Frankrijk zonder generaal
Deze Pontiac
iieeft 't hEtemaal
Miljoenen Italianen popelen om te scheiden
Bonn toch
positief
over kans
regeling
Berlijn
Oppositie mediteert opnieuw over „Laatste kansen'
Ml
Honderdduizenden
begroeten Paus bij
aankomst in Sydney
y^Ponfiac tijd-juiste tijd Je
SAD AT: ISRAEL
MOET ZICH
TERUGTREKKEN
NIEUWS VAN PONTIAC
dE büutiquE-SEriE
/ol
DEBRAY OP
VRIJE VOETEN
Anders geen verlenging bestand
g
WETSONTWERP VOOR ECHTSCHEIDING NU EINDELIJK DOOR
PONTIAC
Ze*
PAGINA 8
LEID8CH DAGBLAD
DINSDAG 1 DECEMBEE
-NSD
PARIJS (GPD) Marianne heeft haar tranen afgedroogd.
En ze heeft de verscheiden held, die haar, volgens de woorden
van president Georges Pompidou, als weduwe achterliet of
schoon ze toch vorig jaar middels het referendum al officieel
van hem gescheiden was met nog een ruim aantal naam
bordjes voor avenues, pleinen en straten bedacht, eerbewijzen
die hij bij zijn leven altijd had afgewezen. De orde van de dag
heeft haar rechten hernomen. En de Fransen hebben hun da
gelijkse bezigheden hervat.
Is er dan niets veranderd met en
door de dood van generaal Charles
de Gaulle die zyh land dertig jaar,
aan de macht of in de oppositie, sou-
verein had beheerst. En blijken alle
ADVERTENTIE
Door
Frank Onnen
sombere voorspellingen dat het Gaul
lisme zonder De Gaulle ten dode zou i democratie vordert langs de lijnen
zijn opgeschreven en het land tot ,-jer allertraagste geleidelijkheid. In
chaos verdoemde, dan op helemaal ^et bggjn Van dit jaar leek het even
*Ve,ts dan wat „wishful thin-Df de nieuwe secretaris-generaal dei
king van de zijde der oppositie Radicale Partij Jean-JaCques Servan-
berust te hebben? Een paar weken is schreiber met zijn intelligente ana-
natuurlyk nog maar een korte span- jyses en concrete voorstellen, de weg
ne tijds om definitieve conclusies te plotseling voor een linkse eenheid of
trekken. Maar wél kan al worden I federatie zou weten vrij te maken,
vastgesteld dat de dood van de gene- Maar de banvloeken die hij sedert-
raal voor Frankrijk, en voor de rest dien zowel in de richting van de re
der wereld, een grote historische, gering als van de oppositie heeft ge-
doch geen actueel politieke gebeurte-1
nis is geweest. De Vijfde Republiek
sidderde en siddert, geenszins op
haar grondvesten, en de constitutie
met haar nieuwe organen heeft haar
solidariteit bewezen.
Helemaal zonder gevolgen zal de
leegte die het verscheiden van de
generaal veroorzaakt heeft, niet kun
nen blijven. Sinds De Gaulle, na het
verloren referendum van april '69.
vrijwillig afstand deed van de macht i
om zich in Colombey-les-Deux-Egli-
ses terug te trekken, had hij zich
scrupuleus gehouden aan zijn voor
nemen afzijdig van alle politieke be
slissingen en activiteiten te blijven.
Maar niettemin kon óók weer niet
worden verwacht, dat hy werkelijk
onverschillig tegenover de binnen
landse en vooral ook buitenlandse ge
beurtenissen met betrekking tot zijn
land zou blijven Hij bleef lijfelijk op
het toneel aanwezig en niemand.
Pompidou noch één der ministers of
andere Gaullistische groot-mogols,
die daarbij helemaal zeker kan zijn
dat zijn zware slagschaduw niet eens
p'otseling in beweging zou komen en
de generaal van zijn hoge sokkel af
haalde. Dat gevaar waarvoor zyn erf
genamen al die tyd periodiek hebben
zitenen te beven, is dus definitief af
gewend.
