ilm maakt bekend,
naar ik ben auteur
Films
EN FILM WAAR JE VERLIEFD OP WORDT
Leiden
Zavattinionafscheidelijke partner
van De Sica
fricö
La Maison des Bories en de ouderwetse cinema
'De Bastaard'
enige nieuwe
Prolongaties
VRIJDAG 23 OKTOBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 23
ROME (GPD) Cesare Zavattini is een hoogst eigenaardige
:aliaan. Als de onafscheidelijke partner van filmregisseur
jttorio de Sica is Zavattini verantwoordelijk voor de ideeën
a de scenario's van een indrukwekkend aantal van Italië's
elangrijkste films van na de oorlog: „Fietsendieven", „Wonder
Milaan", „Umberto D", „Stazione Termini", „Het goud van
apels", „Gisteren, vandaag en morgen", „Een nieuwe wereld",
Huwelijk op zijn Italiaans" en vele anderen.
Haar Zavattini buldert het uit:
i de eerste plaats ben ik schrij-
i, het is alleen dat de film Je meer
iend maakt, maar allereerst wil ik
arijver zijn". En nu draait in ons
ad De Sica's laatste film, die „De
unebloemen" heeft en waarvan
Zavattini opnieuw eerst alleen, la
ter met anderen het scenario
i maakte. De film is bij alle critici
over de hele wereld als een bak
steen gevallen. Commercieel is ze een
I enorm succes. Het verhaal is gauw
I verteldde liefde en het huwelijk
t Vittorio de Sica, Zavattini's I
xeelingbroer", voor een affiche
van zijn film Een nieuwe wereld,
die in 1966 door de Italiaanse
censuur werd afgekeurd.
van een jong Italiaans stel (Sophia
Loren en Matroianni» in de oorlog.
De man vertrekt naar 't front in Rus
land en komt niet meer terug. De
vrouw gaat hem na de oorlog zoeken
en vindt hem tenslotte in een Rus
sisch dorpje: getrouwd met een Rus
sische die hem het leven redde. De
vrouw keert naar Italië terug en her
trouwt. De man volgt haar, maar
maakt na een korte woordenwisse
ling rechtsomkeert naar moedertje
Rusland.
Practicus
Over wie de uitvinder van het be
roemde neo-realisme in de Italiaanse
film is, valt te strijden, vast staat in
ieder geval dat Zavattini de bekend
ste theoreticus en de grootste practi
cus werd. „De zonnebloemen" heeft
helemaal niets met het neo-realisme
te maken, want neo-realisme is de
werkelijkheid gereflecteerd op het
scherm, zonder bijkleuring, zonder
trucages, het is „een perfecte esthe
tische illusie van de werkelijkheid",
het is „de illusie van de spanning
die van het reële levende moment
uitgaat", enzovoort, enzovoort. Daar
bij was het neo-realisme voor alles
een beweging van marxisten, socia
listen en linkse katholieken, de aan
zet tot een revolutie tegen de kapita- j
llstische en traditionele structuren.
In eerste instantie een „engagement"
in de stryd tegen armoede en uit
buiting („Fietsendieven" en „Wonder
in Milaan"), maar ook een eerder es
thetische benadering van de kale
werkelijkheid („Umberto D")
Dat De Sica's grote periode van
bewonderenswaardige scheppings
kracht al lang voorbij is, weet ieder
een. Maar in de schaduw bleef Za
vattini de onvermoeibare theoreticus,
die nog niets van zijn enorme ener
gie verloren heeft, ondanks zyn bij
na zeventig jaren.
De auteur-scenarioschrijver woont
in een Romeinse straat met kleur
loze hoge flatgebouwen, waarvan
hijzelf schrijft het „een van de mooi
ste punten van Rome" te vinden. Zijn
eigen appartement bestaat uit een
reeks in elkaar doorlopende donkere
lage kamers, die met boeken zijn op
getast en waar de muren van boven
tot onderen vol hangen met minus
cule. door hem zelf vervaardigde
schilderijtjes.
