'Ik ben in Indonesië
vrij om mij te bewegen'
Voordelig
f20.-
Manson regeerde
vorst over bende
als absoluut
ontspoorden
NS-Vakantie-
dagtochten
Crisis in
Italië is
nu bijna
ten einde
Ratna Sari Dewi wil Indonesië verlaten
samen op reis
met NS op
zaterdag of zondag
Bajonetgevecht
aan de grens
Birma-China
SP
DONDERDAG 30 JULI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
ADVERTENTIE
Zaterdag 1 augustus Is de
rouwperiode voor het overlijden
van Soekarno afgelopen. Op die
dag zal Ratna Sari Dewi het
graf van haar gestorven echt
genoot In het Oostjavaanse Bli-
tar bezoeken. Daarna is zij van
plan Indonesië te verlaten en
terug te keren naar Parijs. Of
zij in dit voornemen zal slagen
hangt af van de vraag of de In
donesische autoriteiten haar als
gevangene zullen beschouwen,
in verband met de beschuldi
ging van het Indonesische par
lementslid Helmi. dat zjj samen
met wfjlen president Soekarno
door corruptie 250 miljoen gul
den in de wacht zou hebben
gesleept. Zoals onze medewer
ker reeds eerder meldde, menen
velen in Indonesië dat de rege
ring in Djakarta haar niet zon
der meer zal laten vertrekken.
In een vraaggesprek met een
speciale medewerker in Djakar
ta verwerpt mevrouw Soekarno
elke beschuldiging van verrij
king door corruptie en blijkt zij
ervan overtuigd te zjjn. dat zij
op 5 augustus weer in haar ri
ante appartement bij de Place
de l'Etoile in Parjjs zal ver
toeven.
(Van een medewerker)
DJAKARTA (GPD) Ratna Sari Dewi. weduwe van In-
donesië's overleden president Soekarno verblijft in Djakarta
in het huis van Soekmati. een van de dochters van Soekarno.
Bij haar is haar driejarig dochtertje Kartika. „Vindt u niet dat
ze op Soekarno lijkt?". Het kind is duidelijk verlegen. Zij sta
melt een zinnetje in het Japans, maakt een kleine reverence
en holt daarna hard de kamer uit. Ratna Sari Dewi is niet over
rompelend mooi, maar trekt onmiddellijk de aandacht.
Zy is gewend om het middelpunt
van de belangstelling te zijn en be
keken te worden en zjj weet dit. Haar
allures zijn die van een ..grande
dame" gestyleerd door een langdurig
verbiyf in Parys en de modieuze
wereld, die haar daar omringt, zy
gaat gekleed volgens de laatste mo
de, in maxi-jurk in terra cotta-kleur
Haar Engels is vlot en zonder accent,
het Indonesisch is zy verleerd, zegt
zy zelf. Toch is het moeilyk te gelo
ven dat deze dertigjarige vrouw, elf
jaar geleden nog het Japanse meisje
Naoko Memoto dat in een bar werk
te, op de hoogte moet zyn geweest
van de meest intieme, politieke en
zakeiyke geheimen van de eerste
president van Indonesië. Eigenlyk
wil zy niet over politiek praten,
maar, eenmaal begonnen, duurt het
gesprek drie uur. „Ik zal even met
roken wachten", zegt ze. „terwyl de
fotograaf bezig is, anders hebben ze
daar ook weer wat over te zeggen".
Gedurende het gesprek rookt ze aan
houdend en speelt met de sigaret in
haar beweegiyke handen.
„Was u op het ogenblik dat
Soekarno stierf nog steeds zijn
wettige vrouw, of niet?,"
„Ik weet, dat er in dat opzicht veel
êprookjes worden verteld. De kran
ten schrijven veel onzin Ik heb
al zo vaak uitgelegd hoe het in el
kaar zit. maar als u erop staat wil
ik het nog wel eens zeggen. Ik kwam
werkeiyk naar Indonesië om mijn
man aan zyn levenseinde by te
staan. Is dat duidelyk genoeg?