De politieke en concrete inhoud
van het Gaullisme heeft intussen tot
dusver nog niemand nauwkeurig we
ten te formuleren, zodat zowel linkse
als rechtse aanhangers van de gene
raal zich met dezelfde overtuiging
zo niet geloofwaardigheid op die
abstractie of mystiek in naam van
het eeuwige Frankrijk beroepen kon
den. Maar in elk geval was tot 10
november 1970 de profeet nog aan
wezig. die tegen al te vrijmoedige in
terpretaties de manende vinger kon
heffen. By afwezigheid van die god;
delijke vinger der Gaullistische ge
rechtigheid of authenticiteit, zijn nu
alleen wat discipelen of apostelen
overgebleven. Zélfs bij het leven van
de profeet dekten de lezingen en uit
leggingen der goddelijke en Gaullis
tische waarheid elkander vaak heel
onvolledig. Die verschillen zullen met
de jaren zeker nog verder uit elkaar
lopen. Nu kunnen al worden onder
scheiden een Gaullisme van de hei
lige Georges 'Pompidou de heilige
Jacques (Chaban-Delmasi, de hei
lige Michael (Debréi en de heilige
Valéry (Giscard d"Estaing». En het
ligt zeker in de „natuur der dingen"
om op mijn beurt ook eens een j
rituele Gaullistische uitdrukking te
gebruiken dat die verschillen zich
steeds verder zullen toespitsen, en dat
de gemeenschappelijke band gelijktij
dig voortdurend losser wordt. Want
de enige gemeenschappelijke band
was juist de persoon van de profeet
generaal De Gaulle, die thans ver
dwenen is.
Die ontwikkeling kan langer of
korter duren. Maar zelfs als het
Gaullisme als mystiek helemaal zal
zyn vervluchtigd, blijven de staatsin
stellingen die de generaal geschapen
had. met Inbegrip van zyn Gaullisti
sche party. Een party die by de laat
ste verkiezingen ongeveer vyenveertig
procent der stemmen verwierf en die
voor het moment, ofschoon met heel
weinig militante leden, niettemin
sterk in het elektroraat verankert
hgt.
VERSCHIL
Die partij de Unie der Democra
tische Republikeinen zal in Frank
rijk vermoedelijk steeds duidelijker
de plaats innemen die de Christen -
Democraten in West-Duitsland, de
conservatieven in Engeland en de
Republikeinen in de Verenigde Sta
ten bezetten. Het enige (doch fatale»
verschil tussen Frankrijk en die an
dere landen is alleen, dat tegenover
dat massale bolwerk van conservatis
me geen enkele georganiseerde of al
thans gecoördineerde macht aanwe
zig is, die een links of progressief al
ternatief zou kunnen bieden. Een si
tuatie waardoor dat conservatisme
van Gaullistische signatuur in feite
tot eenheidsparty gestempeld dreigt j
te worden met alle autoritaire ten-
denzen van dien, die de democratie
alleen nog maar verder uit zullen
hollen.
Op de linkervleugel zyn de verhou
dingen inderdaad, sedert de meida
gen van 1968, eerder slechter dan
gunstiger geworden. De communisti-
sche party heeft alle aanslagen en1
bedreigingen van binnenuit met
het optreden van rebellen als de filo
soof Garaudy en van buitenaf ze
gevierend weten te weerstaan, en de
evolutie naar liberalisatie en interne I
slingerd, maken van hem. voor het
moment althans, weer een eenzame
figuur Bovendien heeft JJSS zich
politiek steeds duidelijker in het li
berale centrum gefixeerd, waardoor
hy voor de socialisten die hun zin-
AFSTAND nen voorloPiS exclusief op een ak
koord met de communisten hebben
gezet, onaanvaardbaar is geworden
Het Gaullisme volgejis de
J Evangeliën van de Heilige Apos
telen Georges, Jacques, Valéry.
Edgar en Michel, zoals de teke
naar Tim in „VExpress" het ziet.
RIVAAL
De voormalige rivaal van" generaal j
De Gaulle Frangois Mitterand
heeft de verhoopte kans weer I
gegrepen de rest der niet-communis-
tische oppositie rond zyn persoon te
verzamelen Hy heeft de socialisti
sche party voorgesteld zich met zyn
eigen (dunne» aanhang onder de
zelfde rode vanen te scharen, in de
hoop zyn vroegere positie van una-
niem-aanvaarde leider en spreek
trompet van het niet-communistische
linkse Frankryk te kunen heroveren.