Molenwieken
„De zonnebloemen" was niet be
doeld als nieuwigheid, vertelt Zavatti
ni. kleine ronde man met armen die
als molenwieken rondvliegen, met de
boerenkracht van zijn communis
tische geboortestreek rond Bolog
na. „Het is een populaire film, een
film voor de grote massa, maar ge
maakt door een groot regisseur en
twee grote acteurs". Zavattini doet
wat verlegen als ik hem vraag wat
hü nu eigenlijk zelf van „De zonne
bloemen" vindt. Later bij het weg
gaan, na een uur van een bulderend
oratorisch vuurwerk en nadat een
van van de leuningen van zyn stoel
het begeven heeft, drukt Zavatti
ni me nog eens op het hart dat
ik goed moet begrypen dat hy „De
zonnebloemen" vooral niet heeft wil
len afkraken.
Hy kwam op het verhaal door een
krantenberichtje 25 jaar geleden
over een vrouw die haar man ging
zoeken die naar Frankrijk was ver
trokken. Ze vond hem terug met een
Francaise, en schoot hem dood. Na
vele jaren wilde producer Carlo Pon-
ti een film in Mexico maken en Za
vattini liet het verhaal toen in Me
xico spelen: een Mexicaanse gaat
haar man zoeken die naar de Ver-
enidge Staten is gegaan. Ze vindt
hem terug met een andere vrouw,
maar ze presenteert zich dan als de
zuster van haar man. Ook hier is
moord het einde
Als Ponto's belangstelling voor
Mexico vcortydiig zakt, blijft het ver
haal weer liggen. Dan zal het in Bel-
gë spelen en Pc* zal de film beta
len. Zavattini begint opnieuw, na
eerst naar België te zyn gereisd: Ita
liaanse vrouw zoekt man-gastarbei
der etcetera etcetera. Maar dan is
België niet uitheems genoeg en het
zal Zweden worden. Zavattini reist,
met De Sica eerst en later nog eens
alleen, naar Zweden.
Na al deze verspilling van energie aalmoezen te verzamelen), de chris-
bedenkt Ponti zich dat de film naar ten-democratische regeringen waren
het boek „Dr. ZJiwago" zo'n succes tegen de voorstelling van zaken dat
geworden is en hij wil een film in Italië een land van armoede en ar-
Rusland. Zavattini is al bereid. De moedzaaiers was, wat het natuurlyk
gastarbeider wordt soldaat, de vrouw ook was. Nu is er veel verbeterd, be-
een vermeende oorlogsweduwe. Za- kent Zavattini. maar er is nog zo
vattini wil het verhaal laten eindi- ontzettend veel te doen dat de stryd
gen als de vroegere getrouwden el- op hetzelfde punt kan worden voort-
kaar gevonden hebben en Sophia de gezet waar ze indertijd althans in
terugreis aanvaardt. Dan komen an- het openbaar werd afgebroken. Er
dere hulpkrachten opdoemen en Za- zou een filmproduktie mogeiyk moe-
vattini's bemoeienis met het manu- ten zyn van en voor de arbeiders,
script houdt daar op. Met een ge- waarin ze op de hoogte worden gchou-
baar van: „Je kunt ervan zeggen wat den van de ontwikkeling, die hun
je wilt maar dat is dan toch ten- eigen ontwikkeling is Zavattini is
minste zo", voegt Zavattini aan zyn president van een instelling die voor
relaas toe: „Maar het is toch een een dergelyke ontwikkeling yvert
film met positieve sentimenten en ze Wat vond Zavattini de best ge-
is antifascistisch en pacifistisch". slaagde mjo - realist sche film? Hy
I slaat de kleine ai-men ten hemel. En
In vorm hy ontwykt diplomatiek, door de lof
trompet over Roberto Rossellini te
Over zyn geliefd neo-realisme steken, die hy als een der eerste en
Cesare Zavattini: „Ik praat
teveel".
dat aan De Sica werd opgedragen.
Men leert er het een en ander uit
over de werkwyze van De Sica en
ook van Zavattini. die zelf een film
maakte die „I misteri di Roma" heet.
Vele ervaringen die Zavattini op
diept, blyven weliswaar van het j
formaat, dat binnen de lystjes van
zyn minuscule schilderijtjes past, hoe
sympathiek die ook zyn. Toch is het
de ontmoeting met een authentiek,
open en hartstochtelijk mens, die
van zichzelf in zyn dagboeken plot-
selnig opmerkt: „ik praat teveel".
