el hoorn bedreigd dorp
Noord-West Overijssel
Het tragisch einde
van Vlielander Hein
Hollands Venetie
heeft wel plannen
maar geen geld
Trekpleister voor
toeristen
WVp
IN ALKEMADE
FONDUE ETEN
^12DECEMBER 1970
ci
LEIDSCH DAGBLAD
talles is het er mooivooral in het voorjaar als de bomen
DORN (GPD) Op een sombere dag met laag
polken schuilen we met de Giethoornse gemeen-
ten >nder de vlierstruik bij het Doopsgezinde kerkje,
snai )rek gaat over de toekomst van de 2500 inwo-
punters, 100 rondvaartboten tellende en sedert
iniji
1968 burgemeester-loze gemeente.
ui.
de secretaris, de heer
ls oprechte plattelan
•tcn enjas ter wandeling is
nu door de regen
(Uar in het struweel terug-
vertelt dat de moge
3 (gesloten is dat de ge-
Hei imeperveen, Blokzijl,
Giethoorn al op 1
1 de nieuwe gemeente
ih0 illen opgaan. „We ho-
dat het zo vlug ge-
Voor onze kleine
»t beslist noodzakelijk,
en we'
va een landelijke idylle,
kwalijk is gaan geu-
toreken van een riole-
te verbergen is. De
waarneembaar voor
de traag voortpuf-
(éénrichtingsverkeer,
leid 6 km per uur)
caie neemt het water te
ers
zes gulden per uur)
een drabbig mengsel,
is om alles te ver
ii aan huisvuil en af-
ai de licht, noch dorps-
arle kaatsende waterspiegel
ezig
et minder hygiënische
u, an de oever op vele
akken. Wie in Giet-
jcN|stpad neemt kan al
pi
1.
!l.
ltd
Een uitspraak van de heer Van
der Wolf: „We ervaren het als een
beetje tragisch dat er in Nederland
vanuit de financiële verhouding tus
sen rijk en gemeenten onvoldoende
aandacht wordt besteed aan de ge
bieden die toeristisch in de belang
stelling zijn gekomen. Er zullen extra
financiële middelen ter beschikking
moeten worden gesteld om de toe
ristische functie van Giethoorn waar
te maken".
Schuld
Toch is Giethoorn niet geheel en
al zonder schuld. De op vele plaatsen
verrotte, in bitttere nood nu geregeld
met gras en takken gestutte, be
slag naar de op zoveel herhaald ge
weld niet berekende oevers.
Maar de zorgen van Giethoorn
zijn talrijker ..Ik zie het nog niet
gebeuren", zegt gemeentesecreta
ris Post, maar stel je eens voor dat
er eens wat mensen door zo'n brugge
tje zakken. Denk eens aan de mo
gelijkheid dat er onder zwemmers een
ziekte uitbreekt. Nogmaals: ik zeg
niet dat ik het gauw zie plaatsvin
den. Maar als we niet geholpen wor
den,als er niets gebeurd, dan zit dit
soort ellendige situaties er op een
gegeven moment dik in. En dan kun
nen we wel inpakken. Dan kan Giet
hoorn zijn recreatie wel vergeten".
Onhoudbaar
Dat is de ongerustheid die in de
Giethoornse overheidsburelen te sig-
nalertn valt. Ook straks in finan
cieel aanlokkelijker verband van de
grote gemeente, die bijna het gehele
schitterende watergebied van Noord-
West Overijssel zal omspannen, zal
de zorg voor een hygiënisch en re
creatief volwaardig millieu zwaar we
gen. Maar nu al wil Giethoorn dui
delijk maken dat de situatie rond de
in verval rakende dorpskern en zijn
tjes en vlonders bezig
Dtten onder de voeten
toeristen die elke zo-
naken naar dit Over-
ook wel „Hollands
md.
itukje nationaal bezit
>t< lt in verval te raken,
met jke en eigentijdse voor
in lering) en het onder
in, bruggen, paadjes
len zijn al tientallen
theel in gebrek geble-
jH naar waar", knikt de
t b aris, „maar het is
zó dat buiten Giet-
th0 na niemand weet hoe
1451 groot onze problemen
00 De mensen drinken
He, ze gaan een uurtje
aJn ze weer. Niemand
het water ons hier tot
j ilf mist elke financiële
lm afgezien van een
31 tele ingreep de za
te doen keren.
'ater
schoeiing bijvoorbeeld had veel lan
ger zijn diensten kunnen bewijzen.
