Ambonese predikant wist
„bezetters" te overreden
De warme sympathie
van de Nederlanders
Kapers-
vliegtuig
gevangen
Geweldloos slot van de affaire-Wassenaar
Zuidmolukkers, een volk in
ballingschap in beweging I
m
Minister Luns zakte
door Wassenaars hek
Politiemacht
in Den Haag
uitgebreid
DINSDAG 1 SEPTEMBER 1970
LETOSCH DAGBLAD
PAGINA t
(Van onze speciale verslaggevers)
DEN HAAG (GPD) Twaalf uur hebben de veertig
zwaarbewapende Ambonezen de residentie van de Indo
nesische ambassadeur bezet gehouden. Gistermiddag half
zes kwamen zij naar buiten, ongewapend. Voor het hek
wachtten de overvalwagens van de Wassenaarse en Haag-
se politie, die ze rechtstreeks naar de gevangenis in Scheve-
ningen brachten.
Vijfentwintig april j.L had premier
De Jong onder heel wat gerieflijker
omstandigheden dan gisteren in de
bezette Wassenaarse residentie van
de Indonesische ambassadeur een
gesprek met een delegatie van het
Zuidmolukse volk.
Hij benadrukt de warme sympa
thie van de Nederlandse regering
voor het Zuidmolukse volk maar wat
het Zuidmolukse streven betreft kan
het kabinet niet anders doen dan
Uitgaan van de bestaande situatie.
Op drie oktober 1950 spreekt de
toenmalige minister-president Drees
in een telegram woorden van gelijke
strekking: „Het Nederlandse volk
voelt zwaar de verantwoordelijkheid
dat het door de overdracht van de
scuvereiniteit de zorg van het wel
zijn van de Ambonese bevolking uit
handen heeft gegeven".
Tussen deze twee uitspraken van
Nederlandse regeringsleiders ligt de
twintigjarige geschiedenis van het
bestaan van de onafhankelijke re
publiek Maluku Selatan, een kwij
nend maar vastberaden beleden be
staan.
De Korea-crisis, de koude oorlog,
Vietnam hebben van het .Drama
Ambon", zoals het probleem popu
lair geschetst kan worden, een zaak
gemaakt die nog maar enkelen ver
enigd in de Stichting .Door De
Eeuwen Trouw" vermocht te boeien.
Zelfs Nederlands nationale ge
heugen De Grote Winkler Prins
neemt het voortdurend verblijf van
de Zuidmolukkers in Nederland als
een vaststaand feit aan: „Door de
uiterst kleine kans van verwezenlij
king hiervan «emigratie naar een
vrije onafhankelijke Zuid-Molukken,
Ir. ManxLsama: „Een ideaal
kost levens".
Red.) is hun verblijf in feite van
permanente aard geworden".
Met warme sympathie heeft Ne
derland altijd de Zuidmolukkers pro
beren te helpen.
Die sympathie werd ingegeven door
een Inderdaad eeuwenlange trouwe
dienst. Sinds 1605 de Oostindische
Compagnie de concurrerende kwij
nende wereldmacht Portugal van
Ambon verdreef heeft het Neder
landse koloniale bewind geen trou
were knechten in de „Keten van
smaragd" kunnen recruteren als on
der de bewoners van de in de drie
hoek tussen Timor, Celebes en
West-Irian gelegen eilanden Ceram,
Ambon, Noesa, Laut, Saparoea, We-
tar, Boeroe Harakoe, Aroe en de
eilandengroepjes Tanimba, Kisar en
Kai.
