Vv
Ww
W/Tl
TELEVISIE
TENTAMENS
TENTOONSTELLING
TERUGKOPPELING
TESTEN
TOEKOMSTPLANNEN
TOELATING
TIJDKLOK
TOVERLANTAARN
TRANSFERLETTERS
TRANSPARANTEN
VAKANTIE
VAKBOND
VAKONDERWIJZER
VERKIEZINGEN
VERNIEUWERS
VERONICA
VERSTERKER
VERVANGING
VERWIJDERING
VIDEO-RECORDER
VIDEOTAPES
VIEWER
VILTSCHRIJVERS
VISUALISEREN
VL0EIST0F-
QUPLICATOR
VOEDINGS
GEWOONTEN
VOLKSWIJKEN
VOORTGEZET
ONDERWIJS
VRIJE SCHOOL
VORMINGSJAAR
VRIJETIJDS
BESTEDING
WAARDERING
SYSTEMEN
WANDPLATEN
f I
A 4*' I
(TI
VWO
VRIJAF
WERKENDE JEUGD t
maakt het mogelijk om te zien en
horen wat elders gebeurt. Audio
visueel materiaal kan op deze
wijze bijzonder effectief gedistri
bueerd worden. Complete lessen
zijn natuurlijk ook mogelijk (wat
de schooltelevisie dan ook doet en
waarbij het pakket wordt gecom
pleteerd met schriftelijk mate
riaal). De moeilijke inpassing in
lesroosters kan ondervangen wor
den door gebruik te maken van
video-recorders (zie ook daar),
daar).
(zie Examen)
is visuele presentatie van leerzame
voorwerpen variërend van mu
seum-collecties tot werkstukken
van leerlingen (zie ook daar).
Welslagen en rendement van een
tentoonstelling als informatieover-
drachts-medium zullen sterk af
hangen van de presentatie en de
wijze waarop de informatie in
displays (groeperingen) verwerkt
is.
W.H.B.
variërend van museum-collec
ties tot werkstukken van leerlin
gen
of feed-back is een term uit de
geprogrammeerde instructie (zie
ook daar) en de elektronica
waarmee zelf-correctie bedoeld
wordt d.m.v. vooraf verkregen
leerervaringen of impulsen.
W.H.B.
Testen betekent zien wat een per
soon op dit ogenblik kan, hoe hij
nü ongeveer is en wat voor hem
belangrijk is. Er zijn intelligentie
tests, persoonlijkheidstests, inte
resse-tests, vaardigheidstests en
concentratietests enz.
Een mens is gebonden aan datgene
wat hij bij zijn geboorte mee
kreeg (erfelijkheid), maar ook
aan de wijze waarop dit „erf
goed" in de loop van zijn leven
wordt ontwikkeld en beïnvloed.
Het is dus onmogelijk te voor
spellen, hoe een mens uitgroeit.
Men kan ook niet door een test
uitmaken, hoe een mens er over
een paar jaar uit zal zien. Het is
dan ook oneerlijk en onjuist om
iemand jaren later aan een be
paalde test-uitkomst vast te pin
nen.
Hoe meer en hoe gevarieerder men
tests afneemt, des te scherper is
het beeld dat men van iemand op
DAT ogenblik krijgt. De psycho
loog vormt zich uit de gegevens
een beeld omtrent de persoonlijk
heid. Dat is geen zwarte kunst en
ook geen hemd-van-het-lijf-vra-
gen. Wat je bij de psyoholoog
niet kwijt wilt, houd je voor je;
hij w helemaal niet gebrand op
allerlei intimiteiten.
Bij veel „test-bureaus" is het mo
gelijk, ook al is een psychologisch
onderzoek verplicht voor het ver
krijgen van een bepaalde functie,
de resultaten hiervan zelf te be
spreken. U heeft het recht daar
naar te vragen: het is uw leven.
Hv.D.
Voor het lerende kind en de jonge
mens is het belangrijk toekomst
plannen te hebben, ook al zijn
deze nog vaag. De nog school
gaande jongere zal dan meer ge
motiveerd aan het leerproces
deelnemen en daardoor kunnen
toekomen aan betere leerpresta
ties.
J.H.N.G.