Maar toen de voormalige moeras
nederzetting eenmaal haar agrari
sche functie had opgegeven en zich
in dienst stelde van de dagelijks in
lange rijen aanrollende autobussen
maakte de harde concurrentieslag
om de gunst van de toerist het mo
gelijk dat de aanvankelijk stoksge-
wijs voortbewogen punter moest wij
ken voor het gemotoriseerde vaar
tuigje.
Zacht pruttelend, de frisse lucht
met oliegassen bezwangenrende.
werpt deze vloot <in aantal driemaal
zoveel als tien jaar geleden) van mo
tor-punters zijn onvermijdelijke golf-
eveneens te sterk verontreinigde bui-
ten-water onhoudbaar is geworden.
Vandaar dat een structuurnota is
opgesteld, waarin o.m. wordt gepleit
voor de totstandkoming van een
nieuw dorpscentrum, nieuwe kam-
peercentra. een centrum voor dag
recreatie aan de Bovenwijde, par
keerterreinen en verkeerswegen. De
zuiverheid van het water blijft in de
ambitieuze plannen, die tot een be
drag van vijftien miljoen gulden op
lopen, uiteraard niet ongesproken.
1 "Ondanks de hoge kosten", zo letst
men in het exemplaar dat op het
gemeentehuis voorhanden is. „blijft
een riolering de eerste voorwaarde,
niet alleen voor iedere verdere ont-
I wikkeling van Giethoorn, maar zelfs
j voor het behoud van de overgelever
de schoonheid".
Plan
Ondertussen zijn Giethoorns knel
lende problemen niet geheel en a
onopgemerkt gebleven. De provencie
Overijssel heeft onlangs de Ne-'
lands? Heidemaatschappij opdracht
gegc. n tot de vervaardiging van ee
raamplan voor de riolering van de
genieenten Giethoorn en Wanneper-
veen. Over een mogelijke realisering
nog niets bekend. Giethoorn hoopt
gauw iets naders te vernemen. „De
•huidige ontwikkeling is funest", zegt
de waarnemend burgemeester wan
neer hij het zwemwater in de onfe
vin- van Giethoorn, dat de veilig-
hci i enzen soms tot in hst tien-
vou overschrijdt, te berde
brengt.
En de heer Post verzucht: „Het is
een zeer kwalijke zaak Het is nog
niet zo dat je niet meer kunt zwem
men. Maar op een gegeven mo
ment kun je hier de kans lopen dat
de Ziekte van Weil uitbreekt. Het is
alleen al verschrikkelijk dan die kans
aanwezig is".
Giethoorn wijst elke verantwoor
delijkheid voor het allerbedenkelijk-
ste hygiënische peil van het water af.
j „Dat is logisch", zegt de heer Post.
i „dit is een nationaal iets, dit kun je
niet afwentelen op de autochone be-
volking" Giethoorn, dat tot nu toe
tevergeefs om bijstand bedelde, laat
ook in de dagelijkse praktijk blijken
de mettertijd mogelijke bittere ge
volgen van de watervervuiling niet
voor zijn verantwoording te willen
nemen. Waarom in het bedorven wa
ter geen bordje met waarschuwingen
ton behoeve van de onwttende zwem
mers. zo vragen wij de heer Post.
..Dat is een te harde maatregel. Je
zou de mensen, die hier hun geld
verdienen, de schrik op het lijf ja
gen; ze zouden hun brood bedreigd
zien", is het antwoord
Zo kan de verborgen achterstand
in de recreatieve voorzieningen in
en rond Giethoorn in de toekomst
nog tot betreurenswaardige situaties
aanleiding geven. Maar. zo verzekert
de gemeentelijke woordvoerder nog
maals. alleen in steun om te zetten
begrip van de rijksoverheid voor de
noden van het pittoreske dorp kan
de urgent geworden verbetering rea
liseren.
Recreatie
De heer Post: „De recreatie krijgt
hier steeds meer de overhand. Maar
PAGINA 15
ADVERTENTIE
Gemeentesecretaris Post: problemen onoplosbaar voor Giethoorn
alleen.
i i de toestand van nu met alle kwa-
i; s:vo:jen van dien. De primai
re eis is dat we onze voorzieningen
op de toerist moeten afstemmen.
