EGALISATIEFONDS VOOR
KRANTEN
NODIG
BESTEDINGSBEPERKINGEN
TEN KOSTE VAN ANDEREN
Herstel
breuk
KVP/PvdA
Kamerlid dr. H. J. Roethof:
Tijdperk
van
kentering
TIEN MILJOEN TER COMPENSATIE VAN ADVERTENTIEVERLIEZEN
Parlementariërs krijgen zo langzamerhand buikpijn van economie
Aanklacht krakers
wegens huis vredebreuk
ZATERDAG 18 JULI 197^
«BED8CB DAGBLAD
PAGINA 7
De regering heeft besloten de kranten in de komende
drie jaar nog tien miljoen gulden per jaar uit de STER pot
uit te keren ter compensatie van de inkomstenderving door
de invoering van etherreclame. De kranten kregen eerder al
13.3 miljoen in 1967, 20,5 miljoen in 1968 en 23 miljoen in
1969. Van de nu beschikbare 10 miljoen wordt 5 miljoen over
alle dagbladen verdeeld volgens een econometrische formule
die de schade, ontstaan door de invoering van de ether
reclame bepaalt. De overige 5 miljoen gaat naar de kranten
die kunnen aantonen dat zij zich niet hebben kunnen aan
passen aan de situatie die na de invoering van de ether
reclame is ontstaan. Volgens de regering komt 2/3 van het
aantal dagbladen voor deze extra hulp in aanmerking. Ruw
berekend krijgen een vyftal landelijke dagbladondernemingen
daarvan 3 miljoen uitgekeerd en de regionale pers 2 miljoen.
De landelijke bladen, die voor deze speciale hulp in aan
merking komen, zijn: Het Vrije Volk (1,1 miljoen). Het Pa
rool en De Volkskrant (900.000 gulden), De Tyd <550.000 gul
den), Trouw (330.000 gulden). Handelsblad en NRC (285.000
gulden). De 2 miljoen voor de regionale pers gaat naar een
aantal kleinere regionale kranten. De grote landelijke en
regionale bladen, die zich aan de situatie hebben aangepast,
ontvangen deze extra hulp niet. In kringen van de dagblad
pers zelf vraagt men zich af of by deze verdeling de objec
tiviteit wel voldoende in acht is genomen. Alle kranten heb
ben nameiyk door de invoering van de etherreclame aan
toonbare schade ondervonden.
By de verdeling van deze tweede 5 miljoen wordt een for
mule gehanteerd, die is opgesteld door de interdepartemen
tale commissie Verhoeven. Basis van deze formule is de om
zet die de bladen redeiykerwys hadden behaald als de reclame
in radio en televisie was uitgebleven. Schade die door bladen
zelf is opgevangen (byvoorbeeld door styging van de oplage
of door compensatie in andere advertentiesectoren) wordt
niet vergoed.
De regering heeft ook besloten de tariefsverhoging van PTT
voor de verzending van drukwerk niet te laten gelden voor
dag- en nieuwsbladen en een verhoging van de abonnements
prijs met tien cent per week toe te staan en die prys onder
het nultarief van de btw te houden. Voor overheidsadverten-
ties zal voortaan het volledige tarief worden betaald.
Het dagblad De Telegraaf, dat allesbehalve noodlydend is
en daarom slechts deelt in de 5 miljoen die over alle kranten
wordt uitgesmeerd (het blad toucheerde in voorgaande Jaren
ruim 3 miljoen en krygt nu ongeveer 700.000 gulden uitge
keerd) heeft gisteren een felle aanval op minister dr. Marga
Klompé gelanceerd. Discriminatie en concurrentievervalsing,
zo typeert het ochtendblad de voorstellen van de minister en
het verwyt dr. Klompé „linkse meningen te subsidiëren". De
Tweede Kamer zal eind augustus over de regeringsbesluiten
discussiëren.
