harles
)e Gaulle
lart en
ïoofd van fictieve natie
Hoogtepunten
J
MAM) KON HEM IN DE OGEN KIJKEN
INWEGE ZIJN UITZONDERLIJKE LENGTE
t
SS'
r, T
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
edf
>r zijn uitzonderlijke lengte
,geen tijdgenoot heeft hem ooit
in de ogen kunnen kijken",
l ins een spirituele Nederlandse
naat) en vanwege zijn geeste-
vi n psychologische eigenschappen
Xharles de Gaulle wel echt een
van het noorden. Spontaniteit
Franse „savoir vivre" waren
volkomen vreemd, hetgeen
de vele staatslieden en politi-
at hem op het grote intematio-
"toneel «hebben ontmoet, veelal
verdriet hebben ervaren.
Europese politiek, de by na
ïge breuk met de NAVO, de
lene onafhankelijkheid waar-
hij nogal demonstratief voorop
en bij het aanknopen van be
entrekkingen met het Oosten
s het eerste Franse staatshoofd
ïst. dat sinds Napoleon, in het
lin heeft gelogeer) en zijn va-
ro' ke begrip voor de jonge landen
le .Derde Wereld" beheersten in
r3C e mate het beeld van de gaul-
:he politiek,
andere Westerse staatsman
gezegd: „De enige manier om
aulle van richting te laten ver
is het plaatsen van een
oom op zijn weg. Een redene-
raakt hem nauwelijks en mar-
:ren is hem vreemd". Maar
ihien is toch nooit voldoende de
Eenis tot De Gaulle doorgedron-
van Mauriac's opmerking dat
les de Gaulle het hart en de her
was van een grote, ondeelbare
die niet bestond. Toen de Alge-
entje kwestie door hem praktisch
opgelost, sprak De Gaulle tot
franse volk: „door alles wat wij
esl n hebben meegemaakt en be
door zoveel leed, bloed, tranen.
zij£ ook door zoveel hoop, geest
en succes bestaat er tussen u en
Franse mannen en vrouwen,
bijzondere band" waardoor ik
n ii gebonden en die mij verplichtin-
oplegt".
jetwyfeld zyn vele Fransen ge
meerd door de gaullistisch gran-
die het land zou opstuwen tot
iwat kleinere) grote mogend-
die met zijn „force de frappe"
een eigen atoomwapentje zou
W ten waarmee terdege rekening
moeten worden gehouden. Maar
ïnslands heeft de president, die
Jacht kreeg op een leeftijd waar-
Bujgewone mannen met pensioen
me I, zich op de lange duur vergist
»glei et onbetwiste vertrouwen in zijn
malistische regime. HU moest
v voor ook eind april 1969 de tol
len in de vorm van een onverbid-
k nee op één van zyn vele refe-
k Ide'
:hi
De generaal werd op 22 november
1890 geboren in Ryssel, niet ver van
de Belgische grens dus. Zyn echtge
note Yvonne stamt ook al uit het
noorden «haar vader was een welva
rende koekjesbakker uit Calais en
heeft tydens de lange jaren m het
Elysée nooit laten blyken de meri-
dionaalse zwier te bezitten die haar
gemaal demonstratief miste.
Het was geestverwant Adenauer,
die in 1962 van De Gaulle veraam,
dat diens familie eigenlyk van
Duitse afkomst was. De Gaulle z»du
een verfransing zijn van het Duitse
Kalb. Letterlijk is een gaule (met
één 1) in Frankrijk een vishengel.
Het was dan ook met lange hengel
stokken dat de Parijse studenten in
de laatste oorlogsjaren onder de og-en
van de nazi's hun sympathie met de
generaal in Londen betuigden (een
generaal die de Fransen toen overi
gens nog nauwelijks kenden).
JEUGD
it
istai
met de onbuigzaamheid van
loordelijke Fransman (hy heeft
onthuld dat zyn familie eigen
van Duitse afkomst is) heeft hU
insequenties getrokken van ver
tegen het door hem opgebouw-
me. dat niet meer in te dam-
viel. De De Gaulles. behorend
de kleine adel, hebben generaties
in de noordelUke dreven geleefd.