Dat kan alleen met de steun van
de overheid. De plannen van Giet-
i hoorn zijn nu van de grond geko-
I men. Tegelijk wordt Je geconfron-
teerd met het feitdat we het fi
nancieel niet kunnen bolwerken. We
t hebben via proefvakken een paar
honderd meter van de dorpsgracht
gerestaureerd, dat heeft de gemeen
te een ton gekost. Maar wat kunnen
we tegenover al deze zeer ernstige
problemen nog meer doen? Zonder
steun is het hier geen haalbare kaart.
We zitten als gemeente aan de af
grond wat de financiën betreft, We
kunnen niets meer. We hebben fi-
nancierings- noch dekkingsmidde
len. We willen graag twee kleuter
scholen bouwen. Dat gaat in totaal
f 170.000 kosten. Maar het gaat niet
door. Het geld is er doodeencoudlg
niet".
Prachtig
Tijdens een wandeling door het
bedreigde dorp heeft de heer Post
geen moeite de deerlijk gehavende
walbeschoeiingen, de ingezakte paad
jes en de ruïneuze bruggetjes aan te
duiden. In de namiddag staan we
met de huiverende secretaris in een
botenloods aan het Bovenwijde. Ter
wijl wilde regenflarden over het
ALKEMADE Vele dames zul
len lang terugdenken aan de laat
ste bijeenkomst van de afd. Alkema
de van de Ned. Bond van Plattelands
vrouwen. Groot was de belangstelling
voor de demonstratie van het Ne
derlands Zuivelbureau voor het berei
den van fondeu, gehouden in „De
Woelige Baren" in Roelof arendsveen
De demonstratrice toverde van vele
ingrediënten in een z.g. caquelon
een heerlijke vleesfondue, een kaas
fondue en een chocoladefondue
Daarbij maakte zij ook dipsausjes
en gaf voor het bereiden hiervan
vele praktische wenken.
Van alles mocht worden geproefd
compleet met stokbrood en een
glaasje wijn.
grauwe meer trekken, biedt 't uit
zicht eindeloze rietkragtn en aan de
groene overkant hoog naar de hori
zon golvende bosschages en uitgt-
strekte moerasweiden, waarin water
vogels en 'n enkele veldbioloog hun
ongestemde weg zoeken.
„Is het niet een prachtig gezicht?"
vraagt de heer Post „Dit is een uniek
gebied waarin duizenden de stilte
kunnen beleven. Hier moet geld in
gepompt worden. Als dit kapot gaat.
als dit verloren gaat. is dat voor
Nederland een eeuwige zonde".
FRED VLIELANDER HEIN was een getapte student. Hij
kwam aan in 1901, was vlot in de omgang, zodat hij iedereen,
zowel student als burger voor zich innam. Zijn hospita dwéépte
met „meneer".
Hij was gefortuneerd (zijn er nog gefortuneerde studenten?)
waardoor hij aan rij jolen en andere studentenfuiven, die soms
in de papieren liepen, kón deelnemen, zodat hij al gauw de pri
mus inter pares, der studenten, was hetgeen resulteerde in zijn
verkiezing tot praeses Collegii Civ. Acad. Lugd. Bat. Supr. ge
durende het studiejaar 1905/1906, dus slechts vier jaar na zijn
aankomen.
CONCOBC.
De rondvaartboot is hier ondanks snelheidsbeperking een gevaar voor de walkant.
Als praeses Collegii was hij. der
traditie getrouw, dat jaar ook be
stuurslid van de „3 October-Ver-
eeniging".
Wel aardig is het te weten dat 33
jaren later, dus in 1938, wederom
een F. E. Vlielander Hein praeses
Collegii was en dus toen op zijn beurt
bestuurslid van onze Leidse vereni
ging.
De F. E. Vlielander Heins waren
dus wel heel nauw met Leiden ver
bonden
In het studiejaar 1905 1906 om
tot die jaren terug te keren had
den in deze Senaat toen mede zitting
de heren Jhr. van Tets. de latere ka
merheer van Koningin Wilhelmina,
Jhr. A M. Snouck Hurgronje. L. W.
van Rijn van Alkemade en J. G.
Drossaers.
Bij iedere voorstelling in de Stads
schouwburg zat hij als groot toneel
liefhebber steeds vooraan op de "stu-
dentenrij". wel bij voorkeur als daar
optrad het gezelschap van Eduard
Verkade en diens tegenspeelster Ma
ria M. Miiller, die terwille van de pu
bliciteit de beginletters van Verkade.
de E en de V, het pseudoniem Enny
Vrede had aangenomen.
