„Men wilde toen een sterke regering
De verhoudingen in ons land stellen dr. W. Drees niet gerust
r>r>
Als men mij zegt dat
iets geheim is, dan
houd ik dat geheim
IV
LETDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 2 MEI 1970
DEN HAAG - April Het meest op
vallende van een gesprek met dr. W. Drees
is, dat hij urenlang over oorlog en bevrij
ding kan spreken zonder duidelijke emo
tie, zonder bitterheid maar ook zonder be
geestering.
Misschien heeft hij er zoveel over ge
sproken en geschreven dat de gehele pe
riode voor hem opdoemt als een systema
tisch ingedeeld historisch verschijnsel, en
weer een nieuw gesprek slechts appeleert
aan zijn formidabel geheugen. Waarschijn
lijker is dat het voortvloeit uit zijn teleur
stelling, die hij niet verheelt, maar wel
licht groter is dan hij zal bekennen. Hij is
meer dan twintig jaar mede-verantwoor
delijk geweest voor de maatschappelijke
situatie, die hij nu als 83-jarige in grote
lijnen als onbevredigend moet ervaren. Op
zijn hoge leeftijd is hij, docerend en filoso
ferend over de voorbije dertig jaren van
vernieling, wederopbouw en establishment,
meer dan ooit de „Vader Drees", de naam
gever van een belangrijk stuk sociale wet
geving, van de „welfare" voor het gehele
volk, zoals hij het graag noemt. Hij heeft
zijn nationale kroost voldoende bestaans
zekerheid gegeven om zich als grootvader
in de kleinkinderen te vergenoegen. Maar
hij is niet tevreden over de wijze, waarop
een deel van de nakomelingen de vrijheid
benut. Er is niet die vorm van socialistische
gemeenschapszin ontstaan, die hij had mo
gen verwachten.
„Ik was na de oorlog minder optimis
tisch dan de meeste anderen, maar toch is
het uiteindelijke resultaat van vijf en twin
tig jaar bevrijding mij tegengevallen. De
onderlinge verhoudingen zijn zoveel on
aangenamer geworden dan ik mij toen
voorstelde. Er was tijdens de bezetting veel
menselijk contact geweest tussen de poli
tici, er was voortdurend overleg geweest,
daaruit meende ik op meer eenheid te mo
gen hopen. Ik heb me na de bevrijding wel
degelijk gerealiseerd dat wij onze menings
verschillen weer zouden krijgen. Ik heb
mij nooit voorgesteld dat wij met z'n al
len in één regering zouden gaan zitten,
maar dat je toch in andere verhoudingen
zou leven, dan er nu ontstaan zijn.
Op het ogenblik zullen de partijen zich
minstens zozeer beijveren om te vertellen
met wie ze niet zullen samenwerken, als
met wie ze wél zullen samenwerken. Een
andere sfeer had ik me bepaald wel ge
dacht. Nu is het nog erger dan wij een
tijdlang hebben beleefd".
Toch vindt hij dat er in één opzicht grote
resultaten zijn bereikt: ten aanzien van de
sociale zekerheid. „Men kan zeggen dat nu
eigenlijk algemeen het beginsel is aanvaard
dat de staat als het enige orgaan van de
gemeenschap dat algemeen bindende re
gels kan opstellen, de gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid van allen voor allen
vertegenwoordigt".
De maatschappelijke ongelijkheden zijn
voor hem echter in hoge mate blijven be
staan. „Al vind ik die niet helemaal weg
te nemen in een land met een open econo
mie als Nederland". De volstrekte onge
neigdheid om het gemeenschapsbezit uit
te breiden verbaast hem zeer duidelijk.
Het werk van een leven van politieke
activiteit waarvan een kwart van zijn
vele jaren bekleed met de hoogste veranti
woordelijkheden is als ervaringsfeit nog
steeds niet afgesloten. Getuige daarvan is
een niet aflatende werkdrift door som
mige tegenstanders uitgelegd als bemoei
zucht. In „Vrij Nederland" heeft hij de
laatste jaren meer geschreven dan tijdens
de bezetting.
Al vindt hii „dat wij het in Nederland
toch nogal kunnen uithouden samen, ge
ven de verhoudingen in dit land hem voor
alsnog geen rust".
De na-oorlogse periode in onze nationale samenleving, die onder het teken van de po
liticus Drees de historie is ingegaan, heeft als persoonlijke achtergrond voor deze pro
tagonist geen statussymbool als het Catshuis, maar een burgermanswoning in de Haagse
Beeklaan. Een huis in een rijtje, dat aan de door de bewoner verafschuwde oorzaken van
de crisis van de jaren dertig moet herinneren.
