Ouders en
kinderen
confronteren
met
maatschappij
structuur
„Schoolkind te gast
f(
WÊËM
wil kinderen opvangen in huiselijke sfeer
Dick Laans
„Pinkeltje'* heeft vele
vreemde namen
Anti- autoritaire crèche wil:
TUINEN AAN
DE KUST
BATERDAG 23 MEI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 21
AMSTERDAM (GPD) Het ontmoetingscen
trum de Kosmos in Amsterdam heeft begin april
zijn poorten geopend voor een anti-autoritaire
crèche. „Anti-otoriterre krej prins Konstantijn" is
de naam voluit.
De grondslag van dit nieuwe instituut ligt in
West-Berlijn, waar ouders-studenten in de woelige
dagen van Rudi Dutschke werden geconfronteerd
met het probleem waar zij hun kind moesten laten
als zij naar de discussiebijeenkomsten gingen.
De oplossing van dit probleem is een doel op
zichzelf geworden. De uitkomsten van de discus
sies de opvattingen die daar bleken te bestaan
over de structuur van de maatschappij, werden
overgebracht op de crèches die de ouders-studen
ten zelf op poten hadden gezet.
Eén van de initiatiefnemers in Am
sterdam is de 29-jarige Piet de Vries.
Hij heeft sociologie gestudeerd aan
de Rijksuniversiteit in Gronin
gen. waar hij ook vandaan komt.
maar voor de afronding van zijn stu
die deze maand wil hij in Gro
ningen zijn doctoraal doen zit hij
In Amsterdam.
In het studiejaar 1968/'69 heeft hij
in West-Berlijn met de anti-autori
taire crèche kennisgemaakt. „Eén
van de bedoelingen was en dat is in
middels ten dele al uitgevoerd, zulke
erèches vooral in de arbeiderswijken
van West-Berlijn in te stellen. Over
het algemeen kinderrijke buurten,
waar het voor de economie van het
gezin geen kwaad zou kunnen als de
moeder de mogelijkheid had uit wer
ken tegaan. Die mogelijkheid heb
ben zij nu.
„Zo ver zijn we in Amsterdam nog
lang niet. Het is hier een experiment.
En al is de belangstelling van vele
kanten erg groot, vooral van de kant
van pedagogen, we stimuleren geen
bezoek aan de crèche", zegt hij.
Geen kinderstalling
Aan dat experiment wordt ernstig
gewerkt. De crèche is voor de ouders
geen plaats waar zij hun kinderen
kunnen „stallen", voor de kinderen
geen oord waar zij worden zoetge- t
houden.
De ouders die aan het experiment
deelnemen en daarin ook hun kin
deren betrekken fungeren bij toer
beurt als oppas. Het is in dit verband
Elke dinsdagavond wisselen
„de Theetuin" van de Kosmos,
een zaal die ruimschoots met
oude vloerkleden is gedrapeerd,
de ouders hun ervaringen uit in
misschien beter te spreken van sti
mulator. want zy stimuleren bij de
kinderen het meer of minder latente
gevoel van vrijheid en weerstand te
gen ondoorzichtige opdrachten
(autoriteit).
Er zijn thans vijftien kinderen in
de crèche, verdeeld over drie groe-
pe. Alleen de jongsten, nog geen
twee jaar. zijn bij elkaar gehouden,
die van twee tot zes zijn ongeacht
hun leeftijd ln twee groepen ver
deeld
Kritische medemensjes
Van de ouders wordt een diepe be
langstelling verwacht voor de opvoe
ding van het kind. Het kind moet de
vrijheid worden gelaten zich te ont
wikkelen tot een evenwichtig en kri
tisch medemens. Geprobeerd wordt
de kinderen ervan te overtuigen dat
onze maatschappij autoritair is ge
structureerd. Bij de overdracht van
hun opvatting aan de kinderen gaan
de ouders ervan uit dat zij voor ten
minste een belangrijk deel gelijk
hebben. Zij toetsen hun opvattingen
y hun discussies met geestverwan
ten en tegenstanders, in mindere
mate met leeftijdgenoten.
De structuur van de maatschappij
collectief of zo men wil revolutionair
veranderen is niet zonder risico's.
