KABINET GEEN INZET VAN
KOMENDE VERKIEZINGEN
Wie kiest kabinetsformateur:
koningin, kamer of kiezers?
Strengere
bewaking
kazernes
De Jong
kan gaan
Regeringspartijen in algemene beschouwingen:
Record-partij
hasjiesj (36 kg)
op Schiphol
KVP EN WD TEGENOVER PvdA, D'66 EN PPR
WOENSDAG 14 OKTOBER 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG (GPD) De regeringspartijen in de
Tweede Kamer Hebben in grote lijnen waardering voor het
beleid van het kabinet-De Jong, maar willen dat kabinet
tiet tot inzet van de verkiezingen maken. „De blik dient
op de toekomst te worden gericht, zei de anti-revolutio-
taire fractieleider mr. B. W. Biesheuvel gisteren in zijn
ilgemene politieke beschouwing. „Dit kabinet is niet de
personificatie van onze politieke idealen, noch van onze
politieke wil".
Mr. Biesheuvel ziet hernieuwde samenwerking met de VVD
tls reële mogelijkheid, maar dat mag naar zijn mening niet
het gevolg zijn van een soort automatisme, maar moet geschie
den op basis van een nieuw begin. „Nieuwe problemen, nieuwe
entwikkelingen, nieuwe verkiezingsprogramma's met andere
accenten en andere geschilpunten vereisen een nieuwe con
frontatie en evoluatie van standpunten", aldus de AR-fractie-
leider.
Met de woordvoerders van de an
dere regeringspartijen kwam mr.
nÏBiesheuvel tot een positief eindoor-
ai[ deel over het kabinetsbeleid, al con-
«tateerde hü wel een groeiende ver
tedering tussen regering en burgers,
raardoor het kabinet, ondanks het
joede dat het op wetgevend gebied
heeft verricht, in zekere mate in een
fcolement raakt.
De AR-fractieleider noemde de
groeiende samenwerking tussen de
DEN HAAG (ANP) De bewa-
i zi tag bü legerplaatsen is naar aan-
aaf: Hding van de recente sabotage in
teen aanzienlijk versterkt. Luite-
;rw ant-generaal W. van Rijn, chef
ke{ an de generale staf, heeft dit dins-
agavond meegedeeld in een vraag
al esprek met een verslaggever van
'ndi VRO's Televizier. In de loop van
it Jaar zijn bü de strijdmachten op
qji} et gebied van sabotage 75 gevallen
esignaleerd, waarvan de generaal er
mi i lf gevaarlijk achtte voor het leven
ndt m
militairen en burgers.
Hij zei niet eens zo bezorgd te
Ijn voor wat er binnen de strijd-
rachten gebeurt. ,Jk ben meer be-
d auwd voor datgene wat van buiten
33 e strijdkrachten kan komen", aldus
ai e stafchef, die uitvoerig aandacht
Pr rijdde aan de bond van dienstplich-
:,orj igen, vroeger bond van dienstwei-
eraaa-s. De generaal deed een beroep
e Ap het „gezonde verstand" van de
loi| ïederlandse bevolking en van de
241 nilitairen en verzocht dezen stel-
J ng te nemen tegen sabotage,
nlr.
SCHIPHOL (ANP) De Dienst
iiani ^chtvaart van de Rükspolitie op
anSchiphol heeft dezer dagen een re-
»rd-partü hasjiesj van 36 kg in be
ien, la0 genomen. Deze werd aangetrof-
Pt,,, len in twee koffers, die waren ach-
«gelaten in de aankomsthal van de
ifels, lclrthaven- Van de eigenaar ont-
i", «lk spoor.
bi De koffers waren ontdaan van alle
i ibels, die eraan worden bevestigd
kv het transport door de lucht.
