EEN NUTTELOZE OORLOG
OF BLIJVENDE VREDE?
Moskou bouwt
haven langs
kust Egypte
De huidige situatie in het Midden-Oosten (II en slot)
Toch nog
compromis
in Syrië?
Bonn gonst van een
(nog ondoorzichtig)
politiek schandaal
Hoessein sprak in geheim met Meir
Comité voor
behoud Place
de l Etoille
opgericht
Paus betreurt
ontrouw van
geestelijken
PAGINA 8
LEIDSCH DAGBLAD
MAANDAG 16 NOVEMBER 1975
JERUZALEM IGPD) Aan
het oostelijke front van Israël
met Jordanië, Syrië en Libanon
kon men een groot aantal tegen
strijdige feiten waarnemen. Hier
echter vonden deze niet hun oor
sprong in de wens om alle voor
delen .:van het initiatief van de
Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken, Rogers, binnen
te halen door de voorwaarden
daarvan zowel te aanvaarden als
te verbreken, maar in de conflic
ten tussen het Jordaanse leger en
de Palestijnse terroristische orga
nisaties, alsmede tussen Hoes
seins koninklijke regime en de
Baas-staten Irak en Syrië.
Ondanks de eindeloze ophelderin
gen, bemiddelingen, compromissen
en het gemarchandeer werd het al
spoedig duidelijk dat coëxistentie tus
sen de koning en de Palestijnse or
ganisaties onmogelijk was. tenzij de
een aan de ander ondergeschikt ge
maakt zou worden. De vliegtuigka
pingen door de terroristen, waarbij
de naar Jordanië ontvoerde vliegtui
gen werden opgeblazen en de inzit
tenden gevangengehouden, waarbij
Koning Hoessein machteloos bleek
om de activiteiten der kapers tegen
te gaan en zelfs om in zijn eigen
hoofdstad gezag uit te oefenen in het
Hotel Intercontinental, deden tenslot
te de emmer overlopen. De betrek
kingen tussen de Jordaanse regering
en de terroristische organisaties wer
den steeds meer gespannen en mid
den-september kwam de uitbarsting.
In twee artikelen (waarvan hier
bij het laatste» analyseerde de
Israëlische minister van De
fensie Mosje Dajan de ver
warde gebeurtenissen van de
afgelopen maanden in het
Midden-Oosten. Daarbij gaat
hij vooral diep in op de ver
wikkelingen rond het Ameri
kaanse vredesinitiatief en de
kansen voor de toekomst
daarvan.
Zelf geeft hij het een gezegde
can Israëlische militairen als
motto mee: „Het Arabische
front begint waar het verstand
ophoudt".
de Verenigde Staten er toe te bren
gen druk uit te oefenen op Israël.
en zy wilden bepaald niet zo'n waar
devol "instrument" verliezen.
I De Baah-regeringen in Irak en Syr
rië. nauw verbonden met de Sowjet-
Unie, verklaarden de Palestijnse or
ganisaties te steunen en keerden
zich verbitterd tegen het regime van
Koning Hoessein. Maar zij onthiel
den zich ervan een revolutie te steu- I ten
de Jordaan en op minder dan 40 mijl
van Damascus daarin gelegen dat
de Arabische oorlog tegen Israël, zo
wel die welke wordt gevoerd door de
officiële legers als die van de terro
ristische organisaties, geen succes
heeft opgeleverd.
Bovendien is het twijfelachtig of
enige Arabische staat (en als ik zeg
Arabisch dan bedoel ik Arabisch en
niet Russisch) werkelijk enige kans
ziet dat zijn leger of de gezamenlijke
legers van alle Arabische staten in
staat zouden zijn Israël in de naaste
i toekomst te overwinnen,
j Intussen, ook al moge dat de hui
dige rust verklaren, is dit geen ga-
I rantie dat die kalmte zal voortduren.
Het feit dat de Arabieren geen mo-
j gelijkheid hebben om Israël in het
gevecht te verslaan, betekent niet
automatisch dat zij bereid zijn de
weg naar de vrede in te slaan.