Landen die een revolutie beleefden
om de autoritaire structuur te door
breken, hebben veelal slechts autori
taire personen vervangen
Willen de initiatiefnemers meer
dan alleen hun kinderen opzetten te
gen mannen en vrouwen die veel ver
dienen. een hoge rang hebben of erg
oud zijn? Of tegen mannen die niet
zo n hoge rang hebben maar een uni
form dragen, van wat voor kleur dan
ook? Is het meer dan slechte een
kwestie van keuze?
De Vries: „Het zou wat autoritair
zyn de kinderen tegen wie of wat
dan ook op te zetten, het zou een
niet bestaand gelijk van de ouders
accentueren".
„Je kunt zeggen dat het in die zin
een kwestie van keuze is dat de keu
ze aan de kinderen wordt gelaten.
Hier worden zij geconfronteerd met
anti-autoritair, elders met autoritair.
De ontwikkeling van hun kritische
zin zal de kinderen tot dezelfde „ont
dekking" leiden die wij hebben ge
daan, maar dan wel op vroegere
leeftijd dan bij on6 het geval was".
„Omdat ik het zeg"
„Wanneer ouders hun kinderen
loopjongensdiensten opdragen en dat,
bij verzet, motiveren met „omdat ik
Drie kinderen in de ruimte
die 's avonds ivordt gebruikt voor
meditatie
het zeg", slaken zy een holle kreet
Als een ouder vindt dat het raam
dicht moet omdat hij het koud krijgt,
mag hy wel even de moeite nemen
dat tegen het kind te zeggen
„Hoe klein ook, een kind is een
medemens en heeft er recht op te
weten waarom iets gebeurt waarbij
hy betrokken is. De ouders zouden
dat moeten stimuleren, een jong kind
beseft vaak nog niet aanspraak te
kunnen maken op die informatie.
Maar dat mag voor de ouder geen
punt van overweging zijn".
In de Kosmos kunnen de kinderen
doen wat ze willen. Niets is de kin
deren verboden, maar zy worden wel
gewezen op specifieke gevaren. Zo
ontdekten ze onlangs in de „Thee
tuin" enige dozen gebak, die bestemd
waren voor 's avonds, by het optre
den van de Israëlische en Arabische
artiesten. Dat de lieverdjes zich
daaraan ruimschoots te goed hadden
gedaan is te begrypen, maar toege
geven wordt wel dat dat niet de be
doeling was.
Sinds kort is er by één van de
groepen een vaste kracht. Ook één
van de ouders, die zich permanent
ter beschikking van de c ree lie heeft
gesteld. Het is in hoofdzaak zyn taak
heit optreden van de ouders zo nodig
te corrigeren.
Disc
DEN HAAG (GPD) Terwijl plannen voor crèches en peu
terspeelplaatsen in Nederland plotseling als paddestoelen uit
de grond lijken te schieten, zijn vrouwen in twee grote Rand
stad-steden bezig om het opvangen van kinderen op een heel
andere manier te realiseren.
In Rotterdam en Den Haag komt de actie „Schoolkind te
gast" van de grond. Doel is kinderen van werkende, studerende
of zieke moeders tussen de schooluren op te vangen in de hui
selijke sfeer.
„Op de scholen is immers nog te
weinig gelegenheid tot overblyven
onder goede leiding. Bovendien krijgt
een kind in een gastgezin meer per
soonlijke aandacht", zegt mevrouw A
Prins-Van Santen, een van de vrou
wen achter de actie in Rotterdam
Ze woont in de uitgestrekte nieuwe
zuidwyk, zit in diverse vrouwenorga
nisaties en heeft al ontdekt dat een
actie als schoolkind te gast onver
moede dingen kan loswoelen. Zoals
reacties van jonge moeders die zich
in de nieuwe woonwyken volkomen
verloren voelen, de familiebanden
missen en graag willen meewerken
om op deze manier ook hun verlo
ren gegane sociale contacten te her
stellen.