Jazeker, u was dus nog steeds
in het bezit van een huwelijks-
acte?"
..Ja!"
„Waar. wanneer en in welke
hoedanigheid hebt u Soekarno
voor de eerste keer ontmoet?"
„Om precies te zyn: in Tokio op
de 16de juni 1959 Hy was daar toen
voor een officieel bezoek. De eerste
drie dagen waren officieel, de laatste
drie dagen onofficieel. In die dagen
organiseerden enkele Japanners
feestjes voor hem en gedurende één
van die teaparties in het Imperial-
hotel werd ik by hem geïntroduceerd
en aan hem voorgesteld
„Voelde u zich vanaf het eerste
ogenblik tot hem aangetrokken
of trof hij u als een bijzonder
mens?"
„Jazeker. Hy had een persoonlyk
magnetisme over zich, charme noem
je dat geloof ik ook. Hy was vrolyk
en aardig, alleen toen hy wegging
ADVERTENTIE
2 of 3 personen flO.-p.p.
4 personen f 8.75 p.p.
5 personen f 8.p.p.
6 personen f 7.50 p.p.
voor een hele zaterdag of
zondag onbeperkt trein
reizen.
NS-legitimatiebewijs of
pasfoto meebrengen.
voordelig
uit met NS
en lk zyn rug zag. toen maakte hy j
een droevige indruk. Je kunt soms
mensen beter beoordelen als je hen
van achteren ziet en ik dacht toen:
die man moet een verdrietig privé-
leven hebben".
„Het eenzame van grote men
sen?"
„Juist, erg verlaten".
..Hoeveel wist u in die tijd over
Indonesië, de mensen daar en
president Soekarno?"
„Niets, maar dan ook helemaal
niets. By latere ontmoetingen pas
begon Soekarno me daarover te ver
tellen. Over zichzelf, de vryheids-
stryd. de mensen, het land en de
cultuur. Dat was op de 18de toen
ik persoonlyk weer door hem was
uitgenodigd om met hem thee te
drinken".
„Wist u dat de president an
dere vrouwen had en dat uw hu
welijk met hem moeilijkheden
kon veroorzaken?"
„Jazeker, hy heeft daar nooit een
geheim van gemaakt. Ik wilde eerst
niet met hem trouwen, want ik
wilde hem niet tot overlast zyn. Hy
stond er later op. toen ik al een
tydje in Indonesië was. dat we zou
den trouwen. Ik vond dit niet nodig
want ik wilde slechts datgene vooi
hem zyn wat hy aan me had ge
vraagd, een inspiratiebron, hem ge
legenheid geven zich te ontspannen.
We waren erg gelukkig, want hy
probeerde by me te zyn zo vaak dat
maar mogeiyk was. Ik wilde myn le
ven voor hem opofferen om hem
gtlukkig te maken en ik wilde daar
niets voor terugvragen. Hij vroeg me
een bron te zijn van zyn vreugde, j
zyn kracht, zyn macht en ik gaf me
daaraan over Niets meer dan
dat".
Jn welke taal praatte u met
elkaar?"
„Engels, lk sprak dat nog niet. zo
goed, maar een privé-leraar hielp
my. Later ook wel Indonesisch, daar
ben ik nu weer een hoop van verge
ten, na drieëneenhalf jaar".
„Is het waar. dat uw huwelijk
eigenlijk min of meer door Ja
panse zakenlieden icas opgezet
om daardoor iemand in Soekar-
7io's onmiddellijke omgeving te
hebben, die voor hun belangen op
kon komen?"
„Ik wil op dit punt erg duidelyk!
zyn. Het was inderdaad een zaken
man die ons aan elkaar heeft voor-1
gesteld, ik geloof niet dat het van
zyn kant opzettelijk is geweest, in
het begin dan. maar later heeft hy
wel geprobeerd van de relatie gebruik 1
te maken", 'we tekenen hierby aan.
dat Dewi als mrs. Koebo naar In
donesië kwam dat is de naam van
de zakenman, over wie ze het heeft
en als zodanig aan iedereen in
Soekarno's omgeving werd voorge
steld. Red.).