De sleutel tot de vrede blijft ook
na de dood van Nasser in het bezit
I van Egypte. Het is Egypte, dat het
sterkste leger heeft. Het was Egyp
te. dat de oorlog ontketende, dat in
juni 1967 de wapenstilstand op gezag
van de Veiligheidsrraad accepteerde,
dat die wapenstilstand beëindigde in
1969 en de „slijtage-oorlog" begon en
dat nu opnieuw de wapenstilstand
aanvaardde.
Het gezegde van Israëlische solda
ten „het Arabische front begint waar
j het verstand ophoudt" slaat op een
I mogelijke situatie, waarin de Ara-
1 bieren onwillig zijn om vrede te slui-
ten, onmachtig om oorlog te voeren
1 en even onmachtig om niet te vech-
Ultimatum
Op 14 september kondigde het cen
trale comité van de Palestijnse orga
nisaties een ultimatum aan. waarin
de koninklijke regering werd gesom
meerd. onder bedreiging met een
"algemene staking" binnen vijf da
gen:
1. het leger terug te trekken uit
Amman en omstreken;
2. het leger en de defensie-leiding
te zuiveren van anti-terroristische
elementen:
3. een "nationale regering" in te
stellne met als taak zich tegen elke
politieke oplossing van het Arabisch-
Israëlische probleem te verzetten
met name tegen uitvoering van de
resolutie der Vereigde Naties van
november 1967 en van het plan-Ro-
gers en voorts met de opdracht
de banden met de "progressieve"
landen te versterken en de Ameri
kaanse invloed in Jordanië uit te wis
sen.
Gelijktijdig met dit ultimatum werd
bekendgemaakt, dat op 17 september
een nationale conventie zou worden
gehouden met als voornaamste agen
dapunt de eis tot instelling van een
"nationale regering" Hoewel in het
ultimatum daarvoor geen aanwijzin
gen stonden waren er goede redenen
om aan te nemen dat de bovenge
noemde conventie en de voorgeno
men staking de start zouden zijn van
een algemene opstand en een omver
werping van het koninklijk regime
der Hasjemieten.
Overeenkomst
Op 15 september sloot de Jordaan
se chef-staf Masjmoer Haditha een
overeenkomst de vijfde van die
maand met Fatach-leider Jassir
Arafat, die tot doel had de spanning
in Jordanië te verminderen. Maar
Koning Hoessein accepteerde deze
overeenkomst niet. integendeel, hij
verwierp haar als te eenzijdig, ont
sloeg Haditha als staf-chef en vorm
de een militaire regering met als
taak op te treden tegen de terroris
tische organisaties.
Vervolgens begaven de koning en
zijn adviseurs zich naar de centrale
commandopost van het leger en ont
plooiden zij hun strijdkrachten langs
de zuidzijde van Amman. In de och
tend van 17 september gingen Jor
daanse gepantserde en gemechani
seerde infanterieeenheden na een ar
tilleriebeschieting. tot actie over in
de straten van de hoofdstad en vie
len zij de hoofdkwartieren en bases
van de terroristische organisaties
aan. waarvan meerdere gevestigd
waren binnen de vluchtelingenkam-
Basis weg
Deze militaire krachtproef sloeg
de basis weg onder het oostelijk
front en bracht alle betrokkenen in
verwarring. Zelfs Hoessein had niet
de opzet <of als hy die had, wilde
hij dat in geen geval erkennen» de j
terroristische organisaties volledig te
liquideren of zelfs maar te beletten
van Jordaans gebied af tegen Israël 1
te ageren. Anderzijds was Arafat
van zyn kant niet bereid de verant
woordelijkheid op zich te nemen
voor een Palestijnse "bevrijdingsoor
log". Hoessein had hem voorgesteld
dat de Jordaanse regering haar ge
zag zou beperken tot de oostelijke
Jordaanoever en dat Arafat, de
Fatah-leider. een regering van bal
lingen zou oprichten met gezag over
de Arabieren op de westelijke oever.
Maar Arafat weigerde op die sug
gestie in te gaan.
