Partijraad van KVP beslist
vandaag over kernprogram
Investeerders voeren race met tijd
»Lh
Steenkamp pessimistisch over samenwerking met PvdA deur naar kvp
Stijging
arbeids
reserve
adam als een
splijtzwam?
j Twee
historici
MACHINES WORDEN WEGWERPARTIKELEN
van het haakje
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
DSCH DAGBLAD
s or en na de zondvloed heet het
.000,-ie waarin prof. dr. P. J. Bou-
het één en ander over zijn le
ver telt. Over indrukken en be-
Marfcn. een tijd overziend die twee
ctie jdoorlogen en een stroomversnel-
rolerjomspant, waarin wij nog zitten,
'rijs Bouman mocht je iets ver-
Inrujten. Hij was de historicus die
e jaren vijftig als geen ander
pijn vakgenoten de aandacht van
goedroot publiek wist te boeien. Dat
li met name door zijn boek Re
de der Eenzamen. In dot boek
de Groningse historicus-socioloog
volstrekt eigen visie gegeven op
perste 45 jaar van deze eeuw. In
hoofdstukken had hij een
5 taferelen opgesteld. Korte stac-
zinnen werden op de lezer af-
urd. Het resultaat was en dat
Bouman. geloof ik, ook vooral
Iken nogal filmisch. Niet voor
greep hij terug naar filmjour-
5te p als bron.
anse
de wereld van de vakbroeders
oiletj Boumans Revolutie met ge
lde gevoelens ontvangen. De
Be hoogleraar W. den Boer, gaf
op 'een boekbespreking een geestige-
r niet uitsluitend vleiende onder
Revolutie der Eenzamen, plak-
of witboek?
gen.l
ct eeF*18,11 lcon' vonden zyn critici,
pretentie van een nieuwe vorm
geschiedschrijving niet waar
en. De vorm was niet nieuw, de
►ntie te overtrokken. Hoe dan
g97 het boek deed het bij een groot
iek uitstekend, evenals zijn later
tenen Vijf stromenland.
n omstreden vakman dus, van
is autobiografische notities iets
'acht mocht worden. Maar wat
betreft, heeft Bouman die ver-
ïtingen beschaamd. Zijn korte ta
lmachtige zinnen doen het niet
It werk, dat gebaat zou zijn met
vat breedvoeriger en vooral diep-
•phder vertel trans Bouman maakt
1duidelijk hce zijn weg tot de his-
via de sociologie liep, hoeveel
alfced een man als Weber op hem
gehad. Hij vertelt met gro-
lerbied over zijn begaafde maar
studievriend dr. Van Leur.
(het beeld, dat hij van zichzelf
in de troeblerende vooroorlog-
Bren, van zijn politieke opvattin-
grajn die tyd en in de eerste oor-
Jaren. is nogal bedroevend voor
n intelligent en een zoveel preten-
>nd man. Hij komt niet veel ver-
Ie fc dan een opsomming van men-
1) e met wie hij ooit contact, heeft
jrhouden, van boeken die hij
ft gelezen en een wat vergoe-
n bnd gladstrijken van bewegingen
Nederlandse Unie. Wat tegen-
intellect had kunnen zijn, zo-
bijvoorbeeld bij Jan en Annie Ro-
ftjn het geval is, hoe irritant ook
A blyft steken in de bedoeling
jisch te zijn, maar is het niet. Het
jligst zijn de hoofdstukken over de
ie testerende studentengeneraties en
onmogelijkheid van dat soort pro-
en. Maar over die onderwerpen is
uurlijk al zo ongelooflijk veel ge-
fl, dat men Bouman niet kwalijk
nemen, dat hij niet origineel is.
lezer dagen verscheen werk van
4 ander historicus, de juist voor
l afscheidsrede overleden Leid-
hoogleraar in de algemene ge-
Üedenis Th. J. G. Locher. Zijn
i%nden en leerlingen hadden al een
wfcs van zijn artikelen verzameld ten
cheid. Locher heeft nooit een ge
ldig populair werk geschreven. Hij
tft ook nooit het forum van de
üngnbaarheid gezocht, als zijn tijd-
jioten en collega's Geyl en Ro-
dn. Hij was een kleine man, die
D colleges, waarin hij vooral een
kennis van zaken Oost-Euro-
4€' betreffende, ten toon spreidde,
Q zekere onderkoeldheid meegaf.
hem geen brede tafereelschilde-
Igen, maar een verantwoord opge-
ken gebouw, als bewijs wat je met
fcchiedwetenschapmits conscien-
ius en vlijtig beoefend, kunt berei-
ti.