DEN HAAG Niet de adverteerdermaar het publiek moet over
het voortbestaan van een krant beslissen. De mate waarin een dag.
blad als een geestelijk produkt aanslaatmoet bepalend zijn, niet
de commerciële uitkomst. Dat zegt dr. H. J. Roethof, lid van de
Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid. Het kamerlid heeft
ontdekt dat advertenties een scheef trekkende invloed op de concur
rentieverhoudingen hebben en wil daar met een egalisatiefonds, dat
noodlijdende kranten aan extra advertentie-inkomsten moet helpen,
wat aan doen.
gewezen en voor slechts éénderde op
abonnementen. Dat heeft de kranten
kwetsbaar gemaakt voor concurren
tie van radio en televisie. In de ons
omringende landen ligt de prys van
de krant zeker anderhalf tot twee
keer zo hoog. Een bindende collec
tieve prysaanpassing zal volgens dr
Roethof wel van enige betekenis
kunnen zyn.
Directe subsidies voor noodiyden-
de kranten hebben het bezwaar dat
de onafhankeiykheid van de kran
ten wordt aangetast. Het zal trou
wens moeiiyk zyn. meent dr. Roethof,
criteria te vinden die niet discrimi
nerend werken. Instelling van een
fusiekamer, die persfusies moet
goedkeuren, zoals de persraad heeft
voorgesteld, biedt op zichzelf nood-
ïydende bladen geen uitkomst. Dr.
Roethof heeft zetf deel uitgemaakt,
vn.n p#>n rvtmmiuip uit. PvdA (vpr-
gewezen en voor slechts eenderde op
abonnementen. Dat heeft de kranten
kwetsbaar gemaakt voor concurren
tie van radio en televisie. In de ons
omringende landen ligt de prys van
de krant zeker anderhalf tot twee
keer zo hoog. Een bindende collec
tieve prysaanpassing zal volgens dr
Roethof wel van enige betekenis
kunnen zyn.
Directe subsidies voor noodiyden-
de kranten hebben het bezwaar dat
de onafhankeiykheid van de kran
ten wordt aangetast. Het zal trou
wens moeiiyk zyn. meent dr. Roethof,
criteria te vinden die niet discrimi
nerend werken. Instelling van een
fusiekamer, die persfusies moet
goedkeuren, zoals de persraad heeft
voorgesteld, biedt op zichzelf nood-
ïydende bladen geen uitkomst. Dr.
Roethof heeft re\i deel uitgemaakt,
van een commissie uit de PvdA (ver
der bestaande uit mr. M. Vroiyk,
mevrouw G. Brautigam en drs. A.
Lemst die al twee jaar geleden met
de suggestie is gekomen drukfabrie-
ken te beginnen. Deze drukfabrie
ken, die de overheid zal moeten fi
nancieren, zouden voor de tech
nische vervaardiging van de krant
moeten zorgen, waarmee de bladen
althans voor eenvyfde deel van
hun exploitatiekosten zouden wor
den verlost. Voorwaarde moet vol
gens dr. Riethof dan wel zyn oa
de ie drukken krant een bepaalc.e op
lage haalt, niet op w.nst is geiicn
dus geen dividenden uitkeerten
democratisch is gestructureerd (op
z'n minst met een redactiestatuut,
die de redacteuren inspraak in het
beleid garandeert)
Niet verplicht
Dr. Roethof wil de dagbladen niet
tot deelneming in zo'n drukfabriek
verplichten Voor bladen die com
mercieel geëxploiteerd worden, zou
den deze voorwaarden trouwens
niet aantrekkeiyk zyn. Een commis- i
sie uit de Nederlandse Vereniging,
van Journalisten heeft intussen een j
min of meer overeenkomstig voor
stel gelanceerd, dat echter wegens de
twyfel over de haalbaarheid nog
niet is aanvaard. Dr. Roethof meent
echter dat er zo langzamerhand op
dit terrein wel iets mag gebeuren wil
het grote goed van de verscheiden
heid aan informatie niet in het ge
drang komen. Hy wyst erop,
dat overvallen uit het buitenland op
Nederlandse dagbladondernemingen
allerminst denkbeeldig zyn. Het
Springer-concern opereert tenslot
te al naast de deur.
