/y
t'Vl/
IAMELIJKE
IZORGING
RATUUR
HEM
iOPEDIE
I-SCHOOL
REN
UISTERHOEK
MAATSCHAPPELIJKE
ACHTERHOEDE
MAATSCHAPPELIJKE
STIJGING
MAATSCHAPPELIJKE
VERKENNING
MAVO
WATHEEK
MAGNETIC
CARD READER
MAMMOETWET
MAQUETTE
MATERIALEN-
CENTRUM
MEAO
MEDIA
MEDISCH
WERZ0EK
MIDDENSCHOOL
MEERKEUZE
VRAGEN
MENTOR
METHODEN
MICRO-TEACHING
MILITAIRE DIENST
MINISTERIE
MIRROR TEACHING
MO
M0B
MODEL
MTS
MULO
MUI TI-MEDIAAL
MODERNE
'ISKUNDE
M0K-SCH00L
M0NTESS0RI
MOTIVATIE
MULTIPLE CHOICE
MULTI-SCREEN-
PPOiFCTIE
MUZISCHE
VORMING
NATIONALE
FEESTDAGEN
NATIONALE
ONDERWIJSRAAD
olg Lezen)
leesbeurt over te nemen,
wee als je dan het goede
niet weet.
ijn er kinderen, die het niet
en laten. Die lezen vooruit
ijn al bij hoofdstuk tien als
iffrouw nog niet klaar is met
behandeling van hoofdstuk
Of ze dromen weg onder de
De hortende, zeurderige
van hun klasgenoot-aan-'t-
brengt hen in trance. Ze
de loopings van een brom-
in de klas of ze kijken naar
cogel buiten de boom, die
is om te doen wat hij wil. De
stem van de juffrouw zal
gauw naar de werkelijkheid
Bijwijzen.
H. A. E.
is een centraal vak op de
van de basisschool,
al aan het zogenaamde stille-
wordt veel tijd en aandacht
ven. Dit stillezen is daarom
elangrijk daar het kind dan
in staat is zich zelfstandig
te verschaffen en ken-
e vergaren. Ook kan het stil-
een middel tot ontspanning
het lezen van romans en/of
ctive-verhalen.
J. H. N. G.
Gezondheidsonderwijs)
mderwijs valt er alles te le
en te zien. Er zijn reeksen
en en tijdschriften die u elk
informatie bieden dat u
- wenst. De openbare biblio-
n kunnen helpen, de meester
le weg wel wijzen, en in het
ste geval kunt u gewoon het
sterie van Onderwijs bellen,
en naar de afdeling docu-
tatie; Nieuwe Uitleg, Den
g, telefoon 62.43.21. Het is ook
ministerie: minister" bete-
eenvoudig .dienaar". Nou
1 Bovendiener wordt
(ckig ook daar gesmacht naar
moment dat ,,de" ouders wijs
n worden over onderwijs.
E.
plaatsje in de Achterhoek,
r waarom hier genoemd?
at er een sjiek hotel staat,
:in nu al sinds enige jaren
imatisch allerlei werkgroepen
aderen, die bezig zijn met
arming, herziening en veran
lg van allerlei stukken onder-
Meestal onder leiding van
- charmante maar welbewust
ende inspecteur-generaal
het onderwijs, dr. A. de
Ver van het wilde westen
het land moet daar gearbeid
!en aan allerlei zaken. Van
•kschoolleerlingen tot en met
oopvaardij: alles praat er op
tijd mee. Maar het duurt
en de ruggespraak met de
iterban" is niet geweldig, en
tkigen-met-Lochem vind je
vaak. Ze moeten er vlees ge-
aan het skelet dat Mammoet
(zie ook daar). Het is nau-
ks te doen. Lochem is de
s waar enerzijds jongeren al-
iisen, en waar anderzijds le-
op hun ponteneur staan om
te drijven dat dit-of-dat vak
El uren moet hebben, en niet
|er. Beide groepen werken
natte vingers in de lucht en
Is slechts een goede methode
ide wind niet te nerveus
it. En als allen dezelfde wind-
jing ervaren.