Ik ben een van zijn slechte leer-
;en en mijn journalistieke ge
il zegt me dat Locher best wat
aan de weg had mogen timme-
Jn. Als student vind je het contro-
irsieel optreden van mensen als Ro-
ein vaak interessanter dan het
luwkeurige college van een man als
dat meer aan de studeerka-
dan aan een politiek strijdtoneel
oet denken.
eDat neemt niet weg. dat Locher
!Stfeoties kende, al liep hij er niet mee
v&t. koop. Op zijn eigen, wat stil humo-
igfctische wijze heeft hij voor veel stu-
enten een route gemarkeerd. Ik
ér inner me bijvoorbeeld een college
yer prerevolutionaire bewegingen in
Rusland van de negentiende
over anarchisten en Slavofie-
waar je nu veel eer mee zou in-
Êggen.
Het berouw komt altijd te laat.
/andaar dat ik me nu wel schuldig
oei, omdat ik nooit meer de moeite
genomen, om prof. Locher te
(0I ertellen, hoeveel ik aan zijn lessen
.j^eb gehad. Hoeveel ik, ondanks mijn
^iet zo wetenschappelijke instelling,
|ob opgestoken van zijn waarschu
wingen en vermaningen voor de voet-
"ingels en klemmen op het pad van
lie wetenschapsbeoefenaar.
In geschiedenis van ver en nabij,
fcoals deze bundel heet, is van die wel
€"zichtige, maar toch ook uitge
ven wetenschapsopvattingen het
ige terug te vinden. Vandaar
een
warme aanbeveling van dit
"erk, een bescheiden monument voor
een geleerde, die niet voortdurend
luid om aandacht en stilte vroeg.
J JRS.
èn, w:
DEN HAAG (GPD) ,,Ik ben berg gelukkig met de
uitspraak van Schmelzer, dat het kernprogramma zal wor
den gebruikt als inbreng bij de kabinetsformatie. U begrijpt
wel, dat is me uit het hart gegrepen. Toen het gemeen
schappelijk urgentieprogramma dat KVP, ARP en CHU
samen hebben opgesteld, uitkwam, had ik even het gevoel
dat ons eigen programma geen betekenis meer zou hebben
en dat we dus voor niets hadden gewerkt, maar ik ben blij
dat het nu duidelijk gezegd is".
Veelal is er door de afschrijvingen
op het oude machinepark een flink
bedrag bijeen gekomen om de inves
tering te financieren, doch in de
meeste gevallen is dat lang niet ge
noeg. Er moet dan een aanvullende
financiering bijkomen, doch aanvul
lende financieringen zijn kostbaar.
Tengevolge van de hoge rente
stand moeten de ondernemers bij de
bestelling van nieuwe werktuigen
terdege uitkijken dat zij de zaak niet
overtrekken. Er komt veel wikken
en wegen, een uitgebreid markton
derzoek. een calculatie van de afzet-
en winstmogelijkheden aan te pas
eer tot de aanschaffing van de
nieuwe apparatuur wordt besloten.
Elke gulden die erin wordt gestopt
kost uiteindelijk een heleboel geld
aan rente. Men kan gerust zeggen:
wel tien procent. Gelukkig is er dan
nog wel de fiscus die uitkomst biedt
door bijna de helft van de rentelast
voor zijn rekening te nemen, maar
dat gebeurt niet als het bedrijf de
DEN HAAG (GPD) De arbeids
reserve van mannen en vrouwen
(werklozen en mensen die op so
ciale werkvoorzieningsobjecten wer
ken) is in de afgelopen maand
met 3600 gestegen tot 49.500. De
stijging is voor een goed deel aan
seizoeninvloeden toe te schrijven.
Van de 38.000 mannen, die tot de ar
beidsreserve behoorden, waren er
12.600 of ruim 33 pet. zes maan
den of langer ingeschreven bij de
arbeidsbureaus. Van deze 12.600
zijn er 8400 (22 pet.) al meer dan
een jaar zonder werk.
