)pgegraven schepen uit voorbije
eeuwen nu in speciaal museum
Miljonair
wil helpen
met een ton
Gezin van vier personen gedood
Scheepsbouwhistorie in Ketelhaven
Patiënten ageren weer
tegen kruidendokter
Taxistaking
in Eindhoven
Verkeersravage na ongeluk hij Zevenaar
BANDAG 25 MEI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
KETELHAVEN (GPD) Op de mansdikke balken
n <e nog immer oersterke romp siepelt water, 't Hout
t lvnderden jaren in de Zuiderzee heeft gelegen, moet
ordn nat gehouden tot dat het zover is dat 't kan wor-
n gconserveerd. Zesentwintig meter lang maar is het
hipm toch voer men er mee naar de oost. Op de thuis-
midden zeventiende eeuw verging het en zakte
ig L de bodem. Bij de drooglegging van de Noordoost-
ilde.kwam de romp weer .boven", grotendeels gaaf.
Strak is het schip 't pronk-
k vn het Scheepsarcheolo-
ch ïuseum dat de Rijksdienst
jr d IJsselmeerpolders in Ke-
hava (Oostelijk Flevoland)
a h« inrichten is. Midden deze
ner aat het museum open, te-
ijk met een aangrenzende
uwjachthaven in een bij uit-
k utersport-gebied. Contras-
encr kan het niet.
len eschikte plaats voor dit mu-
middenin het „wingebied".
er an 300 wrakken zijn er in-
1de in de polders geregistreerd,
moen er nog worden uitgegraven,
ch' de scheepsbouwkundig histo-
hedelen zijn er bewaard gewor-
ileen die zullen in het museum
de ondergebracht. Dat geldt ook
r 2 voorwerpen en de lading die
devrakken is aangetroffen.
Irieoloog G. D. van der Heide,
svator van het museum: „We
ibi vaak complete huishoudingen
schippersgezinnen uit diverse
m aangetroffen. Het is net als
fls met Pompei gegaan. Opeens
'alles bedolven en op die manier
ons bewaard, dat is natuurlijk
nteressant. We hebben zelfs wel
een geraamte gevonden van een
die verstrengeld was geraakt in
Flevomeer wel hebben bevaren en
dus ook vergaan moeten zyn.
De wrakken gaan terug tot de elf-
de-twaalfde eeuw, maar de toestand
van de scheepsdelen die daarvan wer
den gevonden, zyn meestal zo slecht,
dat er geen conserveren aan is. Dat
begint eigenlijk pas met schepen die
in of later dan de veertiende eeuw
ten onder zijn gegaan.
Bloeitijd
Uniek
droogleggen van de zee en het
vinden van schepen uit vele
is een uniek iets. Nergens ter
ld is dat nog voorgekomen. Ke
ven wordt daarom de enige
s waar de tot nu weinig aan-
t gekregen hebbende scheeps-
?esc hi edenis dankzij vondsten te
zal zyn.
rt na de oorlog is in Kampen
legin gemaakt met het bewaren
mde stukken schip. Nogal primi-
weliswaar, omdat de ervaring
et hout te kunnen conserveren
invoudig niet was. Sinds kort
lijk is men er pas achter hoe de
rvering moet worden aangepakt.
I is een langdurig proces van
ouden, vuil eruit halen en be-
tn. Het middel dat nu wordt ge-
t is polyetyleen-glycol. Het hout
laarmee wordt „ingepakt" krimpt
meer. barst niet meer. Is bly-
houdbaar dus.
vondsten beslaan een tijdperk
ü'n negen eeuwen, afgezien van
ituk boomstamkano, die uit de
t steentijd dateert. Opmerkelijk
It er geen schepen uit de Ro-
(se tijd zijn aangetroffen, hoewel
pnomen mag worden dat ze het
Het aantal vondsten uit die jaren
is redelijk. De bloeitijd van de steden
aan de oostkant van de Zuiderzee
viel in de 12de tot de 15de eeuw: een
periode met veel scheepvaart. Com
plete grote schepen zyn er niet aan
het licht gekomen, maar toch wel
bepaalde constructies die een goede
indruk geven van typerende bouw
kundige elementen.