Het plan om gastgezinnen in te
schakelen was aanvankelyk gericht
op de bejaarden men ging ervan
uit dat heel wat gezonde oudere men
sen graag wat gezelligheid in
huis willen halen door het ontvan
gen van jonge kinderen
„Maar dat is blykbaar een misre
kening geweest", zegt mevrouw
Prins, die duideiyk teleurgesteld ls
door het gebrek aan belangstelling
van die zyde „In Amerika worden
bejaarden ingeschakeld by de
verzorging van gehandicapte kinde
ren en dat schynt geweldig te gaan.
Bejaarden hebben vaak veel tijd
en geduld voor kinderen en we had
den veel verwacht van de nog zelf
standig wonende oudere mensen.
Maar het ïykt soms wel of de ou
deren van deze tyd verschrikkeiyk
weinig sociaal gevoel hebben, mis
schien zonder het zelf te beseffen".
De bejaarden zyn 'nogi niet ko
men opdagen, wel verscheidene
vrouwen uit diverse leeftijdsgroepen,
variërend van vyfentwintig tot zes
tig jaar. „Het zyn vrywel allemaal
vrouwen die zelf ook kinderen heb
ben", zegt mevrouw Prins. .Meestal
zyn het volledige gezinnen, maar
ook weduwen en andere alleenstaan
de vrouwen melden zich aan.
„Moeders die door kleine kinderen
aan huis zyn gebonden vinden dat
de eigen kinderen een speelkame
raadje erby krygen. Of vrouwen die
kleuterleidster of onderwyzeres zyn
I geweest en graag weer iets willen
doen. Het houdt niet op met een
kind. sommigen bieden zich meteen
royaal aan voor het opvangen van
meer kinderen".
Het biyft ook niet by schoolkin
deren. de aanvragen voor plaatsin
gen betreffende kinderen in de leef-
tyd van twee tot tien jaar Het valt
daarbij wel op dat werkende vrou
wen vooral belangstelling hebben voor
een oppas bereid is naar hen toe
te komen zodat de kinderen in ei
gen huis kunnen biyven.
Na een blik in haar administratie
constateert mevrouw Prins dat ze op
het ogenblik van het gesprek aan
vragen voor ongeveer 25 kinderen
j heeft en dat er ook 25 gastgezinnen
j zyn waarvan de meeste de hele dag.
enkele alleen tnesen de middag be
schikbaar zyn.
Een paar voorbeelden uit de aan-
vragenlijst: een werkende vrouw met
een blykbaar zeer zelfstandig doch
tertje van zeven jaar dat gewend is
tussen de middag voor zichzelf te
zorgen, zoekt voor de school vakan
ties vier ochtenden per week een
oppas voor het meisje
Een zieke moeder heeft drie kin
deren van twee, vier en negen jaar.
die gedurende zes weken elders
moeten worden geplaatst. Aan
schoolkind te gast de taak om de
meest geschikte part yen bij elkaar
te brengen en dat vraagt wel wat
organisatietalent.
Het is niet de bedoeling dat dit
allemaal belangeloos gebeurt. „Een
redelyke vergoeding is natuurlyk
onmisbaar vindt mevrouw Prins.
.Mensen die tussen de middag voor
de kinderen van werkende vrouwen
zorgen hoeven dat niet voor niets
te doen".
„We adviseren een vergoeding van
anderhalve gulden per dag. maar
beide partyen moeten dat
zelf in onderling overleg regelen.
Meedoen aan de actie betekent een
eenmalig inschrijfgeld \an tien gul
den. Een ryksdaalder by de aarunel-
lUSSlt
De ouders tekenen de gedragingen
van de kinderen op en spreken daar
elke dinsdagavond over met de
ouders. Uit die gedragingen en de
daarop volgende discussies moet zich
de alternatieve opvoeding kristallise
ren. Is eenmaal het experimentele
stadium voorby —de discussies wor
den dan niettemin voortgezet
om ontwikkelingen by te houden
dan zou de basis zyn gelegd voor de
opvoeding van een kind dat zich an
ti-autoritair gedraagt Of positief
uitgedrukt, een kind dat zich van
jong6 af bewust is van zyn vryhe-
den.
De serieuze manier waarop
de ouders er zyn er ongeveer vyf-
tien, de meeste wekken de indruk
omstreeks 25 jaar oud te zyn dis
cussiëren over hun problematiek
dwingt respect af. Opvallend is de
rustige toon waarin de gesprekken
worden gehouden.