E.
in met sociaal bezig zijn, zich
richten naar regels, lang stil zit
ten, taken inleveren e.d. Thuis
gekomen zijn ze vaak moe, willen
eens even niets hoeven", willen
lummelen en luieren. Veel ouders
vinden dat irriterend en zeggen-
,,Ga eens wat doen, toe ga wat
spelen". Het is voor kinderen net
zo nodig als dit voor volwassenen
is, zo maar eens te niksen, krant
of tijdschrift door te bladeren,
plaatje te draaien, thee te drin
ken, in de zon te zitten.
Iets anders is het natuurlijk als
kinderen hele dagen rondhangen.
Daar moet iets aan worden ge
daan: naar de dokter of psycho
loog, nieuw speelgoed, zelf als ou
ders eens meespelen, een poos op
tijd naar bed, naar een club al
naar gelang de reden van dit fut
loze gedrag.
H. v. D.
s Middags als ik thuis kom, plof ik
in een stoel om wat te lezen of
op een andere manier uit te rus
ten. (Ja, ook een schooldag is
vermoeiend!) Veel kinderen, die
ook deze gewoonte hebben, krij
gen dan van hun ouders te horen,
dat ze eerst hun huiswerk moeten
doen en daarna pas zoveel mogen
luieren als ze willen. Gelukkig
weten mijn ouders, dat luieren
nódig is. Als je uitgerust en fit
bent, gaat je huiswerk veel beter
en schiet je meer op.
Het is nodig, dat veel ouders er
achter komen, dat je van leren,
behalve knap, ook knap moe
wordt!
J. E.
De conrectrix van de scholenge
meenschap van mijn oudste doch
ter heeft mij en ruim 600 andere
brugklasleerlingouders (om eens
een fijn woord te maken) geleerd
dat er eerst na de intensieve
schooldag wat moet worden ge
luierd voor er aan het huiswerk
wordt begonnen. En dat viermaal
een kwartier huiswerk doen een
voudig nuttiger is dan een uur
achter elkaar werken. Dochter
zelf heeft er hetzelfde geleerd, in
de studielessen. We zijn samen
aan het leren.
E
Jijlessen)
leroepsonderwijs)
ok Huiswerk)
school voor kinderen met
en Opvoedingsmoeilijkhe-
kleine klassen, veel indivi
aandacht; zie ook Bijlessen
is iets wat ouders hun kin
maar node toestaan. Met
en kom je niet verder in de
ld. Met luieren komt het
niet klaar Bijna iedere
Ier zal haar kinderen na
>ltijd en na het versterkende
thee toevoegen: „Zou je
liet eens aan je huiswerk be-
m, je moet nog piano-stude
en vanavond moet je naar
ïastiek". Je moet dit nog
en dat. Kinderen komen in
ind tegen die dwang. Ze wil
na een hele dag school eens
lekker onderuit. Een beetje
l, zo maar klungelen of rond
en. Alsjeblieft niet iets con-
ïtiefs doen. Alleen maar even
zijn. Dat zijn ze maar zo
Laten wij ouders het onze
eren gunnen.
H. A. E
school gaan is werken, heel
werken. Ook kleuters en la-
schoolkinderen spannen zich
is een hoek van het schoollokaal
waar de geluidsapparatuur staat
met koptelefoon, zodat de leerlin
gen individueel het geluidsmate
riaal kunnen beluisteren.
W. H. B.
-
Mm
maatschappelijke beleving, dit al
les vanuit het handelen van men
sen. NIET: aardrijkskunde: Het
Westland, WEL: maatschappelij
ke verkenning: „De tuinders uit
de stad van glas vragen om
ruimte en gas".
De klas wordt, na de nodige infor
matie over het onderwerp te heb
ben verkend, in een stuk beleving
gestort door b.v. een discussie op
touw te zetten, vanuit hun stand
punt als „groep tuinders", „groep
bewoners van de stad", „groep
stedebouwers", e.d.
Verkenning en beleving kunnen lei
den tot een genuanceerd denken,
hetgeen menig t.v.-kijker, radio
luisteraar of krantenlezer niet op
brengt.
J. L.
Met de term „maatschappelijke
achterhoede" worden diegenen in
onze samenleving aangeduid, die
wonen in de volks- en achterbuur
ten der steden, door hun levens
stijl, niveau van ontwikkeling en
beroepsuitoefening weinig aanzien
genieten en waar de in hun gezin
nen opgroeiende kinderen te wei
nig voorlichting en steun ontvan
gen voor het volwassen worden
(zie ook Maatschappelijke Stij
ging).