Daarenboven waren de staatshoof
den van de Arabische staten, voor
al Nasser, zich er zeer wel van be
wust, dat Hoessein één van de bes- j
te mogelijkheden belichaamde om
Als de nieuwe leiders ln Egypte
niet de moed kunnen opbrengen om
in te gaan tegen de algemene fata
listische tendens zullen zij waar
schijnlijk tegen wil en dank terecht
komen in een nieuwe ronde van
oorlogvoering, dwaze, nutteloze en
vruchteloze oorlogvoering. zonder
enige hoop op winst. Maar als zij de
durf en de moed hebben om de wer
kelijkheid eerlijk onder ogen te zien
en aan de oorlog een halt toe te roe
pen. dan zal het mogelijk blijken om
van een tijdelijke wapenstilstand
voorwaarts te gaan naar een blijven
de vrede.
nen met als doel de koning ten val
te brengen en een "nationale rege
ring te installeren.
Deze innerlijk tegengestelde poli-
tiek werd door deze staten voortge
zet ook nadat er in Jordanië open-
lijke strijd was uitgebroken. Nasser
stuurde de drie Palestijnse bataljons
j ln het Egyptische leger naar Jorda-
nië om de terroristen te helpen.
I maar tegelijkertijd poogde hij met
inzet van heel zijn gezag Hoesseins
positie te versterken. Tenslotte vorm
de Hoesseins aanvaarding van het
Amerikaanse vredesinitiatief ook één
van de belangrijkste oorzaken van
de opstand tegen de koning en in
i deze vredessymfonie speelde Nasser
eerste viool.
Meedogenloos
Amman "ging in vlammen op",
i En terwijl de strijd tussen het leger
en de terroristen meedogenloos werd
voortgezet, en zich over het gehele
land dreigde uit te breiden, schom
melden de leiders van Irak en Syrië
heen en weer tussen hun verlangen
om de terroristen te helpen en hun
huivering voor openlijke strijd met
Hoessein.
De Iraakse regering koos de zijde
van de terroristen en stelde hun
voertuigen en wapens ter beschik
king. maar de Iraakse legereenhe
den in Jordanië, die stellig de schaal
zouden hebben doen doorslaan, als
zij zich in de strijd zouden hebben
gemengd, bleven in hun kampemen
ten.
Syrië, dat natuurlijk ook de zijde
van de terroristen koos, was actie-
ver en zond ongeveer 300 tanks de financiële tegemoetkoming. De CSU-
grens over om zich aan te sluiten 'e'^er Franz Josef Strauss heeft deze
bij de terroristen in de gevechten bekendmaking bestempeld als boe-
rond Irbid. Maar ook dat werd maar 1 ven_ en gangstermethoden" en het
halfslachtig gedaan De Syrischek°Pen van parlenmentsleden" door
luchtmacht, die werkelijke steun van de c^ü met de grootste nadruk ont-
betekenis had kunnen geven aan de k'nd-
landstrijdkrachten, kwam niet in ac- 1 In Bonn wordt gesproken over het
tie, en zelfs de tankeenheden kregen inschakelen van een parlementaire
na een kort en allerminst glorieus commissie, om licht te brengen in
verlopen gevecht orders zich weer 't politieke schandaal. Voor de West-
Londen heelt weer een nieu-
we burgemeester. Lord Mayor Sir J
Peter Studd ziet u hier in zijn
koets aan het begin van de tradi-
tionele tocht langs de gerechts
hoven van de stad.
BONN (GPD) Er is in West-
Duitsland een conflict gaande tussen
de (liberale) FDP en de CSU uit
Beieren, die samen met de CDU de
oppositie tegen Brandts socialistisch-
liberale regeringscoalitie vormt. Vol
gens de FDP-er Karl Geldner had de
CSU pogingen gedaan om hem over
te halen zich aan te sluiten bfj de op
positie, waarvoor hem een zetel was
toegezegd alsmede een belangrijke
diende te vervallen als hy naar de
C.S.U. zou overstappen.
De C.S.U. beweert, bovendien dat
ze pas met Geldner in zee is gegaan
nadat het bondsdaglid met plannen
om de F.D.P te verlaten voor dc dag
was gekomen Ze beschikt over brie
ven waarin Geldner die plannen uit
eenzet. Op zijn beurt heeft Geldner
gezegd dat hy, in overleg met zijn
partijleiding, tot de "schijnoverstap"
naar de C.S.U. had besloten nadat
hy lange tijd door rechtse politici
was bewerkt.
