Vew Yorks hart sterft langzame dood
ponder City kampt
met vele problemen
Bij de foto's:
juif**
oor film of televisiebeelden wordt wel eens de indruk ge
it, dat New York voor het grootste deel uit wolkenkrabbers
ij irede, drukke straten bestaat. Voor veel bezoekers valt het
ook erg tegen als het eerste wat zij van de metropool zien
!er armoede en ellende suggereert dan weelde en welvaart.
;.:i* jezoekers komen echter niet voor niets: de wolkenkrabbers
spectaculair en Manhattan is een unieke wereld met vele
Buiten het schiereiland Manhattan, het hart van de
is echter niets te vinden, dat ook niet elders in de VS of
ivcoi-eioo wereld te vinden is. Het patroon variëert van
'ge, stille, oude wijken met grote herenhuizen aan brede
n tot arme krottenwijken, waar kleine kinderen met boter-
;|men en viese neuzen rondlopen, terwijl hun moeders vanaf
alkons gesprekken roepen met buurvrouwen en hun vaders
rote auto's rijden en weinig werken of veel werken en te
^hriP'S verdienen voor hun grote gezin.
dere districten. Vanaf het noorden is
Manhattan over een landtongetje te
bereiken: het meeste verkeer komt
echter binnen via de zes bruggen en
de vier autotunnels. Deze kunnen het
verkeer niet snel genoeg verwerken
in de spitsuren en de talryke veer
diensten over de Hudson-rivier kun
nen de hoofdroutes niet genoeg ont
lasten.
Angstwekkend
Het verkeersprobleem wordt nog
steeds groter. Moet men in de VS
rekenen met één auto per vier inwo
ners. voor Groot New York is dat
cyfer nóg angstwekkender. De ont
wikkeling van het verkeersnet kan de
groei van het wagenpark niet bij
houden. Highways, die tien Jaar gele
den werden aangelegd zijn al weer
overtroffen door super-highways, die
het verkeer evenmin kunnen verwer
ken. Op Manhattan doet zich boven
dien de moeilijkheid voor, dat er geen
plaats is voor nieuwe wegen. Men
probeert verlichting te brengen door
in bepaalde straten en lanen alle
verkeer over zes rijbanen in één rich
ting te laten rijden. Om nieuwe we
gen te kunnen aanleggen moet men
de lucht in of in de grond. Alleen
tunnelwegen en hangwegen kunnen
de verkeerschaos in de stad nog op
heffen. Men bestudeert nu hoe dit
soort wegen gerealiseerd kan worden.
Wat voor het forensenverkeer geldt,
gaat evenzeer op voor de nimmer af
nemende stroom van vrachtwagens,
waarmee een groot deel van de goe
deren, die New York verbruikt en
produceert wordt aan- en afgevoerd.
Alleen al de lokale verplaatsing van
de ontzaglijke hoeveelheden voedsel
voor de ongeveer vijftien miljoen in
woners van Groot New York schept
verkeersproblemen. Bij dit voedsel-
transport rekent men in de stad met
voor buitenstaanders ongelooflijke
hoeveelheden. Het omvat bij voor
beeld meer dan zestig miljoen bana
nen per Jaar, negentig miljoen kilo
vis, ruim twee miljoen kiloknof
look. twee miljard eieren en meer
spaghetti dan Rome en meer melk
dan Noorw?gen, Denemarken en Bel-
Ui werkelijk spectaculaire van de
kier City" blijft beperkt tot het
feiland Manhattan, het hart
ie stad. Hier liggen de proble-
file een voorspoedige ontwikke-
loe an de stad in de weg staan,
d te' meest in het oog springende
It. km is ongetwijfeld dat van het
er. New York is één van de twee
hebty bi de wereld de andere is
stelfcKong die hun stadscentrum
;ijn (P eiland hebben liggen. New-
llopei moeilijkheid is dat dit eiland
ersti# verkeersaantrekkende func-
War«feeft. Tot voor kort .was 58
werkgelegenheid er geconcen-
erst-L De haven, de handelskantoren
het uitgaanscentra dragen ook bij
verkeersstroom. Door de
;de afstand tussen wonen en
d.w.z. door het verschijnsel,
toenemend aantal mensen
dden- en hogere inkomens er