J. H. N. G
Maatschappelijke Stijging houdt
verband met het maatschappelijk
vooruitkomen. Bijvoorbeeld:
grootvader is timmerman ge
weest, zijn zoon is onderwijzer
geworden, zijn kleinzoon studeert
aan de universiteit en wordt inge
nieur, leraar of arts. Dit stijgen
op de maatschappelijke ladder
wordt bevorderd door ons school
stelsel. Vandaar dat gesproken
wordt van „de sleutelmacht der
school". De school biedt het kind
namelijk door een voortgezette
scholing een sleutel voor diens
maatschappelijke toekomst.
J. H. N. G
(zie ook Werkstukken)
Confrontatie van de leerlingen
met stukjes maatschappelijk ge
beuren en ervaring daarvan door
Model van gebouwen, stadswijken,
terreinen e.d.
W. H. B.
is de centrale opslag van mate
rialen (software; zie ook daar)
die de scholen op verzoek voor
ziet van materiaal.
W. H. B.
(zie AVO
(zie Economisch en
Administratief Onderwijs)
Simpelweg het meervoud van me
dium, oftewel middel.
W. H .B
is een bibliotheek die niet alleen
boeken omvat, maar uoL andere
media, zoals films, dia's, transpa
ranten, stempels, wandplaten, vi
deotapes, geluidsbanden, gram
mofoonplaten, modellen, enz.
W. H. B.
9 De kaart toont het woord „en
gine" (locomotief), de kaart toont
een plaatje van die engine", en
de kaart zégt .engine" als je
'm in het apparaat stopt. Je kunt
er dan ook nog eens je eigen stem
aan toevoegen ter vergelijking
van de uitspraak.
Ook wel Language Master ge
noemd, is een bijzonder soort
bandrecorder, die gevoed wordt
met korte of lange kaarten waar
op naast afbeeldingen ook tekst
en magnetische geluidsband zijn
gedrukt. Begrippen worden op
deze wijze dus niet alleen hoor
baar, maar ook zichtbaar ge
maakt. Op een apart spoor van
de geluidsband kan zo vaak als
noodzakelijk door de leerling na
gesproken of beantwoord worden.
W. H. B.
(zie ook Brugklas)
Daar maken we weinig woor
den over vuil. We juichen er
niet over en we klagen er niet
over. We zeggen gewoon: er was
behoefte aan een nieuwe opzet
voor het onderwijs en het is een
goed ding dat de heer Cals voor
een nieuwe opzet heeft gezorgd.
Dat die opzet al bijna achter
haald was op het moment van in
voering, is zijn schuld niet. Is
niemands schuld. Wèl hadden al
lerlei moeilijkheden moeten wor
den voorzien, voor het te laat
was. Zoals met de zittenblijvers
in de eindklassen van het oude
stelsel. Die vallen zomaar van
hun onderwijs in het geheel nieu
we Mammoetonderwijs, en ze
dreigen te worden verpletterd on
der de logge voeten van de Mam
moet. Er wordt gelukkig iets
maar dan ook letterlijk een ietsje
- v^or hem gedaan. Verder is die
Mammoet alleen maar een ske
let, dat wij met ons allen als volk
(leerlingen, leraren, ouders) moe
ten bekleden, vléés moeten ge
ven. Oók de mensen die zo gretig
„de Mammoet" overal de schuld
van geven. De officiële naam van
de Mammoet is overigens Wet op
het Voortgezet Onderwijs. Wetten
zijn er niet voor eeuwig, al lijkt
het vaak zo. We kunnen via onze
organisaties en via onze partijen
druk uitoefenen om veel en diep
gaand die Mammoetwet te wijzi
gen. Daarvoor moeten we wel
onze mond opendoen. Het beste is
het -als we de harde, onbeweeglij
ke botten van het Mammoetskelet
vervangen door buigzaam, veer
krachtig plastic, waarmee te spe
len valt. Dan krijgen we een
prachtig, bijdetijds stuk voortge
zet onderwijs vol elasticiteit. In
de komende dertig jaren tot 2000
en later zouden we anders wel
aan het wetswijzigen kunnen b 1 ij-
v e n.
