Hoe zit
dat nou
met die „kabouters
eigenlijk
Het wordt allemaal steeds duurder
Oranje Vrijstaat
en het legioen
Vijf
mei
ïeuwe uitgaven
GEISERS
fl&O 16 AP R!» mo
MBIDftCH DAGBLAD
spoedige afloop van de oorlog, stadhuis en het inmiddels niet minder bekende kabouter-
[eva ar"v^iTd eJ odenvervo^'m- 8tadhuis aan de Pieterspoortsteeg. Het eerste stadhuis is
bet aanhalen van het Duitse van de oude maatschappij en het tweede is van de anti-
ook de herontdekking van i. - .1
land. op een moment dat autoritaire, alternatieve maatschappij.
iet meer naar het buitenland Het bestuur van Amsterdam is niet langer meer in han-
Isn reizende hei ontdekking van j cjen van Samkalden en de zijnen, ook het kabouterlegioen
rite op het platteland, als het J 1 1
J" geïsoleerd van het leven onder van Oranje Vrijstaat bestuurt mee, stuurt mee, in de rich-
M ««er. Het genieten van^ het j ting van ^et alternatief.
polderlandschap op een fiets-1 0
opeen moment dat autoverkeer Oranje Vrijstaat ie een staat in j de vorm van anti-autoritaire Oran-
'9 lidzaamheid was geworden. Hen- staat geworden met verspreid
i Mooy heeft verschillende fa- over Amsterdam de verschillende de-
r. a van haai" leven in die vijf ja- partementen, die steeds meer alter-
Ec nstgelegd en dat is zeker ver- natief het levenslicht laten zien. En
rlc gebeurd. niemand kan de Oranje Vrijstaat
veel interessanter dan de zo men dat zou willen verhinde-
uit het uagboek van de en-
[t is een boek gewijd aan het
;r- hondse Vrij Nederland. Het
bier om de belangrijkste num-
en bladzijden van het illegale
tsölad uit de jaren 1940-1945.
de keuze en de verantwoording
ide de huidige redaotie van het
M Vrij Nederland. Rinus Fer-
6e en de zijnen hebben in-
eer van hun werk. In hun
slotwoord stellen zij de ver-
n tussen het blad dat zy ma
in de ondergrondse krant zeer
,s lijk. Zij wijzen op de levens-
inging van de toenmalige re-
fjren; hun christelijk geloof,
iegenover de radicaal socialisti-
Hgnatuur van het blad van nu.
1 jn één ding voelen wij ons sterdamse kabouters aanhangers,
MoHorioinH onnn sympathisanten, volgelingen en me
dekabouters gekregen. Aan kabouter-
idealen schijnt een werkelijke be-
hoef te te bestaan. Zelfs „de provin
cie" moet aan de kabouterideologie
geloven: nog maar pas werden Lei-
"I.- i den. Utrecht en Haarlem tot kabon- ut*
(talitarlsme een constatering maatschappij zich uitzaaien. Heksen
van Vrij Nederland anno
tot in alle vezels verwant
«Me ondergrondse voorgangers:
erdediging van de vrijheid, de
Ivoor het herkrijgen van de de-
de afkeer van elke vorm
jjjlde mei nadert, en daarmee
herdenking van het feit dat
Duitsland vijfentwintig jaar ge
notuleerde in de Tweede We-
rlog. En dat betekent opnieuw
uur die aan de vijf donkere be
daren herinnert. In .nieuwe
en of in herdrukken,
ce eerste categorie behoort het I
van de bejaarde schrijfster j
ie Mooy: Het Duitse schrik-
pe waarde van dit boek ligt
persoonlijke notities van
die gewend was om te schry-
genriétte Mooy heeft nauwkeu-
gevoelens onder woorden
brengen. Ze beschrijft de
n de mensen die ze kent op
Door Bert A. H. Dijks
AMSTERDAM beeft twee stadhuizen. Het bekende
ren of verbieden. Lid van Oranje
Vrijstaat zijn betekent kabouter zijn:
daadwerkelijk meewerken aan de
nieuwe, alternatieve maatschappij
van morgen.
Hoe ludiek, spontaan en charmant
de acties van de Amsterdamse ka
bouters ook mogen zijn voor de nog
niet tot het kabouterrijk toegetrede-
nen. zelf zijn de kabouters zich be
wust van een doodserieuze opdracht,
die achter het mom van het ludike
keihard is: de oorlog aan de geves
tigde orde. die bestaat bij de gratie
van produktie en consumptie.