PARIJS 'DPA' De voormalige
Franse minister van Landoouw
Paul Antier heeft gisteren opge
roepen een „centrum der verdedi
ging van het Place de l'Etoile" te
stichten. Hij wil hiermee proteste
ren tegen het besluit van het stads
bestuur van Parijs het plein naar
wylen generaal De Gaulle te noe
men. Volgens Antier is vroeger ook
niemand op de gedachte gekomen
het plein de naam van Napoleon
of maarschalk Foch te geven.
Het besluit de naam van het plein,
die het al 240 jaar draagt, te ver
anderen werd vrijdag op een bui
tengewone vergadering van het
stadsbestuur genomen. Men week
daarbij af van de regel, dat stra
ten en pleinen pas de naam van
iemand krijgen als deze minstens
vijf jaar dood is. Het besluit wordt
pas van kracht na goedkeuring
door de prefect van Parys.
WASHINGTON NEW YORK
iAFP, AP. Reuter» De Sowjet-
Unie is bezig met de aanleg van een
grote militaire haven de Mersa Ma-
troe aan de Egyptische kust, halver
wege tussen Alexandrië en de Libi- j
I sche grens. Dit is zaterdag uit be- I
j voegde kringen in Washington ver-
nomen.
Het Pentagon heeft op het bestaan
van deze basis geen commentaar wil- j
len leveren. De aanleg zou een Jaar
geleden zyn begonnen. Wanneer de
basis gereed is kunnen er Russische
kruisers met geleide raketten anke-
rpn. Theoretisch zou de basis onder
Egpytisch gezag geplaatst wor
den. maar in feite zouden de Russen
de haven bemannen, zo werd gezegd.
De'basis zou de volgende voordelen
I opleveren: bepaalde Sowjetrussische
1 schepen zouden zich aan de aandacht j
I van buitenlandse spionagediensten i
BEIROET (Reuter. AFP) Vol
gens berichten uit Damascus voeren
de Syrische militaire leiders na hun
machtsgreep nog steeds besprekingen
met Atassi. van wie nog niet duide
lijk is of hij al dan niet als presi
dent is afgezet. Atassi werd vrijdag
door de nieuwe sterke man, minis
ter van Defensie, generaal Hafez As
sad, onder huisarrest geplaatst. Dit
bevel zou vanochtend nog van kracht
zyn. Volgens genoemde berichten
proberen de militairen alsnog met
Atassi tot een regeling te komen voor
de leiderschapscrisis.
Gisteren werden alle vrijdag by de
staatsgreep in Syrië gearresteerde
leden van de Baath-party in vrij
heid gesteld met uitzondering van
Salah Jedid (adjunct secretarispge-
neraal» Mohamed Achawi oud-mi
nister van Buitenlandse en van Bin
nenlandse Zaken en lid van het in
vloedrijke opperbevel van de „Saika")
en Fawzi Reda (lid van de twee in- j
terarabische opperbevelenDit is in
diplomatieke kring in de Libanese
hoofdstad Beiroet vernomen.
In Libanon is voorts vernomen
dat aanhangers van Salah Jedid de
bevolking in vlugschriften oproepen
tot een algemene staking om „het mi
litaire bewind ten val te brengen".
Op de universiteit van Damascus
zouden gisteren, voor de tweede ach
tereenvolgende dag. gevechten zyn
geleverd tussen aanhangers van ge-
neraal Assad en van Jedid.
In de Syrische hoofdstad demon
streerden voor- en tegenstanders van
het nieuwe bewind. De demonstran-
heidsdienst. waarbij door de veilig
heidsdienst. waarby enkele schoten
vielen.
kunnen onttrekken, zy liggen er bj
ten bereik van de Israëlische lucb
macht, na opening van het Sue2fc
naai kunnen er Russische schepi
worden gerepareerd of zy kuna
deze haven aandoen voordat zij
naar de Indische oceaan begeven i
tenslotte wordt de bevoorrading vi
Libië met Russische wapens er dog
vergemakkelijkt.
Hoessei
Het Amerikaanse weekblad „Tinj
meldt dat de Israëlische vice-j»
mier Jigal Allon en Koning Hoesat
van Jordanië elkaar herhaaldelijk
het geheim aan de grens tussen hl
landen hebben ontmoet om de mo
gelijkheden voor bilaterale
derhandelingen om tot vrede te ko
men. te onderzoeken. Ook premis
Golda Meir zou tenminste een
maal de Hasjemitische vorst ond»
gelijke omstandigheden hebben g«
sproken.
