MALAISE IN
ITALIË heeft sterke
sociale achtergrond
argo
wereld
oorlog
de tweede
Een huisja! Een krotneen
U kunt nog meedoen
met
Geschiedenis van
kom de eerste hand
bekijken bij het
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 18 JULI 1970
LEHMICH DAGBLAD
ROME (GPD) Sommige waarnemers gaan zover, dat zij kinderen" zijn te vinden, die zich verzetten tegen de industriële
Italië ,.de zieke man van Europa" noemen. Maar dat is over- consumptie-maatschappij, zo zijn er ook mensen die hun maat
dreven. Want tegenwoordig kent elke moderne samenleving, schappij willen veranderen, die haar willen hervormen of die
in het oosten zowel als in het westen, malaises of crises. Net alles van haar verwachten, zoals dat het geval is met de on-
zo goed als er in Italië, de V.S. of elders in Europa „rijkelui's geveer 20 miljoen misdeelden uit het zuiden.
In dit land. waar men in het
noorden alle kenmerken vindt van
een sterk ontwikkeld land en in het
zuiden Juist het omgekeerde aantreft,
of zoals men nu zou zeggen ..een ont
wikkelingsland". zorgen de verschil
lende stromingen die uit deze am
bivalente samenleving zijn voortge
sproten er voor dat de Italiaanse
maatschappij tegelijkertijd gecompli
ceerd en positief is
Het is bovendien de vraag of Ita
lië. zoals ze op het ogenblik wordt ge
confronteerd met de grootste tegen
stelling die men zich in Europa kan
voorstellen, niet bezig is* een nieuw
soort samenleving te ontwikkelen.
..Men moet de Christenen een
soort mensen dat zich overgeeft aan
een nieuw en gevaarlijk bijgeloof
de doodstraf geven", meende de
Romein Sueton in zijn ..Leven van de
twaalf Cesars". sprekend over de ze
den en gewoonte uit Nero's tijd. Maar
Sueton vergiste zich. Dit bijgeloof
was namelijk gevaarlijk, Juist doordat
het geen bijgeloof was. maar een re
volutionaire godsdienst, die de gelijk
heid onder de mensen predikte Dit
Lama fcommunist
hervormingen
geloof zou dan ook tenslotte, dankzij
de geweldige moed van haar marte
laren. dankzij de drift tot bekeren,
het Romeinse heldendom vernieti
gen En tegenwoordig blijft Rome, te
midden van de grootste ruïnes van
het keizerrijk symbolen van de
eeuwigheid de geestelijke hoofd
stad van 'n half miljard katholieken.
..Weet u", zo bekende de Italiaanse
filmregisseur Fellini tijdens een
wandeling door het Forum. „Rome is
een stad die Je nooit kunt verlaten.
Haar godsdienstige omhelzingen heb
ben ons sinds eeuwen gevormd. Het
Is voor een Italiaan bijna ondenk
baar om niet-katholiek te zijn. Er
zit in elk van ons van uiterst links
tot exstreem rechts een onbewuste
gebondenheid aan het katholicisme
Een bewijs daarvan: in de straten
van Rome. Napels en Milaan worden
herhaaldelijk gewelddadige demon
straties gehouden, maar de Maoisten.
anarchisten of fascisten halen het
niet in hun hoofd om naar het Pie
tersplein te trekken om daar het Va-
ticaan of de Paus te gaan provoceren"
Echtscheiding
De Italiaanse hoofdstad "3.3 mil
joen inwoners' ligt misschien te ver
van het noorden en zuiden vandaan
Paietta communist
beloften
om de woede te kunnen registreren
van de Lombardische en Piemonti-
sche arbeiders. In Rome kan men
en dan in het bijzonder het Vati-
kaan en een deel van de Christen-
Democraten zich alleen opwinden
over het ontwerp van de echtschei-
dingswet. die door enkele socialisten,
gesteund door de communisten, is
voorgesteld. Het ontwerp wordt na
melijk door vele katholieken gezien
als een ontoelaatbare inmenging van
politici in religieuze zaken, terwijl
omgekeerd het verzet in de Ka
mer tegen deze wet door de commu
nisten en socialisten beschouwd wordt
als een onduldbare inmenging door
de kerk in zaken van algemeen be
lang In werkelijkheid is dit echt
scheidingsprobleem slechts een gerin
ge aanleiding tot de huidige Ita
liaanse malaise.