Bijna 25 jaar in deze onveranderlijke omge
ving te verblijven is een norm voor vader
landse standvastigheid, die, als het goed is
als anecdote in de geschiedenis zal worden
geboekstaafd. Een verblijf van enkele uren in
de sober ingerichte werkkamer van de vroe
gere minister-presidentschept de overtuiging
dat ook in de andere vertrekken geen won
deren mogen worden verwacht. De bewoner
is volgens de beste socialistische tradities dui
delijk niet gehecht aan bezit. Slechts eenmaal
komt in het lange gesprek die woning ter
sprake als het gaat over zijn voorganger Co-
lijn. „Colijn en ik zijn ook nog wel eens samen
naar huis gelopen. Wij woonden in dezelfde
buurt, hoewel hij heel anders woonde dan ik".
Nederland is nu eenmaal geen land voor po
litieke passies en wat daarvan de revenuen
mogen zijn. Wel van wilskracht, die in de
vierkante kop van dr. Willem Drees staat ge
beiteld. Met drie en tachtig jaren is daar wei
nig aan veranderd. De cartoonisten uit de
vijftiger jaren hoeven hem niet opnieuw te
portretteren, zij kunnen nog steeds dezelfde
clichées van weleer gebruiken. Alleen het
gehoor en de ogen willen niet meer zo best,
voor de rest gaat het nog goed".
Wat heeft het de mens Drees, met
een betrekkelijk orthodox-socialisti
sche achtermond gedaan, toen hij
regeringsverantwoordelijkheid kreeg
en werd opgenomen in een apparaat
en een serie functies, die mogelijk
verschilden van zijn politieke ideolo
gie?
„Ja, men moet tenslotte oDk weer
geen functie aanvaarden, waarin
men niets kan verwezenlijken van
wat men als ideologie en denkbeel
den heeft. Aan de andere kant moet
men een zekere gebondenheid aan
vaarden. waarin je, in de verhoudin
gen waarin wij werken, vanzelf te
recht komt. Je moet je bewust zyn,
als je minister wordt in zo gemeng
de kabinetten als wij voortdurend
hebben, dat je maai- een beperkt
deel van wat je zou willen, kunt ver-
wezelyken. Aan de andere kant moet
je het niet aannemen en moet je
het niet blijven doen als je niet het
gevoel hebt een enigszins belangrijk
deel ervan wel in de praktijk te kun
nen brengen."
Heeft hjj dan ooit het gevoel ge
had, dat je beter de absolute macht
kan hebben om je ideeën te verwe
zenlijken?
Hij lacht: „Ja, in die zin natuur
lijk wel liever. Ik zou het wel pret
tiger hebben gevonden als ik voorzit
ter was geworden van een kabinet
dat werkelijk in die zin homogeen
was, dat ze gezamenlijk dezelfde
denkbeelden vertegenwoordigden.
Dan hadden we veel meer van de
denkbeelden van de Party van de
Arbeid kunnen verwezelijken dan
wanneer je, zoals nu, hebt rekening
te houden met het feit, dat sommi
gen zelfs precies het tegenoverge
stelde willen. Daardoor moet je lang
overleg plegen en soms minder be
vredigende compromissen sluiten.
Aan de andere kant is het ook weer
waardevol dat ook minderheden hun
vertegenwoordiging hebben. Er zijn
mensen, die de gedachte aan het
woord „compromis" haten. Je hebt.
ook het woord van Ghandi: „com
promissen zyn het mooiste dat het
leven voortbrengt., omdat zij bewij
zen dat je ook begrip opbrengt voor
de denkbeelden van de ander en dat
Je samen iets weet te doen."
Dr. Drees herinnert in het gesprek
enkele malen aan de goede contac
ten. die er tijdens de oorlog tus,sen
de politici zijn geweest, als alterna
tief voor de slechte verhoudingen
van thans. Maar oplettend luisterend
naar zyn lange monologen vraagt j
men zich af, of dat inderdaad wel
het geval is geweest. Op sommige
belangrijke momenten in de niet bijs
ter doorzichtige historie van bezet
ting en bevrijding, heeft het contact
over en weer soms gefaald; waarbij
het overigens niet gaat om het over
leg tussen de politici, maar tussen
het college van Vertrouwensmannen
in bezet gebied en de regering in
Londen, tussen de leiders van de ge
vestigde politieke partijen en tussen
het georganiseerde verzet, tussen
groepen uit dat verzet en de Orde
dienst.