De werkloosheid is relatief 't grootst
in de provincie Drenthe (1.7 pet),
gevolgd door Friesland (1,6 pet) en
Groningen (1,3 pet.). Het laagste
percentage had andermaal de pro
vincie Utrecht (0.7 pet.).
De (geregistreerde) vraag naar
mannelijk en vrouwelijk personeel
daalde in oktober met 7900 tot
129.800. Deze daling in de vraag
deed zich voor in vrijwel alle pro
vincies. Scherpste daling: in Zuid
en Noord-Holland (resp. 2000 en
1500). Vooral de vraag naar me
taalbewerkers. bouwvakarbeiders
en handelskantoorpersoneel ging
omlaag. De daling is echter volle
dig aan het seizoen toe te schrij
ven, zodat de spanning op de ar
beidsmarkt niet is verminderd.
investering uit eigen middelen kan
financieren.
Afschrijvingen en reserveringen
moeten ervoor zorgen dat zoveel mo
gelijk zelf kan worden opgebracht,
want door aangegane leningen moet
de financiering binnen enkele jaren
worden afgewikkeld. Niet voor niets
SNEEK (ANP) De Gereformeer
de Synode heeft gisteren in een be
sloten zitting langdurig gesproken
over de bezwaarschriften, die bij de
synode waren ingediend tegen de op
vattingen van prof. dr. H. M. Kui-
tert. hoogleraar in de theologie aan
de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Het ging hierbij met nair.e om de Kelijkê andere doeleinden. Voor de
vraag, of Adam als een nistorische fabrikanten van het bewapeningsma
staat de industrie te trappelen van
ongeduld om middellang krediet van
de banken te bekomen.
In enkele Jaren moeten de machi
nes zichzelf hebben verdiend, omdat
er anders een foute investering is ge
daan. In een periode van vijf tot ze
ven Jaar moet de machine worden
vervangen, omdat anders de produk-
tiekosten hoger komen te liggen dan
die van de concurrent, die met een
veel moderner apparatuur is uitge
rust.
De voorzitter van de Vereniging
van Rubberfabrikanten heeft werke
lijk de knuppel in het hoenderhok ge
gooid door nog eens de vinger te
leggen op de snelle technologische
ontwikkeling en de gevolgen, die
hieruit voortspruiten voor het be
drijfsleven. Als inderdaad de rubber-
versterkende vezel textielvezel,
staalkoord of glasvezel kan wor
den vervangen door slechts één rub
ber component en deze rubber kan
dan nog door gieten worden ver
werkt, dan houdt dat in. dat vrijwel
het gehele machinepark van de rub-
berverwerkende industrie zou kunnen
worden afgeschreven.
WARE OMWENTELING
Dit zou niet alleen gelden voor de
bandenfabricage (Vredestein), maar
ook voor grote aantallen, vooral
technische rubberartikelen, zoals v-
snaren. transportbanden, hogedruk-
slangen voor brandweer en alle mo-
figuur moet worden beschouwd, dan
wel als een „leermodel".
De synode sprak tenslotte uit,
dat de ingebrachte bezwaren een t Uii
fragmentarisch karakter dragen en J evolutie komen de industrieën ij
teriaal zou zich een ware omwente
ling voordoen.
Behalve door de technologische
li aKiiiciinai lovw aai oiwnti uiagtn si»
als zodanig weinig bewijskracht heb- I voortzetting van de investennge
ben. Niettemin moest de synode vast- de knoop met het steeds dunner wor
stellen. dat de ontkenning door dr. dende geld en vooral met te verge-
Kuitert van de historiciteit van de ten met het vraagstuk van de geld-
zondeval als de afwending van de ontwaarding. Door nuddel van af
mens van God aan het begin van de schrUving op basis van de historische
kostprijs komt men al lang niet
meer aan zijn trekken, zelfs niet al
zou de afschrijvingstermijn tot op
een minimum worden ingekrompen.
De geldontwaarding maakt dat de
door het Centraal Bureau voor de
Statistiek verzamelde gegevens be
treffende de investeringsactiviteiten
In ons land weinig doorzichtig wor
den Naar geldwaarde uitgedrukt
komt men altijd nog op een
bevredigende stijging van de ge
ïnvesteerde bedragen, maar op de
keper beschouwd is de expansie lang
niet zo groot als zij lijkt. Qua volu
me Is de stijging veel minder om
vangrijk.