Volgens pater Lucas, directeur van
de Franse sectie van Radio Vatikaan,
is dit probleem bovendien niet het
zelfde voor de Christenen en de niet-
Christenen ..Voor de Christenen",
verduidelijkte hij, is een huwelijk
onontbindbaar" Althans, zo den
ken de meeste katholieken erover
Maar zelfs de priesters hebben hun
standpunt nog niet kunnen bepalen
ten opzichte van dit netelige pro
bleem.
Kerk en staat
Onlangs publiceerden drie Jezuïe
ten op de voorpagina van „Mes-
sagero" een artikel, waarin zij het
Vatikaan verweten ten aanzien van
het echtscheidingsprobleem een te
politieke houding aan te nemen. Het
betoog werd in de buitenlandse pers
veelvuldig geciteerd. In Italië ont
stond er een schandaal over dit ar
tikel. Pater Pin. één van de drie
schrijvers, vertelde ons: ..De aanlei
ding voor dit artikel ligt op hetzelfde
niveau als de strijdvraag, die ons al
len bezig houdt. En wel de mening,
dat velen het standpunt van de kerk
als te werelds veroordelen"
u vindt dat de kerk zich teveel
mengt in de zaken van de Italiaan
se staat?
„Ja. zo kunt u het zien. Hoewel ik
over dit onderwerp graag nog een op
merking wil maken. Het was voor ons
niet gemakkelijk onze houding te be
palen. Want de kerk is sterk verwe
ven in het dagelijks leven De grote
invloed van de kerk op het dagelijks
leven, deze godsdienstige verbonden
heid. hebben de gewoonten en het
denken van de mensen bepaald. Maar
tegenwoordig ziet men, vooral bij de
jongeren, een zekere moeheid tot ui
ting komen over de kerkelijke bevoog
ding. Niet dat zij minder godsdienstig
zijn. Maar ze voelen zich volwassen
en wensen vrij te zijn in handelen
en denken Het feit dat de kerk haar
zienswijzen tracht op te dringen, kan
slechts schade aanrichten".
Maar bent u nu voor of tegen
echtscheiding?
„Als Christen ben ik er zeker te
gen Maar ik vind dat een staat vrij
moet zyn een wet voor de echtschei
ding uit te vaardigen als zij dit in
het belang vindt van het algemeen
welzijn".
Deze godsdienstige verbondenheid,
waar pater Pin over sprak, werden
wij ons bewust toen we op een dag in
een restaurant in Bari zaten. Op de
eerste verdieping hoorden wij ge
lach en gerinkel van glazen. Toen we
er gingen kijken bleek er een familie
feest gevierd te worden. Drie pries
ters en vier echtparen van middelba
re leeftijd zaten samen met een do
zijn kinderen rondom een grote ta
fel. Eén van de priesters nodigde ons
uit aan tafel. „Hier. In Zuid-Italië,
draait alles om de familie. We vroe
gen wat hij van de echtscheiding
dacht. „Die bestaat hier niet. meneer,
en we hopen dat ons familie-leven
daar nooit last van zal krijgen".
De filmregisseur Fellini had over
deze kwestie het laatste woord, toen
hij tegen ons opmerkte: „Het pro
bleem speelt eigenlijk alleen onder de
gegoede families. Bij de armen werkt
men. of zoekt' men naar werk Daar
heeft mep geen tijd om aan iets an
ders te denken. Het is dan ook een
schijn-probleem".
Vreemde wereld
Het zuiden van Italië begint aan
de voet van de Vesuvius, bij Napels,
een levendige stad met 2.8 miljoen
inwoners. Maar het achte zuiden ligt
meer naar beneden, in Calabrië, in
Lucanië of Apulië, in het hart van
de dorpen, gebouwd tegen de berg
rotsen. waar vroegere kustbewoners
uit vrees voor piraten hun toevlucht
zochten.