Na de Meidagen van 1940 lieten de
bezetters de politieke partijen «oog
luikend toe. Zij wilden kennelijk we
ten hoe de politiek in ons land rea
geerde op de bezetting, waar vriend,
vijand en neutralen zich bevonden.
De karthoteek van de SDAP in den
Haag, die onmiddellijk na de binnen
komst van de Duitsers was vernietigd,
werd zelfs weer gereconstrueerd. Po
litieke bijeenkomsten van alle par
tijen waren niet verboden. In juli
1940 staken de leiders van de zes
grootste partijen de koppen bij elkaar
en vormden het „Nationaal Blok",
met het d«oel zich met een manifest
tot het volk te richten. Daarover zou
geen contact met de Duitsers wor
den gepleegd en zou herstel van on
afhankelijkheid en de monarchie on
der het Huis van Oranje worden ge-
eist.
Dr. Drees: Wij wilden ons tot het
volk richten om te trachten een
groot aantal instemmingen te krij
gen en om bij het volk het besef te
wekken „wij zijn er zelf ook nog"
Wij wilden geen contact met de
Duitsers zoeken, want dat zou en- toe
geleid hebben dat de Duitsers ons
tot concessies wilden dwingen. Ach
teraf moet ik zeggen dat wij met de
naam „Nationaal Blok" geen geluk
kige greep hebben gedaan „Neder
landse Unie" was een veel betere
naam. „Nationaal Blok" dat kJinkt
zo Blok-Blok-Blok Ik praat ei
genlijk later over die zaken niet
graag opnieuw, maar wy hebben wel
overleg gehad met het drieman
schap van de Nederlandse Unie, met
Linthorst Homan, De Quay en Rei-
nink, die later Is vervangen door
Enthoven en het is zonderling gelo
pen. Het was namelijk aanvankelijk
de bedoeling dat de politieke partij
en aan de oprichting van de Neder
landse Unie zouden meewerken. Ik
zou zelfs in het bestuur zitten, sa
men met Donner. Eerst wilde het
driemanschap geen vertegenwoordi
gers van de partijen. Wij dachten er
met aan dat degenen, die officiéél
als vertegenwoordigers van het volk
gekomen waren, uitgeschakeld zou
den worden. Toen wilden ze ons er
wel bij hebben. Maar ze legden alles j
aan de Duitsers voor. Die maakten
bezwaar, dat ik in het bestuur zou
zitten. Ze hadden ook bezwaren te
gen de zinsnede in het manifest over
het herstel van de onafhankelijkheid
en het Huis van Oranje. Later zijn
de bezwaren tegen my ingetrokken,
maai- het andere bezwaar bleef be
staan. Toen hebben Donner en ik
ons teruggetrokken en zyn zij zonder
nader overleg naar buiten getreden,
alsof er nooit overleg was geweest."
ten opzichte van de Joden, in de con
centratiekampen was het een vreem
de illusie samenwerking met hen
mogelijk te achten. Ik verbaas mij
daar nog over. Maar Ik heb het me
wel van meer mensen afgevraagd
Het was toch volkomen duidelijk dat
er een verschrikkelijke dictatuur zou
komen Ik begrijp het nog niet.. Men
achtte wat men deed in het belang
van Nederland, maar hoe kan je
verwachten dat de Duitsers je een
noemenswaardige aetfetandigheld
zouden laten.?
„Toch blijft er van zoiets altijd
wat. over. Hee! merkwaardig is dat
uit de Nederlandse Unie, die als ge
heel tenslotte ook sterk anti-NSB, en
anti Duits was. juist de Volksbewe
ging is ontstaan en die Volksbewe
ging heeft er weer toe bijgedragen,
dat de Partij van de Arbeid werd op
gericht. Merkwaardige contacten.
„Je Maintiendrai" werd orgaan van
de Volksbeweging en Ruygers. die
één van de eerste brochures .Volks -
eenheid" van de Nederlandse Unie
heeft geschreven, is actief lid van de
Partij van de Arbeid geworden,
In oktober 1940 werden Drees en
Tilanus geïnterneerd in Buchenwald.