R. W. Heidinga
Gisteren werd op de werf vandie, voor rekening van Shell Tan-
de NDSM te Amsterdam de mam- kers, gebouwd werd door 't Ver-
moettanker .Marticia" gedoopt olme-concern. Fotoeen over-
door mevrouw V/erner-Asmussen. zicht van het bovendek.
Het is de derde mamoettanker I
Heel langzaam begint men in de
PvdA weer te denken aan een her
stel van de breuk met de KVP. Er
doen geruchten de ronde dat binnen
de party wordt gewerkt aan een inia-
tief om de befaamde uitspraak van
het Haagse party congres te herroe
pen en een nieuwe opening naar de
KVP te maken. Alleen is niet te ach
terhalen wie er mee bezig is. Het is
echter duidelyk dat veel socialisten,
die de PvdA graag weer eens zouden
zien regeren, een dergeiyk iniatief
zouden toejuichen.
De breuk tussen beide partyen
vloeide automatisch voort uit het
„verraad" dat de KVP in de nacht
van Schmelzer pleegde door het ka-
binet-Cals te laten vallen. „Moord
met voorbedachte rade", noemde dr.
Vondeling, minister van Financiën in
dat kabinet, later de houding van
de KVP. De breuk zou zyn geforceerd
onder druk van enkele KVP-kring-
voorzitters die het kabinet-Cals te
ambitieus vonden.
Het Haagse party congres kwam
tot zyn uitspraak door een motie
van Han Lammers aan te nemen
waarin werd uitgesproken dat niet
meer met de KVP zou worden gere
geerd. De motie was mede geïnspi
reerd door het uittreden van een
aantal vooruitstrevende KVP'ers
onder leiding van drs. P. C. W. M.
Bogaers en de oprichting van de Po
litieke Party Radikalen (PPR). Te
gen alle bedoelingen in heeft het
congresbesluit de politiek situa
tie niet veranderd, maar alleen ge
blokkeerd. De polarisatie die de so
cialisten met deze manoeuvre dach
ten te bevorderen, bleef uit. De kie
zers keerden zich niet in grote mate
af van de KVP en liepen evenmin te
hoop voor de PPR. Nog vorig jaar
september geloofde drs. J. M. den J
Uyl. de fractieleider van de PvdA
in de Tweede Kamer, dat de hui
dige regeringscoalitie de meerderheid
zal verliezen en zag hy aankomen
dat de kiezers zich massaal voor een
progressieve concentratie zouden
uitspreken. De inmiddels gehouden
verkiezingen voor staten en raden
moeten hem wel wyzer hebben ge
maakt. Die verkiezingen hebben im
mers duidelyk aangetoond dat voor
een regering van PvdA, D'66 en PPR
geen meerderheid te vinden is.
Dat binnen de PvdA nu steeds
meer stemmen opgaan die de relatie
met de KVP willen herstellen, is
mede het gevolg van ontwikkelingen
in de KVP. Met de grootste boosdoe
ner. fractieleider drs. W. K. N.
Schmelzer, verdwynt een flink aan
tal behoudende KVP'ers uit de
Tweede Kamer en de fractie krygt
volgend jaar een nieuwe samenstel
ling en waarschynlyk een aan
zie nlyk progressievere signatuur. On
derwijsminister dr. G. H. Veringa
wordt waarschynlyk lystaanvoerder
en is daarmee één van de kandida
ten voor het minister-presidentschap.
Mr. F. H. Andriessen, de woning-
bouwspecialist van de KVP-fractie
staat klaar om het fractieleiderschap
van drs. Schmelzer over te nemen.
Beiden in ieder geval figuren die
voor de Party van de Arbeid accep
tabel zyn omdat zij niet te zeer het
beleid van het kabinet-De Jong ver-
personificeren.
Als het congresbesluit wordt her
roepen zou dat ook velen in de KVP
welkom zyn. Er is een flinke stro
ming in de KVP die graag weer met
de socialisten in zee zou willen gaan.