Dezer dagen werd door het CBS
bekend gemaakt dat in het eerste
menselijke geschiedenis, niet in over
eenstemming is met wat de synode
van Amsterdam daarover in 1967
heeft uitgesproken. Gesteld werd
toen. dat zowel de belijdenis van de
kerk als de H. Schrift duidelijk een
fundamentele betekenis toekennen
aan de geschiedenis van de zonde
val en dat deze daarom ook als van
wezenlijk belang voor de verkondi
ging van het evangelie als gezagheb
bend moet worden gehandhaafd.
Tenslotte heeft de synode een de-
putaatschap ingesteld om in deze
situatie het gesprek voort te zettten
in een ernstig zoeken naar onderlinge
eenheid, ook in die zaken waarin
duidelijk verschil van mening open
baar werd.
ADVERTENTIE
CONSTRUCTIE- AUTOGEEN EN ELEKTRISCH LASBEDRIJF
H. J. A. WELLING
vraagt voor spoedige indiensttreding
2 ELEKTR. en AUTOG. LASSERS/BANKWERKERS
WIJ BIEDEN U:
Hoog loon.
Vijfdaagse werkweek.
koffiepauze.
Drie weken aaneengesloten vakantie
Mogelijkheid tot opname in grate levensverz.
Deelname in bedrijfspensioenfonds metaalnijverheid.
Aanmeldingen dagelijks van 7,30 tot 17.00 uur of telefonisch onder
de nrs. 31775 en 32981.
Prof. Steenkamp
halfjaar in totaal voor f 14,2 miljard
aan investeringen werd uitgegeven.
Naar geldswaarde gerekend was dit
14.5 procent meer dan in het over
eenkomstige tijdvak van 1969. toen
ook al een belangrijke stijging ten
opzichte van het voorafgaande jaar
werd opgetekend. De groei van dit
Jaar moest echter voor een belang
rijk deel worden toegeschreven aan
de invloed van de prijsstijgingen
voor kapitaalgoederen.
Volgens de hoeveelheidsindex, wel
ke eveneens door het CBS is bere
kend, kan worden nagegaan, dat de
investeringen wat volume betreft in
het eerste kwartaal slechts 5 procent
boven het peil van verleden jaar uit
kwamen en in het tweede kwartaal
9 procent.
Over het eerste halfjaar gerekend
kwam de groei naar hoeveelheid uit
op 7 procent, dus minder dan de
helft van het percentage, dat door
de waarde werd aangegeven. Toch
moeten de bedrijven voortgaan het
investeringstempo zo hoog mogelijk
op te schroeven, omdat dit de enige
manier is om de kostenontwikkeling
enigermate by te benen.
Niet voor niets heeft de president
van de raad van bestuur van het we
reldomvattende Philipsconcern de
uitkering ineens van f 400 een com
plete waanzin genoemd. Uiteindelijk
is niemand met dergelijke uitkerin
gen gebaat, ook al waant men zich
een ogenblik als een soort schatbe
waarder.
In de toekomst zal Jan met de pet
het moeten bezuren, omdat niet al
leen de pryzen van de dagelijkse ver-
bruiksartikelen met de stroom wor
den meegesleurd, maar ook omdat
zyn pensioenrechten met de geldont
waarding in de rutschbaan zitten.
Helaas, is voor de meeste mensen
gepolijst koper aantrekkelijker dan
goud.
Machines alleen kunnen de vaart
van de geldontwaarding niet strem
men. Ook de werknemers zullen bU
gezamenlijke opbouw van het toe
komstige welvaartspeil moeten zor
gen dat zy hun steentje bijdragen
door de inkomensstijging niet boven
de vermeerdering van het nationaal
produkt te doen uitkomen.