RUDOLPH BAKKER
pratend wat hy al dertig jaar on-
ophoudelyk en met verve doet j
raakt Zavattini in vorm. Zyn stem
buldert door het huis, zyn ronde
grootste neo-realisten beschouwt.
Zavattini's laatste werk is een
klein boekje dat „non libro" heet,
dat is zoiets als „het on-boek". Er is
gladde schedel schiet vooruit, hy balt pen grammofoonplaat by waarop
zijn vuisten terwyl zyn bril op zyn de „maestro" briljant goochelt met
neus zakt. „Ik heb nooit enige be- woorden en woordassociaties op het
gripsverwarring willen laten ont- j thema .ak heb gezien hoe" of „ik heb
staan over de stryd die ik voer", gezien dat". Wat dat betreft, is Za-
roept hy. „Ik schryf, ik praat, ik vattini in zyn muizige, onstelbare,
discussieer, ik laat me interviewen, ik overbruisende. nieuwsgierigheid voor
werk voor een cinema d.e buiten de alles een soort Italiaanse Simon Vin-
kapitalistische en de traditionele kenoog. Het is ook een van de wei-
structuren kan staan. De film moet nige beroemde Italianen by wie Je
onafhankelyk zyn van de economi- na een telefoontje al welkom bent,
sche toestand. Ik wil een gedecentra- en Je met open armen ontvangen
liseerde politieke film. die deel heeft wordt. Want Zavattini is dankbaar
aan de stryd van myn volk". voor al het materiaal, dat zichzelf
Het is bekend hoe het toenmalige aandient. Voor een neo-realist heeft
neo-realisme ten onderging toen de alles waarde, als hy het maar zon-
staat de filmindustrie zodanig de j der opsmuk en tegen zijn ware ach-
duimschroeven aanzette, dat geen i tergrond kan zien.
film meer kon worden gemaakt of de i Wie zelf met de originele Zavattini
staat had er van te voren zyn fiat kennis wil maken, kan terecht by
aan gegeven. Het Vaticaan was te- een in Amerika verschenen vertaling
gen de scènes die de kerk konden van zyn dagboeken: „Sequences
„schaden". (Umberto D die in zyn I from a cinematic life", prentice-
wanhoop vooreen kerk gaat staan oon hall, inc. Engelwood Cliffs, N. J„
ADVERTENTIE
De boekenweek
is voor iedereen.
niet vergeten.-Trico eten
ECHT (GPD) —La Maison
Bories is een film om verliefd op
'orden. Een collega drukte het
directer uit: „Ik ga er van kwy-
Een heel stille, poëtische film
rdevol subtiele beeldgrapjes,
mbenemende overgangen, came-
tastellingen en fraaie lyrische
trasten. Je kunt het register van
adjectieven voor deze nieuwe
van Jacques Doniol-Valcroze
opentrekken en toch maar een
t weergeven van de gaafheid en
ipleetheid van het werkstuk. De
draait nu voor de tweede week
et Utrechtse Studio-theater.
ia Maison des Bories gaat over
uties en verhoudingen, maar ook
tegenstellingen, aantrekkings-
thten en botsingen. Dat alles bin-
is een driehoeksverhouding, die
Belf herhaalt op verschillende ni
ls. Centraal staat de familie Dur-
Julien, hoogleraar in de geolo-
m rationeel-denkende patriarch,
belle, jonge naar poëzie en liefde
'kerende vrouw, twee kinderen,
lent en Lise. In dit gezinnetje
St de jonge Duitse geoloog Carl-
>hane binnen. Hy is de vertaler
Juliens werk, maar staat emo-
tel gezien meer aan de kant van
belle, die hem aanvankelyk als
kind ziet. Gedurende de zomer
ft er een liefdesverhouding, die
het niveau biyft van een zuiver
ftiinele ralatie. Aan het eind van
Jomer neemt Isabelle de beslis-
stuurt Carl-Stéphane. de
Weriyke huisknecht Ludovic en
vrouw Marie-Louise naar huis.
nieuw leven gaat beginnen in
5)s. Een grote liefde biyft achter
U Maison des Bories, dat nu een
tehuis is geworden.