Laten we terugkreren naar de
jeugd van de generaal. Zyn va
der onderwees filosofie en let
teren op een Jezuieten-college in Pa-
rys. Met die gegevens (het vak van
de vader en de 19de-eeuwse sfeer
van zo'n klooster) heeft men nog
meer sleutels in handen voor het be
grip van de persoon en het karakter
van De Gaulle. ZUn opvoeding vol
trok zich volgens de strenge normen
van een godsdienst waaraan by de
De Gaulle's zeker niet slechts een
decoratieve waarde kon word6n toe
gekend. En het scherpe, principiële
onderscheid dat De Gaulle later in
zijn politieke denken altUd heeft ge
maakt tussen „goed" en „kwaad",
„vryheid" en „dictatuur", „christely-
ke beschaving" en „communisme".
Frankryk en de rest. vond zonder
twijfel haar bron in die opvoeding.
Eveneens mag echter worden aan
genomen dat de literaire aanleg, die
De Gaulle met alle grote Fransen ge-
1 meen heeft, in zijn jeugd al werd
ontwikkeld door het dagelijkse con
tact met de classici dat hy aan zyn
1 vader dankte. Niet ten onrechte
I heeft men De Gaulle als schrijver
van de drie delen gedenkschriften
vanwege de brede, forse adem der vol
zinnen. het persooniyke woordge-
i bruik en de heldere en transparante
i styl, wel vergeleken met de groot-
Iste figuren die de Franse literatuur
j op dit gebied heeft opgeleverd.
Intussen toonde Charles de Gaul
le als kind al een karakter waar
een neiging naar dwingelandij
niet vreemd aan was. Zyn broer
Pierre zou zich later tenminste ner-
inneren dat de toekomstige generaal-
staatsman alleen maar plezier had in
soldaatje spelen, en dat hy dan bo
vendien nog altyd wilde commande
ren.
Na zyn middelbare studie i liter
aard de klassieke richting» volgde de
stap naar Saint Cyr die hem weinig
aarzelingen geloost zal hebben de we
reldberoemde Franse krygsschool die
hU in 1911. met de rang van tweede
luitenant, verliet.
NAAR LONDEN
Drie jaar na het beëindigen van
ziui militaire studie kreeg De Gaulle
al de kans het wapenvak in de prak
tijk te beoefenen De Eerste Wereld
oorlog overleefde hy als kapitein
(echter in krygsgevangschap. waar
uit hy vyf keer vergeefs trachtte
te ontsnappen». En generaal Pétain
(dezelfde die De Gaulle in de Twee*
de Wereldoorlog wegens hoogverraad
by verstek ter dood zou laten veroor
delen» noemde hem in een speciale
dagorder, „een officier die zich in
alle opzichten heeft onderscheiden".
In 1945 verleende De Gaulle Pétain
overigens gratie
In de jaren tussen de beide we
reldoorlogen was De Gaullé actief als
stafofficier (by nam in 1920 byv.
deel aan dc campagnes iy Polen»,
leraarmilitaire geschiedenis aan
Saint Cyr en in hoge functies als
employé van het ministerie van Oor
log. Het is in deze tyd. dat hy zyn
revolutionaire militaire theorieën op
stelt -in geschriften als „Vers 1'
armee de métier" en „A\i fil de
1' epée" waarvoor de toekomstige
vyanden in Duitsland, echter veel
meer belangstelling toonden dan zyn
eigen landgenoten.
Aan de Tweede Wereldoorlog heeft
De Gaulle als strateeg en bevelheb
ber actief slechts een kortstondige
(doch veelbetekenende) bijdrage kun
nen leveren In de meidagen van
1940. toen de Hitleriaanse horden
Frankryk binnendrongen, deed pre
mier Reynaud een laatste beroep op
het militaire genie van De Gaulle.
Met de moed der wanhoop poogde De
Gaulle met zijn geïmproviseerde
tankdivisie de Duitsers in noord-
Frankrijk tot stilstand te brengen.