De Zuidmolukkers hebben de
steunpilaar en ruggegraat gevormd
van „ons" Oost-Indië dat zij dien
den als militaii bij de KNIL of als
lagere ambtenaar. Die gezagstrouw
heid werd beloond door hen van
Javanen, Madoerezen etc. te on
derscheiden door een speciale be
handeling en een speciale titel:
maatschappelijk Nederlander. Een
titel die hun identificatie met de
kolonisten duidelijk genoeg illus-
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
DOOR HEIN ELBRINK
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Het drama Ambon begint bij de
fouvereiniteitsoverdracht of eigen
lijk eerder na de Japanse capitula
tie toen Soekarno c.s. de onafhan
kelijke Indonesische republiek trach
ten te vormen en de kloof tussen de
pro-Nederlandse wetsgetrouwe Am
bonezen en de strijders van de on
afhankelijkheidsbeweging zich al af-
kende.
De Indonesische onafhankelijkheid
was onvermijdelijk, dat beseften de
als collaborateurs gekenschetste be
woners van de eilanden van de
Zuid Molukken ook. In de sterk ge
decentraliseerde eilandenrepubliek,
waarin bij de overeenkomst tussen
de Indonesische vrijheidsbeweging
en de Nederlandse regering wasvoor-
Zien, achtten de Zuidmolukkers ga-
Mevrouw Soumokü: echtge
noot geëxecuteerd.
ranties genoeg voor hun identiteit
aanwezig om binnen het verband
van de autonome deelstaat Oost-
Indo nesië hun bijdrage te kunnen
leveren tot de groei en bloei van een
zelfstandig Indonesië.
Echter niet voor lang. want de
nieuwe machthebbers in Djakarta
voelden, net als de Nederlanders dat
voor hen hadden gedaan, de behoef
te om via een centrale regering
vanaf het hoofdeiland Java de
touwtjes strak in handen te houden.
Dit streven stuitte op een sterke
weerstand vooral van de zijde van
de deelstaat Oost-Indonesië waarvan
de Zuid-Molukken deel uitmaakten.
Tegen de overeenkomst met de
Nederlanders in maakte Soekamo
korte tijd na de souvereiniteitsover-
aracht een eind aan de federatie van
deelstaten. Troepen bezetten het
eiland Makassar waar de regering
van Oost-Indonesië spoedig viel.
Twintig dagen na de „centrale" in
vasie van Makassar proclameert de
toenmalige resident van de Zuid-
Molukken de onafhankelijke repu
bliek Maluku Selatan.
Op het grondgebied van de jonge
republiek vochten Zuidmolukkers
sindsdien volgens de guerrlillatactiek.
Speldeprikken voor het machtige In
donesische leger dat met name de
beruchte Siliwangi-divisie de Ambo
nese KNIL-militairen die de rugge
graat vormden van de Zuidmolukse
strijdmacht, slag op slag toebracht.
De politieke Zuidmolukse leiders
liepen of over naar de Indonesiërs
of sneuvelden. Een beroep op Ne
derland liep op niets uit.
De laatste Zuidmolukse president
die zfjn functie op het grondgebied
van Maluku Selatan uitoefende, de
in Oegstgeest opgegroeide dr. Soumo-
kil viel op 2 december 1963 in han-
cen van de Indonesiërs en werd in
1966 geëxcuteerd. De in Nederland
teside rende ir. J. A. Manusama. le
raar aan een school in Rotterdam
werd zijn opvolger.
Anderen
Hij vertolkte al geruime tijd de
politieke onlustgevoelens van een
andere groep Zuidmolukkers die by
de afwikkeling van de Nederlandse
koloniale erfenis in de verdrukking
Temidden van de gespannen situatie rond de residentie
van de Indonesische ambassadeur in Wassenaar was het de
minister van Buitenlandse Zaken J. Luns die voor de „ko
mische noot" zorgde. Kennelijk had hij teveel vertrouwen
in het hekje rondom de tuin van de Wassenaarse familie
Andersen van waaruit hij de toestand in ogenschouw nam.
Toen hij met een lenig gebaar het hekje wilde ..nemen" zakte
de minister waardig door de omheining. Met een ontwape
nende glimlach vervolgde hij zijn weg.
waren gekomen. Deze groep bestond
met uitzondering van een aantal
gerepatrieerde spytoptanten voorna-
meiyk uit ex-KNIL militairen die by
opheffing van het Koninkiyk Ne-
derlandsch Indische Leger voor de
keus waren gesteld of dienst te ne
men in het Indonesische landleger
of de burgermaatschappij in te gaan.