•keur aan geeft in voorsteden
buitenwijken te wonen, of
helemaal „buiten" schijnt
leersprobleem helemaal onop-
te zijn geworden voor het
•kse bestuur. De meesten heb-
werk in de City, de binnen-
t er dagelijks een ware ge-
'eging van auto's ontstaat, op-
ing Od in de vroege ochtenduren en
toreiï de avond af ebbend. Deze
bJraardige concentratie van
mge^jelegenheid in het centrum
Hüvetot gevolg, dat dagelijks niet al-
'"0.000 forensen de stad binnen-
maar ook twee miljoen
«woners uit de andere vier
rieten en uit Noord-Man-
zich naar het werkterrein,
in- en Zuid-Manhattan. bege-
fcen de stad kan het verkeer nog
i verwerkt door het groeiend
gewone autowegen en van
t-highways" in de vorm van
ikes en free-ways (equiva-
van de Duitse Autobahnen,
«jrespectievelijk wèl en géén tol
geheven)In de stad zelf loopt
keer hopeloos vast. Dat wordt
t geringe mate in de hand ge-
door de slechte verbindingen,
t schiereiland heeft met de an-
glë samen verbruiken. Behalve de
eigen voorziening is er dan het enor
me transport van en naar de vele
bedrijven, die levensmiddelen bewer
ken en verpakken ter verzending
door het hele land. New York is na
melijk de grootste levensmiddelen
verwerker van de VS. En dit alles
dan nog afgezien van de talloze an
dere produkten, die naar, door en uit
Manhattan worden getransporteerd.
De verkeersproblemen hebben niet
alleen betrekking op het wegverkeer.
Een krant publiceerde enkele Jaren
geleden een vaste rubriek onder de
titel: Te laat geweest vandaag?
Daaronder stond dan het verslag
van de een of andere vervoersvertra-
ging, in hoofdzaak veroorzaakt door
de subwaysituatie. Die situatie blijft
de aandacht trekken, omdat er een
chronisch tekort is op de exploitatie
van het ondergrondstransportbedrijf.
Toch is de subway nog het goedkoop
ste transportmiddel van de stad en
ook het snelste. Een traject waar een
taxi zo'n 25 minuten voor nodig
heeft, doet de subway in twaalf mi
nuten.
Bedreigd
Het Newyorkse subwaysysteem
is één van de ontwikkeldste systemen
in de wereld: in het centrum van
Manhattan zijn talrijke stopplaatsen,
die in verbinding staan met de vaak
veraf gelegen woonwijken. De sub-
way-officials zijn over de gang van
zaken niet te spreken. Zij zien de
toekomst van de ondergrondse spoor
lijn bedreigd door het toenemend
aantal auto's waardoor het aantal
forensen onder de passagiers wordt
gereduceerd. Volgens Raymond E.
Murphey «hoogleraar in de economi
sche geografie aan de universiteit
van Clark) kan men met evenveel
recht zeggen, dat het ongemak van
de spoorwegen het toegenomen ge
bruik van auto's in de hand heeft
gewerkt.
Voor de minder draagkrachtigen is
de subway hèt ideale middel van ver
voer. Een nieuwe prijsverhoging om
de service te kunnen uitbreiden zal
dus op de economisch zwaksten neer
komen. Het stadsbestuur vindt dat
niet billijk, maar heeft ook geen re
serves meer om dè noodzakelijke ver
beteringen aan te brengen. Een ver
blijf in de sombere en vuile subway
is allerminst een pretje voor de rei
zigers. Vooral niet omdat de laatste
jaren uitvaagsel kans heeft gezien
om het terrein van activiteiten uit te
breiden tot subway stations.
Het treinverkeer heeft dezelfde
moeilijkheid als de automobilist. De
bereikbaarheid van Manhattan is
moeilijk, omdat het bijna helemaal
ingesloten wordt door de Hudson.
Van de acht spoorlijnen, die de Hud
son vanuit het westen naderen komt
er maar één (.die uit Pennsylvania,
per tunnel» op Manhattan. De eind
haltes van de andere lijnen liggen
aan de andere oever van de rivier.
Via andere vervoersmiddelen (bus,
taxi, subway, pont) moeten de reizi
gers dan het hart van de stad zien
te bereiken.
