteden, waartoe de kredietverle
ning aan particulieren wordt ver
ruimd, er moet meer werkgelegen
heid komen.
De eerste maatregel waarmee
Europa direct te maken kreeg was
de verlaging van het officiële discon
totarief en de afzwakking van de
geldverkrappende maatregelen.
Dans om inflatieboom
Het gevolg was dat de Amerikaan
se banken minder behoefte kregen
aan de tegen hoge rente iin Europa
geleende Eurodollars. Zij gingen over
tot schuldaflossing zodra de termijn
verstreek waarvoor de dollars waren
geleend. Er kwamen zodoende een
heleboel Eurodollars op de Europese
geldmarkten beschikbaar waar de
banken niet zo gauw weg wisten.
Zij boden ze ten verkoop aan op
de valutamarkten, maar door gebrek
aan kopers daalde de koers van de
dollar zodanig dat de centrale ban
ken genoodzaakt waren in de bres te
springen teneinde te voorkomen dat
de dollarkoers tot beneden de bij het
Internationale Monetaire Fonds aan
gegeven pariteit zou zakken.
De Nederlandse Bank is er enkele
maanden geleden door genoodzaakt
geweest voor wel meer dan twee mil
jard gulden aan dollars te kopen met
het gevolg dat er een flinke verrui
ming van de binnenlandse geldhoe-
veelheid optrad.
Voor Nederland liggen de zaken
momenteel zo: we hebben zoda
nig met ons loon- en prijspeil ge
knoeid dat er een zeker wantrouwen
in het buitenland is ontstaan. De on
dernemingswinsten zijn drastisch in
gekrompen en buitenlandse econo
mieën zien de situatie in ons land
bepaald niet rooskleurig in.
Vandaar dat er internationaal geen
vraag naar guldens is. De vorige
week kon de Nederlandsche Bank
zelfs een paar maal wat dollars uit
haar deviezenvoorraad in de markt
spuien, toen de koers van de dollar
was opgelopen tot f 3.60ta.
Onze discontoschroef
Aangezien er momenteel geen spra
ke is van een dollarstroom naar ons
land is er voor de Nederlandsche
Bank ook geen enkele reden om in
dit stadium mee te doen aan discon
toverlagingen van de VS en West-
Duitsland. De monetaire autoriteiten
aan het Frederiksplein zijn trouwens
toch geen voorstanders van scherpe
schommelingen in het disconto.
Schoorvoetend werd meegedaan aan
de international voorkomende ver
hogingen in de voorgaande maanden
en er is dus ook geen reden om met
een mee te doen nu elders het dis
conto wordt verlaagd. Vooral niet
omdat de loon- en prijsinflatie nog
lang geen einde heeft genomen.
Intussen hebben de jongste cij
fers van de handelsbalans aange
toond hoezeer we op de verkeerde
weg zijn. Sinds het begin van het
I jaar is er voor f 4.6 miljard meer ge
ïmporteerd dan de opbrengst van de
I export beliep. Het tekort was 1% mil-
j jard gulden groter dan in de eerste
I tien maanden van 1969. Voor het jaar
teneinde is zal het tekort nog in
j aanzienlijke mate toenemen.
Dat het tekort op de handelsba
lans nog niet geleid heeft tot cala
miteiten met de gulden in het inter
nationale betalingsverkeer is uitslui
tend-te danken aan de dollartoevloed,
welke in het begin van het jaar werd
verkregen door de in eurovaluta lui
dende leningen van de grote concerns
en naderhand door het terugkomen
van de Euro-dollars uit de Verenigde
Staten.
De betaling van het invoersover-
schot zou anders tot een drastische
geldverkrapping in het binnenland
hebben geleid, welke automatisch 'n
afkoeling van de conjunctuur zou heb
ben teweeg gebracht. Op die manier
doorkruist het Eurogeld ook het eco
nomische beleid in ons land.
LISSE In de afgelopen week zijn
meer dan 11.000 manden gladiolen
bij Hobaho-Lisse aangeboden. De in
kopers maken een zeer schepe schei
ding tussen gevraagd en we kunnen
het gebruiken. Die variëteiten, die in
de eerste categorie vallen, meestal
zeer geschikt voor het gebruik als
snijbloem, worden snel gekocht en
tegen hogere prijzen. Nog te weinig
schijnen veel kwekers te letten op
datgene wat het publiek vraagt. An
ders gezegd ze reageren traag op de
markt. Er is blijkens een rapport
van de Commissie Marktwontwik-
keling en Verkoopkunde in Italië een
grote vraag naar felle kleuren. Het
vermoeden bestaat, dat het daar niet
alléén het geval is gezien de interes
se voor bijvoorbeeld felgekleurde-tul
pen. Wellicht daaraan o.m. is het
toe te schrijven, dat het rose en zalm
matig in prijs is. Van rood wordt
ook veel aangeboden, maar daar
vliegen de meest gevraagde tot ver
boven de tien gulden voor honderd
stuks 14 cm. Een „dure" rose komt
nauwelijks boven de zeven gulden.