In de oude stad Matera komt men
terecht in een vreemde stille wereld
met verblindend licht. Hier vindt
men de Napolltaanse levendigheid
niet meer. De mensen schuifelen hier
dicht langs de muren en slaan op de
vlucht voor vreemdelingen De kinde
ren spelen zwijgend, zonder te glim
lachen of te huilen, alsof zij nu reeds
het gewicht van het noodlot torsen
Nog maar kort geleden woonde een
deel van de bevolking van Matera in
holen. De autoriteiten moeeten hen
soms met geweld dwingen de nieuwe
i huizen te betrekken, omdat velen de
voorkeur gaven aan hun pre-histori-
sche grotten boven de moderne wo
ningen. Op het grote marktplein van
Matera staan de „desoccupati". de
i werklozen sommigen wachten al
twintig jaar op werk samenge
schoold. Het zijn kleine mannen, die
er uit zien alsof zij allemaal uit de
zelfde vorm zyn gegoten, met door de
/on gegroefde gezichten, gekleed in
verstelde pakken met vilten hoeden
en een grote zwarte cape Op de
200.000 inwoners telt men 26.000
werklozen.
Zij komen samen in de plaatselijke
café's en brengen hun dagen door
met kaarten en drinken. Eén van
hen roept, na de gebruikelijke be
groeting ..Er is geen werk in Mate
ra De regering weet dat. maar doet
niets".
—Maar er zijn plannen om nieuwe
fabrieken te bouwen.
Door
.Jcan Bertolino
Problematiek
In ons gezelschap bevindt zich pa
ter Pin, ditmaal niet als geestelijke,
die de discussie over echtscheiding
wil volgen, maar als socioloog, die zich
j in de problematiek van het zuiden
j wil verdiepen. Op onze vraag wat
i hij hier precies zocht, antwoordde de
pater: „Wij. mijn teamgenoten en ik.
zijn hier voor een grote weefindustrie
uit het noorden, die zich hier wil
vestigen. Wij zijn nu met de laatste
fase van ons onderzoek bezig en wel
met de vraag, of er genoeg meisies te
vinden zijn. van wie de ouders het
goed vinden dat zy in de fabriek
gaan werken Dat betekent immers.
c!at die meisjes 's avonds laat thuis
komen. door hun eigen verdiensten
meer zelfstandig worden en dat
dit alles leidt tot het vormen van
nieuwe gewoonten"
Gaat liet om de grootgrondbezit
ters en het conservatisme in deze
streek?
„Nee. Door de agrarische hervor'
ming is het grootste deel van het
grootgrondbezit verdeeld. De gezeten
burgerij vormt het probleemzij remt
de ontwikkeling af
Is er dan enige hoop op ontwik-
keling?
.Vor.g jaar had ik deze vraag niet
kunnen beantwoorden. Maar nü is er
i „Nee. niet voor ons. Voor de jonge
ren misschien. Bovendien is er dan
nog de crisis in de regering. Ze pra
ten maar. ze praten maar En voor
ons blijft dan niets anders over dan
de communistische party. Dat is onze
enige hoop".
Leegte
Alrnirante tneo fascist)
bestrijder communisten
al veel veranderd. De ..bank van het
zuiden" heeft honderden miljarden
lires uitgegeven voor het vormen van
de onderbouw voor dit gebied. Zo is
bijvoorbeeld de infra-structuur radi
caal veranderd".
De grootindustrie in het noorden
heeft op tijd ingezien dat het zuiden
rijk is aan delfstoffen en mankracht.
Maar deze rijkdom is alleen te ex
ploiteren door investeringen. Van
daar de oprichting van een associa
tie van industrieën, gesubsidieerd door
de staat, met als opdracht de streek
voor te bereiden voor vestiging. Dr.
Mateo afkomstig van d e Pozzi-fa
briek uit het noorden, zegt: „De hele
politiek van het zuiden berust op het
zoeken naar werk voor de werklozen
Onze associatie heeft allerlei infra
structuren gecreëerd, die nodig zijn
voor de vestiging van industrieën.
Ons doel is werkgelegenheid te
scheppen. We zitten hier Mn een ge
bied, waar reeds voor 3000 Jonge
mensen, die onze opleidingsscholen
hebben bezocht, werk is. Er zijn nu
al twee grote petro-chemische fabrie
ken gevestigd Maar dit alles is al
leen bestemd voor de jongeren.