Op 18 Juni 1940 maakte De
Gaulle op zyn vyftigste jaar zijn le
gendarische entree in de Franse ge
schiedenis door voor de microfoons
van de BBC een korte rede uit te
'spreken, die in Frankryk nog weinig
weerklank vond, maar die niettemin
j een profetisch geluid deed horen
I „Ik, generaal De Gaulle, verklaar u
J dat Frankrijk een veldslag heeft ver-
loren, doch de oorlog winnen zal. De-
j zelfde middelen die ons nu tydelUk
j verslagen hebben, zullen ons morgen
tot de victorie voeren".
Op 6 juni ontving De Gaulle (net
tot Frankryks jongste generaal ge
promoveerd) op het slagveld echter
een dringende boodschap naar Parijs
te komen. Hy werd onder-staatsse
cretaris van oorlog Tien dagen later
zond Reynaud hem naar Londen
met de opdracht belangryke proble
men inzake de militaire samenwer
king tussen beide landen met de En
gelse regering te bespreken. Frank-
rUk kreunde en kraakte dan al in al
zyn voegen, en nauwelUks had de
nieuwbenoemde onder-minister de
Britse bodem betreden, of hU ver
nam dat in Parys maarschalk Pétain
die op zUn beurt Reynaud als pre
mier W8s opgevolgd de vUand zUn
voorwaarden v een wapenstil
stand had gevraagd.
Met een handjevol Fransen legde
De Gaulle nu de grondslag
voor de Franse revanche en
alleen vertegenwoordigde hy zon
der zich od enige officiële opdracht
te kunnen beroepen zijn land in
het kamp der vrije volken. Hij was
voor zyn machtige „geallieerden"
(van wie hii voor letterlyk alles
huisvesting, voedsel, financiën, muni
tie —afhankelijk wast zeker geen
ge akkeliik heer. Het zwaarste kruis
dat ik in de oorlog gedragen heb
zou Churchill zich later herinneren
is het kruis van Lotharingen ge
weest (dat De Gaulle's „Vrije Fran
sen" als hun symbool hadden aange
nomen i
De Gaulle antwoordde in zyn me
moires op die Churchilliaanse klacht:
wanneer je zo zwak stond als ik in
die dagen, dan kan je Je geen sou
plesse permitteren. Dat is zijn leven
lang zyn leidraad ook gebleven: on
wrikbaar. onhandelbaar, zelfs in de
dagen dat hy zwak stond, genereus
en liberaal zodra hy zichzelf krach
tig achtte.
Die onverzettelykheid bracht hem
in de oorlog in herhaald conflict, niet
alleen met Churchill, maar vooral
ook met de Amerikaanse president
Roosevelt, die hem smalend als een
mislukte Jeanne d'Arc of als
een nukkige diva omschreef en die
tot na de bevryding zou blyven wei
geren hem als officieel woordvoerder
van ziin land te erkennen
Toen de vier jaren oorlog, bezet
ting. politieke vervolgingen, deporta
ties, vernederingen en knechting
voor Frankrijk eindelijk tot het ver
leden behoorden, was het moment ge
komen dat generaal De Gaulle weer
voet op vaderlandse bodem zou zet
ten. In tegenstelling echter met alle
andere figuren, monarchen en mi
nisters. die vanuit Londen leiding
poogden te geven aan het verzet in
hun land, was de Gaulle voor Frank-
rUk nog byna een onbekende en van
zyn politieke ambities of plannen
was in ieder geval niemand op de
hoogte. ZUn eerste ontmoetingen ..iet
de mannen van het binnenlandse
verzet waren uitermate koel HU liet
er weinig twUfel over bestaan dat in
zUn ogen hun rol definitief was uit
gespeeld.