Het relatief minder belangrijke ver
voer per bus levert weinig problemen
op. De busverbindingen worden
vooral daar druk gebruikt waar veel
forensen wonen en de subway niet
komt. Belangrijk zijn de busverbin
dingen met de verschillende vliegvel
den. Het vliegverkeer in de VS is
sterk ontwikkeld, de belangrijkste
plaats die New York in de VS en de
wereld inneemt zorgt voor 'n extra
drukte, zodat de vijf vliegvelden van
de stad alle vierentwintig uren van de
dag druk bezet zijn. Die drukte dreigt
zelfs nog snel groter te worden door
de „cheep coach travel" (het terug
brengen van de luchttarieven tot het
peil van de spoorwegen). De stijgen
de welvaart en de vergroting der be
drijven heeft het particuliere lucht
verkeer een grote stimulans gegeven;
zo'n grote stimulans zelfs, dat het
luchtverkeer boven New York een se
rieus probleem is geworden. Een pro
bleem, dat niet meer kleiner, wel gro
ter wordt.
Verarming
De verkeersmoeilijkheden in de
stad hebben voor de handel en indus
trie 'n kostenvergrotende werking.
Ter illustratie 't veelvuldig aange
haalde voorbeeld van de sinaasappel
de vervoerskosten van de kade aan
de westzijde van Manhattan tot de
consument ergens in 't oostelijk deel
van New York City zijn hoger dan
de totale kosten van het kweken van
de vrucht in Californië plus de kos
ten van het transport dwars door de
VS naar New York. Onder dergelijke
omstandigheden is het voor bedrij
ven allerminst attractief in het hart
van de wereldmetropool te zijn ge
vestigd. Meer dan tachtig pro
cent van de werkgelegenheid, die na
de Tweede Wereldoorlog werd ge-
schapen werd dan ook in de randge
meenten aangeboden. Sinds dezelfde
tijd begint de trek naar buiten op
gang te komen, d.w.z. steeds meer
„witte boorden" verhuizen van de
donkere en vuile stad naar de scho
nere, frissere en modernere buiten
wijken. De warenhuizen uit de oude'
wooncentra volgen hun klanten op
hun trek naar de verre buitenwijken
of stichten daar filialen, terwijl langs
de rand van de stad ook super-mar
kets verschijnen, die door hun uitge
breide parkeerterreinen talloze
„randbewoners" aantrekken en tege
lijkertijd afhouden van de verre,
door verkeersperikelen weinig aan
trekkelijke binnenstad. Voor Man
hattan betekent dat een verlies van
koopkracht en daarmee het verdwij
nen van vele winkelcentra. Wat blijft
zijn de kleinere verzorgende winkels
en enkele grote warenhuizen, die zich
staande wisten te houden. Als koop
centrum heeft de binnenstad sterk
aan betekenis ingeboet, terwijl het
als wooncentrum van weinig of geen
betekenis meer is.
Het duidelijkst spreken de gevol
gen van deze samengestelde centri
fugale beweging wanneer men zich
op zondag door het arbeidscentrum
van Manhattan begeeft: de stad lijkt
dan volledig uitgestorven. De trek
naar buiten is zelfs zó groot, dat
van 1950 tot 1960 de stad ondanks de
natuurlijke bevolkingsaanwas ander
half procent in inwoneraantal terug
liep.
Dat de functionele verarming van
de stad niet alleen een verschuiving
is. maar ook samengaat met finan
ciële verarming blijkt uit het ver
schijnsel, dat tegenover het toene
mend verdwijnen van de groep met
de midden- en hogere inkomens
(krantelezers, restaurant- en thea
terbezoekers» de vestiging staat
van vele lieden zonder enig of met
een zeer gering inkomen. Dat bete
kent dat bij stijgende kosten voor so
ciale voorzieningen de inkom
sten van de stad sterk teruglopen.
In verscheidene oude, vroeger res
pectabele wijken in en direct rond
het centrum werden de verlaten,
sterk in prijs gedaalde wonin
gen door pas geürbaniseerde ne
gers en Puerto Ricanen betrokken.
Dit proces heeft geleid tot de uitge
strekte krottenwijken, terwijl het ook
samenhangt met problemen als de
zorgwekkende positie van bepaalde
geconcentreerd wonende minder
heidsgroepen, de veelal relatief hoge
misdadigheid (vooral ook de Jeugd
misdadigheid), het tekort aan vol
doende recreatieruimte, de noodzaak
van woningbouw voor weinig draag-
krachtigen en van vele andere voor
zieningen. Tegenover het vertrek van
720 000 blanken in de periode 1950—
1957 stond de vestiging van onge
veer 304.000. Puerto Ricanen en
311.000 negers: de eerste groep door
gaans armlastig, de tweede minver
mogend.