En daar is het Van der Heide om
te doen: „Ik wil in het museum de
ontwikkeling van de scheepsbouw, de
hoofdlijnen laten zien. En daar is
bitter weinig van bekend. Hier en
daar is een enkel vikingschip be
waard. Zweden heeft verder het 17de
eeuwse oorlogsschip Wasa kunnen
bergen en bewaren, maar in 't alge
meen is er niet veel. Hier, in de
drooggelegde polders, lagen de sche
pen eigenlijk voor het oprapen. We
hadden het natuurlijk met foto's en
tekeningen aangekund, maar wat is
dan de zin van een museum? De wer
kelijkheid tonen toch?"
De Noordoostpolder heeft tot nu tbe
de meeste wrakken opgeleverd: meer
dan 160. Oostelijk Flevoland volgt
goed met ruim 100. En dat zullen er
nog wel meer worden, want diverse
stukken land moeten nog in cultuur
worden gebracht. De juist gestarte
ontginning van Zuidelijk Flevoland
heeft nog slechts een enkele vondst j
opgeleverd.
Heel veel meer verwacht archeoloog j
Van der Heide er daar niet: „De
meeste schepen vergaan bij noord
westenwind. Ze werden, ook vroeger
dus. naar de oosthoek van de Zuider
zee gedreven. Bovendien lag het wes
telijk deel niet zo in de vaarroute, zo
dat ik verwacht dat er in de nog aan
bod komende Markerwaard niet zo
veel zal zitten.
Ik heb even hoop gehad op sche
pen die tot zinken werden gebracht
tijdens de slag die Bossu in de tach
tigjarige oorlog bij Hoorn heeft ge
voerd. Maar bij naspeuringen ,bleek
dat er slechts twee echt gezonken
zijn. Eén ervan zelfs dicht onder de
wal. Die zal wel geplunderd zijn".
Van geen enkel gevonden schip is
bekend welke naam het heeft gedra- j
gen. ,,'t Is onmogelijk dat nu nog na j
te gaan. omdat de bovenbouw (die de
naam droeg» altijd weggeslagen is. 1
Ook archieven bieden geen uitkomst,
want het vergaan van de 'meestal i
betrekkelijk kleine) schepen werd niet
opgetekend.
Van der Heide wil zijn museum niet j
statisch maken. Foto's, voorwerpen, j
scheepsdelen zullen wisselen, afhan
kelijk van wat er nog gevonden wordt
en op een gegeven moment interes- j
sant is. Eén grote wens heeft hy nog.
maar de verwezenlijking daarvan ziet i
hij zelf ook niet zitten.
Als Nederlandse deskundige is hij
gemoeid bij het onderzoek naar de
bergingsmogelijkheden van het in j
1748 op het strand van Hastings (En- j
geland) gestrande koopvaardijschip
Amsteldam, dat op weg was naar
Oost-Indië.
Moeilijk
Grav
/en
De wrakken kunnen op diverse ma
nieren worden aangetroffen, maar
meestal is het zo dat ze bloot komen
bij het om de tien meter graven van
draineersleuven. Ook wel bij het bag
geren van sloten en vaarten. Een en
kele maal stoot men by het ploegen
op een schip.
„Technisch is het een zeer moeilijk
karwei, want het schip is compleet
in het zand weggezonken. Het be
langrijkste van de Amsteldam is dat
bijna de gehele romp. die zelfs gela
den is, nog intact moet zijn. In op
dracht van het ministerie van Cul
tuur. Recreatie en Maatschappelijk
Werk en dat van Financiën (de „erf
genaam" van de Verenigde Oostindi-
sche Compagnie' moet ik er een rap
port over opstellen. Maar ik weet nu
al dat het een kwestie van vele mil
joenen wordt.
Heel graag zou ik dat schip in het
museum wollen hebben. Maar waar
moet ik heen met een schip dat 45
meter lang is? Het type heeft echter
op de Zuiderzee gevaren. Dus het zou
passen in Ketelhaven".
EINDHOVEN (GPD) Meer dan
100 Eindhovense taxichauffeurs zyn
zondagmiddag aan een 24-uurssta-
king begonnen om kracht bij te zet
ten aan hun looneisen. De chauffeurs
zyn in dienst van 3 bedrijven. 50 van
hen hebben inmiddels mondeling ont
slag aangezegd gekregen. De overi
gen behoren tot ploegen die nog
geen direct contact met hun direc
ties hebben gehad. De staken
de chauffeurs eisen onmiddellijke op
heffing van het ontslag van hun col
lega's onder bedreiging dat de sta
king langer door zal gaan dan van
middag twee uur.