Na JJSS spreekt nu ook Mitter
rand opnieuw van de „laatste kansen j
der linkse oppositie'. En ook hy me-
derTdie^Engelami en'Wett-D^tsS DeP®lls verliet het speciaal voor hem opgestelde podium en is.f!?te.r™ ,d™J df
geboden heben, waar het „socialismewandelde, gevolgd door politiemannen, naar de menigte die
dan misschien ook nog niet in zyn honderden meters verder achter versperringen hem enthousiast
volle rode glorie ,op aarde moge toejuichtte. Hij onderhield zich met verscheidene mensen.
heersen" maar waar dan toch wél in
ieder geval het conservatisme aan
zekere» banden kon worden gelegd.
Terwyl Frankryk sinds het Volks
front in 1936 of. desnoods, de eerste
regering De Gaulle in '46,. het „linkse
kamp" praktisch geen dag meer aan
de macht is geweest
(Van onze correspondent)
SYDNEY (Reuter) - Paus Paulus heeft gisteren na zijn j 1o££?:
aankomst in Sydney het protocol genegeerd en zich gemengd I Debray, die drie jaar geleden in Bo
onder de massa die hem op het vliegveld was komen begroeten.1 livia tot twintig jaar gevangenisstraf
werd veroordeeld, is gisteren door
nieuwe president van dat land
vryheid gesteld. Debray, een volge
ling van Jean-Paul Sartre, was als
zoon van een rijke advocaat en van
een bekend vrouwelyk kamerlid jaren
Velen beginnen zich af te vragen geleden al naar Chili vertrokken,
Langs honderdduizenden Austra
liërs reed Paus Paulus daarop naar of de reis van de paus acht lan-
het stadhuis, waar hy in een korle
toespraak verklaarde dat men zich
niet hals over kop in de toekomst
moet storten Wy moeten ervoor zor
gen, aldus de paus, dat „het enthou
siasme voor de toekomst geen aan
leiding geeft tot minachting van het
verleden"
Bijna overboord
De tweede dag van zyn bezoek aan
Sydney is de paus begonnen met een
tocht van een half uur door de ha
vens Door de vele begeleidende
schepen ontstond veel golfslag waar
door het vaartuig met de paus aan
boord zo schommelde, dat de 73-ja-
rige gast uit Rome byna overboord
sloeg. Zyn secretaris, mgr. Pasquale
den in iets meer dan tien dagen
niet al te ambitieus is voor een man
van zyn leeftyd.
Opvolger Paus?
Volgens de Sunday Times in Lon
den heeft Paus Paulus laten door
schemeren. dat hy de staatssecre
taris van het Vaticaan. de Frans
man kardinaal Villot, gaarne als
zyn opvolger zou zien
Gaat deze wens in vervulling, dan
krygen de 600 miljoen r.-katholieken
voor het eerst sedert de Nederlander
Adrianus VI Paus werd. weer een
niet-Italiaan als kerkvorst, aldus het
blad.
De paus zou voor zyn reis naar
Macchi, wist hem echter op de been Azië en Australië zyn voorkeur voor
te houden. de opvolging hebben laten biyken
Later sprak de paus op de slotby- door kardinaal Villot tot kamerheer
eenkomst van de conferentie van 82 te benoemen. By overiyden van een de slaapmiddelen ingenomen en toen
bisschoppen uit Australië, Nieuw- paus wordt deze belast met de lei- haar man haar dood aantrof sloeg
Zeeland, Nieuw-Guinea en de eilan- ding van de lopende zaken tot een hy de hand aan zichzelf. Het echt-
den in de Stille Zuidzee. j nieuwe paus is gekozen. paar was sterk aan elkaar gehecht.
waar hy de vriend en vertrouweling
werd van Che Guevara. In Bolivia
kwam hij in de gevangenis terecht,
die hy dan nu heeft kunnen ver
laten.