Drees werd een jaar later vrij ge
laten omdat de Duitsers meenden
dat hy ernstig ziek was. ..Ze dach
ten dat ik maagkanker had Dat is
in Buchenwald door een commu
nist, die daar min of meer de dok
ter verving, vastgesteld. De gedach
te dat ik zo ziek was heeft er wel
licht voor gezorgd dat ik daarna be
trekkelijk vrij ben gebleven. Ook In
april 1943 na hel verraad van Van
der Waals, toen zijn Van Walsum en
ik als enige niet gepakt. Waarom
Van Walsum toen vrij is gebleven,
is een vraagteken .dat weet ik niet.
Later in 1945 heeft de landwacht
nog eens geprobeerd mij te arreste
ren. Toen was ik niet thuis en heb
ben zij mijn beide zoons meegeno
men."
Terwyl Drees in Buchenwald ge
vangen zat bleven de politieke par
tijen verenigd in het Politiek Con
vent. In 1941 wordt, dit Politiek Con-
IIIIHIIIIIIIIIIIlIHWIlHIlIHWIWIHWWWWIIIIlIHWIHIIIIIIIIHIIIimHIIIIIIIIHIIIimilllllllll
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllWillltlllllllHIIIIIIIIIIIIIIHIIHIIHIIIIIIIIHIIIIUIIIIIIIIIIIHIIIHIIIHIIIHIIIIHIIIIIIHIHIIHIWUHIIIIIIIIIIIIHWKII
Zij gingen een andere weg dan wij.
Zij gingen ervan uit, dat de Duitse
overwinning waarschijnlijk definitief
was. Zij meenden dat Nederland
moest trachten zo zelfstandig moge
lijk te blijven en dan moest er een
Nederlandse beweging zijn, waarin
de Duitsers voldoende vertrouwen
konden hebben om de leiding van het
land over te dragen, zodat de NSB
opzij kon worden geschoven. Ik heb
me er niet over verbaasd dat ze zo
snel populair zijn geworden, al heb
ik de Unie nooit als blijvend gezien
In het zuiden leefde de corporatie
ve gedachte en daar zinspeelden de
Duitsers op.
Na alles wat de Duitsers al ge
daan hadden in eigen land. in Tsje-
cho-Slowakye, na de Kristalnacht,
van geestelijke en maatschappelijke
stromingen het „Grootburgercomité"
«opgericht, dat zich gaat beraden over
het herstel van de politieke verhou-
dingen na de oorlog. Inmiddels was j
ook reeds de Orde Dienst actief on- I
der leiding van de reserve ritmees-
ter van de huzaren P. J. Six .Lang
zaam begint het verzet zich te orga
niseren en wordt politiek bewust.
Naast de Nieuwsbrieven van Fr.
Goedhart komen Het Parool, Vrij
Nederland. Trouw en de Waarheid
tot leven.
Alle factoren voor politieke strijd
zijn dan weer aanwezig en deze
gaat, zij het ondergronds en op an
dere wijze door. De Orde Dienst be
spioneert uit eigen beweging, of in
opdracht van de regering in Londen,1
de Duitsers, maar ook linkse groe
peringen in het verzet. Beducht voor
militair gezag na de bevrijding ver
zoekt het Grootburgercom ité aan
Londen een geschreven volmacht om
na de bevrijding een overgangsbe
wind te mogen vormen. Dit wordt
door Londen afgewezen. In April
1943 worden bijna alle leden van het
Grootburgercom ité, Vorrink. Ver
schuur en Schouten door verraad
van Van der Waals gearresteerd. De I
politieke leiders van het land waren
van dat moment af vrijwel allen ge
vangen In Buchenwald. Sachsenhpu-
sen of Mauthausen of Sint Michiels
gestel. Drees, Van Walsum e«n Kolf-
schoten zyn nog vry. Samen met Rei-
nink en Van der Mandele vormen zij
de executieve van het Vaderlands
comité, zoals toen de samenwerking
tussen de politieke parijen e.a was
gaan heten.
Hoe ervoer dr. Drees die periode,
waarin meer dan ooit de voorwaar
den voor de politieke ontwikkelingen
na de oorlog werden geschapen?