De staking is uitgeroepen door
voorzitter G Valk van het onaf
hankelijke verbond van bedrijfsorga
nisaties, waarvan ruim 90 pet. van
de stakers lid ls. Deze bond is niet
aangesloten bij een van de drie er
kende vakcentrales.
De eisen van de Eindhovense ta
xichauffeurs zijn: invoering van het
fooi-inclusief-systeem met een ga
rantie van 230 gulden bruto per
week na een gemiddelde van 13 we
ken. Invoering van een taxi-telefoon
centrale. Gelijke beloning van huur
auto- en taxichauffeurs en vakantie
loon boven de gebruikelijke 6 pro
cent berekend naar het jaarinkomen.
ANTWERPEN <ANP> De 37-ja-
rige handelaar in tweedehands auto's
G Moers uit het Brabantse Maar-
hteze is bereid een ton ter beschik
king te stellen om de Belgische en
Nederlandse gedupeerden te helpen
in hun strijd tegen de kruidendok
ter W. van den M. Hij deed deze toe
zegging tijdens de tweede vergade
ring van de btdrogen kruiden
kopers zondag in het „Antwerpse
koffiehuis". Gevraagd naar het
waarom van deze toch niet geringe
geste zei de heer Moers dat het hem
enkel is te doen om de mensen te
helpen.
De f 100 000 wil de autohandelaar
spenderen om vier gedeputeerden 'n
proces te laten voeren, om alle kos
ten van het actiecomité te betalen
en bovendien om te laten zien dat
de Nederlandse advocaat mr. Athmer
die de belangen van de kruidenko
pers moet verdedigen. Athmer
die de belangen van de kruidenko
pers moet verdedigen, de zaak
te veel op zijn beloop laat. „Ik wil
een kort geding aanspannen tegen
Van den M. en dan staat hij binnen
een maand voor de rechter. Niet
echter over een half jaar. zoals Ath-
met als korste termijn kan
noemen aldus de heer Moers.
j De vergadering werd door zo n 70
gedupeerde Belgen en Nederlan-
ders bijgewoond. Het ging er vaak
heftig aan toe De heer Eerenberg
uit Hilversum die destijds in „de
vuis" van Duys de praktijken van
de kruidendokter in het openbaar
bracht en die veel tijd en geld of
fert om de man aan de kaak te stel
len, zei o.a. «„Tien mensen zijn er
door toedoen van Van den M. overle
den, maar de justitie doet niets. Van
den M.'s woning staat bijna perma
nent onder bewaking, omdat men
I bang is, dat wij iets zullen doen".
I Advocaat mr. Athmer liet de ver-
j gadering weten het niet met de ver-
j wijten eens te zyn omdat de justitie
j wel degelijk aan de zaak werkt Ook
beviel het aanbod van de autohan-
delaar uit Maarheeze hem niet zo j
erg. Mr. Athmer zei zestien bewijzen j
te hebben van gevallen waarin Van
I den M. schriftelijk heeft verklaard
dat het geld terugbetaald zal wor-1
den als er geen genezing op het ge- j
bruik van de kruiden volgt. Hiervan
zullen er vier door hem worden be- J
1 handeld om Van den M. te somme- 1
ren te betalen. Geeft hy daaraan
geen gevolg dan zal een gerechte- j
lijke procedure volgen met beslag-
legging op het onroerend goed van
S de kruidendokter en op diens bank-
i rekening bij de boerenleenbank in
Kasteren. In vyf andere gevallen zal
I een advocaat worden toegevoegd om
te zien of ook hierin terugbetaling
ls te bewerkstelligen. De resterende
gedupeerden raadde de raadsman
aan in te gaan op het aanbod van
Van den M. dat hij 25 procent terug
zou betalen met het risico dat zij
misschien toch geen geld zullen kry-
gen. Over dit laatste was de verga
ring niet te spreken. Temeer omdat
de leden van het actiecomité van
Van den M. hebben aangeboden ge
kregen dat hy hun by wyze van
kerk gaat de wereld
onvoldoende te
KATWIJK De jeugd van tegen
woordig is niet meer bereid, voor zoe
te koek te slikken wat de ouderen
vroeger met de paplepel werd inge
goten. Dat is een van de achter
gronden van de beweging en acties
van de huidige tyd, en dit heeft wel
degelijk positieve kanten. Aldus mr.
