erste vrouwelijke districts-
stuurder bij de vakbeweging
.iron von Munchhausen
oor de Nederlandse tv
De caprice van het tragisch bewustzijn
123-jarige mevrouw Van der Heem-Wagemakers
J
VOOR OVER
EN VAN
w
ttel-
VROUWEN
LITERAIRE KRONIEK
VAN CLARA EGGINK
10 OKTOBER 1B7#
LEIDSm DAGBLAD
PAGINA 19
Ruim een maand geleden
kreeg het NW in Rotterdam
zijn eerste vrouwelijke dis
trictbestuurder. Het was een
jonge gehuwde vrouw, Dilia
van der Heem-Wagemakers
(zie fotoiMet haar hadden
wij een gesprek.
!)AM (GPD) In onze maatschappij, waarin de
lancipeerd heet te zijn, valt het op als een vrouw
e terecht is gekomen die door de jaren heen altijd
3 is bezet. Daarom zijn we gaan praten met me-
van der Heem-Wagemakers (23), een pittige
(inds ruim een maand de eerste vrouwelijke dis
der van de vakbeweging is.
ouw die van aanpak-
blykt al als ik haar
in Rotterdam bin-
ail^ afgesproken tijd het
- de trap zie komen
en loodzware schrijf-
fa van de vakbeweging
fniet nieuw. Als voor-
&sse van NKV-voorzit-
jen adjunct-secretaris
en hoger perso-
,die van nabij meege-
aairstap van NKV naar
laar zodoende slechts
grote overgang ge-
in tegenstelling tot
het NKV ,nu bij
meer zichtbare eigen
kheid draagt-
ijkheden heeft de over
stap van de ene naar de andere vak
bond haar niet opgeleverd. Zij heeft
die niet als een principiële over
gang ervaren omdat ze. zoals ze zegt
„met bepaalde ideeën, zowel in het
NKV als nu in het NW uit de voe
ten kan". Met deze mentaliteit zou
ze echter niet in het CNV thuisvoel-
len. Wat haar het meest in het NW
aanspreekt, is de hardere mentali
teit.
Eén van haar ideeën is, dat het
in de huidige verhoudingen noodza
kelijk is. dat er een „stevige werk-
nemersclub" komt te staan tegenover
de „kracht van de ondernemingen",
wil er iets van het hooggeprezen wel
zijn voor de mensen terechtkomen.
Na een korte overpeinzing vervolgt
ze: „Een organisatie tegen de ten-
dens de economische groei steeds
steeds voorop te stellen". De vakbe
weging, zo zegt ze later, heeft de
werkgelegenheid al iets laten zakken
ten gunste van het onderwijs.
Het steekt haar-dat vooral in Rot
terdam de economie altyd voorop
6taat en dat té weinig informatie
wordt gegeven over het leefmilieu;
over het leven, wonen en werken.
„Hoeveel mensen weten hoe gevaar
lijk het is in Hoogvliet te wonen? De
overheid zegt wel dat ze genoeg in
formatie leeft, maar naar mijn me
ning wordt jammer genoeg niet vol
doende geprobeerd die informa
tie echt over te brengen. De werke
lijkheid is bepaald anders dan wat
vaak wordt beweerd, dat Rotterdam
mers mensen zijn, die niets meer zou
den willen dan een aardig loon en
een autootje en die zich verder voor
niets behalve voetbal, zouden inte
resseren".
Democratisering
Welke andere wensen hebt u
nog?
„Jabelangrijk vind ik ook de
democratisering. Iemand heeft eens
gezegd dat. zolang vader of moeder
op het werk nog niets te zeggen heb-
ai
krlt!"
"'V
id 9 oktober werd de tv-serie „Baron von Miinch-
de KRO voor het eerst op het scherm gebracht. Is er
[ntischer figuur denkbaar, die zó tot de verbeelding
zó bekend is bij iedereen van Timboektoe tot de
.ls de Baron von Münchhausen? Was hij een fictieve
wordt dit vaak gedacht. Hij heeft wel degelijk be
veel fantasie om hem heen geweven.
