Slag bij
Waterloo verfilmd
De Zonnebloemdoor oorlog
menselijke relatie in
INGMAR BERGMAN
Leiden
Een nieuwe fase of het laatste woord
i B&O-voor hen
ZiagXdie kwaliteit
i |»W en stijl stellen
v l®v boven de prijs
„ZorrcT vecht
tegen onrecht
BATTLE OF
THE BULGE
BEOMASTER 1600 M
-r\ rw 7 1 7 7 IlllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllW
Gil en sterf
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiamiiiii
Doorbraak
naar de hel
y^ypAO 13 NOVEMBER 1970 LEIDSCH DAGBLADPAGINA
ADVERTENTIE
Beomaster 1600 M
Bang Olufsen
Nederland
- Postbus 36 -
's Graveland.
ROME (GPD) Oorverdovende, driedimensionele muziek
betekent het begin van de nieuwste Italiaanse film. Dino de
Laurentiis' monsterproduktie „Waterloo". In een periode waar
in de filmproducenten over de hele wereld niet meer weten
hoe ze de eindjes aan elkaar moeten knopen heeft De Lauren
tiis vijftien miljard lire uitgegeven voor de afslachting van
Napoleons leger bij Waterloo en waarschijnlijk is de financiële
gok geslaagd.
STUDIO Het theater aan de
Steenstraat heeft het aangedurfd
nog een filmweek te brengen van
de Zweedse meester Ingmar Berg
man, die getuige de artikelen in de
filmtijdschriften, op het ogenblik
niet meer zo goed ligt.
Studio brengt in één week vier
Bergman-films. Op effect bekeken,
behoren misschien alleen De grote
stilte en Persona tot de werkelijke
geruchtmakende van deze serie.
De Maagdenbron. de oudste van
de vier draaide gisteravond al in
het avondprogramma. „Als in een
Donkere Spiegel" draait vanavond
en morgenavond; „De Grote Stilte"
zondag en maandag en Persona"
dinsdag en woensdag.
We beperken ons tot de drie
laatste. Bergmans films heeft men
veelal trachten in te delen in twee-,
drie of vierluiken. Zonder nu een
speciale voorkeur voor een moge
lijke combinatie te willen uitspre
ken is het oordeel dat deze laatste
drie films vergelijkbaar zfjn hele
maal niet zo gek.
Er zou een verband kunnen be
staan. Het isolement van de hoofd
personen (by na karikaturaal, bijna
REX Zorro, de vechter tegen
het onrecht, is weer terug in Lei
den. En het zal velen (vooral vrou
wen) goed doen dat hij opnieuw de
strijd tegen het kwaad aanbindt.
Ditmaal is dat kwaad in de per
soon van een leger-officier, die op
meedogenloze wijze alles in het
werk stelt om zijn doel, de macht
over een groot deel van Mexico in
handen te krijgen, te bereiken.
Ondanks het feit dat er diverse
films van deze gemaskerde held
zijn vervaardigd, mag deze rol
prent beslist niet zonder meer als
„gewoontjes" worden afgedaan. De
regisseur heeft kans gezien om de
kijkers het ene moment met een
bonzend hart een wervelende actie
voor te schotelen, terwijl er zich
enkele seconden later een komische
scène voordoet, die alle spanning
wegneemt.
Deze afwisseling maakt de film
als geheel goed. Halverwege dreigt
het even saai te worden maar
daarna geeft Zorro hem weer flink
van katoen. Er vallen vele doden
en vanzelfsprekend is er ook een
mooie vrouw in het speL
een filmisch laboratorium), de on
derlinge band <tot in het complex-
matige) en de reflectie met de
werkelijkheid (volgens de popart-
methode met monumentale beel
den), het zouden bewijzen ervoor
kunnen zijn.
Een ander bewijs, maar dat Is
dan retrospectief, is het feit dat
Bergman gezien de films die op
Persona volgden de daarin aan
geroerde problematiek verlaten
schijnt te hebben.
Tenslotte: .Persona". Net als in
De Grote Stilte gaat het in deze
filrr om twee vrouwen Elisabeth
en Alma. waarvan de een vanuit
een dienende positie met de ander
in een verhouding komt te staan.
Een verhouding, die als vampier
achtig, maar ook als de oorsprong
vindend in een moedercomplex (als
tegenhanger van het Oedipus-com-
plex) zou kunnen worden vertaald.
In elk geval is het zo dat ook de
ze drie Bergman-films geweldig in
trigeren. Voor de een is dat mis
schien zo vanwege de probleem
stelling, de ander combineert het
laatste onbewust met een geweldi
ge filmische inbreng en heeft ge
noeg aan het schijnbaar onbegre
pen resultaat.