Iemand suggereert meer speelgoed
aan te schaffen waarmee meer kin
deren tegelyk iets kunnen doen. ook
al spelen driejarigen over het alge
meen 6lechts ogenschijnlyk met el
kaar. „Wat zou de crèche denken
van een kinderbed op wielen, een of
twee kinderen kunnen erin, anderen
duwen het ding de zaal rond. Ieder
speelt zyn eigen spelletje, maar doet
dat toch met de anderen".
Een ander brengt daartegenin dat
ook in zo n geval de rol van de spel
leider niet moet worden uitgevlakt:
„Kinderen van drie hebben een
speeltyd van vyf minuten, dan heb
ben zy weer een ander object nodig
Je kunt tientallen keren Jan Huigen
in de ton met ze spelen, als jy op
houdt, valt de kring in duigen Als
Iemand het daarmee niet eens is,
moet hy het maar zeggen".
Een derde heeft nagegaan of het
waar is dat in elke groep één van de
kinderen probeert te domineren. Niet
alleen was dat zo. het was ook tel
kens een ander. Dat bleek te wor
den bepaald door de aanwezigheid
van de ouder van het dominerende
kind: het probeerde de baas te spe
len als het zich „veilig" wist door de
aanwezigheid van één van zyn
ouders als spelleider.
Ook andere zaken komen aan de
orde. Volgens de notulen van een vo
rige vergadering „is besloten Willie
voor een maand uit de kas te hel
pen in haar levensonderhoud te
voorzien".
,Maar", aldus De Vries, „hoe
HEEMSTEDE (GPD) Tienduizenden kinderen kunnen
's avonds niet slapen, als papa of mama niet heeft voorgelezen
uit „Pinkeltje", het geesteskind van „Meneer Dick Laan" uit
Heemstede. Hij heeft 22 boekjes aan de met vijf muizen levende
kabouter gewijd en is vast van plan de 25 vol te maken.
Denk niet gering over de populari
teit van Pinkeltje, noch van Wolke-
wletje. een andere creatie van Laan.
Ongeveer 30 kleuterscholen in Ne
derland zijn naar hen vernoemd.
Waddinxveen heeft behalve een Pin
keltje- ook een Pinkelotjekleu-
terschool, terwijl het avonturiertje
met de blauwe puntmuts zich ook
vernoemd ziet in Oo6t-Knollendam
(NHi (wat zéér terecht is»En dan
hebben we de vertaalde Pinkeltjes.
In IJsland heet hy Tritil. In Zwe
den Vikke Vire, in Finland Vikke
Vaekkaeraen. in Denemarken Prik
in het land van Laans voorkeur
Noorwegen Knoettetrol, in Portugal
Perquenu. in Engeland Fingerling.
in Duitsland Pünkelchen en in
Frankrijk beleeft Pinkeltje zyn
avonturen als Petitou Ze staan al
lemaal op een ry in een van Laans
boekenkasten.
Dick Laan heeft een levendig ge
zicht met blauwe ogen. Donkere
wenk brouw en en meer zwart dan
grys haar. Vooral als hy lacht, zou
hy iets weg kunnen hebben van een
kabouter, wanneer hy niet zon gro
te man was Goed dan: een vrien-
deUjke reus. die zyn leeftyd (75) lie
ver niet in de krant had. omdat hy
bang is dat dit de fans van Pinkeltje
zal teleurstellen. Die vrees is onge
grond, want waarom zouden kinde
ren niet gek kunnen zyn op
een goedvertellende grootvader?
„Het is allemaal onzin wat ik
schrijf", zegt Laan rondborstig.
„Onzin voor my. onzin voor u. Want
een mannetje van één pinkhoog. Dat
bestaat toch niet? Alleen voor de
kinderen is het géén onzin. Ik heb
aelf geen kinderen en ik ben nooit
aan het onderwys verbonden ge
weest Maar ik heb véél naar kinde
ren gekeken; op het strand, in hun
spel. Kinderen hebben een gro
te fantasie. En je moet ze iets ge
ven, waarop ae hun fantasie kunnen
botvieren".