Dit ludiek Amsterdams activisme
van de kabouterwereld schijnt aan
stekelijk te werken. In andere grote
steden van ons land hebben de Am-
je Vrijstaatscholen. eigen niet op
winst beluste bedrijfjes, winkels, eet
huizen. en woon- on leefgemeen
schappen?
We kunnen er om lachen en we
kunnen er om huilenhet lijkt er
inderdaad allemaal op. want „het
alternativisme" grijpt om zich heen
en daar komen we niet l&ngs. De
kabouters mogen vaak langharigteijn.
werkschuw in de betekenis van niet
maatschappijbetrokken in elk geval
niet. In de departementen gonst het
van activiteiten, waardoor de leden
van de Oranje Vrijstaat onmiddellijk
in konflikt komen met de ..macht
hebbers" van de oude maatschappij
Dat. is ook de bedoeling.
De kabouters zijn er immers van
overtuigd dat de alternatieve staat 0p het programma. En de kabouters
uit de oude moet opgroeien. Zoals vinden, dat er nog intensiever de
paddestoelen ontkiemen tuit rottende
boomstronken. Wat Oranje Vrijstaat
van de oude maatschappij kan ge
bruiken. zijn kennis, socialistische
idealen en het beste van de liberale
tradities, zo staat het althans in de
proklamatie van de nieuwe staat De
paddestoel van de nieuwe maat
schappij voedt zich met de sappen
van de rottende boomstronk tot zij
vergaan is. Links en rechts zullen
de paddestoelen van de nieuwe
pathetisch als waarachtig van d* Oranje Vrijstaat ze-
I proclameerd. Kabouter vreet om zich
tb een oonstatermg achteraf,
maar dit boek vol herdrukken
bevestigen die constatering wat
ft het ondergronds Vrij Neder -
rolkomen.
11 het eerste gestencilde blaadje,
31 augustus 1940 gedateerd is,
laatste artikelen in druk ver
in ui mei 1945 staat het „den
verdrijven" centraal in Vrij
bnd.Maar dat niet alleen. Me
lder de invloed van zeer begaaf-
soals Van Randwijk, hield Vrij
riand zich ook bezig met het
seren van de eigen houding,
„goed" waren onze doktoren en
Jout" onze rechters. In ferme
goed toegelicht, goed geargu-
ieerd houdt Van Randwijk zijn
atoir tegen sommigen, anderen
loedigend met een vlammend
Det. Er viel veel meer te lezen
rij Nederland. Want het blad
de meest miserabele omstan-
len gemaakt, zonder de moge-
d van een werkelijke nieuws-
zonder vrije communicatie,
ook vol met artikelen over de
ff van de naoorlogse maat-
pi)l Veelal in idealistische zin,
i met de hartstocht om vroe-
gemaakte fouten te vermijden.
door de gedachte een demo
te maatschappij op te bouwen,
de zekerheid voor allen om werk
Het Vrij Nederland van
Kjd mag men een bepaalde visie
ontzeggen. Het blad had al in
heen.
Het zou goedkoop zijn om te stel
len, dat Oranje Vrijstaat een herop
gerichte en hernieuwde uitgave van
de Provobeweging zou zijn. alleen
omwille van het feit dat Roel van
Duyn, die nog steeds voor de Provo
beweging in de gemeenteraad van
Amsterdam zitting heeft, een van
de V.I.P.'s ofschoon dit woord ki
het vocabularium van de Oranje
Vrijstaatkabouter niet zal voorko
men» van de nieuwe maatschappij
is. Feitelijk zit Roel van Duyn voor
Oranje Vrijstaat in de raad. waarin
hij officieel dan ook functioneert al6
ambassadeur van' Oranje Vrijstaat
en onderhandelaar met. de oude
maatschappij.
Of de Oranje Vrijstaatmet het
officiële volkslied „de uil zat in de
olmen" en Aloha, de staatscourant,
een officiële uitgave van de Oranje
Vrijstaat) een lang leven beschoren
is en even snel als Provo <of even
lang. zo men wil) de kop in het zand
zal steken? Er is geen zinnig woord
over te zeggen, al zeggen de kabou
ters dat er geen weg terug meer is:
kringen van kaboutersteden zullen
zich federeren tot een wereldom
spannend net: de Oranje Vrijstaat.
Volgens de proklamatie kan de oude
maatschappij de strijd tegen de nieu
we niet onder kontrole brengen, laat
staan winnen.