LUXOR „Battle of the Bulge",
een film die het Ardennenoffensief
van de Duitsers in 1944 behandelt,
onderscheidt zich zoals by de
eerste vertoning in Leiden reeds
geschreven in niets van andere
films, die over de oorlog handelen.
Zelfs niet in acteurs. Maar zonder
kwaliteit is deze bijdrage aan de
eigentijdse geschiedenis niet. Al
was het alleen maar, omdat men
een niet onaanzienlijke veldslag
tussen twee groepen tanks heeft
weten te organiseren. Het ver
haal is erg onduidelijk, evenals de
wisselingen van het Duitse kamp
naar het Amerikaanse. De humor,
waarmee dit soort films meestal
gelardeerd wordt blijft onder het
gemiddelde. Zoals in de meeste
films lopen ook hier twee vrouwen
door het verhaal, die absoluut geen
functie hebben. Over het verhaal
zullen we niet veel vertellen,
maar voor wie wil weten hoe het
afloopt: de Duitsers worden uitein
delijk verslagen en de Amerikanen
winnen.
NIEUW UIT DENEMARKEN:
Beomaster 1600 M! Opnieuw een uitzonderlijk
goed en fraai produktvan B&O, de Deense
grootmeesters die zich gespecialiseerd hebben
in HiFi voor de happy few! De 1600 M is een
volledig getransistoriseerde HiFi-radio met een
stereo versterker van 2x15 Watt. Een buiten
gewoon veelzijdige ontvanger op alle golf-
bereiken en met een uitzonderlijk goed FM-
gedeelte, dank zij de toegepaste keramische
filters. Met ingebouwde kortegolfexpander voor
het gemakkelijker scheiden van de zenders,
zodat een zo scherp mogelijke ontvangst
gegarandeerd is. Teak, palissander of eiken
uitvoering. Prijs f 1165,-.
Laat een B&O-dealer u adviseren. Of vraag
B&O-kleurenkatalogus D3 aan. U ontvangt dan
tevens een opgave van B&O-dealers in uw
omgeving.
Raquel Welch speelt Elena inGrieks dorpje en wordt verfilmd
'1 ie Geliefden van George Cosma- op Cyprus.
•"pos. Het verhaal speelt in een I
Het publiek verdringt zich om een
lekker ouderwetse film vol met sol
daten met gekke uniformen en er is
een balscène te zien zoals die al ja
ren niet meer voor mogelijk werd
gehouden. Het verloop van de slag
bij Waterloo, op die gedenkwaardige
18de juni 1815 na dagen van onweer
en plensbuien onder de heldere he
mel gestreden, is door de rr~'"*rs
van de film nauwkeurig gevolgd. Op
het doek wordt aangekondigd dat
aan geallieerde zyde „Engelsen,
Duitsers en Zweden" aan de strijd
deelnamen. Nu de film in ons land
is zal daar iets aan moeten worden
gedaan, want ten slotte deden wij
ook mee.
Maar inmiddels was het toch Wel
lington die met al zijn meesterschap
de strijd verloren zou hebben als
Blücher niet op het laatste m ment
was komen opdagen en daarmee
aan het Napoleontische tijdperk een j
eind had helpen maken. Het zeer
brede doek waarop later de strijdto- j
nelen zich zullen afspelen wordt aan- I
vankelijk geheel bedekt door het on
der emoties zuchtende gelaat van
Rod Steiger, die Napoleon Bonapar
te uitbeeldt: eerst als de man die
verloor en naar Elba vertrok, later
als de schijnbaar onuitroeibare die
van het eiland op de Franse wal te- j
rugkeert. de soldaten zyn borst als
doelwit biedt en die ten slotte de j
door Orson Welles in een zeer korte
pn statische rol vertolkte kreupele
koning Lode wijk de 18de van zijn
kortstondige troon jaagt.
Tegenstander
Op het slagveld heeft Napoleon
maar één tegenstander dat is de
aristocratische Wellington, aanvoer
der der geallieerden en (letterlijk
en figuurlijk) door niets uit het veld
te slaan. De film ontwikkelt zich
dan als een dialoog tussen de beide
veldheren die wordt gevoerd met be
hulp van 129.000 menselijke pionnen.
Ook Napoleon staat schijnbaar koel
en berekenend op zijn heuveltop, ge
wapend met de bekende verrekijker
die men voor één oog zette. Rod
Steiger heeft niet voor niets alle au
topsie-rapporten over Napoleon door-
gelzen. Hij weet daardoor dat de gro
te man aan een aantal ziektes leed
waarvan men de namen zelden in
druk ziet en aan een nierkwaal
waarvoor hij zelfs op het slagveld
wordt bezocht als hij zich teveel op
windt.
Dat is het enige nieuwe maar
duidelijke moderne aan de film.