Partyvoorzitter mr. A. van der Stee
heeft reeds laten weten een dergelyk
Initiatief te zullen toejuichen als een
verheugende opening in de thans wat
l uitzichtloze politieke situatie. Vice-
voorzitter D. Laan, gedeputeerde in
Noord Holland, heeft in een radio
uitzending als zyn mening ten beste
gegeven dat grote partyen als de
PvdA niet te lang in de oppositie be-
i hoort te blyven. „In de jaren na de
oorlog is gebleken dat samenwerking
van de PvdA met ons zeer vrucht
baar kan zyn". zei hy. Duidelyk is
dat voor de KVP het programma-
Steenkamp aangenomen dat het
niet te zwaar wordt geamendeerd
eerder met de PvdA te realiseren zal
i zyn dan met de VVD. De sociaal-
economische hervormingen die de
i werkgroep Steenkamp heeft voorge-
Rteld, gaan de WD veel te ver en
van de staatsrechteiyke plannen van
de KVP willen de liberalen zelfs he
lemaal niets weten. De KVP zou met
8 de PvdA het kiesstelsel kunnen wyzi-
gen of een kiesdrempel kunnen in
voeren, iets waarvoor dr. Vondeling
8 zelfs een „monsterverbond ad hoe"
over zou hebben (nasmaak en voor
proef pagina 211212).
5 Dr. Vondeling heeft dit voorjaar
trouwens in een twistgesprek met mr.
v. d. Stee aan de vooravond van de
statenverkiezingen in Arnhem kun
nen constateren dat ook op het ge-
l bied van de grondpolitiek en het fis
cale beleid het een en ander met de
KVP te realiseren is. De VVD daar
entegen legt in haar programma
sterk de nadruk op de aanpassing
l van de zedelykheids wetgeving iets
waarop de KVP nu niet bepaald zit
te wachten. Kortom: op vele punten
begint het tussen beide partyen weer
te klikken.
j Wie echter het initiatief tot her
stel van de relatie moet nemen is
niet duidelyk. Van het partybestuur
j is op dit punt niet veel heil te ver-
t wachten, zy bestaat immers voor de
helft uit nieuw linksers die nog
steeds in de KVP niet veel zien en
u die het meer over de boeg van de
'0 buitenparlementaire actie willen
7 gooien. Toch bestaat de indruk dat
1 ook die kring langzaamaan de op-
D Positierol van de PvdA moe begint
te worden. Voorwaarde voor herstel
1 van de breuk is echter wel dat de
s KVP zich duidelyk voor de verkiezin-
gen voor samenwerking met de PvdA
Uitspreekt en dat de PPR verdwynt.
Sinds de invoering van de reclame
in radio en televisie kunnen ver
schillende landelyke dagbladen het
hoofd maar nauwelyks meer boven
water houden. En steeds meer kran
ten zyn tot fusie of concentratie,
met andere dagbladondernemingen
gedwongen. Dat ligt volgens dr.
Roethof minder aan een oplage dan
wel aan de teruglopende inkomsten
uit advertenties. Een krant kan,
meer dan 100.000 abonnees hebben
en toch in de rode cyfers raken. Dr.
Roethof vindt dat niet juist. De op
lage moet bepalend zyn, niet het
advertentie-aanbod, meent hy.
Ramp
Het kamerlid, zelf oud-Journalist,
hy was jarenlang parlementair
overzichtschryver van de NRC), zou
het „een ramp" vinden als bepaal
de opiniebladen, die belangryke stro
mingen in ons volksleven represen
teren, zouden moeten verdwynen om
dat hun inkomsten uit advertenties
teruglopen. „De krant is een gees-
telyk produkt", zegt hy. „Het is
verdrietig dat commerciële overwe
gingen nog steeds een doorslagge
vende rol in haar bestaan spelen". Dr
Roethof legt een berekening op ta
fel dat het advertentie-aanobd van
allerlei factoren afhankelyk kan zyn
zoals de geaardheid van het blad en
de koopkracht van de lezerskring.