De toelating tot de scholen voor
v.w.o./havo/mavo is geregeld bij
besluit van 26 oktober 1967. Dit
besluit bepaalt, dat het bevoegd
gezag over de toelating beslist en
daarvoor een toelatingscommissie
instelt met een adviserende of be
slissende taak. In die Commissie
hebben zitting de directeur en
enige leraren van de toelatende
school; leerkrachten van de ba
sisscholen kunnen tevens lid zijn.
Toegelaten als leerling van de boven
aangegeven scholen kan slechts
worden degene, die het zesde
leerjaar van een basisschool heeft
doorlopen. De beslissing over de
toelating wordt genomen op
grond van een rapport van het
hoofd der „afgevende" basis
school en op grond van een on
derzoek naar de geschiktheid.
Vroeger bestond dit onderzoek uit
het bekende toelatingsexamen.
Dit middel kan nu ook nog wor
den toegepast; men kan thans
echter daarvoor in de plaats kie
zen een proefklas (zie ook daar)
verbonden aan de (nieuwe)
school, een psychologisch onder
zoek of test, dan wel een onder
zoek naar kennis en inzicht gedu
rende het laatste jaar op de ba
sisschool (ook wel genoemd
schoolvorderingentest of stan
daardproefwerk: zie ook daar,
alsmede bij Testen).
Men beschikt dus nu naast het oor
deel van het hoofd over de keuze
uit vier middelen: deze keuze
wordt uiteraard beïnvloed door
persoonlijke opvattingen. Hoewel
er geleidelijk meer kritiek is ge
komen op de betrouwbaarheid
van een examen, zijn er nog al
tijd diverse personen, die menen
dat het examen meer zekerheid
biedt dan de nieuwe mogelijkhe
den.
Anderen oordelen zeer gunstig over
de psychologische test, die zich
minder zou richten op hetgeen
een kind weet, en meer op wat
het kan. Voorstanders van de
schoolvorderingentest stellen, dat
bij toepassing hiervan gedurende
tenminste een heel jaar de kinde
ren in eigen omgeving blijk kun
nen geven van hun capaciteiten.
Weer anderen toetsen deze ver
mogens liever gedurende één of
twee weken in een proefklasse,
derhalve in de omgeving waar de
leerling moet komen, nl. in de
school voor voortgezet onderwijs.
Het verdient wel de aandacht, dat
voor toelating tot scholengemeen
schappen waarvan ook een mavo-
school deel uitmaakt alle vier ge
noemde onderzoek-mogelijkheden
achterwege kunnen worden gela
ten. Men mag in dat geval vol
staan met het oordeel van het
hoofd van de basisschool.
Hierbij speelt ongetwijfeld de ge
dachte een rol, dat er in de scho
lengemeenschap gedurende een
geheel jaar in de brugklas gele
genheid aanwezig zal zijn de mo
gelijkheden van het kind nader te
onderzoeken en te bepalen. Dit is
zeker een logische gedachtengang
en het is daarom te verwonderen,
dat niet in veel ruimer mate dan
blijkt te zijn geschied, van deze
gelegenheid wordt gebruik ge
maakt (zie ook Brugklas).
Voor de toelating tot de verschillen
de soorten van scholen voor be
roepsonderwijs gelden op diverse
punten afwijkende voorschriften.
J.V.
is een elektrische klok waarin scha
kelmogelijkheden om apparaten
en instrumenten automatisch op
een vooraf in te stellen tijd te
doen functioneren.
W.H.B
toverde vroeger op geheimzinnige
wijze beelden op de muur van de
huiskamer waarbij dan verhalen
verteld werden. Dit audio-visueel
gebeuren geschiedt tegenwoordig
met de episcoop, waarin ook
plaatjes gelegd kunnen worden.
Een sterke lichtbron bestraalt de
beelden, het gereflecteerde licht
wordt gebundeld en op een
scherm geprojecteerd, waar een
vergroting ontstaat van het plaat
je. Met de epidiascoop is het bo
vendien mogelijk d.m.v. een voor
zetstuk dia's te projecteren.
W.H.B.
zijn voorgedrukte letters, cijfers en
figuren die, doo erover te wrij
ven, over te brengen zijn op
papier of op transparanten. Voor
overhead-projectie ook in transpa
rante kleuren leverbaar. Zie ook
Overhead Projector.