3,91
Freiherr) Karl
(nymus von Münch-
Bn 11 mei 1720 tot 22
joofdzakelyk op zyn
rerder bij Hannover,
een geslacht dat
eeuw in Saksen
hij al van zijn
1de hij geen rustig
ijonker leiden, maar
in Russische krijgs-
i de Turken te vech-
fer levend afbracht,
kter keerde hij naar
iterug. Hij had er ge
lid open hof voor zijn
Ie hij zijn ongeloof lij-
ie hij in de oorlog, op
i zou hebben beleefd,
(beurde dan 's avonds
diner, wanneer onder
wijn het „tabakscol-
en de lange pijpen
ten.
Y lat deze fictieve
roter en groter be-
rven en zo kwam de
boekhandelaar en
itoph Friedrich Nico-
ijn „Vademecum für
1781 deze verhalen
aan
I no ti
mei!
aar,
n,d
kte.
ng
gil (denkt u. er bestond
luteurswet! kwam
yg en archeoloog Ru-
>e, die wegens dief-
tenkabinet te Kassei,
de benen had geno-
uit met „Baron
Narrative of his
reis and Campains in
ondertitel „Gulliver
't oog gericht op
stuvinisme. Dit werk
uit om de lui in Kas-
poor te zetten!
div cke was, dat er van
mh* «Mie weer een
ling in 1788 ver-
spe's oorspronkelijke
ïaduw stelde!
..Münchhausen" zijn
erf01
ederlandse ver
pas in 1859, dus 78
Vademecum," van de
eekjs Cornelius „tot ver
oud." Alzo nu
geleden, een boekje
zou zeggen een „mi-
'Vi bij 12 cm.
n afofdstuk vertelt al da-
vr ij heer Von Münch-
ird verloor en weer-
door eenen wolf
„Ik begon mijn
ICEmd midden in den
ld, dat, als paard en
n. de beste manier
Want men heeft het
noch met den eenen
e eefden postmeester
honneur te krijgen,
i dorstigen postillon
1 gesleept te worden.
I een stikdonkere nacht
DM ergens was een dorp
i te zien. Het geheele
de sneeuw en ik bond
i een soort van spit-
die boven de sneeuw
terheid nam ik mijne
te den arm, legde my
mijn paard af in de
zóo vast in, dat mij
weder open gingen,
leider lichte dag was.
iter mijne verbazing,
P*. dat ik midden in
iS Ofat kerkhof lag! Mijn
paard was in het begin nergens te
zien; eindelijk hoorde ik het ergens
boven mij. Toen ik nu in de hoogte
zag, werd ik gewaar, dat het aan het
windvaantje van den kerktoren ge
bonden was en zoo naar beneden
hing. Nu begreep ik meteen, hoe het
er mee gesteld was. Het dorp was
namelijk gedurende den nacht ge
heel en al toegesneeuwd geweest, het
weder was eensklaps omgeslagen; ik
was in den slaap hoe langer zoo
meer, naarmate de sneeuw gesmol
ten was. zeer zacht gedaald en wat
ik in den donker voor een boomstam
gehouden had, die boven de sneeuw
uitstak en waaraan ik myn paard
vastgebonden had, dat was of het
kruis of de weerhaan van den kerk
toren geweest. Zonder mij lang te
bedenken, nam ik een myner pisto
len. schoot naar den halster, kwam
gelukkig op deze wijze weder aan
mijn paard en vervolgde mijne reis."
Zo gaat hij verder naai- Rusland,
na zijn paard voor een slee te heb
ben gespannen doch „te midden van
een vreeselyk bosch ontmoette ik
eenen ontzettenden wolf. die achter
mij aankwam, doch hij bekommerde
zich niet om mijn gering persoontjen,
maar sprong over mij heen, viel
woedend op het paard aan. en ver
slond in eens het geheele achterste
gehele wereld bekende schrijver
Erich Kastner) aan wiens anti-nazi
gezindheid niemand twijfelde en
wiens boeken door de Hitler-benden
vóórdien nog wel in het openbaar
waren verbrand! Bovendien was
Hans Albers. de hoofdrolspeler, ook
een felle anti-nazi!
Maar alles goed-en-wel: vanwege
de miljoenen-deviezen die deze film
internationaal binnen bracht, tsja
daarvoor ging zelfs Göbbels door de
knieën, zo u ziet!