Die opbrengst per abonnee bedroeg
in 1968 byvoorbeeld voor het dag
blad „De Tyd" 77 gulden, voor het
„Vrye Volk" 79 gulden, voor De
Trouw 94 gulden, het Algemeen Dag
blad 112 gulden, het Algemeen Han
delsblad 117 gulden, de NRC 126 gul-
Parlementariërs aller landen heb
ben het tegenwoordig niet gemakke-
lyk want zy kunnen niet eens rus
tig van het zomerreces genieten,
omdat allerlei economische aangele
genheden de aandacht vragen. Eco
nomie is doorgaans niet de sterk
ste zyde van de politici, die zich ge
roepen voelen om de belangen van
de kiezers naar beste weten te die
nen. In Nederland moet het parle
ment het zomerreces onderbreken
om zyn fiat te hechten aan de ver
hoging van de minimumlonen, waai-,
om de gunst der massa niet te ver
spelen, slechts weinigen op tegen
konden zyn. In Duitsland was het
verzamelen geblazen, toen de minis
ter van Economische Zaken, na ver
kregen instemming van de andere,
kabinetsleden, ten lange leste de
inflatiebestryding langs fiscale weg,
ter hand wilde nemen. Ook in an
dere landen hebben de parlementa
riërs het nodige te doen om de ont
wikkelingsgang der economie by te
benen.
Eigenlyk is het een tegenstrijd ig-
heid in onze naar steeds meer wel
vaart snakkende samenleving dat er
maatregelen worden genomen om
een uitbundige groei van de conjunc
tuur af te remmen.
Voorlopig ziet er nauwelyks naar
uit of West-Duitsland, de nieuwe
De uit de KVP getreden radikalen
denken echter zelf al sterk aan op
heffing van hun club. zy zouden
kunnen terugkeren naar de KVP of
zich kunnen aansluiten by de PvdA.
Twee verkiezingsronden hebben in
ieder geval geleerd dat hun politieke
toekomst niet in een afzonderiyke
party moet worden gezocht.
R. W. HEIDINGA
den, Het Parool 134 gulden en De
Telegraaf 149 gulden.
Conclusie van dr. Roethof: de ad
vertenties trekken de concurrentie
verhoudingen scheef. Daarom is een
egalisatiefonds nodig, waaruit bla
den met een behooriyke oplage, maar
met een geringe advertentie-omzet,
financieel kunnen worden gesteund
ten laste van de bladen met
een grote advertientieomzet stuit
dat op bezwaren dan is ook denk
baar een compensatieregeling, waar
by kranten die in de rode cijfers zyn
geraakt, met steun van de overheid
tot een zeker gemiddelde aan ad
vertentie-inkomsten worden op
getrokken.
Wat dr. Roethof als woordvoerder
van de Party van de Arbeid eind au
gustus in de tweede kamer precies
zal voorstellen, laat by nog in het va
ge. Hy moet daarover eerst nog zyn
fractiegenoten raadplegen. De hulp,
die de regering de dagbladpers wil
bieden, gaat hem echter duidelyk
niet ver genoeg. Hy meent dat in-
grypender maatregelen nodig zyn
om verdere fusies en concentraties
te voorkomen en de verscheidenheid
aan informatie te waarborgen. Die
concentraties verontrusten hem
zeer. In de afgelopen twintig jaar
is het aantal zelfstandige dagbladon
dernemingen teruggelopen van
60 naar 35 en dat zegt volgens hem
toch wel iets.
Het kamerlid is overigens van
mening dat het ministerie van Eco
nomische Zaken hierin niet helemaal
vryuit gaat. De abonnemetspryzen
zyn zo laag gehouden dat de kran
ten voor hun inkomsten nu al voor
tweederde op advertenties zyn aan-
maatregelen van de minister van
economische Zaken ten spyt, de uit
slaande brand in de economie al
kan beteugelen. Terecht hebben de
leden van de oppositieparty gesteld
dat de fiscale maatregelen wel zou
den werken, maar dan zou de over
heid tegeiykertyd tot een drastische
besnoeiing van de eigen uitgaven
moeten besluiten.