Bent u daar ooit op inge
gaan?"
„Nee. nooit. Ik ben wel opgetreden
als gastvrouw by recepties, maar be
wust van myn positie gebruik maken
by bapa (vader), nee, dat heb lk
nooit gedaan".
Jn vroegere Interviews is wel
eens gesproken, dat u uw best
heeft gedaan Soekarno van ver
dere samenwerking met de com
munisten te doen afzien. Bent
u daarin geslaagd? Wat is uw
persoo7ilijke indruk als iemand
die jaren dicht bij hem heeft ge
leefd? Was hij vastgelopen in
iets dat duidelijk te groot voor
hem was, of was hij tever gegaan
en kon hij daarom niet meer te
rug?"
„Ik begryp niet percies wat u be
doelt (hier hapert Dewi en wordt
haar Engels een beetje onverstaan
baar». Als u bedoelt of hy bereid
was de communistische party te ont
binden, jazeker, maar zyn eis was,
dat duidelyker werd aangetoond dat
de communistische party bij de poup
betrokken was. De rapporten, die
hem werden gegeven waren niet
juist. Hij was eerlyk en rechtvaar
dig en in die tussentyd begon het
leger met moorden. Hij vroeg Soe-
harto om bewyzen. want hy wilde j
objectief blyven. Hij was het er niet
mee eens dat alleen de communisti-
sche party werd beschuldigd de coup i
te hebben beraamd en uitgevoerd
Hy was erg rechtvaardig".
..Als u zoveel van Soekarno j
hield, waarom bleef u dan niet
in Indonesië inplaats van toe-
reldreizen te maken en in weel- i
derige plaatsen met gefortuneer-
de Europeanen rojid te trekken
of een liefdesaffaire te hebben
met een Japanse filmster, zoals u
zelf in gepubliceerde brieven hebt
toegegeven?"
ADVERTENTIE
Een dagje naar Antwerpen
of Zeeland (3-eilanden-
tocht), naar Gaasterland
of Amsterdam, naar
Rotterdam of naar hefc
Evoluon in Eindhoven.
Keuze uit meer dan 30
mogelijkheden.
Alle informatie in de
brochure Vakantiedag
tochten op de stations.
voordelig
uit met NS
..Omdat ik toen zwanger was van
Kartika en het enige goede zieken
huis van Djakarta juist gelegen was
tegenover het hoofdkwartier van de
studenten, stond ^karno erop dat
ik weg zou gaan j drong daar
steeds op aan. omdat hy dacht, dat
het voor my in Djakarta niet veilig
was" «volgens een vriendin van Dewi
die op die reis is meegegaan, was
Soekarno haar voortdurend aandrin
gen op het ontbinden van de com
munistische partij moe. Red.' „Toen
ik in Parys kwam introduceerden
oude vrienden mij in de kringen van
de uitgaande wereld en welke vrouw
kan daar nu weerstand aan bieden?
Dat die verhalen vaak overdreven
worden is logisch, als u weet dat in
Japan wel zestig weekbladen met el
kaar wedyveren om met de gekste
verhalen aan te komen draven Dat
Is ook de reden waarom ik my niet
in Japan wilde vestigen Het geld
is door een aantal Japanse vrienden
ingezameld. Dat ik miljoenen zou
bezitten is belachelijk Wat ik heb
is nog niet eens voldoende om van
de rente ervan te leven. Ik werk
dan ook ln de kunst-business. schil
derijen-verkoop naar Amerika, ob
jects d'art en dergelijke
..Wat zijn uw onmiddellijke
plannen? Gaat u weer uit Indo
nesië weg?"
„Ik wil eerst nog naar het graf
van Soekarno in Blitar om de veer
tig dagen na het overlyden te vieren
«een Javaans gebruik» en dan wil
ik op 5 augustus terug naar Parys.