Doch ook van recenter datum in
1967 werd een Tsjechische tv-
speelfilm van Karl Zeman uitge
bracht. waarin Milos Kopecky en
Jane Brechova de hoofdrollen ver
tolkten. Déze film ging op 17 augus
tus 1969 in première bij de Duitse tv,
over Duitsland I.
Men ziet dus, dat evenals van de
legendarische Henri de la Gardère
van Baron von Münchhausen gezegd
kan worden: „hij lééft, hy is niet
«jood!"
Want zolang de wereld bestaat zal
door ètlle generaties von Münchhau
sen verteld, gespeeld en gefilmd wor
den!
DOLF SCHNAAR
ben, het met de democratie voor de
kinderen thuis niet zo best kan zyn.
Met deze stelling ben ik het roe
rend eens. want de ouders kunnen in
zo'n situatie niet begrijpen dat kin
deren iets te zeggen willen hebben.
Het belangrijkste stuk van het le
ven van de mens ligt in zijn arbeids
taken. Het werk drukt een zo sterke
stempel op iemand, dat het ook de
andere tweemaal acht uur door
dringt. Zolang arbeid nog wordt er
varen als dwang om een inkomen te
verwerven, dan blijft dat sterk in
tegenspraak met vrye tijd, waarin
men zichzelf waar kan maken".
En verder?
„Ik zou graag een beter communi
catie binnen de vakbeweging villen
zien. Daarmee zouden we bereiken
dat er enerzijds meer contacten ont
staan en anderzijds voorkomen
worden dat men uit elkaar groeit.
Het is zo'n grote en complexe orga
nisatie. dat de communicatie moei
lijk zit, waardoor té veel goede
Ideeën tussen wal een schip vallen.
Met dit contact bedoel ik overigens
niet alleen de communicatie tussen
de bonden onderling, maar ook en
vooral het contact met de aangeslo
ten leden. Nu komt het voor dat de
vakbeweging compromissen sluit, ter
wijl niet precies bekend is wat er on
der de mensen aan denkbeelden
leef"
Dat wordt de vakbeweging nog
al eens verweten.
„Dat is een gemakkelijk verwijt;
dat kun je iedereen in de schoenen
schuiven. Alle groepen hebben zich
tot dusver geconformeerd. Maar nu
is de hele maatschappijstructuur
weer in discussie. Het is daarom
zaak dat we onderhand gaan praten
over de vraag welke maatschappij
we moeten krijgen en waar we heen
gaan; naar meer welvaart of beter
welzyn".
En daarvoor die „stevige club?"
„Ja. om een sterkere vuist te ma
ken. In het verleden was er wel
plaats voor algemene en confessio
nele bonden, maar ik heb het ge
vóel dat verschillen in levensbeschou
wing in dit opzicht niet zo belang
rijk meer zyn. Het is niet alleen
meer een confessioneel verschil,
maar ook een generatie-verschil. De
ouderen hechten in het algemeen
nog waarde aan bijvoorbeeld de
christelijke groet of een bijbeltekst
by de opening van een vergadering,
maar de jongeren veelal toch niet
meer.
Het verschil tussen de vakcentra
les wordt overigens niet alleen door
al-dan-geen confessie bepaald, maar
j ook door de regio's die het sterkst
in de vakcentrales zijn vertegen
woordigd. De mentaliteit van een zui
derling verschilt bijvoorbeeld sterk by
die van een westerling":
Hoe zijn de reacties geweest
op uw benoeming?
„Die waren uiteenlopend. Er werd
door sommigen wel even met de ogen
geknipperd, maar dan kwam de reac
tie van: waarom ook niet. Je
zelf waar maken ligt voor een man
en een vrouw gelyk. al besef ik dat
lk een stuk natuurlijk gezag mis,
omdat ik nog jong en geen man ben.
Wat me irriteert is. dat vaak wordt
gevraagd hoe ik mijn werk als ge
trouwde vrouw kan doen. Tussen
haakjes, mijn man staat er helemaal
•achter en ik mag wel zeggen dat hy
erg enthousiast is. Maar om mijn
antwoord af te maken, wel wordt ge
vraagd hoe je je werk als getrouwde
«touw doet. maar niemand breekt
zich ooit het hoofd over de vraag
hoe je, je soms onregelmatig, werk
als getrouwde man doet. Dit komt
voort uit een bepaald patroon, dat
je ook nog vaak ziet, bijvoorbeeld
een jongen mag niet met de pop spe
len en een meisje mag niet timme
ren".