Tragisch v oorval Van of
ficiële Portugese zyde is het bericht
niet bevestigd maar evenmin tegen
gesproken dat de Westduitse ambas
sadeur Schmidt-Hnrix zich zondag
nacht heeft doodgeschoten toen hy
ontdekte dat zyn vrouw was over
leden na een te grote hoeveelheid
slaapmiddelen te hebben ingeno
men. De chauffeur van de ambassa
deur. de Portugees Armando Dines,
verklaarde dat mevr. Schmidt-Ho-
rix moeilykheden met het hart had
en dat de ambassadeur de dokter had
opgebeld. Nog voordat deze was ge
komen had mevrouw Schmidt-Horix
CN
h'
De
oor
uirr
lepu
apr:
gesl
■laai
aitgi
hall
lyke
at r
nge
St8
•rati
zware zilveren band, die losjes om de pols
wordt gedragen.
Door hem, door haar, door alle twee.
rdai
n r
hal
Irul
op,
lede
elai
■Is
biec
CAIRO (Reuter. AP) De Eg.vp-wanneer een vast schema wordt',
ely
-esi
Gc
eld
?n
>op
V'
e
;ez(
net
Ka
:nb
't.
tische president Anwar Sadat heeft gesteld voor de terugtrekkingq
gisteren definitief verklaard, dat Sadat jng
Egypte niet opnieuw met een ver- Egypte zal „geen raket varzij
lenging van het bestand zal instem- j front terugtrekken" en geen <^ni
men. wanneer geen vast tijdschema breed van zyn gebied prysgeveia(j
wordt opgesteld voor de terugtrek
king van de Israëlische troepen uit
alle Arabische gebieden.
Verkennir
Amerikaanse verkenningsvlh
gen van het type U-2 hebben
vluchten boven het gebied vaiiLe
Suezkanaal gestaakt. sPl
Deze vluchten hadden ten va
eventuele schendingen van het ï*e
tische-Israëlische bestand te s!^
leren. d*
Volgens genoemde Amerik^
De president zei dit in een toe
spraak tot militairen van een voor
uitgeschoven post aan het Suezka
naal. President Sadat bracht in ge
zelschap van zyn minister van De
fensie de hele dag aan het front door
Tijdens de onderscheiding van de
militairen die een luchtdoelstelling functionarissen zyn de vluchten^
aan het kanaal bezetten, zei Sadat: de U-2's het onderwerp geweest 1
„Wy zullen Israels openlyke manoeu-besprekingen tussen de VS en Ef£
vres ten aanzien van contact met Jar- zy weigerden echter te bevestig» J
ring de VN-bemiddelaarteneinde Egypte tegen deze vluchten heef
tyd te winnen en een nieuwe ver- protesteerd.
lenging van het bestand te bewerk- In persberichten uit Cairo wai®
stelligen. niet aanvaarden En u moet wag gemaakt van bezwaren
zich gereed maken voor de volgende Egypte tegen de Amerikaanse vlal
slag. Ik zal niet instemmen met een ten, die als een schending val
nieuwe verlenging van het bestand Egyptische soevereiniteit werden®^
met uitzondering van één geval: schouwd.
bl
BONN (AP. GPD. DPA) Met het
oog op de spanningen rondom de
dagene W^er'^duideiyk daan fde'°dag ROME (GPD) Gisteravond laat werd het fel omstreden d* echtelieden hun huwelyk niet lan- ber van hetzelfde jaar kwam Fortu-
zyn getreden hecht de Westduitse wetsontwerp voor echtscheiding dat de socialist Fortuna in t^nnen^muden" materieel ln stand
regering veel waarde aan de ver- kunnen houden,
klaring van de Russische partylei-j 1965 indiende door de Italiaanse Kamer van Afgevaardigden echtscheidingsgronden wyken
der Brezjnew, het afgelopen week- met 319 stemmen voor en 286 stemmen tegen aanvaard. Naar'0P punten van die uit
einde in de hoofdstad van de Sow- het Nederlands burgerlijk wetboek
jetrussische republiek Armenië. ö''e waarschijnlijkheid wordt het morgen van kracht als ae af 0 jS ^gn van recjenen
Vooral omdat hy zegt. dat een ak- Wet afgedrukt wordt in de Italiaanse staatscourant. Meer dan echtscheiding dat er tussen de echte-
koord inzake Berlyn te bereiken is
als .rekening wordt gehouden met
de wensen van de bevolking van
West-Berlyn en de legitieme rech
ten van Óost-Duitsland". be
schouwt de regering-Brandt een
bevredigende regeling binnen het
bereik. Dit verklaarde gisteren re
geringswoordvoerder Rüdiger van
Wechmar in Bonn
Von Wechmar voegde er nog aan toe
dat het Russische protest tegen de
vergadering van de CDU in West-
Berlyn niet als een verrassing was
gekomen, evenmin als de Oostduit-
se vergeldingsmaatregelen De ge-
een miljoen kandidaten voor echtscheiding staan nu al te pope
len om bij de gerechtshoven een echtscheidingsprocedure op
gang te brengen.