(zie Leergang, Zitten Blijven
en Didactiek)
Een onderdeel van het geheel van
het geneeskundig schooltoezicht
oftewel de schoolgezondheidszorg
In de steden toevertrouwd aan de
GGD's, die er schoolartsen en
schooltandartsen voor hebbe-
aangesteld. Kleinere gemeenten
doen samen in de vorm van
schoolartsendiensten per streek:
daarbij kunnen ook logopediste
psychiater en psycholoog inge
schakeld zijn. De kleinere g'
meenten hebben eveneens weer
andere organisatievormen voor
de schooltandartsendienst.
Men streeft ernaar de kinderen sys
tematisch te onderzoeken. Naar
gelang van de bevindingen wor
den sommige kinderen vaker on
derzocht. Het voortgezet onder
wijs wordt slechts in zeldzame
gemeenten (voorbeeld: Voorburg)
geheel bestreken.
Men probeert vroegtijdig afwijkin
gen te constateren, die dan een
goede behandeling kunnen krij
gen. Het gaat o.m. om gezichts
vermogen. spraak, gehoor, adem
halingswegen, hart, spier- en
beenderstelsel, zenuwstelsel. Ook
wordt het op peil houden van de
inen'.ingstoestand bevorderd. Vor
men van samenwerking zijn mo
gelijk met afdelingen jeugdpsy
chiatrie van een GGD of met
schooladviesbureaus. Bijzondere
onderzoeken zijn mogelijk om na
te gaan of kinderen geplaatst
moeten worden op een school
voor buitengewoon onderwijs
(mytylschool, school voor slecht
horenden, etc.).
Ten aanzien van de schooltandart
sendienst vindt er ook voorlich
ting op de scholen over mondhy
giëne plaats. Gezondheidszorg
voor het schoolgaande kind strekt
zich uit tot toezicht op de gebou
wen. De wet „bescherming leer
lingen tegen besmettingsgevaar'
geeft voorschriften tot bescher
ming van leerlingen tegen de ge
volgen van besmettelijke ziekten
van het personeel.
J. V. en E
Mr. Hans Grosheide, staatssecreta
ris van Onderwijs, heeft een stok
paardje, waarop iedereen lijkt te
willen rijden sinds hij het in het
openbaar toonde. En nu iedereen
dat wil, doet hij er plotseling wat
voorzichtiger mee. Hij houdt het
liever even 'binnen. Het stok
paardje is: de middenschool. Alle
kinderen na de basisschool bij
eenhouden, alle kinderen, on
geacht resultaten, aanleg er. wat
al niet. Een oud idee (te signa
leren in Nederlandse boeken anno
1920), een buitenlands idee ook
(Gesamtschule in Duitsland.
Comprehensive School in Enge
land), maar een goéd idee. Een
frontale aanval op de noodlottige
splijting die we nu bij de jeugd
op 12-jarige leeftijd teweegbren
gen tussen enerzijds beroepsoplei
dingen en anderzijds „middel
baar" onderwijs. De staatssecre
taris heeft experimenten (/ie
daar) toegezegd in 1971, maar
verder nog niets. De middelen, de
mensen. Maar als die midden
school-experimenten er komen, en
het wordt daarna systeem, dan
is er in Nederland een wezenlijk
stuk democratisering en socialise
ring van het onderwijs tot stand
gebracht. Dan zal het heerlijk
zijn om. zeg in 1975, kinderen van
12 te hebben die je dat kun» gaan
zien genieten.
E.
zijn vragen waar een reeks ant
woorden achter staat. Daaruit
moet het goede gekozen worden
Ze kunnen worden voorgelegd
heel simpel op papier, of veel in
grijpender via de kennistester
(zie ook daar).
W. H. B
Op veel scholen voor het voortge
zet onderwijs heeft iedere klas
een mentor.
Dit is een willekeurige leraar, die
tot taak heeft zijn „mentorklas" te
begeleiden.
De leerlingen kunnen met hun pro
blemen bij hem komen en hij is
de schakel tussen leraren, leerlin
gen en ouders.
J. E,
het lesgebeuren op verkleinde
schaal in de vorm van korte pre
sentaties van leerstof die op vi
deotape opgenomen worden en
daarna in discussie gebracht.