Milos Kopeck als Baron von
Münchhausen.
gedeelte van het arme dier, het
welk van schrik en pijn slechts des
te sneller liep. De wolf vrat zich al
meer en meer in het paard. Te nau
wer nood echter, had hij zich er zoo
knap ingevoegd, of ik nam mijn kans
waar. en ranselde hem geducht met
mijn zweep op de huid. Zulk een on
verwachte aanval in dit foudraal
deed hem niet weinig schrikken; hy
ging met alle magt voor uit; het lijk
van het paard viel op den grond, en
ziet! in zyne plaats steekt myn wolf
in het span. Ik begon er nu duchtig
op te ranselen en wij kwamen in vol
len galop, gezond en wel te St. Pe
tersburg aan. geheel tegen ons bei
der verwachting en tot niet geringe
verbazing van alle toeschouwers."
Begrijpelijk dat de filmindustrie
zich „als eenen ontzettenden wolf"
wierp op deze alom befaamde fi
guur!
De populaire meester van de tv-
„oude draaidoos" S i m on van
Collum deelde voor dit arti
kel uit zijn filmarchief mee: „In
1943 speelde Hans Albers de o ude-
ren onder ons zullen zich hem nog
heel goed herinneren de hoofdrol
in de jubileumfilm van de Ufa (25
jaar Ufa) Baron von Münchhausen,
onder regie van Josef von Baky. Een
filmproduktie waarbij Josef Göbbels
een oogje dicht deed. wat betreft de
regisseur, spelers en draaiboekschrij
ver «niemand minder dan de over de
PIERRE H DUBOIS
Zomeravond in een kleine stad.
Uitg.: Nijgh en Van Ditmar.
Den Haag.
..En tenslotte en vooral om
dat wat iedere werkelyke
schrijver uit wil drukken datge
ne in hem is wat niet ge
zegd kan w or den en toch
allen de moeite van beschrij
ven waard is."
Dit heeft Pierre Dubois ge
schreven in zyn toelichting tot
zyn essaybundel „Het geheim
van Antaios." Dat is voor hem
zonder twijfel een diepe waar
heid, mogelijk de diepste en
houdt ten nauwste verband met
wat hy „het tragisch bewust
zijn" noemt. De waarheid ech
ter van de essayist Dubois:
want in <üt boek zegt de ro
manschrijver en misschien wel
als antwoord op dat „wat niet
gezegd kan worden": ..Men
jaagt iets na dat pas bestaat op
het ogenblik waarop men het
najaagt, dat in het najagen zelf
bestaat. Ik ben de spin. die de
draad afscheidt welke hem ver
der draagt." Er moge dan iets
zijn dat niet gezegd kan
worden, er is iets dat gedaan
kan worden in de richting van
het onzegbare; dat is de draad
van de spin die Dubois zegt te
zijn.