Negerwijk
Waar het schiereiland overgaat in
Bronx ligt Harlem, de negerwyk, die
men in elk ontwikkelingsland zou
I kunnen aantreffen, maar in een
stad als New York toch niet ver- I
wacht.
I Het stadsbestuur is er alles aan ge-
legen de positie van de zwarte bevol-
J king te verbeteren. Hierbij stuit het
i echter op de moeilijkheid, dat het
vooral gaat om mensen met een ge
ringe ontwikkeling en waar het
Puerto Ricanen betreft, met een ge-
ringe kennis van de Amerikaanse
taal.
Jaarlijks komen er ongeveer 35.000
Puerto Ricanen naar New York. Ve
len van hen spreken geen woord
Amerikaans, velen leren het ook
nooit. Toch zijn ze Amerikanen en
niemand kan ze verhinderen hun ge
luk te komen zoeken in de grootste
regelmatig zijn. Ze wonen dan ook
het liefst aan de grote subway-lij-
nen, die de hele nacht geopend zijn.
Omdat ze een sterke voorliefde voor
clanvorming hebben (ze wonen het
liefst dicht bij hun familie of bij een
buurman uit het moederland, die al
eerder de grote stap heeft gewaagd)
ontstonden aan veel subwaystations
Puertoricaanse buurten, waar ar
moede en misdaad hand in hand
gaan.
Een onderzoek van E. F. Frazier
(Negro Harlem: an ecological study)
over de correlatie tussen de spreiding
der negers en de staat waarin hun
woning verkeert (type, ouderdom,
toestand), leeftijd en sekse, status,
kindertal, geboorte- en sterftecijfer
en misdaad leert dat deze cijfers
gunstiger komen te liggen naarmate
men verder buiten Harlem komt.
metropool van de VS. Niemand heeft
stad met
door:
Hans-T.iido
van
dat trouwens ook ooit willen verhin
deren. Een beweging, die men in En
geland ziet onder aanvoering van t
Lagerhuislid Enoch Powell, die de
immigratie van zwarte rijksgenoten
wil tegengaan heeft in Amerika of in
New York nooit bestaan. Het tegen
deel ls waar: ten bate van de Puerto
Ricanen is een „Department of La
bour" (onderdeel van de „migra
tion") opgericht. Deze instelling gaat
verder dan het geven van inlichtin
gen over vacatures. Het bureau, ad
viseert pas aangekomen Puerto Rica
nen, verwijst hen naar organisaties
op sociaal gebied en neemt bovenal
actief deel aan hun opleiding. De
meeste Puerto Ricanen werken in de
dienstverlenende sector voorname
lijk hotels en restaurants en een
klein deel in de kledingindustrie. Hun
werkterrein, centraal Manhattan,
moeten ze op alle tijden kunnen be
reiken omdat hun diensten nogal on-
Vakbonden
De situatie van de negers, de Puer
to Ricanen en de arme blanken, die
de vlucht naar de buitenwijken niet
konden opbrengen zou een goede voe
dingsbodem kunnen zijn voor een po
litieke partij. Toch kent men noch in
de VS, noch in New York een arbei
derspartij, die een politieke rol speelt
zoals bij ons de Partij van de Arbeid
of in Engeland de Labour Party. Po
gingen om de Amerikaanse arbeiders
te brengen tot het oprichten van een
eigen partij met politieke doelstellin
gen hebben herhaaldelijk zo'n neder
laag geleden, dat het animo er voor
lopig af is.
De arbeiders hebben zich overigens
toch weten te bundelen. De meesten
van hen behoren behalve tot de vak
bonden tot de enige federatie van 't
land: AFLCIO. Er werden door die
federatie vakbonden uitgestoten
waarvan bestuursleden zich aan on
eerlijke praktijken schuldig maakten
of omdat bestuurders in de kaart van
gangsters en racketeers speelden. Zo
zijn er vijftien grote en middelgrote
organisaties, die buiten de AFL-CIO
staan. De federatie is een samenvoe
ging van de American Federation of
Labour en het Congress of Industrial
Organizations. De federatie, waarvan
ruim tachtig grote organisaties deel
uitmaken, oefent als zodanig geen
politieke invloed uit.