De mannen van boven de 35 kun
nen zich niet meer aanpassen en zijn
gedoemd tot eeuwige werkloosheid.
Zuid-Italië wordt niet alleen be
volkt door norslijkende werklozen.
Men ziet er ook jongeren, die ty-
delijk uit het noorden of uit het
buitenland zijn teruggekeerd Als zy
weer wegtrekken dan blijft er een
grote leegte achter. Ieder jaar vindt
die arbeidsmigratie piaats. Bij hon
derden trekken dan de Zuiditaliaan-
sc pubers over de grenzen naar
Frankryk. België. Duitsland en Ne
derland. Op de vraag of deze ont
wortelden zich ooit weer op hun ge
boortegrond zullen vestigen, ant
woordde pater Pin: „Dat spreekt van
zelf. Ze gaan met tegenzin. Boven
dien komen ze altijd met de feest
dagen terug en houden zo contact
met thuis. Bovendien leren ze werken
en bestaat er voor hen het probleem
van arbeidsscholing niet. Zodra er
een onderneming gevestigd wordt na-
1 bij hun dorp, zijn zij de eersten die
zich daar melden".
De malaise in het zuiden spaart de
boeren evenmin Ondanks de agrari
sche hervormingen gebruiken de boe
ren namelijk nog de traditionele
landbouwmethoden Terwijl men in
het noorden van Italië 12 tractoren
telt op 1000 ha bouwgrond, beschikt
men in het zuiden slechts over twee
tractoren.
Extreme partijen
De eerste grote rustplaats op zoek
naar werk is de badplaats Bari. waar
de zuidelijke ontevredenheid zich
dan ook duideiyk kristalliseert De
extreme partijen slaan daar munt
uit. Op het laatste agrarische congres
sprak de communist Paietta. direc
teur van het dagblad „Unita" en
tevens lid van het centraal comité
voor de agrarische hervormingen en
regionalisatie. Tydens zijn redevoe
ringen hingen de hongerigen. de
werklozen en de wanhopigen aan zyn
lippen in de ban van zyn woorden
stroom. die één grote belofte voor een
beter bestaan inhield.
Geen vijfhonderd meter verder be
speelde de neo-fascist Alrnirante zijn
gehoor. In tegenstelling tot de opge
wonden volksredenaar Paietta sprak
hij langzaam en weloverwogen. De
middenstanders, die naar hem luis
terden. dromen van werk en disci
pline en zijn wars van iedere vorm
van geweld
Alrnirante. leider van de Italiaan
se sociale beweging, dit wil zeg
gen een neo-fascist, gaf toe dat hij
fascist is. „Maar dan in de zin van
1970. als een man die zijn hersens
gebruikt. Als Musolini nog leefde,
dan zou hij in zyn tijd leven. Hy
zou dan een fascist zyn van 1970 en
niet één van 1922" Deze neo-fascist,
wiens beweging bij de verkiezingen
van 1968 1 miljoen stemmen wist te
winnen ideze party beschikt op dit
ogenblik over 24 kamerzetels en 11
senatorzetelsj, geeft volmondig toe
dat hij met de Griekse kolonels
sympathiseert, „omdat wij alle mid
delen aangrijpen om het communis
me te bestrijden".
Maar is hij dan zó bevreesd voor
het communisme die hy denkt dat de
C P naar de macht zal grijpen zodra
zy de kans schoon krygt?
„Ze zyn bezig die te grypen".
Milaan
„De boeren in deze streken strU-
den alleen maar tegen de oude tra
dities". zei de communist Paietta „We
zyn bezig mee te beschikken over het
lot van ons land. Want er gebeurt
nu al niets meer zonder dat de mas
sa daar een stem in heeft. Als we aan
een regering gaan deelnemen, weet
iedereen dat die regering niet zo
maar een regering zal syn". (Mi
laan. viersprong van tegenstellin
gen». Milaan is een ryke, welgestel
de en burgerlyke stad. Maar het is
ook het kruispunt van alle politie
ke stromingen Het wemelt er van de
communisten en fascisten.