Drees: „Wy stonden voor de vraag
of wij het contact moesten recon
strueren. Via Prof Oranje, kwam
het bericht uit Londen dat recon
structie gewenst was Omdat de
voornaamste figuren gearresteerd
waren, had het politiek contact veel
aan betekenis verloren. Er was on
der degenen, die nog vrij waren bo
vendien geen gedrang om in comi-
té's zitting- te nemen. Er zat van
het begin of wel bij allen de gedach
te achter dat wy na de oorlog tot
veel betere verhoudingen moesten ko
men dan voor de oorlog het geval
was. Men was allemaal teleurgesteld
over wat er tijdens de crisis van Ne
derland geworden was Wij bespra
ken adviezen aan Londen over de
vraag wat er onmiddellijk na de be
vrijding moest gebeuren. Over het
parlement bijvoorbeeld. Er is lang
volgehouden, dat het parlement
moest terugkomen, onmiddellijk, be
houdens zuivering.
Ik heb daar zelf nota's over ge
schreven. Naarmate de tijd verstreek
werd het wel moeilijker het parle
ment terug te roepen. Een groeiend
aantal leden was gestorven, ande
ren hadden ontslag genomen en pen
sioen aangevraagd. Wij konden niet
meer putten uit de lijsten van de
laatste verkiezingen van 1937. waait
daar stonden veel namen op van
mensen, die niet meer bij het volk
bekend waren. Toen is de gedachte
gerezen om de nog zittende leden
terug te laten komen en aan te vul
len met degenen, die tijdens de be
zetting actief waren geweest. Na
veel onderhandelen is daarover over
eenstemming bereikt in de contact
commissie van de illegaliteit en in
het ooilege van Vertrouwensmannen.
Een nationale adviescommissie zou
worden opgericht om de mensen, zo
veel mogelijk in evenredigheid met
de geestelijke en politieke gesteld
heid van vroeger aan te wijzen, zo
dat de Kroon het niet zou behoeven
te doen. Maar toen bleek, dat Lon
den niet wilde.
Na de oorlog zijn het de anti-revo
lutionairen geweest, die niet meer
mee wilden en alleen op basis van
het oude parlement wilden werken.
Dat het is misgelopen is volgens hen
nog steeds onze schuld, omdat we
zogenaamd zo op eenheid uit waren
en het oude parlement miskenden."
„Waarom wilde Londen het oude
parlement niet terug? Ook niet zo
aangevuld?
Drees: „In Londen is de hele geest j
beïnvloed geweest door de Engeland
vaarders, die voor een groot deel niet
tot politieke partyen hadden be
hoord Zij waren geladen met erger
nis over de onmacht van de demo
cratie en de verdeeldheid van de par
tyen. Zy gingen er van uit dat er
een grotere eenheid moest komen en
een sterkere regering. Niet een dicta
tuur, hoewel men zich niet precies
een voorstelling had gemaakt hoe
het allemaal zou moeten. Men wilde
voorkomen dat diegenen van de
politieci, die naar de mening van
Londen niets gedaan hadden,
hun oude spel weer in de kamer zou
den gaan hervatten. Ook Koningin
Wilhelmina droomde van een grote
eenheid, met nieuwe mensen uit het
verzet. Ik heb haar in een eerste be
spreking na de oorlog teleurgesteld
door te zeggen, dat ik niet geloofde
dat de partijen zouden verdwijnen
en dat ze in hoofdlijnen wel weer
terug zouden komen.
„Nou, dat zullen we dan wel zien",
zei zy, want ze dacht dat door de
strUd tegen de bezetter een nieuw ge
voel van solidariteit was ontstaan
Tenslotte hebben ze het bij de over
gang met het militair gezag nogal
raar geregeld, maar daar komen we
nog wel op".
IJ zegt dat Londen, onder invloed
van Engelandvaarders beducht was
voor herstel van het oude parlement.
Maar kwam dit ook niet omdat de
Orde Dienst een bepaalde voorstel
ling had over wat er na de bevrijding
moest gebeuren?