(Van onze financiële medewerker)
Investeerders aller landen ver
enigt u, want er komt een tyd waar
in de wedloop met de technologische
ontwikkelingen niet meer kan wor
den bijgehouden. Steeds sneller is de
evolutie op technisch gebied en de
machines, die vandaag worden aan
geschaft zijn als zij geinstalleerd
worden al verouderd, zodat zU eigen
lijk tot de wegwerpartikelen behoren,
die in onze tijd zoveel opgang ma
ken. Soms wordt men met de neus
gedrukt op de vraagstukken, die de
ondernemers in vrijwel alle bedrijfs
takken bezighouden. Nu eens is het
de textielnijverheid, die verplicht is
het nog maar enkele Jaren oude ma
chinepark naar de schroothoop te
verwijzen, dan is het de papierindu
strie of het krantenbedryf, dat haast
amechtig achter de technische ont
wikkeling aanholt. Door de voorzit
ter van de Vereniging van Rubber
fabrikanten is in dit opzicht weer
eens verheldering gegeven van het
toekomstbeeld, dat niet alleen de
autobandenfabrikanten regardeert,
maar ook de vervaardigers van syn
thetische vezels, die voor de karkas
sen van de tot nu toe gebruikte ban
den moeten zorgdragen.
Ongetwijfeld zijn de marktonder
zoekers van de grote industrieën,
Dr. P. J. Bouman Voor en na
de zondvloed, Arbeiderspers, Floret
reeks no. 28.
Dr. Th. J. G. Locher Geschie
denis van ver en nabij, Universitaire
Pers Leiden.
die zich met de vervaardiging van
dergelijke vezels en garens bezighou
den allang op de hoogte van de ont
wikkelingen op dit gebied. Deson
danks heeft AKZO nog niet zo lang
geleden besloten tot een sterke uit
breiding van de produktiecapaciteit
van bandenkoord, zowel van stalen
draden als van glasvezels, nylon en
rayon. Het zijn uitbreidingen van de
produktiecapaciteiten. waarmee in
vesteringen van honderden miljoenen
zijn gemoeid.
Dat zegt prof. dr. P. A. J. M.
Steenkamp, hoogleraar te Eind
hoven, lid van de Eerste Kamer
en programmamaker van de
KVP. Hij was de aanvoerder van
de werkgroep die zich vorig jaar
op last van de KVP-partijraad
terugtrok in een Brabants retrai
tehuis om een programma te ont
werpen. dat de KVP een vooruit
strevend gezicht zou moeten ge
ven.
Dat programma is inmiddels door
de party gegaan en zal vrijdag en
zaterdag in de partijraad, die dan
in het Haagse Congresgebouw bij
een komt, zijn definitieve vorm
krygen. Wordt het zonder al te in
grijpende wijzigingen aanvaard, dan
ziet de KVP er ook in de ogen van
Pen Uyl en Vondeling progressief
genoeg uit om weer op vriendschap
aan te sturen.
Maar hoe het programma precies
uit de bus zal komen, moet nog wor
den afgewacht. Er is een vloed van
amendementen, die vrijdagavond
gaat. Wordt men het in die werk
groepen niet eens. dan komt de
zaak zaterdagmorgen in plenaire
zitting opnieuw aan de orde
Jongeren en radicalen hebben
zich inmiddels op initiatief van de
radicaal Paul Beugels sterk gemaakt
om het programma zo ongeschon
den mogelijk door de partijraad te
krijgen. "We hebben goede hoop
dat het wel zal lukken',, zegt jonge-
renvoorzitter mr. Coen Winters,
die het kernprogramma-Steenkamp
van harte onderschrijft.
Radicalen en jongeren willen ook
proberen het gemeenschappelijk ur
gentieprogramma van de drie con
fessionele partijen, dat op sommige
punten wat minder ver gaat dan
het programma-Steenkamp. verbe
terd te krijgen. Vooral op het punt
van staatsrechterlijke vernieuwing en
van de zedelijkheidswetgeving is dat,
programma wat mager uitgevallen.
Of daaraan nog veel te doen valt,
betwijfelen ook de radicalen
Het partijbestuur heeft in ieder
geval de mogelijkheid geschapen
ook daarover zaterdag te praten. Er
is beloofd dat eventuele aanvullin
gen zullen worden doorgegeven aan
de stuurgroep uit de drie parijen,
die het gemeenschappelijk program
ma heeft opgesteld.
Prof. Steenkamp heeft van die
stuurgroep deel uitgemaakt, maar
zat, toen het urgentieprogramma
definitieve vorm kreeg, in Rome
voor een congres over religie en po
litiek. Over het algemeen heeft hU
eerst door een viertal werkgroepen wel waardering voor het stuk van
de drie partijen en hy vindt het dan
ook jammer dat de verschillen met
zyn eigen programma zoveel accent
hebben gekregen. "Het is natuurlijk
een minimumprogramma", zegt hij.