De meesten kozen voor het laatste
Omdat ze weigerden af te vloeien
naar gebied van de Indonesische
eenheidsstaat werden deze militai
ren met hun gezinnen door de Ne
derlandse regering daartoe verplicht
aoor een vonnis o.a. van de Hoge
Raad» naar Nederland overgebracht,
waar Nederland in him onderhoud en
huisvesting moest voorzien.
Het zyn de problemen van deze
groep, aanvankeüjk 12.500 personen,
maar nu ongeveer 30.000 waarmee
Den Haag de afgelopen tyd gecon
fronteerd is. Problemen die met
warme eympaühe zyn tegemoet ge
treden, maar waarvoor geen wer-
keiyke oplossing werd gevonden,
omdat elke poging van Nederlandse
zijde de Zuidmolukse bevolking te
doen opgaan in de Nederlandse met
enkele uitzonderingen daargelaten,
op hevig verzet stuitte.
Ls de Republiek Maluku Selatan
anno 1969. een reële mogelijkheid
of een relikwie uit een post-kolo
niaal verleden?
Ir. Manusama zei vorig jaar hier
over:
..Noch onze guerrfflastryd op Ce-
ram, noch onze acties hier zyn sym
bolisch. De stryd op Ceram 1s „le
vens" waard want het binnenland
staat nog steeds onder ons gezag.
Een ideaal kost vaak levens".
Een lid van het Wassenaarse po
litiekorps heeft voor dit ideaal met
zijn leven betaald.
WORDT VERVOLGD.
Morgen: Wie ifjn de Zuidmo
lukse radicalen.
Alvorens de bezettersin de
overvalwagen werden toegelaten
moesten ze eerst gefouilleerd
worden in verband met eventueel
wapenbezit.
ALGIERS (AFP/Reuter) Drie
kapers die zich gisteren meester
maakten van een Algerijns lynvlieg-
tulg met 37 inzittenden, zyn op het
vliegveld van de Zuidslavische stad
Dubrovnik gearresteerd. Alle passa
giers en bemanningsleden zyn onge
deerd.
Het toestel, een tweemotorige Con-
vair-640, was gekaapt op een bin
nenlandse vlucht van Annaba naar
Algiers. De met vuur- en steekwa
pens gewapende kapers wilden het
naar Albanië laten vliegen, maar het
zette na tussenlandingen in Cagliari
en Brindisi koers naar Dubrovnik.
Volgens de autoriteiten van de lucht
haven van Brindisi hadden de kapers
geen toestemming gekregen in Alba
nië te landen. In Cagliari mochten
de negen vrouwelijke en ook twee
zieke mannelijke passagiers uitstap
pen.
De Haagse politie deelde maan
dagavond mee, dat zy „zeer veel" by-
stand krygt voor haar taken tydens
het bezoek van president Soeharto
van Indonesië. Hoeveel man bystand
Den Haag krygt, kon de politie
woordvoerder niet vertellen. Dit
wordt niet bekendgemaakt, zo zei hy.
Er zullen zoveel man rykspolitie en
marechaussee het Haagse politie
korps komen versterken, dat men op
„gebeurtenissen" is voorbereid, aldus
de woordvoerder van de Haagse po
litie.
De woordvoerder van het minis
terie van Justitie deelde mede, dat de
bystand aan rykspolitie voor Den
Haag in totaal 160 man bedraagt.
Hiervan zyn 40 man vandaag ge
vraagd in verband met de gebeurte
nissen in Wassenaar, 120 man by
stand was al gepland voor het be
zoek van de Indonesische president.
De rykspolitie heeft maandag
avond op verscheidene plaatsen in
het land, o.a. in Barendrecht by de
Heinenoordtunnel en by de Moer-
dykbrug gepost om, wanneer daar
toe aanleiding mocht bestaan, auto's
te onderzoeken op aanwezigheid van
wapens.