Aangenomen wordt dat de trans-
porteur de moed in de schoenen is
Bezonken, toen hü (of zü) zag dat
rui Schiphol douane aan de balies bü
8^ 116 uitgang nauwkeurige inspectie uit-
1b'
Hoewel de politie mededeelt dat zü
p h(* loch de afzender noch de transpor-
'rio'r tur' noc^ de eindbestemming van de
Party hasjiesj kent, heeft zü reden
;eeiu »an te nemen dat de betrokken pas-
|bl te9ier uit Frankfort is gekomen met
e Dij,en lijnvliegtuig van de Lufthansa,
sine Volgens het gerechtelük labora-
krium is de hasjiesj, die inmiddels
k onderzocht, afkomstig uit Nepal,
ngft to tegenstelling tot vorige ontdek-
kingen van hasjiesj transporten
hadden de - afzonders ditmaal geen
'ken gedaan deze partü in de kof-
v.a '«s zonder dubbele bodem te verber-
re,p gen. Beide koffers, waarin geen an
dere voorwerpen wedden aangetrof-
i, Ten .zaten boordevol met het verdo
lf Tende middel.
Met steeds groter regelmaat wor-
L' wn de laatste maanden op Schiphol
J^okkelzendingen hasjiesj aange-
ds 1 "Oflen en in beslag genomen.
reed| '"idzji in VN De vroegere Britse
arp«i *llandenkolonie Fidzji in het zuiden
-eic' h*11 Oceaan, is gisteren
ve hoor de Algemene vergadering toe-
lelaten als 127ste lidstaat van de Ver
•nlgde Naties. Fidzji kreeg zater-
dai onafhankelükheid.
drie christelüke partüen een politiek
feit van niet te onderschatten bete
kenis. Hü sprak de verwachting uit
dat de drie partüen na de verkiezin
gen samen een sterke positie zullen
kunnen verwerven.
Met VVD
Ook de CH-fractieleider Mellema
meende, dat de samenwerking tus
sen de drie christelüke partüen, ook
in een nieuwe regering, niet mee)
weg te denken is. Hü zag goede mo
gelijkheden voor verdere samenwer
king met de VVD, zij het dat en
kele punten in het liberale program
ma de CHU niet erg aanstaan.
Hetzelfde bleek te gelden voor de
KVP. al maakte drs. Schmelzer op
het punt van de zedelükheidswetge-
ving een lichte reference in de rich
ting van mr. Geertsema. Hü wilde
de pornografie niet meer geheel ver
bieden, maar keerde zich wel tegen
opdringerige aanprüzing daarvan
Drs. Schmelzer bleek ook de abortus
op medisch-sociale indicatie moge-
lük te willen maken.
De fractieleider van de PPR drs
Aarden liet weten dat hü alle ver
zoeningspogingen met de PvdA ten
spüt, niet naar de KVP zal terugke
ren. Dat zou een terugkeer beteke
nen naar de voltooid verleden tüd
van de confessioneel-liberale samen
werking op de rooms-rode-coalitie,
combinaties die het volgens hem bü
de komende verkiezingen niet meer
zullen doen en die niet meer op een
parlementaire meerderheid kunnen
rekenen.
Het proces van de politieke her
oriëntatie gaat volgens drs. Aarden
voort. "Wü blüven hier staan om sa
men met anderen een meerderheid
van vooruitstrevenden te bereiken",
zei hü- "Ons beloofde land is een par
tü die deze vooruitstrevenden omvat".
Mr. Biesheuvel bleek in dat alterna
tief niet al te veel te zien en hü vroeg
de fractieleider van de PvdA drs.
Den Uyl waarop deze nu eigenlük
aanstuurt .Kiest de PvdA voor een
stembusakkoord met D'66, PPR en
PSP dan zal dat de weg naar andere
mogelükheden volgens hem blokkeren
en het open karakter van de kabi
netsformatie schaden. Mr. Biesheu
vel zei dat de oppositie als alterna
tieve regeringsmogelükheid heeft ge
faald. Een deel van de politieke ma
laise moet daaraan naar zün mening
worden toegeschreven.