Dit spinnen van de draad op
weg naar het onzegbare is het
geen waar Dubois altyd mee
bezig is en wat volgens zijn op
vatting ook het werk van de
schrijver moet zijn. In wezen is
dit spinnen van zyn roman
vorm en inhoud tegelijk. Want
„hy zou een roman willen
schrijven, waarin zyn onder
werp voortdurend wordt gerela
tiveerd en ook zelf geobjecti
veerd door een doorlopende on
dervraging van zichzelf over wat
hy bezig is te doen." Een door
lopende ondervraging van zich
zelf over wat hy bezig is te
doen is het te verwonderen
dat een auteur die zich voor
een dergelijke opgave plaatst
Brazilië ontdekte Duitse oor
logsmisdadiger. Cascol is een
schrijver, die zich heeft terug
getrokken om zijn boek te
schrijven. Merkwaardig is dat
we deze Cascol. althans iemand
die dezelfde naam draagt, ont
moet hebben in een vroegere
roman van Dubois en wel in
„De ontmoeting." In dit boek
echter was Cascol tevens „ik,"
schrijver en ervarend mens te-
Sophia dc bezetenen
..Sophia de bezetene" noemt Ma
rie France de Italiaanse filmster
Sophia Loren omdat ze alles wat ze
bezit (carrière, huwelijksgeluk, moe
derschap) met wilskracht en grote
moed heeft bevochten. Sinds haar
jeugdjaren, gemarkeerd door oorlog,
bombardementen en honger, vocht
ze zich een weg door achtereenvol
gens het milieu van de schoonheids
concoursen en de fotowe<istrijden en
het stadium waarin ze de weelderig-
gebouwde vamp in middelmatige
films speelde. Ze leerde op eigen
krachten Engels, Frans en Spaans,
ontwikkelde een zekere smaak voor
goede schilderijen, muziek en lite
ratuur, maakte zevenenveertig films
en werd met een Oscar onderschei
den. Intussen veranderde ze haar
oorspronkelijke achternaam Scicolo-
ne in Lazzaro, vervolgens in Loren
en uiteindelijk in die van echtgenoot
PontL Ze leeft, zegt ze, volgens een
heel eenvoudige formule. „Ik leid
het leven van een vrouw, niet dat
van een ster. Ik geloof in simpele
dingen omdat het echte leven door
die «iingen wordt bespeeld". Ze
zoekt graag „het moeilyke" op, om
dat dingen die geen enkele inspan
ning kosten, haar vervelen. Voor de
rest is Sophia vóór alles nog steeds
de trotse moeder van zoontje Cipi
(twintig maanden) die al woordjes
in drie talen verstaat en in zijn kin
derkamertje een enorme uitstalkast
vol cadeautjes heeft die hij bij zijn
geboorte kreeg. Er zijn bekers en
bordjes by van massief goud, iko-
nen uit Rusland, poppen uit Austra
lië en een ingelijste felicitatiebrief
van president Nixon. Cipi heeft in
tussen ook zijn filmdebuut gemaakt
in een van mama's nieuwste films.
En wie moeder Sophia nog altijd ge
weldig sexy vindt, moet wel weten
dat ze dit over sex zegt: „Ik geloof
niet dat men met sex moet spelen.
Sex is als het geloof: de mensen
praten er teveel over, in plaats van
het te beleven".
Laarzen
Voor midi-draagsters dit laarzen-
I nieuws: bekende Franse ontwerpers
i hebben bij hun midi-kleding laarzen
i laten maken in jaguar-dessing in
twee-kleurige leersoorten en in gril
lig gestreepte bontpatroontjes. Bont-
I randen langs bovenkant en sluiting
van de laarzen zijn ook al gesigna-
leerd.
Courrèges en maxi
Modeontwerper André Courrèges
geloQft niet dat „de lange mode" een
lang leven zal hebben. Tegen Elle zei
hij dat dit seizoen, in afwachting van
iets beters, alleen maar heeft willen
bewijzen dat men ook lange kleren
met moderne allure kan maken. Voor
de 47-jarlge Courrèges betekent de
overwinning van de lange mode wei
nig minder dan een persoonlijke
nederlaag. „Als ik met de roltrappen
omhoog ga in de Galeries Lafayette
en op elke etage de waarschuwing zie
„pas op uw maxim an tel" en dat in
een tijdperk waarin de vrouw bijzon
der dynamisch en vrij is, dan geloof
ik niet dat de lange mode de ideale
oplossing voor haar problemen is".
ADVERTENTIE
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
'gpraz-o
BREESTRAATKea-112 LEIDEN
er toe komt niets onbeproefd te
laten en zyn lezers een roman
voorzet die als een vlecht uit
drie strengen bestaat die ten
slotte weer tot een bosje ik
houd het beeld van de vlecht
even aan bij elkaar gebun
deld worden. Gaat men na wie
de drie hechtpunten zyn van de
drie strengen, dan ontmoet men
drie figuren, drie opsplitsingen.