„Time" schrijft, dat besprekingen
mogelijk 10 in totaal na zonsoo
dergang zyn gevoerd op de vlakh
verlaten Arava-wildernis ten nocr
den van Eilat. „Maar er is nooit iej
over gezegd, omdat, toen zy verleda
week in de Israëlische Knesseth an
het licht kwamen, de inlichtinge
uit de parlementaire notulen werdei
verwijderd en de censuur de
niet toestond er verslag over
te brengen".
Time schrijft, dat Hoessein en AI
Ion tot dusverre hebben besloten si
men te werken ter neutralised
van de Palestijnse guerrillastrijd!
en tot uitbreiding van de econonl
sche betrekkingen tussen Jordanië!
Israël. Bovendien heeft Hoessein AI
Ion doen weten, dat hy bereid 1
Palestina de eén of andere vorm vt
zelfbestuur te geven mits ondi
zyn bewind en niet als kern van eg
onafhankeleyke Palestijnse stat
Wat de unilaterale vredesbesprekia
gen betreft, daarmede heeft Hoessti
nog niet ingestemd, maar een resu!
taat van de meest recentste grensbt
spreking is. dat bredere onderhand!
lingen met vertegenwoordigers vi
andere Arabische staten naar v«r
wachting zullen volgen
Redde
Volgens Britse televisieverslagj
vers heeft Koning Hoessein tydensi
september-strijd in zyn land een g
heüne boodschap aan het westen ge
zonden waarin hij te kennen gaf
nodig Israëlische inmening te zulle
toestaan om zijn land te reddö
Volgens het door de verslaggevers ge
schreven boek „Leila's kapingsoorlotf
ontbood Hoessein in de vroege ocb
tend van 20 september de ambasa
deurs van het Verenigd Koninkrgl
Frankrijk en de Verenigde State
Hij overhandigde hun een bood
schap waarin hy liet uitkomen b
raëlische inmening te verlangen
het Westen hem niet kon helpen.
op Syrisch gebied terug te trek-
ken.
De gevolgen van decze militaire te-
genslagen en tekortkomingen werden
onmiddellijk zichtbaar. In Syrië en I
Irak gaven de politici elkaar de 1
schuld van de zwakte en besluite
loosheid. die de catastrofe hadden
veroorzaakt. Offiqiële commissies
van onderzoek gingen aan het werk.
En er werden rechtzittingen gehou
den om de schuld vast te stellen van
degenen, die „verantwoordelijk wa
ren voor de fouten." een lawine van
ontslagen in de leiding van leger ern
staat rolde van de top naar beneden, j
Op het eerste gezicht zou men kun-
nen zeggen dat veranderingen in de I
regeringen van Jordanië. Syrië, Irak j
en Libanon niet veel meer beteke-1
nen dan persoonswisselingen. Maar
in feite zijn toch de grondslagen van
het terroristisch-Jordaanse bewind en
duitse kranten stond de afgelopen
dagen echter centraal dat aan het
licht is gekomen hoe groot de in
spanning van rechtse kringen in de
bondsrepubliek is om de regering-
Brandt ten val te brengen.
Zeker zou zijn dat C.S.U.-leider
Strauss de FDP-politicus Karl Geld
ner een veilige plaats <ook na vol
gende verkiezingen» in de C.S.U-
bondsdagfractie heeft beloofd als hy
de F.D.P.-fractie zou verlaten. Zeker
zou ook zyn. dat de industrieel An
ton Bayer, lid van de extreme recht
se Nationaal-Liberale Actie. Geldner
voor de komende vier Jaar vierhon
derdduizend mark toestopte als ho
norarium voor twee "adviseursfunc
ties". Beide kwesties staan zwart op
wit.
De C.S.U. beweert echter dat de
2 zaken los van elkaar staan. Geld
ner zou zelfs te horen hebben gekre
zelfs van het gehele oostelijke front »en dat de overeenkomst met Beyer
deerlijk aangetast.