Enkele getallen geven aan welke
plaats de arbeiders van New York in
de federatie hebben. Er zijn in New
York meer dan 2000 lokale afdelin
gen, die van 282 nationale vakvereni
gingen deel uitmaken. Van die afde
lingen zyn er bijna 1480 samenge
steld uit arbeiders in particuliere
bedrijven; 530 afdelingen worden ge
vormd door arbeiders bij openbare
diensten. Er zyn lokale afdelin
gen die van grote omvang zijn de
internationaal bekende „Local 802",
van de federatie van Amerikaanse
musici, telt in New York maar liefst
30.000 leden. Er kan, niet eens by
wUze van spreken, in de stad op geen
instrument ook maar een noot ge
speeld worden of Local 802 moet
daarvoor toestemming hebben gege
ven. Wanneer een groot buitenlands
orkest een Amerikaanse tournee wil
ondernemen, dan wordt een desbe
treffend verzoek door het ministerie
van Arbeid aan de federatie van mu
sici voorgelegd.
Er is echter een negatief element
in de Newyorkse wereld van de ar
beid, dat de ontwikkeling van bona
fide organisaties belemmert. Dat ele
ment wordt vertegenwoordigd door
onderwereldfiguren, die parasiteren
op wat door de arbeiders bereikt is.
Er zijn organisaties, die dermate on
der invloed van gangsters staan, dat
strafrechteiyke incidenten niet uit
blijven. Deze worden door de grol*
organisaties bestreden, maar voorlo
pig is het punt van de uitroeiing
nog niet bereikt.
Foto rechts boven: Het
zakencentrum van New
York, de zuidpunt van het
schiereiland Manhattan,
geeft nog het beeld van
de oude machtige stad
New York. Een beeld, dat
vaak gebruikt wordt voor
spectaculaire opnames in
films. Helaas maar de hal
ve waarheid.
Foto rechts onder: Het
andere deel van die waar
heid is te zien direct bui
ten het centrum. De arme
buurten met de „open
winkels" vertellen een an
der verhaal.
Foto links onder: Bij
laag hangende bewolking
blijft het gas, dat auto's en
fabrieksschoorstenen ver
oorzaken, onder het wol
kendek hangen. Een ge
vaarlijke situatie, waarbij
oude mensen en patiënten
wordt aangeraden binnen
te blijven.
Foto midden: Het trotse
vrijheidsbeeld bij de in
gang van de haven. Een
herinnering aan de tijd
waarin New York nog vele
beloftes in zich droeg. Die
tijd lijkt nu voorbij.
10 OKTOBER 1970
Newyorkers noemen hun stad het
van de Amerikaanse samenleving,
klinkt chauvinistisch, maarop de
loonlijsten staan 3.500.000
In de fabrieken, die er in New
en directe omgeving zijn werken
één miljoen arbeiders. Dat is altijd
meer dan alle in Chicago, Detroit'
Cleveland en Los Angeles
fabrieksarbeiders bij elkaar. De
worden nog sprekender als men
dat New York slechts één-tiendui-
deel van de VS beslaat, dat er da-
175.000 vreemdelingen naar de
trekken, dat er vijftig gebouwen zijn
en de 1 20 meter, dat er zeven lokale
^|visie- en 25 lokale radiostations zijn-
^ylaar New York is niet alleen een stad
superlatieven, het is ook de stad van
tegenstellingen. De stad van zwarten
>lanken, van armen en rijken, van oude
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
herenhuizen, hypermoderne wolkenkrab
bers en onverdraaglijke achterbuurten, van
cultuur- en theaterleven, maar ook het
broeinest van sexuele maniakken, neuro
tici, moordenaars en oplichters en van
sneeuwstormen bij tien graden Celcius on
der nul en airconditioning in auto's en
bussen.
Voor alles is New York een stad van
problemen. Van verkeersproblemen, pro
blemen rond de trek uit de stad van de
witte boordenverarming van het oude
hart' functieverlies van het centrum, par"
keerproblemen, luchtvervuiling, proble"
men rond de haven en bestuursproblemen.
Problemen die langzamerhand zó groot
zijn geworden, dat er nog nauwelijks een
oplossing voor te vinden is. Over deze pro
blemen handelt het artikel „New York,
stad met problemendat wij in twee de
len zullen publiceren.