W. H. B.
In Nederland komt het voor dat het
nuttiger wordt geacht dat een
dienstplichtige met voltooide on
derwijzersopleiding als mess-be
diende staat te schenken voor een
groepje officieren dan dat hij een
onderwijs vacature gaat vullen in
een van de vele gemeenten die
om meesters (en juffen) schrééu-
wen.
E.
(zie Departement)
is evaluatie door docenten van hun
eigen werk d.m.v. videotape (zie
ook daar): docent leert ervan
zichzelf tijdens les bezig te zien.
W. H. B
De opleidingen voor middelbare ak
ten, die recht geven op de leraars
bevoegdheid. Lopen hopeloos ach
ter bij huidige behoeften; zijn wel
een beetje in beweging aan het
raken, door de activiteit van de
(vrijetijds-)studenteen zelf. Had
den al op moderne leest moeten
zijn geschoeid vóór de Mammoet
in werking trad. Zie ook Pedago
gische Academies.
E
Aan een M(edisch) O(pvoedkundig)
B(ureau) zijn verbonden een psy
chiater, een kinderarts, een psy
choloog, een pedagoog en een
maatschappelijk werkster. Met
elkaar proberen zij in grote of
kleinere formatie de problemen
die er in een gezin kunnen opdui
ken te helpen oplossen. Soms is
het slechts door een advies. bij|
voorbeeld over schoolkeuze; soms
door korte of meer langdurige
contacten met ouders en/of kind;
soms is een medische behande
ling of verwijzing noodzakelijk.
Omdat de staf zo gevarieerd is,
wordt de hele situatie rondom het
kind en het gezin grondig en van
alle kanten bekeken Doordat het
onderzoek zo breed is, gaat er
wel enige tijd overheen voordat
de zaak rond is. In de kosten dra
gen de ouders bij naar draag
kracht (zie ook Psycholoog).
H. v. D.
is een driedimensionale, verkleinde
of vergrote weergave van moei
lijk in de klas te brengen voor
werpen. Voorbeelden: het mense
lijke oor; een automotor. M.a.w.
visuele hulpmiddelen die u kent
van vroeger. W. H. B.
1 Modellen zijn verkleinde of ver
grote weergaven van moeilijk in
de klas te brengen voorwerpen,
staat er hier boven. Behalve dan
bij dit model": het skelet ver
schijnt in ware grootte. Maar al-
iang niet meer in de vorm van
een echt stoffelijk overschot. Plas
tic. plastic.
men geen doorzettingsvermogen
genoeg om ook de vervelende
kanten, die ieder* opleiding heeft,
op de koop toe te nemen.
H. v. D.
(zie Beroepsonderwijs)
Schooltype dat aan het sterven is;
net als HBS, MMS en gymna-
sium-oude-stiji. Maar met MULO
is het toch iets anders. MULO-
examens waren (en zijn nog een
paar jaartjes) een particuliere
onderneming van een paar lande
lijke verenigingen. Aan de exa
mens komt geen overheid te pas,
behalve als toekijker. Met wee
moed zien velen het MULO u:t de
wereld gaan; de leerkrachten
maar ook de vele tienduizenden
Nederlanders die er een papiertje
van hebben. MULO sterft met
ere.
is het geïntegreerd gebruik van
meer media tegelijk bij kenniso
verdracht, met als uitgangspunt
de leerdoelen en de vraag welke
media voor bepaalde onderdelen
daarvan het meest effect sorte
ren.
W.H.B.
Wiskunde is een spel dat de
tens verzonnen heeft" staat er
in deze Amerikaanse tekst. Na
vele eeuwen hetzelfde te zijn ge
weest is de wiskunde in enkele
jaren omgevormd, en pas nu lijkt
het inderdaad vaak een spel. vaak
iets dat leuk is. In dit Ameri
kaanse voorbeeld is een ander
spel het wiskunde-spel binnenge-
b -acht. Het aloude tiktaktor,
hnter-kaas-en-eieren.