Twee dagen nadat minister Schil
ler zyn medeleden in het kabinet
ervan op de hoogte had gesteld dat
de belastingtarieven, zowel voor
loon- en inkomstenbelasting als voor
de vennootschapsbelasting met 10
procent zouden moeten worden ver
hoogd teneinde de conjunctuur te be
teugelen, werd bekend gemaakt dat
de Bondsrepubliek in het komende,
jaar een recordbegroting zal indie
nen, waarby voor het eerst in de ge
schiedenis een bedrag van meer dan
100 miljard marken aan staatsuit
gaven zal worden gepresenteerd. Dat
is een styging van de overheidsbe
stedingen met maar liefst 12 procent.
In dat licht bezien is het alleen
maar een kwestie van overheveling
van de bestedingen van de particu
liere sfeer naar die van de overheid,
die. ook al om de mooie ogen van
de kiezers, een gat is de hand biykt
te hebben.
Weliswaar worden de belastingbe
talers, die tot dusver al meer dan
100 mark per maand betaalden
en dat zyn er by de verhoogde lonen
en de oude belastingtarieven zeer
velen zoetgehouden met de belofte
dat zy de 10 procent extra be
taalde belasting uiterhjk na
1973 by de dan op te leggen aansla
gen kunnen verrekenen, maar dat is
een wissel op de toekomst, waarvan
maar moet worden afgewacht of hy
wordt gehonoreerd.
Nu kan men praten als wyien
Brugman, maar daarmede zal niet
voorkomen kunnen worden dat de
loontrekkers in Duitsland weldra zul
len trachten om een compensatie te
vinden voor het meerdere dat zy,
aan de fiscus moeten afstaan. Als er
loonsverhogingen komen blijft de
bestedingsdrang even groot als voor
heen en kan de overheid opnieuw
beginnen om het Inflatiegevaar te
bezweren.
Een andere kant van de zaak is
dat als de loonsverhogingen er niet
komen, de kans bestaat dat in de
eerste plaats de uitgaven aan de pri
maire levensbehoeften worden be
snoeid.
De mensen zyn zo gewend geraakt
om veel geld te besteden aan duur
zame verbruiksgoederen. de kleu
rentelevisie, de auto en de vakan
tiereizen, dat als er bespaard moet
worden, dat allereerst gezocht wordt
in de huishoudeiyke uitgaven. Wat
goedkopere groente, minder vlees,
margarine in plaats van boter en
koelhuiseieren in plaats van het „ka
kelverse" ei en ga zo maar voort.
Wie is daarvan dan uiteindeiyk de
dupe? De Nederlandse expor
teur, want een zeer belangrijk deel
van onze export bestaat uit agrari
sche- en tuinbouwprodukten. die als
de Duitsers ze niet in grote hoe
veelheden afnemen, op de veilingen
doordraaien en naar de vaalt verhui
zen.
Er sou een terugslag in onze ex
port naar Duitsland optreden, zodat
onze handelsbalans wordt geschaad.
Jui6t de omvangryke export n ar de
Oosterburen, die in de eerste vyf
maanden van het Jaar maar liefst
40 procent groter was dan verleden
jaar, heeft er in belangryke mate
toe bijgedragen dat de conjunctuur -
wind by ons uit de gunstige hoek,
bleef blazen. Indirect zal de Duitse
conjunctuurbeheersing tot gevolg,
hebben dat by ons een toontje lager
moet worden gezongen.
Ook al is het Centraal Plan Bu
reau nog zo optimistisch over
de exportmogeiykheden in de ko
mende jaren, dan wil dat nog niet
zeggen dat er een tydeiyke deuk kan
ontstaan, die ernstige gevolgen heeft
voor de betalingsbalans.
Niet vergeten mag worden dat in
weerwil van de conjunctuur toch,
maar een labiel evenwicht in het be
talingsverkeer met het buitenland,
wordt verkregen. En dat terwyi de
export van aardgas steeds meer de
viezen in het laatje brengt en de
binnenlandse afleveringen van aard
gas een belangryke besparing van
deviezen voor de energievoorziening,
met zich brengt.