W.H.B.
i Kinderen hebben al duizenden
tv-beelden gezien vóór ze nog
maar op school komen. Moet dan
de school met ouderwetse midde
len (meester of juf eenzijdig pra
tend) de aandacht zien te van
gen? Of moet het daar óók met
moderne middelen media)?
Het kan met de overhead projec
tor, die de transparanten tegen
het schuine scherm werpt. Hier
een transparant vervaardigd door
kinderhand; een Indiaan in volle
kleurenpracht. Materialen: ordi
naire ballpoints. Ondergrond: cel
lofilm; dat is dat gewone from
melspul dat om een doosje siga
retten zit. Het beeld haarscherp,
dc kleuren sprankelend
zijn feitelijk grote dia's die, op de
overhead projector (zie ook daar)
gelegd, een vergrote projectie op
leveren waar in de loop van de
les een en ander bijgeschreven
kan worden. Overlays of oversla
gen zijn transparanten die over
een basistransparant gelegd wor
den om op deze wijze een schema
of beeld etappegewijs op te bou-
Transparanten zijn op de volgende
wijze te verkrijgen: 1. door ace-
taatvellen te beschrijven of te be
tekenen met speciale viltstiften
en inkten waarbij ook transferlet-
ters en zelfklevende transparante
kleurfoliën goede diensten kunnen
bewijzen; op cellofilm-vellen zijn
o.a. ook normale viltstiften, bal
pennen, enz. bruikbaar, teksten
zijn ook aan te brengen met de
schrijfmachine, alsmede afbeel
dingen met stempels en sjablo
nen; 2. door van orginele via
kop i eer-apparaten op speciaal
materiaal transparanten te ma
ken 3. door van negatieven ver
grotingen te maken op film zodat
een groot diapositief verkregen
wordt met behoud van toonwaar-
den: 4. door ze te kopen van uit
gevers en software-f abri kanten;
het aanbod is vrij groot terwijl
de tendens al merkbaar is naar
integratie bij boeken tot een leer
middelenpakket.
W.H.B.
Vakanties zijn fijn voor de kinderen
en de ouders. Als de overheid er
nou maar eens rekening mee
hield, dat ouders graag al hun
kinderen meenemen op vakantie.
Als het kroost onderwijs volgt
aan kleuterschool en lagere
school is er geen vuiltje aan de
lucht. Die vakanties lopen aardig
gelijk. Zodra ze verschillende
vormen van voortgezet onderwijs
gaan volgen is het goed mis.
Voor de een begint de vakantie in
juni en die moet in augustus
weer naar school. Voor de ander
uit hetzelfde gezin kunnen aan
vang en einde van de vakantie
wel veertien dagen tot een maand
verschillen. O overheid, breng
spreiding van vakanties maar
eenheid in de school-vakanties.
H.A.E.
Vakantie is:
tijd om te ontspannen;
tijd om te luieren;
tijd om met het hele gezin eens iets
anders te doen;
tijd om elkaar te leren kennen
(praten, kletsen, geen tv);
tijd om te spelen, nu ook eens met'
vader;
Kortom: tijd om heel andere en
leuke dingen te doen. En alstu
blieft niet: zo ver en vlug moge
lijk wegjakkeren, kribbig omdat
de kinderen geen zes uur willen
autorijden. Ze hebben groot ge
lijk.
Niet: doodmoe zijn van filerijden of
met de caravan langs onbekende
en moeilijke wegen.
En nooit: om op te scheppen tegen
buren en kennissen een buiten
landse vakantie houden.
U heeft vakantie alleen voor uw ei
gen pret. En dan heeft u nog ge
noeg te doen met de dagelijkse
zorgen van voeding, kleding en
het bezig houden van de kinde
ren, om over het weer maar niet
te spreken.
H. v. D.
Vakantie: heerlijk èn verschrikke
lijk. Aan het eind van het school
jaar stormt een horde vrolijke
scholieren de school uit: Heerlijk,
vakantie! Die vakantie duurt
soms zes, zeven, acht weken en
na enkele weken komt de verve
ling. Dan heet het: Bah, vakan
tie!
Waarom worden de vakanties toch
niet beter over het jaar verdeeld?