Het ontmaskeren der onvergankely-
ken Napoleon is een sombere
broeierige man die alsmaar transpi
reert. zijn baard laat staan en door
krampen wordt geplaagd. En dan de
slag. Quatre Bras en Waterloo wer
den in de Oekraine weer opgebouwd.
De film is een Italiaans-Russische
coproduktie. De Russische soldaten
waren tegen een gering verkleedgeld
bereid zich van hun paarden te la
ten vallen onder de blauwe hemel
vol machtig vuurwerk van Napoleon
tische en Wellingtonse vroeg negen-
tiende eeuwse kogels. Het spektakel
stuk dat de Russische regisseur
Sershej Bondarciuk een leerling
van Eisenstein dan aflevert is be
slist niet van kleine huize. Men
krijgt althans de indruk van hoe een
slag in die dagen was en men kan
daarbij met volle teugen genieten
van schouwspelen die hun weerga in
de filmhistorie niet zullen hebben.
De kleuren zijn adembenemend en
daarom beslist niet te vertrouwen,
hoewel technisch van niet geringe
prestatie. Met de stemming van de
slag wisselt ook de kleur van het pa
norama en men weet dan niet meer
aan welke van de vele enorme
schilderstukken te denken waarop de
gevallenen op de paarden duiken
en estehtisch verantwoord ter ziele
gaan. Nog een moderner noot: er
zijn soldaten bij die tegen oorlog
zijn. Eén wringt zich zelfs uit de ge
lederen van zijn strijdmakkers los
en begeeft zich tussen de vijand en
roept voor hij ter aarde stort ver
twijfeld uit: "Waarom, waarom dit
alles".
Als Wellington op zijn zwarte
paard later eenzaam tussen de ra
vage dwaalt <"na een verloren slag
is er niets tragischer dan een gewon
nen slag") valt zijn oog op de fer
me blonde jongen die met lichtblau
we dode ogen naar de intussen weer
betrokken Belgische hemel staart.
Als regisseur Bondaciuk de ware
Rod Steigers Napoleon: een
broeierige man.
verschrikkingen van zijn krijg heeft
trachten uit te beelden was hij toch
wel wat naïef. Hij schiep een monu
mentale puinhoop van in witte broe
ken gestoken doden wier vuurrode
sjako's in het slijk gerold zijn, maar
het bleef allemaal de ellende A la
Pienemann, zoals die in ons eigen
Rijksmuseum te bezichtigen valt.
De allermooiste in de film is Di
no de Laurentius, dochter Veronica.
De afgrijselijkste ongetwijfeld Orson
Welles als Lodewijk de 18de, wat
niet wil zeggen dat de film politiek
gekleurd is, al is hij door een Rus
bedacht. Bondarciuks volgende film
gaat waarschijnlijk over Lenin. zo
als hy kortgeleden verklaarde Daar
voor zal wel geen autopsierapport
beschikbaar zijn. De Laurentiis zelf
gelooft niet meer in de film. zo ver
klaarde hij eens. Hij zou van zijn
films tad afwillen. "Waterloo" het
laatste woord of het begin van een
nie we periode vol adembenemende
hali leugenachtige spektakelstuk
ken?
RUDOLPH BAKKER
De film Waterloo draait vanaf de
ze week in de Amsterdamse bioscoop
Bellevue Cinerama in de Marnlx-
straat.
TRIANON Vijfentwintig jaar
na het krijgsbedrijf van de periode
40—45 vinden vele cineasten nog
altijd volop inspiratie en aankno
pingspunten in de gebeurtenissen
van de tweede wereldoorlog om
boeiend filmwerk te scheppen. Dat
is ook eigenlijk geen wonder, want
oorlog verscherpt het menselijk
drama in hoge mate. Er is in die
kwart eeuw uiteraard een grote
verschuiving waar te nemen in het
leggen van de accenten in dit gen
re films. De periode vlak na de be
vrijding was voornamelijk gevuld
roet werk vol (vaak irreële) hero-
iek en mannétjesputtersgedoe. Ge
deeltelijk parallel daarmee en in
elk geval vlak daarna viel de
schijnwerper op verzet, sabotage en
spionage. Na die periode raakten
de echte oorlogswoelingen wat uit
de belangstelling. Men kreeg meer
aandacht voor de achtergronden
van en de motieven voor de twee
de wereldoorlog („Opmars naar de
galg"). Tenslotte werd ook dat ele
ment enigszins terzijde geschoven
en ging men zich steeds meer be-
sighouden met hetgeen de oorlog
CAMERA Geamputeerde lede
maten, verkrachtingen en super
mensen vormen de hoofdmoot van
deze griezelproduktie. Achter el
kaar volgen de bloederige scènes
elkaar op. Een lijn is in het ver
haal niet te ontdekken.