Ik ben wel vry om me te bewegen
hier, eigenlyk vrijer dan vroeger,
maar ik denk toch dat het daar
voorlopig beter is".
„De Indonesische autoriteiten,
die Soekarno's medeplichtigheid
aan de mislukte coup van 1965
onderzoeken zijn wellicht geïnte
resseerd om van u te vernemen
in hoeverre hij hiermee te ma
ken had. Volgens een eerder door
u afgelegde verklaring bracht hij
de nacht van de 30ste september
bij u door. nadat hij u bij het
hotel Indonesia had afgehaald?
Is dat ivaar? Als u Indonesië ver
laat. hebt dan iemand benoemd
die uw belangen tijdens uw afwe
zigheid zal behartigen?"
„Soekarno heeft de 30ste septem
ber by my doorgebracht. De coup
was voor hem een volkomen verras
sing, net als voor myzelf. Ik heb in
Indonesië niet veel belangen. Ik heb
wat persoonlyke eigendommen, die
byna allemaal zyn verdwenen en het
huis „Wisma Jaso" Ik hoorde van
zyn kinderen, dat er plannen be
staan om een Soek ar no-museum op
te richten. Als mijn huis daarvoor
in aanmerking komt. dan mag men
het daarvoor gebruiken. Dat is het
minste wat ik nog voor hem kan
doen".
,.Na Soekarno's overlijden hebt
u het recht om uw vroegere na
tionaliteit terug te vragen (de Ja
panse). gaat u dat doen? Hebt u
trouwplannen?"
„Nee, ik ben door Soekarno Indo
nesische geworden. Ik wil dat ook
blyven, omdat ik van het volk en
het land houd en omdat ik van hem
houd. Wat hertrouwen betreft: na de
dood van bapa is alles leeg. Ik geloof
niet dat een ander zyn plaats kan
innemen, er is ook niemand anders
op het ogenblik".
U hebt de laatste vier jaar
buiten Indonesië doorgebracht.
Zijn er opmerkelijke verschillen
in het economische vlak tussen
de periode-Soekarno en die van
Soeharto nu? Als dat het geval
is. kunt u dan misschien vertellen
welke aspecten van het leven in
Indonesië veranderd zijn, ver
slechterd of verbeterd?"
„Ik geloof dat Soeharto het goed
meent en het is natuuriyk nodig
dat hy zoveel hulp van bulten ont
vangt Maar vroeger en ik ben het
niet die dat zegt, maar ik haal
slechts anderen aan in de tijd van
Soekarno, toen waren we misschien
wel arm. maar de Indonesiërs waren
toen trots op zichzelf. Nu houdt men
maar steeds de hand op en is Indo
nesië tot een bedelaarsvolk gewor
den. Ik zeg dat niet zelf. maar ik
heb dat gelezen
Voordat we eindigen wil ik nog wat
zeggen over die Siesman Helmi. die
my beschuldigt van corruptie, tach
tig miljoen dollar nog wel. Helmi
zelf is niet schoon. Ik wil elke dag
onderzocht worden om dit op te hel
deren. Helmi had zelf een vrouw in
Japan, die hy onderhield, waarby hy
vier kinderen heeft en voor wie hy
later een huis in Indonesië liet bou
wen. Toen de herstelbetalingen met
Japan begonnen te lopen kende ik
Soekarno nog niet eens. Waar praat I
die man toch over? Ik heb nooit
een parel van tachtig miljoen yen
waarde ontvangen Dat was Hartini j
I «Soekarno's tweede vrouw), die dat
I in 1962 van Mikimoto kreeg, boven
dien kostte die parel maar 8 miljoen
yen «tachtigduizend gulden»!
8 dagen treinen
op de tienertoer voor
NS-Identiteit8bewijB of
pasfoto meenemen.