Opmerkelijk was overigens in de
afgelopen week, dat grote partijen in
eens worden gekocht. De export
blijkt dus wat te hebben gewacht
met het aankopen van grote hoe
veelheden, Daaruit zou men weer mo
gen concluderen, dat de verbete
ring voor een flink aantal variëtei
ten geen tijdelijke opleving is. Ieder
een hoopt daarop, want op goedko
pe artikelen is slechts met zeer veel
moeite iets redelijks te verdienen.
De prijzen variëren van f 3,70 voor
honderd Emilia 14 cm tot f 14.40
voor 10 stuks Joli Coeur 14 cm.
Enkele van de zeer grote hoeveel
heid variëteiten brachten de volgen
de prijzen op voor 100 stuks, 14,12, 10,
Rood; Agnita 4.40. 3.00. 2.30, 1.20,
Carmen 5.90, 3.25, 2.40, 1.50: Her
man v. d. Mark 1010. 8.20, 3.90, 1.80;
Mansoer 5.60, 5.20, 2.80. 1.80; Oscar
3.80, 280. 280. 170. Sans Souci 630.
3.00. 2.70, 1.90; Oranje rood; Atlan
tic 4.30, 2.50. 2.50. 1.20. Beau Monde
7.10, 4.90, 270, 200; Eurovsion 1410,
8 50. 3.30. 2.50; Joli Caour 1440, 6 90.
2.80. 1.70; Nieuw Europa 10.10. 7.50.
570; Purper en paars; 7.05, 5.80. 3.10,
190; Lustige Witwe 7.60. 6.85, 3.60.
1.80; Memorial Day 5.40, 4.80, 3.00,
1.80: Modern Art 9.00, 7.20, 5.50, 3.00;
Bicolor; Aldebaran 5.90, 5.20, 3.60,
1.60; Groene Specht 8.80. 6.70. 3.30;
Pactolus 5.60. 4.60. 3.00. 1.40; Spot
light 8.40, 8.10, 560, 3 80; Rose Be
nares 7.35. 6.70. 4.70, 300; Elan 4.80,
2.60. 2.10, 110; Long Island 460.
4.00, 3.30. 1.90; My Love 720, 5.80.
3.20; Spie and Span 420. 3.50. 2.60.
L80; Zalm Emilia 3.70. 2.50, 230,
110; Happy End 5.60, 4.30. 2.90, 1.30;
Perosi 5.90, 5.50, 4 00. 2.40; Geel Ame
rican Express 7.80, 7.90, 4.40, 2.30;
Flower Song 4.50, 4.40 300, 160;
Vlnk's Glory 8.50, 6.30. 4.40, 2.50;
West Pont 6.90. 5.60, 1.30: Wit
Maria Goretti 5.90, 4.00, 3.70, 2.10;
Sneeuwprinses 5.50, 3.00, 2.50. 1.10;
White Friendship 12.90, 8.70, 4.40,
3.30.
Vijf maanden voor het einde van
de rit (de verkiezingen zijn eind
enrif» heeft he kabinet-De Jong zich
nog een hoop narigheid op de hals
gehaald. Dat de loonmaatregel die 't
deze week dan toch afkondigde, op
verzet van de vakbonden zou stuiten,
was te voorzien, hoewel de vakcen
trales zich ongewoon fel en eensge
zind hebben opgesteld. Maar dat ook
enkele regeringsgezinde kamerfrac
ties. met name ARP en CHU. er nog
zoveel moeite mee zouden hebben,
moet ook de regering wel hebben
Dinsdag zal blijken hoe men door
de knieën gaat. De oppositie zal on
getwijfeld alle registers opentrekken
om het effect van de loonmaatregel
zo zwart mogelijk af te schilderen.
Het pijnlijke voor de drie christe
lijke partijen is, dat de hen bevrien
de vakcentrales met hun vprzet de
oppositie volledig in de kaart spelen.
De anti-revolutionairen zullen toch
niet zonder meer voorbij kunnen
gaan aan de oproep van CNV-voor-
zltter Lanser, nogwel een vooraan
staand partijgenoot, om de maatre
gel tegen te houden. Dat geldt ook
voor de CHU. Ook het NKV h -ft
zijn verbindingen in de Tweede Ka
mer.