Een simpel verhaal, dat echter
fascinerend is uitgewerkt. Jacques
Doniol-Valcroze, die in 1960 debu
teerde met L'Eau a la Bouche waar
in de liefde begeleid wordt door een
Bach-cantate, heeft Mozart uitgeko
zen om zyn filmpiëzie* te begeleiden;
speciaal in die delen waar muziek
de dialogen vervangt en de beelden
vol nostalgie zijn naar het detail in
de natuur. De mistral in de bomen,
het water van de rivier, de lichamen
van jonge mensen, handen, gezich
ten. bloemen en stenen.
Dat behoort allemaal tot de sub
tiele, breekbare sfeer van deze film,
die in de comediemomenten even
fynzinnig is als by de „ontploffin
gen" van de wetenschapsmens Ju-
lien, die in diezelfde zomer ook zyn
beslissingen moet nemen. Filmpor
selein dat boordevol spanning zit,
Spanning tussen wetenschap en poë
zie. die tot uiting komt in de verhou
dingen Julien-Isabelle. Julien-de kin
deren. Julien-Carl-Stéphane. De ra
tionele ontstaansleer van de geologie
tegenover de emotie van een ontlui
kende liefde. De discipline van Ju
liens huisvaderschap tegenover de
vryheid van de natuur en de vryheid
waar de kinderen naar reiken, ge
symboliseerd in het steeds opduiken
de zweefvliegtuig dat vormtechnisch
als een belangrijk montage-element
dienst doet. Overal byna verborgen
cintrasten en botsingen. Binnen het
gebeuren, maar ook tussen het ge
beuren en de visuele registratie:
hardheid tegenover de strelende
kleurenfotografie van Ghislain Clo-
quet.
GEEN VERNIEUWING
La Maison des Bories is bepaald
geen vernieuwende film. De styi
hangt ergens tussen de Duitse ro
mantiek en het Franse classicisme.
Doniol-Valcroze slaat echter ner
gens door. Een film met een uitzon-
derlyk sterk evenwicht, die in zyn
stilistische kracht en „morele vertel
ling" doet denken aan Ma Nuit Chez
Maud Vffh Eric Rohmer. Jacques
Doniol-Valcroze stelde zelf in een in
terview
„Wat me in het scenario aantrok
is het feit dat de heldin vanuit prin
cipe en plichtsgevoel niet naar bed
gaat met de jonge geoloog, die ge
speeld wordt door de ontdekkin gvan
Der Junge Törless, Matthieu Car
rière. Zonder dat was het gewoon
weer een buitenechteiyke verhou
ding geweest en dat interesseerde
me niet. De vrouw moest klassiek
blyven, maar vooral niet banaal. Te
genwoordig is men bezig de erotiek
te doden door de banaliteit.
Myn film is in zekere zin de veran
dering die optreedt in ieder van ons
by een grote beproeving."
Visueel gezien is La Maison des
Bories een rijke film waarin je de
meest fantastische dingen kunt ont
dekken, zoals het beeld van de
hoogleraar Julien die een geologi
sche uiteenzetting geeft, zo te zien in
'n tête ét tête met zyn Jonge Duitse
collega achter een bureau. Maar dan
verbreedt het beeld zich en krygen
we de volledige situatie: het gebeurt
tydens het diner. Daarmee is in één
camerapositie byna alles verteld
over Julien en zyn plaats in het ge
zin.
La Maison des Bories moet een
ontdekkingsreis zyn voor iedere film
liefhebber. Een superieure camera
voering, een nergens uit balans zyn-
de compositie, prachtige spelregie
van zowel de kinderen als de vol
wassenen waaronder Marie Dubois
als Isabelle haar grote talent beves
tigt. Misschien zullen er mensen zyn
die La Maison des Bories als „ouder
wets" of „puriteins" verwerpen.
Daarom zeg lk met de cineas^
Alexandre Astruc, die in Paris
Match een recensie schreef over La
Maison des Bories: „Het kan me
niets verdommenleve dus de ci
néma de papa
REG TEN ZIJTHOFF
LINKS MARIE DUBOIS als
Isabella, midden Marie-Vero-
nique Maurin als Lise en rechts
Matthieu Carrière als Carl-
Stéphane in La Maison des Bo-
ries; een prachtige film van 1
yjacqut DonkA-Valcroze*
Luxor Er blyven doden
vallen in Luxor. Vorige week
verloren wat schurken het le
ven in de voortreffelyke „De
onderwereld rekent alt yd af" en
deze week helpen „De Bastaard"
en zyn grote broer nog meer
mensen naar de andere wereld.