Uit de „compagnons" die hem in
Londen en in Algiers trouw hadden
vergezeld en uit de kopstukken der
politieke partUen stelde De Gaulle
een voorlopige regering samen, waar
in met Maurice Thorez nog drie an
dere communisten werden opgeno
men en Georges Bidault de porte
feuille van Buitenlandse Zaken voor
zUn rekening nam. De samenwerking
verliep echter uiterst stroef en in
Januari 1946 nam hy plotseling de
beslissing als minister-president af te
treden. Teleurgesteld en verbit
terd trok hy zich nu in zyn buiten
huis in Colombey-les-deux-Eglises te
rug.
De vierde republiek werd nu de
speelbal der politieke partUen en de
kabinetscrises wisselden elkaar in
snel tempo af. In 1947 trad De Gaul
le uit zijn vrijwillige ballingschap
echter weer naar voren, nu als lei
der van de RPF. een party met dui
delijk autocratische tendenzen die
zicti ten doel stelde het hele Franse
volk minus de communisten die
hy „separisten" noemde te ver
enigen.
IQ mei 1958 brak de laatste akte
der vierde republiek aan. In Al
giers, waar de onafhankelyk-
heidsstrUd niet kon worden bedwon
gen. nam opperbevelhebber Salan
alle macht in handen om te eisen
dat in Parijs een regering van „na
tionaal saluut" de plaats van het
wettige kabinet zou innemen. De
Gaulie verklaarde zich bereid verant
woordelijkheden te aanvaarden. Zo
vormde hij dan een nieuwe regering
Minister van Justitie Debré. een
vertrouweling van De Gaulle,
stelde een nieuwe grondwet op die
in 1958 niet grote meerderheid door
het volk werd aanvaard. De Vijfde
Republiek was geboren en generaal
De Gaulle trad op als haar presi
dent.
GEEN INTERESSE
Een president echter, die door de
grondwet met zeer verreikende be
voegdheden was bekleed en die zUn
macht nog steeds verder uitbreidde
om tenslotte de positie te veroveren
van een absolute monarch die vry-
wel aan niemand meer enige verant
woording verschuldigd was. Hy zette
stap voor stap alle opponefiten bui
ten spel. Niettemin riep hij ook
haarden van haat en verzet in het
leven, die het aanzien aan een ge
heime legerorganisatie. de OAS. /ou-
den geven, waardoor zUn leven en de
veiligheid van de staat bU herhaling
zouden worden bedreigd.
Tenslotte wist hU echter succes-
sievelUk eerst de hoge militaire lei
ders. die zich in hun Algerijnse illu
sies verraden voelden en in een vol
gende fase. de politieke partyen tot
Onderwerping te dwingen. In 1962
veroverde zijn party, de UNR
waarmee hU officieel echter geen
enkele band onderhield de ab
solute meerderheid in het parlement,
zodat zUn binnenlandse politiek nu
door geen enkele oppositie meer kon
worden belaagd en tevens elke nor
male democratische parlementai
re controle vrijwel was uitge-
Rchakeld.
De Gaulle, die voor de binnen
landse vraagstukken van sociale of
economische aard nooit veel belang
stelling wist op te brengen zijn op
vatting luidde dat de „intendance al
tyd wei volgt") dacht nu al zijn aan
dacht te kunnen wyden aan de gro
te problemen der internationale po-
I litiek.
Dat Charles de Gaulle zUn tand
j meer dan een kwart eeuw heeft ge-
Hieronder volgen de mylpalen uit de politieke loopbaan van Char
les de Gaulle
september 1939 De Gaulie, oud-strUder uit de Eerste Wereld
oorlog, is op 49-jarige leeftijd kolonel in het Franse leger als de
Tweede Wereldoorlog uitbreekt HU verkrijgt een zekere reputatie
met zyn artikelen, sommige controversies, over militaire onder
werpen.
juni 1940 De Gaulie wordt voorlopig tot generaal benoemd en
aangezocht voor de post van staatssecretaris voor Oorlog onder
premier Reynaud. Maai- hij weigerde het altreden van de regering
te erkennen en vertrekt naar Londen;
18 juni 1940: De Gaulie houdt een radiorede in Londen
roept de Fransen op de oorlog tegen de Duitsers voort te zetten
25 juni 1940: hy richt in Londen het comité van VrUe Fransen
op.