Waarom vindt men zoveel geweld
onder het oppervlak van deze zo
rustige stad. Het antwoord is eenvou-
In Rome wandelden wij op
een namiddag over het Mar
cus Aureliusplein, waar wij
tot onze verbazing een troep
bedelaars aantroffen. Ieder,
een schreeuwde door elkaar
grijsaards, invaliden, vrou
wen en kinderen Jé kreeg
de indruk alsof ze daarmee
hun angst wilden verbergen.
In een hoek zat een man
op de grond Achter hem lag
een vrouw, die aanhoudend
hoestte en weinig belangstel,
ling toonde voor haar twee
kinderen. De man bleek Gio
vanni te heten. Hij vertelde
ons dit relaas: ..Ons huis is
onbetcoonbaar het plafond
komt naar beneden. Het lekt
er. Bovendien hebben we
geen elektriciteit, noch gas
of verwarming. Daardoor
heeft mijn vrouw t.b.c. ge
kregen Mijn jongste twee
kinderen hebben we bij ons
gehouden, maar de oudsten
moeten we voorlopig in een
kindertehuis onderbrengen
We kunnen niet langer in 'n
krot leven. Daarom hebben
we het Marcus Aureliusplein
bezet in de hoop dat de rege.
ring nu eindelijk iets voor
ons zal doen"
We geloofden hem niet.
waarop Giovanni ons uitno
digde mee te gaan. Na een
eindeloze tocht door kronke
lige straatjes, langs stinken,
de modderpoelen en uitge.
woonde woonkazernes, kwa
men ivij bij een straat die
veel op een vuilnisbelt leek.
We liepen een binnenplaats
on en Giovanni wees ons het
yrotje nan. „Daar is het", zei
hij. Het dak was vermolmd
en in de muren zaten grote
scheuren. „Nu ziet u het
zelf ik overdrijf niet. Ik
hoop dat onze demonstratie
iets zal opleveren. Want zo
kan het niet langer duren"..
Als het avond wordt groeit
de onrust onder de bezetters
van 't Marcus Aureliusplein.
Plotseling staat een grijsaard
op en schreeuwt iets onverm
staanbaars naar zijn lotge.
noten, .die traag rraar als
één man opstaan en hem
volgen De demonstranten
trekken het plein over in de
richting van het bureau van
de prefect. Carabinieri, ge
helmd. met plexi.glas voor
het gezicht, vormen 'n haag.
Casa si. baraca no!", roept
een kind. Onmiddellijk wordt
de kreet overgenomen: „Een
huis, ja! Een krot, neen!".
dig: door de voorstad Sesto San Gio-
vanno. waar in gryze flatgebouwen
100 000 mensen samenleven In het
zuiden van Italië bedraagt het jaar
inkomen nauwelyks meer dan
300.000 lires. De arme bevolking
wacht daar op #de komst van de in
dustrie uit het noorden. Maar in het
noorden van Italië, waar de lonen
vyf maal hoger liggen, stellen de ar
beiders eisen, vechten op straat en
demonstreren ze voor een beter be
staan.
Door de agressiviteit van de vak
bonden worden de politieke nuances
opgeheven. De C.I.S.L. 2.1 miljoen
leden», in Rome de vakbond van de
Christen-Democraten, is bij de me
taalarbeiders van Sesto San Gio-
vanno bijna radicaler dan de com
munistische vakvereniging De alge
meen secretaris Pierre Carniti zei te
gen ons: „We hebben in de maanden
oktober, november en december veel
gestaakt. Maar al onze eisen zijn ook
ingewilligd. Zo hebben we 75 lires per
uur loonsverhoging gekregen, een
veertigurige werkweek die als een
48-urige wordt betaald
Beschouwt u zich als een christe-
ïyke vakvereniging?
„In de metaalindustrie niet
Natuurlyk hebben we er Christenen
by. maar ook marxisten, communis
ten en a-politieken. De Italiaanse
vakbonden zyn dan ook minder
dogmatisch dan de buitenlandse. De
beslissingen worden dan ook niet aan
de top genomen. Ze worden aan de
basis voorgelegd. Bij ons zijn er dan
ook veel meer georganiseerden dan in
het buitenland".