Gezag en orde
Met de oppositie, hadden ook de
woordvoerders van de regeringsfrac
ties veel aandacht voor het vraag
stuk van gezag en orde. dat door de
regering in de troonrede zelf is aan
gekaart. Zü tonen begrip voor de
houding van de regering, al kreeg
het kabinet de waarschuwing de vrü-
heid niet aan te tasten. Drs. Schmel
zer vond dat de verontrusting die uit
tal van acties blükt serieus moet
worden genomen en meende dat er
voldoende ruimte moet zün voor ver
nieuwingen.
"Opportunistisch handelen bü de
ze of gene rel biedt geen uitokmst",
waarschuwde ook mr. Biesheuvel,
die aandrong op een duidelük be
leid. De heer Mellema liet nog eens
duidelük weten dat zün partü voor
pure machtshandhaving, noch voor
een sterke man Is. "Verdraagzaam
heid Is voor de CHU een belangrüke
zaak", zei hü-
De liberale fractieleider mr. Geert
sema ging vooral in op het apparaat
dat het gezag moet handhaven, de
politie. Hü bleek niets te voelen voor
een speciale oproerpolitie, zoals zün
partügenoot Van Riel heeft voorge
steld, maar meende dat de Kon in-
kbjke Marechaussee beter zou moe
ten worden uitgerust voor haar bü-
standstaak.
Ook de opleiding van de politie
zal volgens hem aan de nieuwe om
standigheden moeten worden aange-
I past. Mr. Geertsema kreeg hierbü
I de steun van de heer Mellema, die
het gehele politieapparaat beter op-
gebouwd wil zien. De heer Mellema
pleitte met name voor betere en
duidelijker integratie van gemeente
politie en rükspolitie.
J De communist Marcus Bakker
I waarschuwde voor het "levensge-
i vaarlüke gebulder" van sommige
i ministers. Hü wees elk verband met
I arbeidersactie voor meer loon af
j omdat die volgens hem ordelük en
j binnen de wet zün verlopen. De heer
I Bakker waarschuwde de regering
dat op deze wüze het voorportaal
van het fascisme wordt - etreden.
De CPN, die volgens hem steeds
meer politiek gewicht krügt, is be
reid een alternatieve politiek te steu
nen
Drs. Wiebenga (fractieleider van
de PSP), onderstreepte de noodzaak
te komen tot een radicale democra
tisering van de samenleving hetgeen
volgens hem wil zeggen dat de be
staande autoritaire verhoudingen in
het bedrijfsleven en onderwy's wor
den vervangen door een democra
tisch verantwoorde vormgeving Eer
bied .voor de democratie mag vol
gens hem niet gelük worden gesteld
met absoluut gesteld legalisme, om
dat soms de wet de autoritaire ver
houding dient.
Bezorgdheid
Ook bü de regeringspartüen be
stond bezorgdheid over de steeds
toenemende inflatie. De heer Geert
sema (VVD) was van oordeel dat
komend jaar op het loonfront afge
remd zal moeten worden. Of dat
moet door het instellen van een loon-
pauze dan wel door "wüze zelfbe
perking van het bedrijfsleven" liet
hü in het midden. Hü meent overi
gens, dat de regering de noodzake-
lüke offers voor het komend jaar
aardig heeft gespreid.
Begrip en een beperkte lof was er
bü de CHU voor de plannen van de
regering voor het Invoeren van de
zogenaamde wiebeltax, waardoor
het mogelük zal zün zeer snel in te
grüpen als er een verhitting in de
j economie optreedt. Over een eventu
ele afkondiging van een loonpauze
wil de heer Mellema graag het ad
vies van de Sociaal-Economische
Raad horen. De heer Biesheuvel
sprak in dit verband zelfs van een
verstandige prodedure.
De communist Bakker daarentegen
vond het geen stül de loontrekkers
te laten opdraaien voor een verande
ring in de conjunctuur. De oorzaak
van de stakingen noemde hy dat
loonsverhogingen door prüsstügingen
De Tweede Kamer is gisteren
begonnen met de algemene be
schouwingen. Achter de rege
ringstafel v.l.n.r. de minsters Den
ToomRoolvvnk, Nelissen, Witte-
veen, De JongBakker, Polak,
Beernink en Udink.
teniet worden gedaan, terwül de on
dernemingswinsten stügen.