Om vijf uur legde regeringswoord
voerder Van der Wiel een verklaring
af. waaruit bleek dat een oplossing in
zicht was. Even later trokken de
pantserwagens zich terug. Een half
uur later werden de bezetters afge
voerd. Onmiddeliyk gingen premier
De Jong, minister Luns en andere
deelnemers aan het beslissende over
leg naar het huis van de ambassa
deur om zich van de toestand van
de gyzelaars op de hoogte te stellen.
Die bleek goed te zyn. Premier De
Jong bood mevrouw Taswin Natadi-
ningrat excuses voor het gebeurde
aan.
De Jong: ..Het is aan de medewer
king van ir. Manusama en ds. Me-
tiary van wie de laatste een door
slaggevende rol heeft gespeeld te
danken dat deze zaak zonder verder
bloedvergieten is afgehandeld. De be
zetters hebben zich vrywillig in han
den van de politie gesteld. Er zyn
geen consessies gedaan. Het zal niet
gemakkeiyk zyn de juiste schuldige
aan de dood van de hoofdagent aan
te wyzen".
Met de vuist in de hoogte en
luid „merdeka" schreeuwend wer
den de Zuidmolukse jongeren
door de politie weggevoerd.
Vanaf het bordes van hun
„hoofdkwartier" aan de over
kant van de straat keken premier
De Jong, minister Luns, president
ir. J. S. Manusama van de repu
bliek Zuid-Molukken, minister
van staat Beel en andere onder
handelaars en functionarissen
toe.
De grote overwinnaar in de stryd
om de ambassade was de Ambonese
predikant Metiary, die met zyn .mo
rele overwicht", zoals premier De
Jong later zou zeggen, de bezetters tot
overgave had bewogen. Daarmee
brak de spanning over het lot van
de gegyzelde familie van de Indone
sische ambassadeur Taswin Natadi-
ningrat en zyn personeel. Tot het
laatst toe hebben de bezetters volge
houden dat zy 's avonds om acht uur
Iemand zouden doodschieten als pre
sident Soeharto dan niet zou hebben
ingestemd met een gesprek met ir.
Manusama.
Ds. Metiary zei na de ontruiming
dat de eis van de bezetters, dat zy
niet vervolgd zouden worden voor het
doodschieten van de Wassenaarse
agent J. Moolenaar 28. vader van
twee kinderen en de bezetting was
ingewilligd. Premier De Jong sprak
dit categorisch tegen. Er zou een nor
male vervolgingsprocedure beginnen.
Hoewel ongewapend, zagen de over
wegend jonge Ambonezen er nog bla
kend van strydlust uit toen ze na
fouillering in de politieauto's werden
geduwd. De meesten droegen een
zwarte of rode baret of hadden een
rode haarband om het hoofd. Ze j
zwaaiden met gebalde vuist en i
schreeuwden .jnereka" naar de me- i
nigte journalisten en fotografen, die
tot dan zorgvuldig op grote afstand
was gehouden door politie met kara-
bynen.
Een groot gebied om de residentie, I
waarvan de tuin aan de hoofdweg j
Leiden-Den Haag grenst, was herme
tisch afgesloten. Op de vier hoeken
van de tuin stonden pantserwagens
(met geladen zware en lichte mitrail
leurs». bemand door marechaussees.
De overgave was vry snel geregeld,
nadat ds. Metiary de bezetters «-van I
had kunnen overtuigen dat zy „hun
doel hadden bereikt", zoals de predi
kant zei. „Het was niet zo moeiiyk,
omdat ze beseften dat hest hele Zuid
molukse volk achter hen staat,,' Het j
doodschieten van de Wassenaarse
hoofdagent, die voor de residentie op
wacht stond toen de bezetters in drie
busjes de residentie overvielen, w-as
een kwestie van ..zelfverdediging" ge
weest", zei ds. Metiary.
Vrijwillig