Het met het aardgas verdiende be
drag aan deviezen wordt elk jaar
gans en al opgesoupeerd in plaats
van er een afzonderiyke pot van te
vormen, die gebruikt zou kunnen
worden voor verdere verster
king van ons economische apparaat.
Aangezien ons land onderaan het
welvaartsiystje van de EEG landen
bungelt zou een dergeiyke verster
king voor de toekomstige ontplooiing
absoluut noodzakelyk zyn, al is het
de vraag of uitbreiding van de pro
dukt iecapaiciteiten wel genade zou
vinden in de ogen van de milieuhy-
gienisten.
Met zyn zojuist by Kluwer in De
venter verschenen „Tydperk van
kentering" heeft Peter F. Drucker
voor economische prikkellectuur ge
zorgd. Niet dat hy de kentering eco
nomisch is gaan bekyken by strip-
t ease-voorstellingen enzovoort. Er
komt in „zedelyk" opzicht geen on
vertogen woord in het boek voor.
Maar wel doet de schryver by het
blootleggen van allerlei economische
toekomstproblemen tal van uitspra
ken die tot nadenken en soms tot we
derspraak en discussie prikkelen en
die een ding met elkaar gemeen heb-
nen: de prikkel om voor de nieuwe
ontwikkelingen en voor de „disconti-
nuitiet" open te staan.
De oorspronkeiyke titel van dit
door P. H. M. van Brussel vertaal
de en hier en daar van een verkla
rende voetnoot voorziene boek is
The age of discontinuity" (Het tyd
perk van de discontinuïteit). En een
van de byzondere aspecten is dat de
schryver zich keert tegen die voor
spellingen met betrekking tot het
Jaar 2.000, waarin men ervan uit
gaat dat de tendenties van de afge
lopen zestig jaar het gezicht van de
rest van deze eeuw zullen bepalen.
Een eerste conclusie waarby men
in de marge eerst een vraagteken
zet. is deze dat momenteel de eco
nomische structur en groei nog
steeds worden gedragen door dezelfde
industrieën, en nieuwe technologieën,
maar in economische zin, dus qua
bydrage tot het bruto nationaal pro
dukt. het inkomen en de werkgele
genheid. zyn deze althans in het
kader van de civiele economie nog
steeds byna te verwaarlozen.
Aan de horizon tekenen inmidels
de nieuwe industrieën zich af die
zullen zorgen voor doorbreking van
de lynen die de ontwikkeling tot
dusver bepaalden. Onder die facto
ren zyn de informatie-industrie
(waarby het om veel meer gaat dan
alleen maar de computer), de ex
ploratie en exploitatie van de zeebo
dem en de fabricage van kunststof
fen.
In overeenstemming met dit alles
en met de daarmee gepaard gaan
de grote vlucht die het onderwys
neemt, ziet Drucker de toekomstige
samenleving vooral als een „ken-
nismaatschappy
De schryver, in 1909 in Wenen ge
boren. in Oostenrijk en Engeland
opgegroeid, is zowel in de journalis
tiek werkzaam geweest als in het
bankbedryf. Sinds 1937 is hy werk
zaam in de Verenigde Staten, waar
hy achtereenvolgens econoom was
voor een consortium van Engelse
banken en verzekeringsmaatschap-
pyen, als ..management consultant"
voor verscheidene ondernemingen in
Amerika en daarbuiten als hoogle
raar in de filosofie en in de politiek
en (sinds 1950) als hoogleraar in de
bedrijfsleiding en organisatie aan de
Graduate school of business van de
Newyorkse universiteit. Deze staat
van dienst geeft extra gewicht aan
constateringen als deze: dat de oude
visie op „eigendom" wellicht niet
meer zo erg relevant is en dat de
Amerikaanse economie met zyn ve
le fiduciare instituten, als onderlin
ge trustmaatschappyen of pensioen
fondsen met een meerderheidsdeel
neming in grote ondernemingen, in
feite al geen „particulier eigen
dom" meer kent. „De eigendom is
gesocialiseerd, maar niet genationa
liseerd." In dit verband komt hy tot
een vergeiyking met de ontwikke
ling in Joego-Slavië waar sommige
bedrijven bezig zyn met denationa-
lisatie. Ook in Joego-Slavië, zo be
toogt hy elders, wordt particulier
beheer toegepast zonder dat er van
privaateigendom sprake is.