De Bastaard en zyn broer zyn
allerminst goede vrienden, na
dat het ba by-broertje een flinke
buit heeft weten in te halen
zonder zyn broer te laten delen
in de winst. De strijd, die dan
wordt uitgevochten is bloedig, j
Er komt zelfs een dokter (lid
van de bende» aan te pas om
door een snelle operatie baby-
broertje voor altyd het schie
ten onmogelijk te maken Ver
der in het verhaal twee mooie
vrouwen en een op drank be
luste moeder. Over het verhaal
zullen we niets vertellen. Zon
der de intrige te verraden wil
len we wel zeggen, dat de loca
tie van het verhaal, Mexico,
prachtige opnames heeft opge
leverd. Het slot van de film is
helaas erg simpel. Het lijkt of
er een soort deus ex machina
nodig was om het verhaal aan
een klimax en een einde te
helpen. Men heeft als de film
afgelopen is het gevoel, dat het
verhaal helemaal niet uit is.
Jammer, want voor de rest is
deze (overigens keiharde) film
alleszins de moeite waard. Acht
tienjarigen mogen deze film
gaan zien.
Niet minder dan vyf Leidse
bioscooptheaters prolongeerden
him rolprenten. Voor Trianon
begint dat langzamerhand een
vertrouwd verschynsel te wor
den. want de film „MASH" ging
gisteren de achtste week in. Niet 1
helemaal een verrassing, want
i de film heeft er kwaliteiten voor. Ij
Niet voor niets werd hy in Can- l|
nes onderscheiden en kreeg hy jj
de eervolle omschrijving „bes- jj
1 te anti-oorlogsfilm". Ook in an
dere grote steden waar deze film
al eerder in première ging
draait hy nog.
Lldo Een tweede bestsel
ler is ,DE NON VAN MONZA"
In tegenstelling tot Mash is de
film beslist geen „gezellig avond- jj
je uit". De film is een regel-
rechte aanklacht tegen het kei- jj
harde systeem dat werd gehand
haafd in Italiaanse kloosters
Anne Heywood is de non die het
klooster wil verlaten, maar ten
slotte veroordeeld wordt tot een
eeuwig verblyf in een dichtge
metselde cel waarin het daglicht
niet kan doordringen.
Camera „MET JOUW TAN
DEN IN MIJN NEK" is een
film. die het zeker waard is om
meermalen geprolongeerd te
worden. Dat gebeurt dan ook,
want Polanski's film gaat de
derde week in. De film is een
afwisseling van gruwelyke ta
ferelen met moordende vampiers
en dolle situaties. De vampiers
van Polanski zyn overigens geen
eenvoudige geesten; zy zyn be
hept met menselyke zwakheden.
In Studio is „LA SIRENE
DU MISSISIPPI" aan de
tweede week begonnen. Drie
„groten" van de hedendaagse
filmindustrie hebben hun aan
deel geleverd. Dat zyn in de eers
te plaats twee topacteurs uit de
Franse filmwereld Catherine
Deneuve en Jean-Paul Belmon-
do. De regie is in handen van
de befaamde Francois Truffaut.
Duidelyk is dat Trauffaut zyn
aouvelle-vague-periode al lang
ichter zich heeft. Jean-Paul is
een ryke industrieel op het
eiland Reunion en Catherine een
arm meisje, dat de correspon
dentie - vnending van Jean-Paul
vermoord en haar plaats in
neemt.
Rex Opvallend is, dat nu
ook eens een sex-film het meer
dan een weekje uithoudt in Lei
den. Meestal is het na een week
wel bekeken. Het theater aan de
Haarlemmerstraat zet de verto
ning van „JOSEFINE, EEN
MEISJE VOOR IEDEREEN
voort. Het is nu eens niet een
film die gevuld wordt met lood
zware begeleidende teksten. Dit
maal is het broodnodige stukje
speelsheid ingevoerd. Josefine is
leerlinge van een meisjee-hbs.
waar de gymnastieklessen wor
den gegeven door een schulns-
marcheerder-eerste-klas.