Dan zou de grote vakantie bijv. 4
weken duren, zodat er iedere
maand een extra lang weekend
(van donderdag tot maandag) ge
geven zou kunnen worden.
Op die manier zou het altijd „Heer
lijk, vakantie!" zijn.
J. E.
Een vakbond is een organisatie van
werknemers, die door onderhan
delingen of, als die geen resulta
ten opleveren, zo nodig met eco
nomische dwangmaatregelen als
werkstakingen tracht de maat
schappelijke positie van zijn le
den te verbeteren. De activiteit
der vakbonden is evenwel niet al
leen gericht op het behartigen
van de directe belangen der
werknemers. Zij streven ook
maatregelen na ter verbetering
van het onderwijs, de woning
bouw, de recreatie, enz.
J. H. N. G.
(zie Expressievakken en
Basisonderwijs)
(zie Democratisering)
Er zijn al onderwijsvernieuwers
sinds er onderwijs is. Maar uit
deze eeuw springen diverse na
men van mensen en instellingen
naar voren. Maria Montessori,
Kees Boeke, Peter Petersen (van
het Duitse Jenaplan), de „Vrije
Scholen" (die juist hebben gejubi
leerd na 50 jaar vernieuwen). Ook
een Amerikaanse dame die Helen
Parkhurst heet en die haar on-
derwijssyteem naar een stad
noemde: Dalton (zie ook daar).
Zeldzaam toeval: twee van de sa
menstellers van deze krant heb
ben Helen Parkhurst zelfs ont
moet. Al die vernieuwers hebben
het hunne gedaan, de meeste van
die vernieuwingen zijn nu terug
te vinden in brede onderwijsstro-
mingen. Weer andere zijn in hun
vernieuwing blijven steken; zijn
op een eilandje gaan zitten, waar
ze nu niet af willen om met de
hele mensheid mee te zwemmen
Individuele vernieuwers vindt
men ook bijna niet meer; men
werkt in teams en namens stich
tingen. Onderwijsvernieuwen is
nu een vak. Een vak met toe
komst zelfs.
E.
„Kijk", zegt het schoolhoofd in de
stadswijk, „uit die padie hier in
m'n klas haal ik heus niet alleen
de lessen uit Hilversum, de
schoolradio. Welnee, Het ding
staat lekker zacht aan op Veroni
ca als ze een opstel maken of zit
ten te cijferen. Net zoals het ding
bij hen thuis aanstaat, en straks
in het bedrijf waar ze zullen wer
ken. Zonder dat zachte Veronica-
muziekje zaten ze te spieken of te
fluisteren of te rotzooien, en mét
het muziekje is het heerlijk stil".
E.
versterkt impulsen van microfoon
of platenspeler en zet die via
luidsprekers in hoorbaar geluid
om. Voor stereo weergave zijn
twee aparte versterkers (kana
len) nodig.
Een onderwijzer wordt ziek. De
schoolleider belt een speciaal te
lefoonnummer en krijgt een lijst
van beschikbare vervangers in
een bepaald rayon, met opgave
van bevoegdheden en erva
ring. .HO, ZO GAAT DAT
NIET!
De schoolleider bedelt beleefd bij
een aantal onderwijsbevoegde da
mes, of ze asjeblieft kunnen ko
men helpen. Duurt de periode van
vervanging langer, dan behoren
3-wekelijkse wisselingen van ver
vangster tot heel normale geval
len. Eer. klas gaat er langzaam
onderdoor, de zieke klasseleer
kracht kan terwille van zijn ge
zondheid beter maar niet weten,
wat er allemaal met zijn klas ge
beurt, en het eerder genoemde
schaap met vijf poten (zie onder
Ambulant) mist e-nstig een zesde
poot, om de goede voortgang van
het onderwijs te continueren.
Kom, wie doet er wat aan!
J. L.
zie Schorsing)
Wat doet dat docentje dan? Vo
geltjes in het nestje opnemen met
de video-recorder. En de stem
metjes van de vogeltjes in het
nestje opnemen óók. In het kastje
aan zijn schouder wordt alles
netjes ingeblikt. Zó handzaam is
video-recording. Het zaakje loopt
op batterijen.
is een bandrecorder waarmee zo
wel televisie-beeld en -geluid van
Bussumse uitzendingen ingeblikt
kunnen worden als, met behulp
van videocamera en microfoon,
eigen t.v.-programma's in de
school. Video-afspelers voor aan
sluiting op een t.v.-toestel bieden
straks naast recreatieve ook vele
educatieve mogelijkheden. Ook de
„televisie-krant" is al ontwik
keld; naast de audio-visuele pre
sentatie rolt hier het schriftelijk
begeleidingsmateriaal tegelijk uit
het toestel. Zie ook Televisie en
Videotapes.