De jongste van het team zou in dit
ABC er wat over zeggen, had ik
gedacht. Maar zij speelde de bal
netjes terug. „Jij met je moderne
wiskunde!" zei ze, ,.ik vind het
gewoon gewóón; helemaal riet zo
modern". Kloof van twee genera
ties; voor mij is die moderne
wiskunde hee' óngewoon. Mense
lijker, zelfs speelser, dan wat ik
mij heug van de ouderwetse wis
kunde. Een goed ding dus eigen
lijk, dat het voor haar en haar
leeftijdgenoten zo gewoon is. De
moderne wiskunde is niet voorbe
houden aan het voortgezet onder
wijs, maar wordt ook onderwezen
in lage klassen van basisscholen;
een wonder om er de kinderen
bezig te zien met b.v. de leer der
verzamelingen. Die jeugd stevent
rechtstreeks af op een toekomst
vol systemen en computers; die
jeugd wordt daarop vóórbereid.
Het is geen krachttoer voor ze,
integendeel; het lijkt er heel wat
beter in te gaan dan die stomme
oppervlakte-, kapitaal- en appel-
te-verdelen-sommen. Het trieste is,
dat veel ouders het maar niks
vinden als dat soort sommen
wordt uitgebannen. Dat hoort
toch bij de school? vinden ze. Net
zoals er zijn die niet kunnen ve
len dat „gewone" breuken het af
leggen tegen tiendelige breuken.
Maar dat is toch heus de toe
komst, want een computer is ge
baseerd op tiendelige breuken en
het hele maatschappelijke leven
hangt op procenten die niets an
ders zijn dan. tiendelige breu
ken. Als een moderne onderwijzer
een ouder hoort juichen omdat
een kind niet meer hoeft te reke
nen met zeven appels die tussen
drie mensen worden verdeeld,
dan juicht hij méé. E.
is de school voor Moeilijk-Opvoed
bare Kinderen
(zie Vernieuwers)
Je kunt nog zo slim zijn, een test
uitslag kan je o zo geschikt vin
den voor een bepaalde school of
voor een bepaald beroep, als
niet gemotiveerd bent, dan is er
een grote kans dat die opleiding
niet lukt. Er moet een toekomst
plan, een interesse of een vage of
zelfs foute voorstelling van het
gewenste beroep zijn. Dat heet
motivatie (het woord motief zit
er in). Zander motivatie heeft
(zie Meerkeuze vragen)
Projectie op meer schermen tege
lijk.
W.H.B.
(zie ook Expressievakken)
Wie hoort van muzische vorming
op school vertaalt dit begrip al
gauw met muzikale vorming. Mu
zische vorming houdt zeker ook
in dat de jeugd iets van muziek
wordt bijgebracht, maar dat niet
alleen. Muzische vorming ontleent
haar naam aan de Muzen, de ne
gen godinnen var, de kunst, zus
ters van Apollo, de Griekse god
van de kunst. Elke godin verte
genwoordigde een facet van de
kunst, Thalia b.v. van de kome
die, Melpomene van de tragedie,
Terpsichore van de dans enz- enz.
Die diep gewortelde begrippen
zouden op de scholen ook de kin
deren moeten vormen. Alle
vormen van artistieke beleving
zouden op de scholen gemeengoed
moeten zijn. Teneinde tot deze
ideale toestand te komen werkt in
Amersfoort het Nederlands Cen
trum voor Culturele vorming.
Voor deze instantie valt nog heel
wat te doen. Want helaas is in de
meeste gevallen de muzische vor
ming op de Nederlandse scholen
nog niet veel verder gekomen
dan „De paden op, de lanen in"
tijdens het wekelijks zanguurtje.
H.A.E.
(zie Vrij-af
In Nederland werken op het gebied
van de vernie xwing van onder
wijs zoveel instanties langs el
kaar heen, dat er behoefte be
staat aan het instellen van een
Nationale Onderwijsraad. In die
raad zouden vertegenwoordigers
van ouders, docenten, pedagogi
sche instituten en schoolbesturen
gezamenlijk een beleid uit moe
ten stippelen om tot een beter
sluitende organisatie te komen
van het onderwijs. De heer C.
Laban. lid van de Tweede Kamer
voor de PvdA zegt er van: „De
Nationale Onderwijsraad zou het
onderwijs los moeten maken van
de politiek. Juist in het onderwijs
werkt de verzuiling zo sterk door.
Daar moeten we van af. Het on
derwijs is immers de sleutel tot
de maatschappij. Voor je de
maatschappij kunt veranderen
moet je iets aan het onderwijs
doen. We moeten komen tot ver
nieuwing. Dat kan pas als we de
mensen, die het onderwijs geven,
een nieuwe opleiding verschaf-