Drees: „Dat betwyfel ik. zy heb
ben zeer actief verzet en spionage
tydens de bezetting gepleegd, hoewel
ander verzet het wel heeft doen voor
komen. alsof de OD alleen maar spe
culeerde op de toekomst. De leden I
van de OD waren wel van mening,
K
dat er onmiddellijk na de bevryding k
een staat van beleg moest komen. Er
is wel een Militair Gezag gekomen,
maar dat is in die zin geloof ik een
teleurstelling voor hen geweest, want
zy hadden zichzelf aanvankelyk ge
prepareerd om militair gezag te we
zen om daar orgaan van uitvoering
van te zyn. Ik geloof niet dat er by
hen eenheid van gedachten bestond
over de vraag wat er daarna moest
gebeuren. De OD was erg kritisch te
genover de linkse beweging in het
verzet, tegenover Het Parool en Vry
Nederland en heeft gespioneerd op de
zgn. Zwitserse weg. Vry Nederland
stuurde berichten, die naar Londen
moesten gaart, via Zwitserland en
voorzag die van commentaar, dat al
leen voor Visser 't Hooft in Genève
bestemd was Dat zat op microfoto
en de OD heeft van de koerier ge
daan gekregen, dat ze die microfoto's
eerst te zien kregen. Dat heeft
vyandschap geschapen tussen de
groep om Vry Nederland en de rege
ring in Londen. De OD meende voor
de regering het oog te moeten hou
den op het verzet dat gevaarlijk
zou kunnen worden. En daardoor zyn
grote tegenstellingen ontstaan. Dat
sloeg allemaal op een zekere vrees
voor wanorde, vrees dat radicale ele
menten zich dan teveel zouden laten
gelden. Ik geloof niet dat het verder
ging. Men wilde natuurlyk geen dic-L
tatuur. Nee. ze zijn ook in Londen
niet bevreesd geweest voor een revo
lutionaire beweging in Nederland.
Dat zou overigens volkomen onge
grond zijn geweest.
Ik ontken niet, dat het militaire
gezag nut had. vooral in het zuiden,
terwyl de oorlog nog voortduurde.
Men had ons gezegd dat er enkele
honderden functionarissen zouden
komen, Het zijn er tenslotte in totaal
dertigduizend geworden. Op een ge
geven moment waren er zeventig
duizend tegelijk. Men nam alles in
handen. De communicatie tussen het
college van vertrouwensmannen en
het georganiseerde verzet in de Con
tactcommissie was goed. totdat de
onderhandelingen met de Duitsers
over de voedselvoorziening aanleiding
werden tot geprikkeldheid over en
weer.
De illiegalitcit heeft het College
van Vertrouwensmannen verweten de
politieke buit van na de oorlog,
reeds tydens de bezetting te hebben
verdeeld, zonder met het verzet re
kening te houden. Erkent U dat?
Drees„De buit onderling ver
deeld? Ik was voorzitter van de Con
tactcommissie. maar heb van deze
beschuldiging nog nooit gehoord.
Vertrouwensmannen waren trou
wens allen zelf mensen uit het ver
zet De bewering is volslagen dwaas-
heid. Vry wel alle vertrouwensman
nen zyn gewoon naar hun vroegere b
werk teruggekeerd.
Ik bedoel, er is geen sprake ge
weest van enigerlei politieke buit, die
verdeeld werd. Mijn positie is veel
meer voortgekomen uit 't feit, dat ik
fractievoorzitter van de SDAP was
en voorzitter van het Vaderlands Co
mité, dan uit myn lidmaatschap van
het College van Vertrouwensmannen.
Tegenstelling is eigenlyk ontstaan
door de onderhandelingen met de
Duitsers over de voedselvoorziening 'aP
en de capitulatie, waarover de ver
zetsorganisaties niet werden inge
licht. Er was door de Duitsers uit-
drukkelyk bedwongen dat we de be- In
sprekingen geheim zouden houden, pt
Wy wisten ook niet wanneer de oor
log precies zou aflopen. We wisten
wel, dat er helemaal geen voedsel em
meer was. We wisten ook dat de
Duitsers een groot deel van Noord
en Zuid-Holland onder water wilden
zetten. Daarom is er gesproken over
het staken van de opmars der gealli
eerden, als de Duitsers van Duitsland
zouden zyn afgesneden door de ge
allieerde opmars in het oosten, op
voorwaarde van voedselvoorziening.
Verzetsorganisaties wilden een on-
voorwaardelyke overgave. Seyss In-
quart wilde m.i. die besprekingen
voornamelyk om een goede indruk te
maken, maar zy waren een levensbe
lang voor ons volk".
Het georganiseerde verzet heeft het
College van Vertrouwensmannen, dat
overigens zelf heel uit verzetsmen- lor£
sen bestond, verwijten gedaan over
de besprekingen met de Duitsers, die
overigens een groot succes zyn ge
worden en dr. Drees beroept zich op
zyn plicht tot geheimhouding tegen
over de Duitsers .Die waren bang
dat als het uitlexte. Hitier acties
tegen hun families sou ondernemen.
Ais men my zegt, „iets is geheim",
dan houd ik dat geheim."
kt.
elk
i toi
n. l
ie si
Jan van Beek t ïu
its
m
eiel
mi
Dl
orb
eke
[ged
Jïie
e t
mho