W. H. B.
zijn magnetische banden waarop
televisie-beeld en -geluid kunnen
worden vastgelegd. Naast de pro
fessionele brede banden worden
smallere voor semi-professionele
doeleinden (onderwijs) toegepast,
terwijl al één video-recorder inge
richt is voor normale geluids
band. Videotapes in cassettes zijn
in opkomst. Zie ook Televisie en
Mirror Teaching.
W. H. B.
is een apparaat om films en dia's
op klein formaat door te kijken;
men geeft het de leerling in han
den.
W. H. B.
worden gebruikt op gladde opper
vlakken (overhead projectie, sta
len borden, geluidsbanden, enz).
Er zijn viltstiften op olie- en wa
terbasis; de eerste vereisen een
speciale vloeistof voor verwijde
ring, bij de laatste is een vochti
ge doek voldoende. Zie ook
Transparanten.
W. H. B
Woord dat vaak voorkomt in het
onderwijs èn in dit ABC: simpel
weg het „zichtbaar maken",
„voor ogen stellen", „laten zien"
(in plaats van zoals vroeger al
leen maar laten hóren). Kan met
oude middelen en nieuwe: van
schoolbord tot en met video-tape-
recorder.
E.
werkt volgens een „afgeef" princi
pe. Via carbons wordt, desnoods
in meer kleuren tegelijk, gete
kend, geschreven of getypt op
een oermodel („master"). In de
duplicator wordt dit „master'
met alcohol bevochtigd en „afge
likt" door het afdrukpapier. Ther-
mokopieer-apparaten kunnen van
originelen in 5 sec. drukklare
masters maken. Middelen om
hele klassen in een handomdraai
van allerlei materiaal te voor
zien.
W. H. B.
't Is misschien vreemd om te zeg
gen, maar je ziet aan de kinde
ren wat en hoe ze eten. Je hebt
typische „patat-kinderen" en
„fruit-na-kinderen".
Je hebt heel concreet de soep
eters, de boterhameters en de
melkdrinkers in de pauze.
Niet, dat het ene kind beter is dan
het andere, maar toch: voeding
en leerresultaat, voeding en vat
baarheid voor ziekten zijn onmis
kenbare samenhangen. Mayonai
se kan verse groenten echt niet
vervangen en dat mogen de kin
deren wel weten ook. Ou
ders, mocht uw kind op het gebied
van de voeding wat willen leren,
geef het de kans, want het leert
op school het onderscheid wel
tussen goede en slechte voedings
gewoonten. U leerde dat mis
schien vroeger niet.
J. L.
Typische woonbuurten, ontstaan in
de tweede helft van de negentien
de eeuw. De woningen zijn vaak
bekrompen en hebben weinig sa
nitair. De bewoners hebben veelal
een laag beroepsniveau (zie ook
daar), van ongeschoolde arbeider,
of zijn in de handel. Er is daar
een open gezinsleven: de deuren
staan open en buren lopen bij el
kaar in en uit. Onder de bewo
ners is vaak een groot gevoel van
verbondenheid, zodat de bewoners
zich zeer hechten aan hun wijk.
Burenhulp komt veel voor. Op zo
merse dagen is het straatbeeld
daar rommelig-gezellig.
J. H. N. G.
is alles wat er na de Basisschool
komt, èlles. Waarom die nadruk
op alles? Er zijn ouders die den
ken dat hun zoon op de LTS niet
in het VO zit en niet „studeert",
en dus niet in aanmerking komt
voor een Tegemoetkoming Studie
kosten van het rijk. Dat is geluk
kig anders. Voortgezet Onderwijs
wordt onderscheiden in tweeën:
Beroepsonderwijs en Algemeen
Vormend Onderwijs (zie ook
daar). Maar aan de horizca
doemt de Middenschool op (zie
ook daar).
dan één week van school nei
dan moeten de ouders een
zoek indienen bij d<- inspet
van het onderwijs. Leiders
scholen mogen ook ijsvrij ge
opdat de leerlingen de small
zers kunne» onderschroeven.
voor de veelvuldige demonstr.
van deze tijd krijgen de lee
gen nooit. De directeuren vii
zeker dat hun leerlingen zich
op glad ijs wagen.