Consequent
Dick Laan heeft hert in zyn
boekjes consequent over hét grote
huis, dè vader, dè moeder, hèt meisje,
hèt jongetje Waarom?
Dick Laan: „Ik doe dat met op
zet. Elk kind kan hèt grote huis in
de buurt hebben En als een vader
een béétje link is, dan vult hy voor
hèt meisje de naam in van zijn
dochtertje".
U komt zelf in uw boeken voor.
Pinkeltje maakt meneer Dick Laan
wakker om z n verhalen te vertellen.
ADVERTENTIE
DAMESMODE
ia ratoief jonge stip..
T
BREESTRAATI08Q-H2 LEIDEN
zeer het ook een experiment is, nieuw
was het zelfs niet in West-Berlyn.
De Russische pedagoge Vera Schmidt
heeft van 1921 tot 1924 ln Moskou
onderzocht hoe kinderen anti-auto
ritair konden worden opgevoerd
„Kinderen vragen en vragen zoals
dat heet „tien keer hetzelfde". Vera
Schmidt nam de moeite elke vraag
serieus te beantwoorden op een ma
nier die voor het kind aanvaardbaar
was. zonder de waarheid geweld aan
te doen.
„Het bleek haar dat in het onder-
bewustzyn van het kind de vraag
bleef hangen als het antwoord be
vredigend was geweest. En dat was
dan meestal de oorzaak van de her
haalde vraag
„Er ontstond tenslotte een hechte
band tussen haar en de kinderen,
want de kinderen gaven haar hun
vertrouwen omdat zy de moeite nam
telkens hun vragen te beantwoor
den"
Dick Laan: „Dat is me wel eens
verweten. Maar toen ik aan Pinkel
tje begon, kon ik gewoon niet an
ders. Ik wist niet hoe ik beginnen
moest. Had ik dan moeten zeggen:
de auteur of de schryver? Dat zegt
een kind toch niets".
Wat is het moeilykste bij het
schrUven vdn Pinkeltje?
Dick Laan.Niet het verhaaltje.
De moeilykheid zijn de woorden. Je
moet je zinnen zo maken dat een
kind van zes jaar. dat zelf leest, het
kan begrypen. En als ik eens een
moeilyk woord moet gebruiken dan
leg ik het uit. Myn beste recensie
J heb ik eens gekregen van een man.
Die zei: ,Jk laat myn kind geen Pin-
keltje lezen, want het leert er niets
van". En dat wil ik nu nét".
ir Doet u la ng over een boek?
Dick Laan: „Ja Soms herschrijf
ik het drie, vier keer. Op het laatst,
lees ik het voor aan iemand. Die
het uittikt. Een extra-moeilykheid
zyn de dieren: die moeten biologisch
juist zijn. Ik heb eens een mol ge
bruikt. die op een worteltje knaagt.
Iemand zei me. dat mollen alleen
maar wormen eten en zo. Nu weet
ik dat ook wel, maar ik kan voor
een kind toch niet het. ene beest het
andere laten opeten?"
Maar zoiets kan een kind in
werkelykheid toch w e 1 zien?
Dick Laan: .Moet ik het ze dan
laten zien?
Probeert a de kinderen iets
„mee te geven?**
DICK Laan: „In Pinkeltje en de
boze tovenaar probeer ik ze te zeg
gen: ga nooit met vreemde mensen
mee. En dan: wees nooit slecht te
gen dieren. Ik hou veel van dieren
«Waarop mevrouw Laan aanvult: er
kan geen dier wat mankeren of ze
komen by ons. Op het ogenblik heb
ben we twee eenden die hier komen
eten/)»
Eerst jongensboeken
Wanneer bent a aan Pinkeltja
begonnen?
Dick La&m „Dat zal in 1939 ge
weest zyn. Ik lieb eerst jongensboe
ken geschreven. Dat was vjiór de
laatste oorlog. Dat sou ik nu niet
meer kunnen. Waarom niet? Daar
ben ik vé 1 te oud voor".
En niet te oud voor Pinkeltje?
Dick Laa/M .Nee, nee" (lacht har-
teiyiw.
Heeft men u vroeger, toen m
zelf kind was. veel voorgelezen?