Ergens probeert een commissa
ris wel de serie misdaden aaneen
te rijgen, maar aangezien hij tij
dens zijn onderzoek vermoord
wordt, kan hij ook geen duidelijk
heid in de zaak brengen. Aan het
eind van de film blijkt wel, dat het
ging om de creatie van een super
ras. De supermensen worden ech
ter in plaats van heiligen wurgers,
vampiers etc. Ondanks de mede
werking van Vincent Price, Chris
topher Lee en Peter Cushing, die in
andere films wel bewezen, dat ze
iets weten te maken van hun rol,
WQ weinig geslaagde film.
de mensen en de menselijke ver
houdingen aandeed (en nog aan
doet). De uitkomst daarvan ken
nen wij: de oorlog telt niet zoiets
als winnaars, maar uitsluitend diep
geraakte verliezers.
Zo'n film, die de geschonden, uit
de kom geschoten intermenselijke
relatie tot onderwerp heeft, is „De
Zonnebloem". Een met uiterste ge
voeligheid getekend werk van re
gisseur Vittorio de Sica. Met in de
hoofdrollen Sophia Loren en Mar
cello Mastroianni als een door de
oorlog uiteengedreven Italiaans
echtpaar. De man wordt, twaalf
dagen na zijn huwelijk, overge
plaatst naar het Russische front,
de vrouw blijft achter in het dorp.
wachtend op de bevrijding die
maar niet wil komen. Als het dan
eindelijk zo ver is. wordt de man
officieel als vermist opgegeven. Is
hij dood? Het ziet er naar uit. Een
vriend heeft hem het laatst gezien
toen hy op een eindeloze steppe uit
geput en half bevroren in de
sneeuw neerviel. De martelende on
zekerheid achtervolgt de vrouw
Als Stalin sterft en de Sowjet-Unie
de koude oorlog laat ontdooien, be
sluit zy ter plaatse een onderozek
in te stellen. De steppe, waar eens
tienduizenden mannen in de yzige
kou het leven liet, is nu bezaaid
met zonnebloemen „een voor elke
dode". aMar de vrouw gelooft
dat haar zonnebloem er by is. Na
vele omzwervingen slaagt ze er in
haar man te vinden. Nu eindigen
de problemen niet. nu beginnen zy
pas)goed. Want de breuk, de ont
worteling. de zwaar verwonde ge
voelens, die tfe oorlog teweeg heeft
gebracht, kunnen niet meer wor
den geheeld. Als de man veel latei
zyn vrouw probeert uit te leggen
wat er is gebeurd en wat zyn be
weegredenen zyn geweest, gebruikt
hy woorden die nauweiyks in con
tact staan met zyn gevoelens. Er-
valt niets meer te zeggen. Zy zyn
niet meer dezelfde mensen. De
liefde is er nog wel, maar de om
standigheden zyn tussen hen in
gaan staan. Wat biyft is de onbuig
zaamheid van het verdriet.
De Zonnebloem is een zeer bewo
LI DO „Doorbraak naar de
hel" is zeker niet de eerste (kleu
ren) film over het verzet in Noorwe
gen tydens de Tweede Wereldoor
log. maar ook niet de slechtste. De
hoofdiynen van het recept voor dit
soort werk staan by voorbaat min
of meer vast: een aanval van ver
zetslieden op een of ander Duits
bolwerk in veroverd Noorwegen,
doorgaans in het begin wat traag
verfilmd, maar steeds feller en ook
harder in het midden en aan het
slot. In deze film, met Henry Silva
en Katia Christina in de hoofdrol
len, gaat het om het wrak van een
Engels vliegtuig met een nieuw
soort radar aan boord, dat de Duit
sers met een handige afleidingsma
noeuvre naar een laboratorium in
Noorwegen slepen, waar het op zyn
geheimen zal worden onderzocht
En die geheimen hebben de geal
lieerden Juist een belangryke voor
sprong gegeven; de buitgemaakte
apparatuur in een diepe grot in een
van de fjorden moet dus ten koste
van alles vernietigd worden. Naar
mate de film vordert groeit de
spanning en al ls het verhaal hier
en daar niet vry te pleiten van on-
waarschyniykheden, toch boeit de
ze verfilmig van een keiharde ver-
zetsexpeditie in hoge mate.
Sophia Loren en Marcello Mastroianni in ,JDe Zonnebloem"
gen film, diep tragisch en vol me
lancholie enerzyds, geladen en
schokkend anderzyds. De film staat
of valt met de vertolking van de
hoofdrollen. Welnu, Mastroianni en
Sophia Loren spelen de man en de
vrouw met voorbeeldige ingetogen
heid en aangry pende gevoeligheid.