Het volgende betoog zal hier en
daar aanleiding zyn, de wenkbrau
wen op te trekken: de schrijver
merkt op dat afgezien van enkele
belangryke uitzonderingen de
„kleine man." dat wil zeggen een
onbeduidend bedryfje of een „uit
vinder" die is een hoekje van een
garage in zyn eentje zit te werken,
meer vernieuwend werkt dan een
grote onderneming met zyn re
searchafdelingen. „Terwyi ongeveer
viervyfde van alle geleerden en
technici die in Amerika tegenwoor
dig met wetenschappeiyk onderzoek
bezig zyn, werken met geld uit over-
heidsfondsen hetzy aan universitei
ten of in grote ondernemingen, be
loopt de totale effectieve opbrengst
waarschynlyk minder dan éénvyfde
van alle nieuwe Ideeën, nieuwe ken
nis en nieuwe produkten waaraan
wordt gewerkt."
Het is best mogeiyk, zo betoogt de
schryver voorts, dat wat wy thans
zien als de kennisschat van de we
tenschappen, straks een .gegevens
bank" of een computercentrum zal
worden.
Overigens verwacht hy dat de po
sitie van de kennisarbelder in d#
moderne samenleving een netelig
vraagstuk zal worden, politiek zowel
als maatschappeiyk. „Waarschyn
lyk zal het in de twintigste en mo
gelijk ook nog in de eenentwintigste
eeuw het belangrijkste zyn van al
le maatschappeiyke vraagstukken."
En by al deze wel zeer lezenswaar
dige prikkellectuur stelt de schry
ver bescheideniyk en terecht vast,
zieker niet alles feilloos te kunnen
voorspellen. Het ligt voor de hand
dat zich nieuwe tendenties zullen
ontwikkelen en dat er geheel ande
re problemen zullen ryzen en om
aandacht vragen. In overeenstem
ming overigens met de rode draad
van dit boekde discontinuïteit.
V. SCHAAP
UTRECHT (ANP) Twee
Utrechtse krakers, die vorige week
een leegstaand pand aan de Neude in
Utrecht betrokken en die er vervol
gens door vertegenwoordigers van de
huiseigenaar, de aannemers firma
Lisman, weer op hardhandige wyze
werden uitgezet, hebben by de
Utrechtse politie tegen deze firma
een klacht ingediend wegens huis
vredebreuk.
De krakers, de studenten Bert De-
termeyer en Louis Jongeneel, stellen,
dat de wyze waarop zy uit het pand
werden verwyderd onrechtmatig is.
De eigenaar kon ons er niet zomaar
uitgooien, dat kan alleen maar na
een uitspraak van de rechter. Door
een soort knokploeg op ons af te
sturen heeft hy het recht in eigen
handen genomen, aldus de studenten.
Zy hadden zich vorige week dins
dag in het al drie Jaar leegstaande
pand geïnstalleerd. De volgende dag
kwamen vyf mensen van de firma
Lisman opdagen, zy verschaften zich
door een ruit van de voordeur in te
trappen toegang tot het huls en gin
gen vervolgens, onder luid protest
van de krakers, de ramen dichtspy-
keren. Toen zy ook nog de meubel
tjes van de Jongens op straat wilden
gaan zetten belde Bert Determeyer
de politie. Die verscheen toen de
knapen al door twee van de vyf
werknemers van Lisman het huis uit
waren gesleurd.
Het gezelschap werd meegenomen
naar het politiebureau, waar de po
litie na verhoor besloot geen proces
verbaal op te maken.