H. A
(zie Vernieuwers)
De jeugd wordt nog wreed ge
spleten in beroepsonderwijs en al
gemeen vormend onderwijs, maar
voor alle ouders (als ze binnen
de termen vallen) geldt wel de
zelfde Tegemoetkoming Studiekos
ten van het rijk.
Een volslagen nieuw begrip. Opge
komen bij nadenkende mensen,
die de oplossing van de verkor
ting van de arbeidstijd niet zoe
ken in steeds geringere werkwe
ken, maar die voorstellen: houd
de werkweek op de lengte van
nu, maar geef de werknemers
dan om de paar jaar een heel
jaar vrij. Zie ook Permanente
Educatie.
E.
(zie Derde Milieu)
(zie Cijfers)
Zijn afbeeldingen op groot form
voor klassikale aanschouw
VAN! GOOft'S WAWDKAAfn VAN' OE MAMMOETWET
S
Weer zo'n oud en bekend ding, de wandplaat. Heeft nu ook eigen pk
in rij van audio-visuele middelen. Hier in toegespitste vorm: orrn
systematiek van de Mammoetwet te verduidelijken.
Weet u het nog?: „1600, De
bij Nieuwpoort". Landkaarten
wandplaten zijn er echter nu
in veel kleinere maat op tran|
rant materiaal verkrijgbaar,
via een overhead projector
ook daar) vergroot geprojeeti,
te worden. Bovendien kunnei
aantekeningen bijgeschreven 1
den tijdens de les.
W. Hj
(zie Atheneum en
Gymnasium)
De letters betekenen: Voorberei
dend Wetenschappelijk Onderwijs,
de toegang tot de universiteit.
Vrijaf is iets anders dan vakantie.
Vrijaf is meestal iets onver
wachts. Bij het voortgezet onder
wijs kun je plotseling vrijaf krij
gen omdat een leraar ziek is ge
worden. Zo'n extra vrij uur is
meegenomen en wordt in dank
aanvaard. Plotseling vrijaf op
kleuterscholen en lagere scholen
schept voor de ouders soms pro
blemen. Op de meest ongelegen
ogenblikken kunnen kinderen vrij
af krijgen omdat er een prins is
geboren. De kinderen worden dan
naar hui<- gestuurd om de dag in
gepaste vreugde door te brengen.
Moeder, die de blijde gebeurtenis
sen ook niet altijd kan voorzien,
is dan net boodschappen doen of
naar haar werk. zodat het kind
voor een gesloten deur komt. Dan
schept onverwacht vrijaf proble
men, die de kinderen een weinig
feestelijke dag kunnen geven.
Ouders kunnen ook vrijaf vragen
voor hun kinderen als daarvoor
een gegronde reden bestaat. Een
schoolhoofd is bevoegd om een
bepaald aantal lestijden vrijaf te
geven. Wil men het kind langer
Heeft altijd bestaan, maar bego
1969 va*i zich te laten horen. 1
recht. Ruim 300.000 14-, 15-,
17-jarigen hebben een baantj<B
zijn geheel (de meesten) of b
geheel (de kleinste groep) ve
ken van onderwijs. Groep die
onderwijs eh. geniét,
dat in de vorm van vormi
werk, leerlingstelsels, leerlinj-
zen, en dat is verre van id</
Jeugd wil zelf een vormi k
plicht, overheid spreekt lil
van een recht. Natuurlijk, er
er die niet anders willen dal
leen maar wat verdienen en
der niks (zie onder Belasti
Maar het is een uitermate e
ding dat hun wèl nadenk*
leeftijdgenoten proberen te vM
komen dat al die honderddui t
den een onderwijsloos, basisl 1
uitzichtloos leven tegemoet gtt
van nooit-verder-wat-bereiken.
werkende jeugd is georganistjj
in drie groeperingen, min
meer verwant aan de grote i
oentrales; de drie zijn vera