Vooral de vier regeringspartüen
zy'n echter van oordeel dat ook het
programma voor het komende Jaar
de moellükheden in het midden- en
kleinbedrüf en bü de landbouw eer
der vergroot dan verkleint. Juist de
ze groepen krügen, aldus de heer
Biesheuvel, de volle laag van de in
flatie te verwerken. De heer Schmel
zer noemde deze groepen de peilers
van de samenleving.
Woningbouw
Wat de woningbouw betreft toon
den de regeringspartüen zich tevre
den met het beleid dat gericht is op
2.000 woningen meer in het komen
de Jaar. Toch bestaan er vraagte
kens met name ten aanzien van de
financiering en het tüdig beschik
baar zün van bouwrijpe grond. De
heer Den Uyl was allerminst tevre
den. Hü zag een duidelük falen van
het beleid van het hele kabinet op
dit punt en kondigde aan in een mo
tie de uitspraak daarover van de ka
mer te zullen vragen.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG <GPD) In de Tweede Kamer zijn gis
teren bij de algemene beschouwingen twee verschil
lende meningen naar voren gekomen over de procedure
rond do benoeming van de toekomstige kabinetsforma
teur. Aan de ene zijde bleken de heren Schmelzer
(KVP) en Geertsema (VVD) het er over eens te zijn
dat de Tweede Kamer eigenlük de kabinetsformateur
zou moeten kiezen, terwijl aan de andere kant de
heren Den Uyl (PvdA) en Van Mierlo (D*66) een inia-
tiefvoorstel van de PvdA, D'66 en PPR aankondigden.
Daarin wordt voorgesteld de kabinetsformateur recht
streeks te laten kiezen door de kiezers. De kandidaat
moet dan wel tenminste 50 procent van de stemmen
op zich hebben veroverd. By dit voorstel wordt tevens
gevoegd een voorstel tot invoering van een districten
stelsel-
Omdat dit grondwetswijzigingen zijn, is hiervoor een
meerderheid van tweederde van de Kamer nodig.
Door de naar voren gekomen overeenstemming tussen
de VVD en de KVP is het thans duidelijk geworden
dat de voorstellen van de oppositie niet die vereiste
meerderheid zullen halen.
Drs. Schmelzer dacht aan de mogelijkheid, zo zei hij
door een openbare beraadslaging te onderzoeken of door
de nieuw gekozen Tweede Kamer een aanbeveling kan
worden opgesteld voor de aanwijzing van een formateur
of informateur. Mr. Geertsema vond het aanwyzen van
een formateur geen probleem wanneer voor de verkie
zingen de partijen die een stembusakkoord hadden
gesloten, een regeringsmeerderheid hebben bereikt.
Bij de bespreking over een akkoord zal zeker ook de
figuur van de komende kabinetsformateur zijn betrokr
ken, zo voorspelde hij. Maar wanneer er niet tevoren
een regeringsmeerderheid is bereikt, dan zal volgens
hem de Kamer een uitspraak moeten kunnen doen.
Drs. Schmelzer wees er bovendien op dat veel van
de adviseurs, die de koningin thans raadpleegt in de
formatieperiode, toch al kamerleden zijn. De KVP vindt
in elk geval dat de adviezen van deze adviseurs niet
meer geheim zouden moeten zijn. De bezwaren van
freule Wttewaall van Stoetwegen (CHU), die bij in
terruptie opmerkte dat dan het koninklijk voorrecht
om zelf de kabinetsformateur te benoemen wordt
aangetast, deelde de heer Schmelzer niet.