Toch zal de Kamer de maatre
gel wel moeten slikken, wil zij al
thans geen kabinetscrisis uitlokken.
Verwerping van de maatregel bete
kent ongetwijfeld het aftreden van de
regering, waarop zo kort voor de
verkiezingen niemand zit te wach
ten. De regering is al te ver gegaan
om nog terug te kunnen, de reeds
ontstane arbeidsonrust ten split.
Zelfs Roolvink, die aanvankelijk de
Indruk wekte er niets van te willen
weten, heeft zich nu voor 100 pro
cent achter de maatregel geschaard.
Wat hij met zijn aanvankelijk optre
den in ieder geval heeft bereikt, is
dat men hem nu niet meer voor de
aanstichter kan aanzien. Maar of hij
daarmee zijn positie binnen de ARP
heeft verstevigd, valt te betwijfelen.
De vraag waar het parlement dins
dag voor staat, is of het middel niet
erger is dan de kwaal. Dat matiging
van de loonontwikkeling nodig ls. be
twist niemand, ook de oppositie niet.
Lonen en prijzen hollen achter el
kaar aan en de inflatie begint zoda
nige vormen aan te nemen dat er in
gegrepen moet worden, willen gepen
sioneerden. rentetrekkers en zelf
standigen niet het slachtoffer wor
den. Het meningsverschil gaat ech
ter over de vraag of die matiging zo
exact in een cijfer moet worden uit
gedrukt of dat men haar aan het be
drijfsleven kan overlaten. De vak
centrales waren in leder geval al zo
ver dat zij in eigen kring het kli
maat voor een zekere loonmatiging
rijp hadden gemaakt en dat was na
tuurlek al heel wat.
Wat de regering nu heeft bereikt
is. dat de vakcentrales elke verant
woordelijkheid voor de maatregel
hebben afgewezen en zeggen niet
voor de arbeidsvrede te kunnen in
staan. Hier en daar heeft de onrust
al de kop opgestoken en stakingen
zijn natuurlijk wel het laatste wat
onze economie od dit ogenblik lijkt
te kunnen verdragen. Trouwens het
ziet er toch al naar uit dat er van
de beoogde loonmatiging niet zoveel
terecht zal komen. De bouwvakbon
den. die als eerste met de loonmaat
regel te maken krijgen, hebben al
besloten haar gewoon te negeren.
Hop dan ook. vooral in het westen
des lands is de vraag naar arbeids
krachten nog altijd zo groot, dat de
werkgevers elke arbeidsonrust met
zwart loon in de kiem zullen trach
ten te smoren. Tenminste zolang de
conjunctuuromslag, die vooraan
staande economen zien aankomen,
nog niet tot grotere werkloosheid
heeft, geleid. Bovendien moet in de
tweede helft van het jaar op een for
se loonexplosie worden gerekend,
omdat de vakbonden stellig zullen
trachten de opgelopen achter
stand weer in te halen en zich voor
de toekomst in te dekken. Maar dat
is een zaak waarvoor pas de volgen
de regering zich ziet geplaatst.
Waar de regeringspartijen op dit
moment vooral moeite mee hebben,
ls dat ook de verwerking van de 400-
gulden-uitkering in de loonschalen
tot 1 juli is uitgesteld. „Diefstal van
verkregen rechten", noemen de vak
bonden dat en zij zijn temeer ver
ontwaardigd omdat die 400 gulden
wel in de prijzen mag worden door
berekend. Het ziet er dan ook naar
uit dat de regering op dit punt een
veer zal moeten laten. De CHU-frac
tie heeft al een motie klaarliggen en
ook KVP en ARP zullen dinsdag stel
lig eisen dat deze opschuiving onge
daan wordt gemaakt. Verwacht
wordt dat ook de regering zich op
dit punt wat soepel zal opstellen in
de hoop het verzet van de vakbewe
ging wat te kunnen indammen.
DEN HAAG (GPD) Dr. ir. A P.
Oele (PvdA) en zijn partijgenoot Ste-
merdink. beiden lid van de Tweede
Kamer, hebben minister Veringa ge
vraagd of hij op de hoogte ls van het
personeelsverloop bij het Europese
centrum voor ruimteonderzoek en
techniek (Estec) in Noordwyk, als
gevolg van onzekerheid over het toe
komstig werkprogram.
HIJ informeert ook of de minister
met de directeur van het centrum,
prof. Kleene, van mening is dat door
het mislukken van de conferentie in
Brussel d.d. 4 november over rulm-
tezaken, de Europese samenwerking
in de ruimtevaart zonder toekomst
is en wat de minister denkt te doen
om de huidige impasse te doorbreken.