C.-i. Britse spion gepakt In West-
Diilte Berlijn is een 35-jarige Brit op ver-
De gebeurtenissen aan het oostely- denking van spionage voor Oost-
ke en aan het Egyptische front wa- Duitsland door de politie gearres-
ren niet organisch verbonden. Maar teerd. De man deserteerde tien jaar
toch is de stilte aan beide fronten
een gemeenschappelijke factor. Niet
alleen de Egyptenaren en de Jorda-
niërs, die Jarrings onderhandelingen
wensten, hebben zich onthouden van
heropening van vijandelijkheden,
hoewel die besprekingen nog niet
werkelijk zyn begonnen. De Syriërs,
Irakezen en de terroristische organi
saties, die zo heftig tekeer gingen te
gen het Amerikaanse vredesinitia
tief. gedragen zich evenzo.
geleden uit het Britse leger in West
Duitsland en week uit naar Oost-
Duitsland. Vorig jaar april keerde
hü naar het Westen terug.
Zware sneeuwval In de Duit
se bondsrepubliek. Oostenrijk en
Frankrijk heeft Koning Winter zon
dag zfjn intrede gedaan met zware
sneeuwval. In Rynland-We6tfa-
len. Hessen en Beieren viel flink wat
I sneeuw. In west-Oostenrijk heeft
Naar myn mening is de voornaam-1 zware sneeuwval de afgelopen 36 uur
ste reden van die rust aan alle fron- ernstige hinder voor het verkeer op-
ten ondanks de voortdurende aan- geleverd. In de Franse Alpen viel
wezigheid van de Israëlische strijd- voor de tweede maal deze herfst,
krachten aan het Suezkanaal, langs sneeuw.
HUNTINGTON (AFP. Reuter.
AP) Een DC-9 van de Ameri
kaanse luchtvaartmaatschappij
Southern Airways is bij de lan
ding in Huntington in de Ameri
kaanse staat West-Virginia neer
gestort en in brand gevlogen. De
70 passagiers en de bemanning
van vijl vonden de dood.
Het toestel was gehuurd door
het Marshall-college in Hunting
ton. Een sportploeg van het col
lege en een aantal supporters wa
ren ermee naar Greenville in
Noord-Carolina gerveest. Op de
terugreis was er door regen en
mist weinig zicht boven Hunting
ton. Volgens ooggetuigen vloog
het toestel op korte afstand van
het vliegveld tegen een heuvel.
Het vliegveld waar de veronge
lukte gecharterde machine had
willen landen in regen en mist
had geen radar. Het was niet mo
gelijk geweest de piloot te waar
schuwen dat hij te laag aanvloog.
VATICAANSTAD »AP» Pm
Paulus heeft gisteren in een tof
spraak de „doctrinaire afwykinge
bepaalde morele schandalen en
disciplinaire onbeheerstheid" in
R.K. Kerk aan de kaak gesteld.
In zijn toespraak tot de gelovige
op het grote plein van de Sint Pit
ter zei hy. dat dit alles een lp
veroorzaakte dat „bitterder" was du
dat veroorzaakt wordt door de „uH
wendige moeilijkheden" der kerk
De Paus had ook sterke kritiek (J
problemen binnen de kerk zelf. Vr
wijzen daar de afvalligen onder i
geestelijken zei hü. dat hij de
trouw" betreurde van hen „die aü
hankelyker moesten zyn en meer II
voorbeeld dienen door de geloften
zij hadden afgelegd en de bars
hartigheid die hen geworden was
De Paus heeft nog nooit zo in W
openbaar uitgehaald tegen degen®
die in zijn ogen de grenzen der hu-
vormingen overschrijden. In kerkt
lijke kringen in Rome wordt ver»
men, dat de Paus zich bij tijd
wijle diepe zorgen maakt over de pro
blemen in de kerk en in de werd
maar dan. misschien 24 uur late
de dingen weer iets meer van de
timistische kant bekijkt.
Het is evenwel duidelijk, dat 1
inwendige conflict in de kerk en
hy beschouwt als een rechtstreeks
ongehoorzaamheid jegens zijn W
hem evenveel, zo niet meer. veronl
rusten dan de uitwendige bedreig#
gen van de kerk. bijvoorbeeld die do®
het communisme.
Tsaldaris overleden Oud-pfr
mier Const antine Tsaldaris
Griekenland en leider van de volt"
party is gisteren in Athene op i
jarige leeftijd overleden Tsaldtf
was premier van 1946 tot 1947 en
1947 tot 1950 bekleedde hij and*
ministersposten, waaronder die v*J
minister van Buitenlandse Zaken-