Zij debuteerde bij dit gezelschap,
studeerde daarna een jaar bij de we
reldberoemde Max Reinhardt te Ber
lijn. die een eigen stijl creërde, waar-
n8 zij weer bij Verkade. met wie zij
in 1910 trouwde, terugkeerde en ex
celleerde in stukken van Sheridan,
Shaw en Molnér.
Kortom haar optreden droeg zeer
bij tot het succes van Verkade als
toneelhervormer, waartoe Reinhardt
de stoot had gegeven. Geboeid keek
Vlielander Hein toe en hij was het al
tijd die een "open doekje" voor de
charmante actrice met daverend ap
plaus inzette. Natuurlijk bezocht hij
ook geregeld de concerten van "Sem
per Crescendo", het Studenten-mu
ziekgezelschap dat al in 1831 was op
gericht
Hoor ik op Sempre een wald
hoorn
Of ook ivel de Turksche trom
dichtte Piet Paaltjens in zelfspot.
Niet dat Vlielander Hein zo bar
muzikaal was, dén zou hij ook wel
lid zijn geweest van "Semper", doch
meer uit saamhorigheid met de an
dere corpsleden en zeker ex-officio
in het jaar waarin hij praeses Colle
gii was. Maar óók om de aanminni
ge dochters van de professoren die
kwamen luisteren..en flirten tijdens
de pauze en daar "cour" hielden
voor haar vrienden. Heel wat "ro
mances", of om het goede oud-Hol
landse woord te gebruiken: vrijerij.
„begin met een flirtation in de
pauze in de corridors van het
gebouw"
Hij was als gezegd ook bij de bur
gerij zeer populair, zelfs zó dat toen
hij 3e jaars werd en "gerechtigd"
was een wandelstok te dragen «vóór
dien was zulks verboden!) zich bij
de parapluie-winkel van Holswilder.
in het begin dezer eeuw en daarna,
gevestigd in de Maarsmanssteeg te
genover de toen bestaande doorgang
naar de Botermarkt, een dun bam
boe-stokje aanschafte en daarmee
"school" maakte, zodat vrijwel alle
studenten met zo'n stokje paradeer
den en het gezien zijn populari
teit aldra de naam van ,,'n Vlie
lander Heintje kreeg!
Doch niet alleen de studenten volg
den hem na. maar óók bij de gegoe
de burgerij, oud en jong vond dit
"Vlielander Heintje" Ingang, waar-
I door een 10-Jarig Leids "Jongeheer-
I tje" dit stokje van zijn Pa en Ma
I kreegin die jaren zelfs gebrui-
j kelijk bij "jongeheren", gekleed in
een wijde pofbroek door de naai-
j ster thuis gemaakt met een kiel-
I tje. waarop een liggend stijf gestre-
i ken "Eton boord" en fladderend das-
I jel het geijkte kostuum voor „nette"
j jongetjes!
Op 15 december 1902 deed Vlielan-
jder Hein zijn kandidaatsrechten en
pas op 30 september 1906 zijn docto-
I raai. Hij haastte zich dus helemaal
niet met zijn studie, om zo lang mo
gelijk het studentenleven te kunnen
meemaken.
Maar zo was hij dan toch Jurist en
trad als "junior" toe tot een toen be-
I kend advocatenkantoor.
Dochzijn grote liefde ging
j toch uit naar "het toneel" en wel
voornamelijk de voorstellingen van
J het gezelschap Verkade met de hoofd-
I rolspeelster Enny Vrede, zoals hij al
in zijn studententijd deed. Hij zocht
meer en meer een persoonlijk con-
j tact met Enny Vrede, kortom in
1918 scheidde zij van Verkade en
j ging trouwen met haar aanbidder
Vlielander Hein! Om echter de wette-
j lijke "wachttijd" van 300 dagen na
j een vorig huwelijk te ontlopen, gin-
gen zij al direct na de scheiding
I naar Stockholm en werden daar in de
|echt verbonden.
Doch nu het diep-tragischeop de
(huwelijksreis met het Nederlandse
stoomschip "Amstel" verging deze
S bodem op 18 april 1919 in de Noorse
wateren en zonk met man en muis.
Geen enkele opvarende werd gered,
dus ook niet het jonge echtpaar, dat
stralend van geluk zijn levenseinde
vond.
Een in de brandende golven onder
gaande "honeymoon"!
Dolf Schnaar