Hij meende dat door openbaarheid van discussies die
tot een voordracht aan de koninglng kunnen leiden,
dat recht niet wordt aangetast. Mr. Geertsema voegde
er later nog aan toe dat aan dit recht toch al zeer
duidelijke bezwaren kleven, daar de koningin on
schendbaar is en de ministers verantwoordelijk zijn,
zodat dus niemand verantwoordelijk gesteld kan
worden voor de keuze van de koningin temeer daar
de ministers alleen maar de lopende zaken afhandelen
Teruggenomen
Aanvankelijk had de heer Schmelzer hierover via
een motie een uitspraak van de Kamer willen vragen
maar mede door de bezwaren van Freule Wttewaall en
minister Luns zag hij daar gisteren toch vanaf, zo
werd ons door ingewijden meegedeeld. Ook zijn rede
zou hij op dit punt wat hebben afgezwakt.
De freule zei ons desgevraagd dat ze inderdaad ver
ontwaardigd was over de plannen van de heer Schmel
zer, omdat daarmee de andere partijen voor een plot
seling te nemen beslissing werden geplaatst, terwül
juist over deze zaak volgens haar wat langer nage
dacht zou moeten worden.
Freule Wttewaall verklaarde, dat zij door het wat
meer genuanceerde betoog van mr. Geertsema nu niet
onmiddellijk meer kon zeggen dat ze er helemaal niet
voor voelt om de koningin het voorrecht van het aan
wijzen van een kabinetsformateur te ontnemen. „Over
de bezwaren die de heer Geertsema over dit voorne
men naar voren heeft gebracht, moet zeker nog zakelijk
worden nagedacht". Volgens haar zou de fractie van
de CHU op dit moment nog verdeeld denken over het
kiezen van een formateur door de Kamer.
Openheid
Vrijwel alle sprekers zowel van de regeringsfrac
ties als van de oppositie kozen gisteren duidelijk
de zijde van de commissie-Biesheuvel over de openheid
van het bestuur en niet die van de regering. De heer
Biesheuvel zelf zei het te betreuren dat de regering te
veel het advies hierover van de Raad van State had
gevolgd inplaats van het rapport-Biesheuvel. De Raad
van State, zo zei hij, gaat uit van het handhaven van
bestaande instituten.
„De raad denkt institutioneel en heeft daardoor een
andere kijk op de maatschappelijke ontwikkeling. De
commissie daarentegen heeft vooral functioneel ge
dacht. Zij heeft zich afgevraagd waaraan de samenle
ving behoefte heeft. De samenleving is er niet voor
de instituties en ten behoefte van een ongerepte hand
having van staatsrechtelijke verworvenheden".
De heer Biesheuvel zei met nadruk blij te zijn met
de opvatting van zijn KVP-collega Schmelzer en dat
deze zijn standpunt deelt. Hij had opgemerkt dat er
openheid moet zijn met geheimhouding en niet anders
om, ofschoon de heer Schmelzer zelf in werkelijkheid
niet zo nadrukkelijk de zijde van de heer Biesheuvel
had gekozen.
Op de nota van de regering werd overigens niet uit
gebreid ingegaan, omdat mede op verzoek van drs.
Den Uyl deze nota nog eens apart io de Kamer zou
worden behandeld.
(Van onze parlementaire
redactie)
DEN HAAG (GPD) De Twee
de Kamer heeft het de regering-
De Jong in het jaarlijkse politieke
debat over het kabinetsbeleid niet
erg lastig gemaakt. Niemand had
er behoefte aan zo kort voor de
verkiezingen het hoofd van De
Jong en Witte veen te eisen, ook
de oppositie niet.
Men greep de gelegenheid aan
voor een oordeel over 3y2 jaar re
geringsoptreden en loste daarmee
het startschot voor de verkie
zingsstrijd, die de komende
maanden de politieke verhoudin
gen zal beheersen.
Wat de oppositie betreft was
dat oordeel niet mals. Den Uyl
hield een fel requisitoir over het
onvermogen van dit kabinet om
de machtsverhoudingen en de
heersende apathie te doorbreken
en de vernieuwingen, die gaande
zijn in de bestaande rechtsorde in
te passen. Maar ook de steun die
de regeringspartijen het kabinet
boden, bleek maar van betrekke
lijke waarde.