H 30 mei 1943 in Algiers vormt De Gaulie een voorlopige Franse
regering
29 augustus 1944: De Gaulie plaatst zich aan het hoofd van de
voorlopige regering in bevrUd Frankryk,
20 januari 1946: hy treedt af om oppositie van de politieke
part yen te vermUden;
januari 1946—mei1958. De Gaulie blijft 12 jaar buiten rege
ringsaotiviteiten. Hij leeft op zyn landgoed in Colombey-les-deux-
Eglises. Vandaar leidt hy een politieke party, de Rassemblemen'
du Peuple Francais:
mei 1958: De Gaulie maakt bekend, dat hU bereid is de macht
over te nemen na de revolte van de Franse kolonisten in Algiers
De kolonisten steunen De Gaulle, in de hoop dat hy de oorlog io
Algerije zal voortzetten;
1 juni 1958 president René Coty beneemt De Gaulie tot pre
mier;
30 september 1958: de meuwe door De Gaulie opgestelde grond
wet wordt in een referendum met een meerderheid van 78.5 procenr
goedgekeurd. Deze grondwet opende de weg naar de onafhankeiyk
heid van de Franse kolonies;
21 december 1958: De Gaullde wordt tot president van de re
publiek gekozen;
januari 1960: hy onderdrukt een opstand in Algiers van kolo
nisten. die zich tegen de onafhankelykheid verzetten;
8 januari 1961: De Gaulie vraagt de Fransen *Un plannen
voor zelfbeschikking van Algiers goed te keuren. Een referendum
wordt met 75.2 procent goedgekeurd;
april 1961: De Gaulie slaat weer een opstand dit keer van
Franse militairen in Algiers neer;
september 1961: samenzweerders brengen op 90 kilometer ten
oosten van Parys op de weg naar Colombey-les deux-Eglises een
bom tot ontploffing. De Gaulie blyft ongedeerd;
8 april 1962 de overeenkomsten waarbU Algiers onafhanke
lijkheid wordt verleend worden in een referendum met een meer
derheid van 90.7 procent goedgekeurd;
augustus 1962: in een Parijse voorstad wordt weer een aanslag
op het leven van De Gaulie gedaan. De Gaulie biyft ongedeerd;
oktober 1962" De Gaulie laat een referendum houden voor het
kiezen van een president bi; algemeen stemrecht. Het referendum
krygt een meerderheid van 62.6 procent
juni 1963: De Gaulle en Adenauer tekenen overeenkomsten
voor een Frans-Duits vriendschapsverdrag;
november 1967: De Gaulie wordt herkozen als president;
mei 1967: Frankryk trekt zich terug uit de NAVO;
mei 1968: De Gaulie besluit aan de macht te blyven ondanks
een opstand en staking van studenten en arbeiders;
juni 1968: de gaullisten winnen de verkiezingen voor de natio
nale vergadering en krygen 229 van 467 zetels;
november 1968: De Gaulie overwint een'financiële crisis en
weigert de franc te devalueren.
zondag 27 april by een referendum zeggen de Fransen „nee"
tegen De Gaulles plannen voor de hervorming van de senaat en
de decentralisatie van het bestuur;
maandag 28 april: De Gaulle die aan dit referendum de ver
trouwenskwestie had verbonden treedt af en verdwynt uit het
Franse politieke leven.
dommeerd Is een feit. dat aan geen
twyfel onderhevig is. Zeker is even
eens dat hy Frankryk in 1940 en in
1958 van de ondergang heeft gered
Men moet in de geschiedenis van
Frankryk dan ook teruggaan tot
Napoleon if de grote LodewUken om
een figuur te ontwaren wiens ge
wicht met zyn betekenis te vergeiy-
ken valt. Voor. Frankryk is De Gaul-
le de man geweest die krachtens zyn
I uitzonderlyke persoonlykheid en een
aanzien dat hy als een groot artiest
wist te exploiteren, een accumulator
j was van nationale kracht, waarop de
I natie vele jaren heeft kunnen teren.