"ARP en CHU zijn er ook nog. Je
kunt nooit venvachten dat je opti
maal je zin krijgt".
De radicalen vonden ook de in
spraak van de partyorganen onvol
doende.
STEENKAMP: "Die inspraak is
er in het programma-Steenkamp ge
weest en dus indirect ook in het ur
gentieprogramma van de drie. Maar
als men er nog iets aan wil doen,
moet men zaterdag zijn kans grij
pen, anders lukt het niet meer. Het
programma kan straks natuurlijk
niet nogeens door drie partijen, an
ders wordt het een eindeloze proce
dure.
STEENKAMP: "Ik vind de com
binatie wel belangrijk, hoewel mijn
ideaal niet de CDU is. maar een
grote, brede volkspartij, links van
het centrum, waarin plaats is voor
zowel christenen als humanisten.
Ook in PvdA en WD zitten men
sen die je op zo'n uitgangspunt kunt
verenigen. Ik juich de samenwer
king tussen KVP. ARP en CHU wel
toe als een stukje concrete party -
vernieuwing, maar het is voor my
niet de laatste stap. Een monopolie-
party voor ohristenen vind ik jam
mer.
Christeiyke politiek als zodanig
bestaat niet, wel een politiek die
door het evangelie wordt Ingegeven.
Dat is geen eenvoudige zaak. De
kerk is hierin al verder dan de po
litiek: veel jonge priesters zyn zich
sterk bewust van de sociale noden.
Noordwykerhout. zegt men wel eens.
ligt duidelyk voor op het binnenhof".
Wat zyn de kansen voor een der
gelijk brede volksparty?
STEENKAMP: "Dat moet groei
en. We moeten om te beginnen de
drie confessionele part yen links van
het midden zien te krygen. De KVP
is al het verst op weg naar decon
fessionalisering. ARP en CHU zul
len ongetwyfeld volgen. De eerste-
tekenen zyn ook in deze partyen al
merkbaar. sIk heb in Italië ervaren
dat veel christenen elkaar links van
het centrum kunnen vinden. Men
noemde er de KVP de enige chris
ten-democratische party in Europa
die zich werkeiyk heeft vernieuwd.
STEENKAMP: "Om meer dan
een reden liever met de PvdA dan
met de WD, dat is bekend. Mr.
Geertsema heeft tot myn verbazing
de vorige week op het congres van
de liberale Jongeren wel alle ver
schilpunten weggewuifd, maar het
gaat by de keuze van een regerings
partner natuuriyk niet alleen om
programmapunten, maar ook om de
mentaliteit van een party.
Maar eeriyk gezegd zie ik het er
voorlopig met de PvdA nog niet van
komen. De verhouding is moeiiyk
en de PvdA stelt scherpe voorwaar
den. Het zal dan ook wel weer op
samenwerking met de WD uitdraai
en. Ik word er wel een beetje moe
deloos van.
Terwyi de drie confessionele par
tijen deze week in het kamerdebat
over de winteruitkering voor bejaar
de bystandstrekkers de PvdA weer
eens in haar hemd lieten staan,
kwam achter de schermen het eer
ste voorzichtige contact tot stand
tussen een aantal progressieve figu
ren uit die partijen ec de top van de
PvdA. Men sprak met elkaar kort
nadat Vondeling de deur naar de
KVP. vorig Jaar zo hardhandig door
Lammers op het Haagse partycon-
gres dichtgegooid, van het haakje
had gedaan, nadat de partyraad de
ze deur reeds in september op een
kier had gezet.
Vondeling stak in zyn radiopraat-
Je dinsdag de hand uit naar de
KVP-Jongeren, die eerder op hun
Arnhemse congres hadden laten we
ten liever met de PvdA in zee te
gaan dan weer met de WD. Hy
concludeerde dat de KVP in de rui
ts geraakt en bezig is zich getui
ge het ambitieuze programma-Steen
kamp te vernieuwen. Alleen de Ka
merfractie stelt zich naar het oor
deel van Vondeling nog te behou
dend op. Maar ook hy kan weten
dat de rol van deze fractie niet zo
groot meer is. Dit weekend neemt
Veringa de feiteiyke leiding in de
KVP van Schmelzer over en veel
conservatieve KVP'ers in de Tweede
Kamer lopen op hun laatste benen.