Premier De Jong kreeg te ho
ren dat zijn ploeg iiiet onverdien
stelijk het regeringsprogramma
heeft uitgevoerd, maar toch riiet
de personificatie kan zijn van de
politieke idealen, die de rege
ringspartüen op dit ogenblik
koesteren. Het kabinet kan daar
om ook geen inzet van de verkie
zingen zijn. Met andere woorden!
De Jong heeft zijn taak volbracht.
Hij wordt bedankt en kan straks
gaan.
Veel politiek vuurwerk is er
gisteren niet afgestoken. De be
stedingsbeperking, die de regering
heeft aangekondigd, riep bij de
regeringspartijen geen ernstig
verzet op, al moeten de financiële
specialisten vandaag hun oordeel
over het conjunctuurprogramma
en de rijksbegroting nog geven.
Wel haakte de Kamer uitvoerig in
op het vraagstuk van gezag en
orde, dat de regering zelf in de
troonrede heeft aangekaart. De
linkse oppositie hield het kabinet
voor, zelf met ongenuanceerde
uitspraken de tegenstellingen in
de samenleving te hebben ver
groot. Maar PvdA en D'66 zaten
daarbij duidelijk in de maag met
het sabotagegeval in Assen, dat
de haviken in het kabinet zo op
vallend in de kaart speelt. Den
Uyl toonde daarover dan ook zijn
reserves en eiste een grondig on
derzoek.
Maar ook uit de regeringsban-
ken klonk enige drevel op over
de politieke uitstapjes die leden
van de regering als Udink ea
Haex zich tegen de afspraken IA
op dit gebied hebben veroorloofd»
Biesheuvel waarschuwde de re*
gering voor de harde lijn en hield
haar voor het verschil tussen pro
test en rel goed in de gaten te
houden en oog te hebben voor de
dynamiek en de ontwikkelingen
van deze tijd. De regering zal op
dit terrein dus wat moeten in
binden.
Ook in de partij-politieke ver
houdingen brachten de beschou
wingen geen nieuwe openingen.
Aaiden bleek niets te voelen voor
een terugkeer van zijn club naar
de KVP, al lokten de vleespotten
van weleer ook nog zo hard, zoals
hij zei. Toch zou die terugkeer
nodig zijn als KVP en PvdA weer
tot elkaar zouden komen, tenzij
de PPR als politieke sectie wil
blijven voortbestaan.
Aarden gelooft nog in de moge
lijkheid van een progressieve con
centratie die de meerderheid ach
ter zich weet te krijgen. Dat is
iets dat Van Mierlo, getuige zijn
pogingen tot verzoening van KVP
en PvdA al niet meer ziet. Zijn
poging lijkt overigens tot misluk
ken gedoemd als men moet af
gaan op het gejoel waarmee een
aantal KVP-ers de uitnodiging
van Den Uyl ontving om niet te
lang met hun keuze van de PvdA
meer te wachten.
Van Mierjo kwam gisteren toch
al weinig aan zijn trekken. Het
initiatief wetje tot invoering van
een twaalf - districten - stelsel en
tot rechtstreekse verkiezing van
de kabinetsformateur waarover
mede dank zij compromissen van
zijn kant overeenstemming kon
worden bereikt met PvdA en PPR,
is al bij voorbaat kansloos ge
bleken.
De christelijke partijen durven
voor een dergelijke zaak hun re
latie met de VVD niet op het
spel te zetten. Zij gaan dan ook
niet verder dan de verkiezing van
de kabinetsformateur door de
Tweede Kamer, iets dat ook de
VVD in haar programma heeft
staan.
Ook op het punt van de zede
lijkheidswetgeving, die de VVD zo
graag wil liberaliseren, traden de
regeringspartijen de liberalen gis
teren nogal welwillend tegemoet.
Nu is Schmelzer natuurlijk niet
Veringa en Mellema niet Udink.
De blik kan nog altijd op de
PvdA worden gericht, maar erg
waarschijnlijk lijkt dat na giste
ren niet meer. Geertsema kan
zich dan ook nog steeds veroor
loven de christelijke regerings
partners zo nu en dan duidelijk
tot de orde te roepen.
R. W. HEIDINOA