J. van der Plas die in De Schuit
sprak over jeugd, politiek en pink
sterfeest. Deze beweging behoort by
de pinksteropdracht. De wereld zelf
ls het object van deze opdracht. Van
de mens mag geëist worden, dat hij
militant is. Zonder dat wordt ook
christelijke politiek ongeloofwaardig.
Helaas gaat die nodige actie te vaak
uit van bewegingen, die met het
christendom niets te maken hebben.
Dat komt doordat de kerk de wereld
niet voldoende te lijf is gegaan Men
werkt teveel aan eigen zaligheid
maar laat de wereld barsten.
Belangwekkend was het debat, dat
zich na de inleiding van mr. Van
der Plas ontwikkelde. Op de vraag,
waarom mr. V. d. Plas niet op de
CCP-lijst voor de gemeenteraadsver
kiezingen voorkomt maar met een
aparte lijst uitkomt, antwoordde hij
dat hem samenwerking met het AR-
bestuur onmogelijk werd gemaakt.
Hij mocht al vijf jaar niet voor de
kiesvereniging spreken. Later werd
toch druk op hem uitgeoefend van
AR-zyde om zich kandidaat te stel
len. vooral door kiezers die niet op
de CCP wilden stemmen. Het is
trouwens in Katwijk, aldus mr. V. d.
Plas. niet een echte CCP want ook
CH GPV doen niet mee.
Ten aanzien van de kwestie van
het zwembad op zondag achtte mr.
V. d. Plas de fout by het gemeente
bestuur liggen. Er is niet volgens de
spelregels gespeeld. De raad heeft
nadrukkelijk gevraagd om een rege
ling met de Geref. Kerk over de ope
ningstijden, maar die regeling is nog
steeds niet getroffen.
zwyggeld vijftig procent zal terug
betalen.
Het enige wat men wilde was so
lidariteit: niet enkele maar alle ge
vallen moeten behandeld worden, zo
werd gesteld. Mr. Athmer maakte
hen echter duidelijk dat het te moei
lijk is om alles te behandelen. De
officier van justitie in Den Bosch
heeft vyf zaken uitgekozen en die
zullen worden onderzocht.
Mr. Athmer zei dat waarschijn
lijk rond oktober de zaak voor de
rechtbank kan komen en nog dit
jaar een uitspraak tegen de kruiden
dokter is te verwachten.
ZEVENAAR 'ANP» Bij een
verkeersongeval op de oude rijksweg
tussen Westervoort en Duiven is za
terdagavond onder Zevenaar een ge
zin van vier personen om het leven
gekomen Het waren de 32-jarige
heer G. Wieland uit Duiven, zijn 28-
jarige echtgenote mevr. M. Wieland-
Stevers, hun dochtertje Karin van
vier jaar en hun zoontje Erik. dat
een jaar oud was. Hun auto werd
verpletterd tussen een achter hen
rijdend busje en een tegenligger, die
vermoedelijk even de berm had ge
raakt en bij een poging van de be
stuurder om de wagen recht te trek
ken op de linkerweghelft was terecht
gekomen. De bestuurder van deze
tegenligger, de heer A. H. uit Arn
hem. zijn verloofde, mej. Garritsen.
haar 20-Jarige broer, de heer J. N. T.
A. Garritsen en een vierde inzittende,
de heer Van Dijk werden allen zwaar
gewond en moesten naar ziekenhui
zen in de omtrek worden overge
bracht. Werd de auto van de familie
Wieland verpulverd, van de andere
auto was na het ongeluk ook al niet
veel meer over. Twee inzittenden
van het busje, dat achter de auto
van de familie Wieland reed. werden
licht gewond. Dit waren de heer H
T. F. Ebben uit Zevenaar en zyn
verloofde. Achter het busje reed eer
lesmotor, die eveneens bij het onge
luk betrokken raakte. De bestuurder
van dit voertuig, de 26-jarige heer
J. Versluis uit Zevenaar werd even
eens zwaar gewond.
Een beeld van de ravage.