Ondanks het feit dathet admini
stratieve apparaat van Vrouwe Justi-
tia getracht heeft voorzorgsmaatre
gelen te nemen zal men nauweiyks in
staat zyn om de stroom van aanvra
gen te verwerken omdat de juridi
sche molen nu al met een enorme
achterstand kampt.
De voorstanders voor de wet wa
ren de liberalen, republikeinen,
beurtenissen van de afgelopen da- ciaal-democraten, socialisten en af-
gen maken alleen maar duidelyk,
aldus Von Wechmar hoe noodzake-
ïyk het is om een regeling te be
reiken.
In dit verband ziet de Westduitse re
gering reikhalzend uit naar de re
sultaten van het overleg in Oost-
Beriyn tussen de partyleiders en
de ministers van Buitenlandse Za
ken van de Warschau-pactlanden
dat waarschynlyk, eerder dan aan
gekondigd, binnen enkele dagen al
in Oost-Beriyn zal beginnen Men
neemt aan dat de kwestie-Berlyn
en de Oosteurope.se reactie op
Brandts „Oostpolitiek" by het over
leg centraal zullen staan
Bij de grensposten aan de toegangs
wegen van en naar West-Berlijn
vormden zich gisteren kilometers
lange files. Wachttijden van negen I
uur waren heel normaal. De door
laatpost Marienborn was geruime
tyd gewoon gesloten. I
gesplitste links-gerichte groepen. Te
gen de wet waren de christen-demo
craten, de fascisten en monarchis
ten. Aan de vooravond van de stem
ming in de Kamer hadden de chris-
ten-democragen 'CD> hun neder
laag toegegeven. De fractie-voorzit
ter van de CD in de kamer sprak
voor zyn verzamelde afgevaardigden
Door
Rudolph Bakker
AD V ERTENTIHV
De gehele collectie
e ^Brinl*4
Breestroat 114c
Leiden
de droeve woorden: „We zyn aan
de epiloog gekomen van een lange
parlementaire stryd waarin de Chris
tendemocratische Party een bittère
nederlaag geleden heeft. We hebben
vyf jaar tegen deze wet in het par
lement gestreden. Maar als we nu
ons doel niet hebben bereikt, hebben
we toch niet het gevoel de blaam van
onze kiezers op ons te hebben gela
den: want als we met meer wa
ren geweest in de Senaat en in de
Kamer, dan hadden we gewonnen".
Artikelen
De wet op de echtscheiding telt
elf artikelen waarvan het eerste ar
tikel het beginsel van de echtschei
ding in de Italiaanse wetgeving In
voert. Hierin staat te lezen dat de
rechter de scheiding uitspreekt wan
neer »yn verzoeningspogingen die
volgen op het echtscheidingsverzoek
dat was gebaseerd op één van in
deze wet genoemde gronden» nutte
loos zyn gebleken. De rechter moet
er bovendien van ovartuigd zyn dat
lieden nooit geslachtelijke gemeen
schap heeft plaatsgevonden. Dit is
ook in het r.k kerkeiyk recht een
reden tot ontbinding van het hu
welyk.
Een voor Italië buitengewoon be-
langryk artikel in verband met de
vele gastarbeiders die hun echtgeno
te in het vaderland achterlaten is de
bepaling in de echtscheidingswet dat
scheiding mogelyk is als de huwe-
lykspartner die in het buitenland
vertoeft, daar volgens de wetten van
het land echtscheiding verkregen
heeft en een nieuw huwelyk heeft
aangegaan.