In juni, juli en augustus.
voordelig
uit met NS
(Van onze correspondent)
ROME 'GPD> - Het begint er
steeds meer op te ïyken. dat Emilio
Colombo, sedert enkele Jaren minis
ter van Financiën, er ln zal slagen
een nieuwe Italiaanse regering te
vormen. De christen-democraten
zouden hem steunen. Eigenaardig ls.
dat de socialisten plotseling toegeef-
lyker worden. Dat ls temeer be
vreemdend. daar Juist dinsdagavond
zowel in de gewesten Toscane als
Ubrië definitief de gewestelyke be
sturen zyn gevormd door vertegen
woordigers van de communisten, de
afgescheiden socialisten en de Pro
letarische Eenheidsparty
Zoals te verwachten was hebben de
socialisten deze oplossing niet kun
nen tegenhouden Maar vreemd ls
het. dat zy er niet langer aanleiding
in vinden om samengaan met de af
gescheiden socialisten in een kabinet
te weigeren. Waarschijnlyk kan Co
lombo nog vóór het eind van deze
week president Saragat mededelen,
dat hy bereid is de opdracht om een
regering te vormen te aanvaarden. In
theorie zou Colombo op een flinke
meerderheid kunnen rekenen, precies
dezelfde meerderheid die Rumor had.
Maar hy zal ook met dezelfde moei
lijkheden te kampen krygen als Ru-
mor. want niemand is zo naïef te
geloven, dat de tegenstelling tussen
de twee socialistische partyen tot
het verleden behoort. In tegendeel:
de crisis heeft de breuk waarschijn
lyk nog vergroot.
RANGOON «AP» Meer dan
honderd Birmaanse communistische
opstandelingen zyn gedood ln een
drie uur durend bajonetgevecht met
regeringstroepen naby de Chinese
grens, zo heeft de Birmaanse rege
ring gisteravond in Rangoon bekend
gemaakt. In het gevecht werden bo
vendien 60 opstandelingen gewond.
In de bekendmaking werd gezegd
dat regeringstroepen die op patrouil
le waren in het gebied van Koeth-
kai. dat op 130 km van de Chinese
grens ligt, een groep van 500 rebel
len hadden ontdekt. De groep re
bellen werd verslagen, maar de re
geringstroepen verloren 62 doden. 31
gewonden en 10 vermisten, aldus de
bekendmaking.
LOS ANGELES (AFP/DPA)
Drie dagen lang is de 21-jarige Lin
da Kasabian als kroongetuige in het
proces tegen Charles M. Mason, lei
der van de groep Callfornisohe hip
pies die vorig jaar augustus de film
ster Sharon Tate en vier van haar
gasten vermoordde, onderworpen ge
weest aan een verhoor door de open
bare aanklager. Ook vandaag en
morgen zou zy in de getuigenbank
moeten staan, maar dan blootgesteld
aan een kruisverhoor door de advo
caten van de vier verdachten in
deze zaak.
TUdens de eerste drie dagen heeft
het hippiemeisje Linda (dat op haar
17de jaar al gescheiden was en van
haar tweede man gescheiden leeft,
moeder van twee kinderen la en
van haar derde ln verwachting) tal
van byzonderheden gegeven over het
bloedbad in 't huis van de Polanskl's
op 8 augustus 1969 en over de moord
op het echtpaar Labianca de volgen
de dag. Zelf heeft zy aan de expe
ditie tegen de Polanski's deelgeno
men. Zy beschreef de verschrik
king van het bloedbad. De slachtof
fers waren overdekt met messteken
en kogelwonden Manson had. nadat
Sharon Tate en haar gasten dood
waren, gezegd ..Wy laten ons merk
teken achter, de meisjes weten wel
wat dat wil zeggen". Met bloed van
de slachtoffers werd op de muren het
woord „varken" geschreven. Al
les moest worden gedaan om de in
druk t» wekken dat de rituele' moord
het werk was geweest van „wilden",
waarmee Manson negers had bedoeld
„Te slordig"
Na de slachtparty hadden zy zich
ln de auto verkleed en waren op zoek
gegaan naar een plaats waar zy zich
konden wassen, daar zy helemaal on-
der hert bloed zaten. Ook de bloedvlek
ken ln de auto moesten worden ver-
wyderd. Terug op de boerdcry had
Llnda gehoord, dat Manson ln het
huls van Polanskl tot de slachtof
fers had geroepen ..Ik ben hier de
duivel en doe het werk van de dui
vel" Hy had zyn metgezellen ge
vraagd of zy spyt hadden. Alle vier
ook Linda hadden „nee" ge
zegd
Manson was die avond niet tevre
den over de gang van zaken geweeet.