Eén van de metaalarbeiders uit Mi
laan heet Francesco Boscardin. Hy
woont in Sesto San Giovanno, met
vrouw, vier kinderen en zyn schoon
moeder Ziin huis bestaat uit een
kleine leefruimte, een keuken met
gasfornuis, koelkast en wasmachine
en twee slaapkamers. „Ik verdien
110 000 lires «ongeveer f 660 waar
van ik 35 000 voor huur afsta Daar
komen dan nog eens 10 000 lires voor
onderhoudskosten by. Dan blyft er
nog 65 000 over voor kleding en
voedsel. En dat is niet genoeg".
Hij vertelt dat hij daarom iedere
avond tot elf uur overwerkt, omdat
zyn gezin anders honger moet ly-
den. Hij staat elke morgen om 7 uur
op en komt 's avonds om half ze
ven weer thuis om na het nuttigen
van een karige maaltyd direct weer
aan de slag te gaan. „Ik moet wel
Bovendien is het huis eigenlyk al
weer te klein
Sociale crisis
Emilio Gabaglio, voorzitter van de
Christelyke vereniging van Italiaan
se arbeiders, is met zijn 33 jaar de
jongste leider van de arbeidersbewe
gingen in Italië Zyn organisatie telt
800000 leden. „Ik geloof", zo vertel
de hy. „dat de wortel van de politie
ke crisis, die we nu meemaken, heel
diep ligt. Vóór alles is het een socia
le crisis. Vandaar dat men door mid
del van de arbeiders de protesten
van de jeugd en zo. vragen heeft
voorgelegd aan de oude politieke par
tyen, de regering en de oppositie,
waarop tot nu toe echter geen ant
woord is gegeven".
Gabaglio jongste
sociale crisis
Luciano Lama muest indertyd van
zyn mandaat als communistisch af
gevaardigde afzien, omdat hy de lei
ding op zich moest nemen van de
.Algemene confederatie van Ita
liaanse arbeiders", de C.G.I.L., een
communistische vakbeweging met
4,5 miljoen leden.
„De werknemers", zo vertrouwde
hy ons toe. „willen aan de resulta
ten van de loonsverhogingen, aan
hun rechten, resultaten toevoegen,
die leiden tot belangryke hervormin
gen in ons land. Op sociaal terrein
by voorbeeld willen we een systeem
van gezondheidszorg in Italië reali
seren Dat moet een eenheid zijn op
nationale schaal, die voor iedereen
zorgt, voor alles werknemers en bur
gers We willen vooral voor de arbei
ders een flinke belastingverlaging.
Verder willen we hen redelijke woon
ruimte garanderen, want deze garan
tie bestaat op het ogenblik nauwe
lijks, vooral niet in de grote indus
trie-steden"
De malaise van Italië vindt na
tuurlyk ook haar terugslag in de po
litiek. De ene regeringscrisis is nog
niet opgelost of de volgende dient
zich al weer aan. En deze crises heb
ben de uitbreiding van de extreme
bewegingen weer bevorderd. Zo is by-
voorbeeld de ICP, de grootste com
munistische party in het westen,
weer verdeeld in een rechtervleugel
die wél aan een regering wil deelne-
entegen niet eenvoudig daar ook
conclusies uit te trekken. Vyfenti
tig eeuwen grootheid en verval
teveel om daar zomaar een ooré
op te vormen De consuls, de keü C
de pausen, steden als Florence, Vi
tië en Napels, de Byzantynse. Ar
sche of Spaanse nederzettingen,
alles vermengt zich met elkaar,
verleden, heden Maar elk I
men en een linker die de revolutie j heeft het land duidelijk veria t
predikt. En al deze stromingen ma- en in deze mallemolen wordt i
ken het moeilyk een land te regeren. 1 schien een nieuw Italië geboren
Pater Pin
hoop voor het zuiden
dat schreeuwt om rust en ordt
dat het toch al voortdurend aan
vormingen bloot staat.
Nieuw Italië
Het is makkelyk van Italië
beeld te schetsen, maar het is 4 m
'Ir
ADVERTENTIE
een uniek standaardwerk
in 96 rijk geïllustreerde
week-uitgaven a f 1.25 p.nr.
Witte Singel 1, Leiden