Dat behoeft geen beletsel te zyn om
met de KVP te gaan praten.
Het tweede 'beletsel werd donder
dag uit de weg geruimd, toen Von
deling in een gesprek met Eindho-
vense studenten de eis liet vallen,
dat de KVP met de WD zou moe
ten breken. Tegeiykertyd liet frac
tieleider Den Uyl weten, dat het
programma-Steenkamp een goede
basis voor een gesprek zou zyn, als
de partyraad. die vandaag in het
Haagse Congresgebouw over dat pro
gramma moet oordelen, er niet te
veel aan zou tornen.
Zo te zien voor veel progressieven
dus een snelle ontwikkeling naar be
tere tyden. Maar of het er van
komt. moet nog worden afgewacht.
De grote moeiiykheid is dat geen
van beide partilen de eerste echte
grote stap wil doen. Vondeling ver
wacht van de KVP het initiatief
voor een gesprek, maar in de KVP
meent men dat hy eerst maar eens
over de brug moet komen, door te
zorgen voor intrekking van de mo-
tie-Lammers. De PvdA wil daaraan
echter alleen voldoen als de KVP
tenminste zou la ten blijken een ande
re partner dan de WD te willen
zoeken en tot de afsluiting van een
groot regeerakkoord te willen ko
men. En dan nog zou een gesprek
tenminste tot overeenstemming moe
ten leiden over de hoofdpunten
van een kabinetsprogramma, alsme
de over de mensen die dat program
ma zouden moeten uitvoeren.
Het is begrypeiyk dat de PvdA
zich deze keer beter wil indekken
dan zes jaar geleden to°n het sa
menwerking met de KVP aanging
in het kabinet-Cals. het kabinet dat
al na twee Jaar zo rigoreus door
Schmelzer om zeep werd geholpen.
Maar van de KVP kan moeiiyk
worden verwacht dat zy zich nu al
uitspreekt ten gunste van samen
werking met een party, waarvan het
programma nog niet vaststaat (dat
gebeurt pas in februari) maar waar
van nog moet worden afgewacht hoe
zy zich onder André van der Louw
zal opstellen. Een intentieverklaring
ten gunste van samenwerking met
de PvdA zou bovendien Geertsema
onmiddeliyk in de hoogste boom Ja
gen, met alle gevolgen van dien.
Geertsema is toch al wat nurks
over het schimmige gedoe van de
confessionelen rond het af te sluiten
regeerakkoord. Biesheuvel wil van
een dergeiyk akkoord niets weten.
Hy is van plan zo ongebonden moge-
ïyk de verkiezingen in te 'gaan om
straks de handen by de kabinets
formatie vry te hebben. Vandaag
moet biyken of de KVP hem daar
in volgt.. Biesheuvel heeft de afge
lopen dagen wel steeds meer de
steun van Schmelzer gekregen, die
steeds geïrriteerder raakt over de
avances van zyn party aan het adres
van de PvdA. Schmelzer reageerde
deze week al woedend op de conclu
sie van Vondeling dat in de KVP de
tractie zich anders gedraagt dan de
partij-top. iets dat overigens ieder
een die geen oogkleppen draagt
kan zien. Maar. zoals gezegd:
Schmelzer rol is zo goed als ten
einde en het is Veringa die het nu
moet zeggen. In Elseviers Week-
I blad van deze week verklaart
I hy zich bereid, als het even kan tot
een groot regeerakkoord te komen.
Wat een herstel van de rooms-
rod e coalitie ook nog in de weg
staat is het initiatiefvoorstel dat de
P.v.d.A. sameun met D'66 en PPR
heeft ingediend en waarin de invoe
ring van een districtenstelsel is ge
koppeld aan de rechtstreekse verkie
zing van de kabinetsformateur. Voor
dat laatste idee is een meerderheid
in de drie confessionele partyen
niet geporteerd, voor het eerste weL
Waarom Den Uyl zich Juist op
dit moment zo sterk op die koppe
ling heeft vastgelegd, begrijpt nie
mand. Wil hy alsnog een laatste,
vruchteloze poging ondernemen om
het Progressief Akkoord leven ln
te blazen? Het zou zyn radicale ach
terban. die zich met het lonken
naar de KVP wel niet erg gelukkig
zal voelen, misschien tevreden stel
len.
R. W. HEIDING4