Hij had de moorden ln het huls van
Polanski „te slordig" genoemd „Hij
zou wel laten zien hoe men het eigen
lyk moest doen", aldus Linda. De vol
gende dag waren zy met hun vieren
naar het huis van de ryke super
markteigenaar La Blanca gegaan.
Hy en zyn vrouw Rosemary werden
op dezelfde wyze afgeslacht als Sha
ron Tate en haar gasten
Ook over het leven in de commu
ne is meer bekend geworden. De 35-
Jarige Manson, die 20 Jaar van zyn
leven in opvoedingsgestichten en ge
vangenissen heeft doorgebracht, re
geerde als een absoluut vorst, als een
god over een bende van 20 tot 25
ontspoorde jongeren. Het was een
harem van meisjes die hy wist te
betoveren waartoe ook enige jongens
behoorden. Zyn macht was zo groot,
dat hy zyn volgelingen kon laten
vermoorden zonder dat iemand er
zich tegen verzette.
„Heksen
Hy was bezeten van een pseudo fi
losofie, die was gebaseerd op een ge
heimzinnige boodschap die alleen
hy had weten op te sporen ln een
lied van de Beatles Hy had beslo
ten een moordparty te organiseren,
die zo wreed zou moeten zyn dat
de verdenking op de negers zou wor
den geworpen. De negers waren vol-
gens hem van plan de blanken uit
een soort zelfverdediging aan te val
len Hieruit zou een burgeroorlog
ontstaan, tydens welke alle blanken
zouden worden uitgeroeid. Alleen
Mansen en zyn „gezin" zou
den worden gespaard. Manson min
achtte echter dc negers net zo sterk
als de blanke „gevestigde orde' De
negers zouden volgens hem niet ln
-staat zyn het land te regeren en daai -
om op hem. Manson, een beroep
doen de macht over te nemen. De
Mansonfamilie had haar tenten op
geslagen ln de .Dodenvallei" in een
boerdery die eens dienst had ge
daan als decor in een wild-westfilm
De meeste vrouwen van de commu
ne werden „heksen" genoemd Man
son bevorderde groepseks. Iedereen
vry de met ledereen. De meisjes had
den tot taak nieuwsgierige m&nneiy-
ke bezoekers van de boerdery te
prostitueren. Seksuele orgiën waren
aan de orde van de dag. aldus Lln
da.
anning
De sfeer ln de rechtszaal was gis
teren meer gespannen dan de beide
eerste dagen De verdedigers tracht
ten door het plaatsen van interrup
ties de openbare aanklager uit zyn
evenwicht te brengen.
Rechter Charles Older veroordeel
de gisteren twee verdedigers we
gens „minachting voor het hof" tot
12 uur gevangenisstraf. Irving Ka-
narek. de verdediger van Manson,
kreeg deze straf omdat hu ondanks
enige waarschuwingen opmerkingen
bleef maken tydens het ondervragen
van Llnda Kasabian. zyn collega
Ronald Hughes, die de belangen van
L*slie van Houten behartigt, werd
schuldig bevonden aan belediging
van de openbare aanklager. Hy bood
zyn verontschuldigingen aan en
werd in eerste instantie tot een boe
te van 75 dollar veroordeeld. Toen
by weigerde te betalen, bepaal
de rechter Older dat ook Hughes
12 uur in de gevangenis moest door
brengen. De twee advocaten werden
direct opgesloten.