Dick Laant „Ja, heel veeL Myn
vader en moeder, en het kindermeis
je. Ik ben nogal veel ziek geweest»
Bronchitis. Dan moest je liggen. Het
eerste boek dat ik me herinner is
Oehoehoe en de wildernis. Dat ging
over een negerjongetje. Verder weet
ik er niets meer van. Dat is zeven
tig jaar geleden",
it Wat betekent schrijven voor u?
Diok Laant .Net is voor my een
hobbie. Ik ben geen broodschrijver.
Ik zou dat vreselyk vinden: om ne
gen uur aan een bureau te gaan zit
ten en te moeten schrijven. Ik doe
het echt. omdat lk het leuk vind. Ik
ben er dagen mee bezig. Dan zit ik
in een stoel en dan zeggen ze: je
doet niks. Maar dan zit ik te den
ken over het verhaal. Je kunt dat
meiken als je het leest! het is altyd
logisch.
Hobby: films
ding en de rest van het bedrag zo
dra er resultaat i6 geboekt".
Wie geïnteresseerd is in de opzet
van „Schoolkind te gast" of ervarin
gen over soortgelyke initatieven wil
uitwisselen kan contact opnemen
met mevrouw Prins. Schammen-
kamp 73. Rotterdam, telefoon 010-
170264 De vrouw achter de parallel
lopende actie in Den Haag is me
vrouw H de Zeeuw, Van Boetze-
laerslaan 165, telefoon 070-565110.
NOORDWIJK Tuinieren aan de
kust is geen eenvoudige zaakDaar
om heeft het bestuur van de afde
ling Noordwyk en Omstreken van
de Kon. Ned. My voor Tuinbouw en
Plantkunde het initiatief geno
men om de bewoners van de nieuwe
wyken van voorlichting te dienen
door aan hen een folder met nut- j
tige wenken te gaan uitreiken Dit
deelde voorzitter M C. J Verweij I
mede op een druk bezochte vergade-
ring van T. en P in het „Hof van i
Holland".
In het kader van deze voorlichting
hield de heer L. G. E. Strengers,
hoofd van de plantsoenendienst van
de inrichting „Sancta Maria" een
Instructieve lezing over de beplan
ting van tuinen aan de kust. waar
naar met grote aandacht werd ge
luisterd
De heer Strengers kreeg op zyn
causerie vele wagen te beantwoor
den en door de bezoekers werden druk
aantekeningen gemaakt.
Dick Laan heeft méér van die
liefhebberyen. Een belangrijke waa
de filmeryRond de jaren twintig
maakte hy langere en kortere films
o a over de padvinderij en de voet
balclub HFC Laan. telg uit een
Zaanse fabrikantegeslacht, hoorde
tot de avantgarde filmers van Ne
derland. al bleef hy hardnekkig
amateurt (werk en hobbies moet je
scheiden, vindt hy). Hy schreef een
kostehjk boekje over de filmery in
die jaren, waarin liy veel optrok met
flimpioniers als Man us Franken, J. C.
Mol en Joris Ivens.
it Ziet u nog veel films?
Dick Laan: „Nee, daar ga ik niet
meer naar toe. Ik ben veel te oud
om nog plezier aan al die sex te
beleven. Ik geniet eigeniyk nooit van
een film. Ik zie al die kerels rond
lopen. de scriptgirls en de belich
tingsman. En ik zie het, als de regis
seur tegen de acteur heeft gezegd:
,.je mag niet meer dan drie passen
doen. anders ben je uit het beeld".
Dat is wel jammer; ik kyk er altyd
doorheen. Goede films? Die van Fritz
Lang zyn prachtig. alle6 van Lu-
bitsch. En van De Sica. Ik kyk veel
televisie. Ook vervelend zo'n ding
Maar je blijft kyken. Erg goed vind
ik die Sherlock Holmes-serie.
Hoe houdt u zich Jong?
Dick Laan: „Dat komt omdat ik
geenauto heb. Ik moet 'fietsen of lo
pen, verder doe ik erg veel. Ik heb
een enorme hoop hobbies Bouwpla
ten verzamelen byvoorbeeld. En dan
de fotografie. Overal waar we naar
toe gaan maak ik fotos.