Mislukkingen
Dit wetsontwerp van de afgevaar
digden Fortuna en Baslini was het
dertiende na een reeks van twaalf
mislukkingen, te beginnen vanaf
1852. De socialist Fortuna' werd tot
het indienen van zyn nu tot wet
verheven ontwerp geïnspireerd door
het tweede Vaticaanse concilie. Op
29 september 1965 sprak toen na-
melyk de Griekse patriarch monseig
neur Zoghby in de aula van de St.
Pieter over het lot van hen die „on
schuldig verenigd, in de bloei van
hun jeugd zich plotseling verlaten
vinden door de schuld van de an
der". Fortuna meende hierin naar
later bleek niet terecht een aan
leiding te zien voor een veranderde
koers in het Vaticaan ten opzichte
van de echtscheiding. Op 1 okto-
na met zijn wetsontwerp.
Nauweiyks was het nieuws over het
ontwerp van Forutna bekend of de
ontwerper ontving 50.000 brieven
van mensen die hem steun toewens
ten. In de straten van Palermo wer
den openlyk handtekeningacties voor
Fortuna gehouden. Het probleem
was op dat moment al meer dan
nypend. Naar schatting tien procent
van de Italiaanse bevolking (dat is
5 miljoen mensen) hadden behoefte
aan een mogelijkheid aan hun vast
gelopen huwelyk een einde te ma
ken Een niet onbelangryk deel van
deze scheidingsnoodzaak was het ge
volg van de enorme emigratie van
gastarbeiders.
Dood
Het burgeriyk Wetboek kende
maar een situatie die aan het hu
welyk een einde kon maken: de dood.
Orlani wees er in die dagen op dat
het r.k. kerkelyke recht intussen der
tien gevallen kende waarin het hu
welyk op gezag van de Sacra Rota
de echtscheidingsinstantie van het
Vaticaan) kon worden ontbonden.
Erg scheutig met die toestemming
was de Sacra Rota overigens niet. Ze
sprak nog geen 200 echtscheidingen
per jaar uit en die waren dan nog
weggelegd voor de invloedryke adel
en financieel uitermate gunstig be
deelde personen die bereid waren de
kerk ferme sommen toe te stoppen.
Voor de r.k. kerk is het huwelyk im
mers onontbindbaar.
Het Vaticaan heeft de afgelopen
jaren alles gedaan wat rechtsgeldig
binnen haar vermogen lag en ook
wel wat niet helemaal binnen de
grenzen van het toelaatbare viel
om het wetsontwerp Fortuna-Basli-
ni te doen kelderen. Ze 16 hierby
verzekerd van de steun van haar^
trooste vazallen binnen de Italiai.,
republiek, de leiding van de Cle,
tendemocratische party. ,n
De enige mogelykheid die de»1
nog overblijft is Tiet aanvragen
een referendum over de echtscts
dingskwestie. Hiertoe moet eerst i
50.000 Italianen een verzoek i
den ingediend. Hoewel deze hani
keningencampagne geen al te gii
moeilykheden zal opleveren bine
de Italiaanse gemeenschap, is
zeer de vraag of de christen-de:
craten (lees: het Vaticaan) zichle
deze uiterste actie zullen laten vef1
den. D]
Referenda
Een groot gevaar van een rfc
rendum over de echtscheidingskw
tie die typisch ten bate van het h
ticaan het is een vreemde staats
Italiaans grondgebied zal work
gehouden betekent een herople*:
van de rampzalige stryd tussen K«
en Staat. I
Zoals de wet die nu is aangenort
een veel verdergaande symbolisM
betekenis heeft in het proces van 1
wassen worden van de staat tegi
over het Vaticaan zoals die in Ij
werd begonnen, zo zou ook het r^
redum officiële hervatting van
oorlogstoestand inluiden en hienjj
schrikken ook de politici in het
ticaan terug. j
De enige landen in Europa wt
echtscheiding tot de onmogelykl'
den blyft behoren zyn nu nog Spl
je, Ierland. San Marino en AndoiU
Volgens mededelingen van de Ul
worden de meeste echtscheiding
uitgesproken in Oost-Berlijn en»1
de Maagdeneilanden «resp. 222
193 per 100.000 inwoners).