Daar is ten eerste Hugo. Met
hem begint het boek als hij te
zamen met vele anderen een
bezoek brengt aan een kasteel
aan de Loire. In het tweede
hoofdstuk komt men te staan
tegenover „ik," die spreekt
over zyn geboorte en zyn aller
eerste jeugdervaringen. Ten
derde ontmoet men iemand die
Cascol heet. HU zit in een ka
mer van zyn gehuurde appar
tement met de ochtendbladen,
waarin hij leest over een in
gelijk. De splitsing tussen Cas
col en „ik" zoals Dubois die in
„Een zomeravond" gemaakt
heeft, wyst m.i. niet zozeer op
ïen werkelijke persoonssplitsing
ils wel op een poging om de
Cascol-in-zich de plaats te ge
ven apart van „ik." Men zou
kunnen zeggen, het in factoren
ontleden van de Cascolfiguur
uit „De ontmoeting" ten einde
uog dichter te komen bU de op
lossing van de onoplosbaarheid
die de schryver erkent. Een er
kenning die hem evenwel niet
af zal houden van zUn hardnek
kige poging te trachten tot op
het uiterste te naderen.
Hugo, ik. Cascol, om en om
en om wentelen zij zich met him
onderdeel van het geheel met
evenveel raakpunten als er
wentelingen zijn. Hugo, die door
een raam van het kasteel sta
rend siohzelf ziet lopen toen hij
nog jong en vrij was. Hij herin
nert zich zijn verliefdheid. Hij
ziet een kleine jongen onder het
gezelschap toeristen en ziet
zichzelf in de tuin met een vaag
gevoel van geheimzinnigheid
omtrent de moeder van een
buurjongen „Ik" is zich bewust
van zijn depersonalisaties, zijn
dromen, zijn angsten, zijn pro
blemen. Cascol. de roman
schrijver. zyn ontmoeting met
het Duitse meisje en zUn nacht
met haar als een poging tot
katharsis.
De hoofdstukken, die beurte
lings Hugo, Ik en Cascol voor
uitschuiven, zyn gemerkt met
kleine cursiefjes resp. a. b, en
c. Het curieuze is. dat dat een
humoristische indruk maakt,
terwijl men tegelijk de indruk
krygt dat de algebra en de li
teratuur elkaar onverwacht
gaar naderen. In het laatste
hoofdstuk blijkt dat a plus b
plus c toch geen d(ubois) is en
dat om twee redenen. Ten eer
ste omdat „de tijd, het gebruik
van de tijd, blijft een onoverko
melijke hinderpaal in de litera
tuur". Er is geen gelUktijdig-
heid. En ten tweede omdat er
zodoende nooit anders zal ko
men dan „brokstukken van vi
sioenen, ruïnes van dromen."
„Zomeravond in een kleine
stad" is zeker geen gemakkelUk
boek al heeft Dubois het een
„cappriccio" genoemd. Gemak
verwacht een lezer van de
ze uitnemende en diepzinnige
auteur ook niet, wel verhelde
ring, uitzichten en een fraaie
schriftuur.
Mode-allegaartjes
In de wintermode 1970 zit van al
les wat. Grote Schotse ruiten bU-
voorbeeld, royaal gegarneerd met
franjes en verwerkt tot capes, maxi-
mantels en midi-trench-coats. Be
drukte katoenen matelassestoffen
voor halflange jassen met bijpassende
capuchons, gebreide houtje-touwtje-
jassen met bijpassende gebreide tas
jes. truitjes, shorts, kniekousen. On
metelijk lange en brede sjaals, waar
in repen tricot en suède elkaar af
wisselen.
Pro-pil, contra-drugs
Belgische Jongeren denken „progres
sief", waarderen de hippies, keuren 't
gebruik van de pil goed en staan po
sitief tegenover echtscheiding. Ze
voelen zich echter niet geroepen om
tegen onderwijs en ouders ten strUde
te trekken. Dit valt. volgens Paris
Match, te leren uit de steekproe
ven die genomen zUn onder groepen
Belgen tussen 18 en 24 jaar. Wel is
meer dan de helft van de onder
vraagden tegen militaire dienstplicht.
Verdovende middelen vallen evenmin
in de smaakzeventig procent van de
ondervraagde jongeren zou het ge
bruik ervan willen verbieden.
Staartjes
„Staartjes", de stijve vlechtjes uit
de kinderjaren, spelen een (beschei
den) rolletje in de haarmode van ko
mend seizoen. Langharigen vlech
ten ze uit het eigen haar, korthari-
gen kunnen valse vlechtjes kopen,
maar in beide gevallen dient het re
sultaat a-symmetrisch te zUn: twee
vlechtjes aan één kant van het
hoofd.