Op eigen kracht h« deze maat
schappij niet in staat de problemen
van autoritair handelen en natuur-
verminking op te lossen. Dat Oranje
Vrijstaat bestaat is volgens kabouter
idee al een overwinning op de oude
maatschappij. Het bestaan van een
nieuwe, autonome samenleving in
het hart van de oude orde wordt
gezien (door kabouter- en Roel van
Duyns oog» als de meest effectieve
sabotage.
De verschillende departementen
brengen de kabouterideologie in
praktijk: vaak in hoe kan het an
ders, illegale praktijk, omdat wat il
legaal is in de oude maatschappij,
legaal is in de nieuwe. Het meeste
succes schijnt op dit moment weg
gelegd te zijn voor het departement
van volkshuisvesting. Kabouters
hebben in Amsterdam twee leeg
staande panden bezet «in kabouter -
het belangrijkste voor de kabouters 1 taal heet dat gekraakt» en beschik-
en hun alternatieve maatschappij is baar gesteld aan daklozen. Dat de
dat het kabouteridee leeft en steeds
weer verlevendigd wordt. De kabou
teracties gaan door. De acties moe
ten doorgaan, omdat er een maat
schappij in wording is, waarbij de
aanwezigheid van een andere, ver
ouderde maatschappij alleen maar
als een blok aan het
wordt ervaren.
mensen er door de politie «natuurlijk
van de autoritaire maatschappij)
weer zijn uitgezet, doet aan het suc
ces van de actie niets af. De kabou
ters hebben inmiddels ontdekt, dat
duizenden panden in Amsterdam on
verklaarbaar onbewoond zijn, terwijl
staatsbeen eveneens duizenden mensen om een
stukje woonruimte zitten te springen.
Amsterdam, ons mooie Amsterdam,De actie (tot en met een kabouter-
een Indonesië-politiek, legde I kan een lange, hete zomer verwach- bezoek aan Amsterdams burgemees-
el scherp de vinger op mogelijk
Ie plekken in een bijzondere
ïpraak.
hieraf valt op, dat de samen
stellers van het ondergrondse
Vrij Nederland, vanuit hun
flhoeken, opgejaagd door een on-
tortige vijand, een blad wisten
bouwen, dat uitblonk door een
intellectueel peil. Er behoefden
iconcessies aan vermaak zoeken-
te worden gedaan. Geleide-
rcranderde ook het karakter,
sen programmatisch blad, het
to van de fronten kon worden
flaten aan de illegale dagblad-
die gretig aftrek vond.
te eindigen een citaat uit het
idingsnummer uit het stuk Wat
beweegt:"Wij zijn thans ge
il om in onbaatzuchtig-
eenvoud en met een blij hart
ie verwezenlijken van een Ne-
wdssce volksgemeenschap, waar-
kmeraadschap, sociale gerech-
en geestelijke gemeenschap
zijn dan in enig deel van
geschiedenis het geval was.
tn wij bewogen worden door een
«ochtelyk verlangen om aan
boge opdracht stil weg gehoor-
51 te zijn".
J spook bü de deur, door Sam
Uitg.: „Westfriesland",
doden. Het drama van het
^dspiel, door Ph. Ganier-Ray-
M (Westfriesland)
I
ten. Daar helpt geen kaboutertje ter Samkalden) heeft in elk geval tot
vinger op de vele wonden gelegd
dienen te worden. Er is meer ge
beurd: de kabouters hebben eigen
geld «briefjes van 2900 gulden» ver
spreid. er zijn op de Dam boomp
jes geplant, die zuurstof moeten le
veren voor het door verkeersdampen
vergiftigde stadscentrum, waarbij de
politie nogal hardhandig tegen de
plantende kabouters is opgetreden;
er zijn verkeersborden volgeplakt met
doodskoppen. Er worden straks bank
biljetten gestempeld.
De kabouters zitten niet stil. Daad
werkelijk wordt er iets gedaan aan
het bejaardenprobleem in de hoofd
stad door het departement van be-
hoeftenbevrediging. De vorige maand
is het dienstencentrum voor bejaar
den geopend. Hier probeert men
vraag naar aanbod van hulp dag en
nacht te coördineren. De oude maat
schappij doet weinig of niets aan het
bejaardenprobleem, menen de kabou
ters. Door het goede voorbeeld en
door directe hulpverlening in nood
gevallen wordt de oude maatschappij
ook op dit punt aan de kaak gesteld.
De kabouters willen niet. dat bejaar
den als uitgeperste citroenen worden
weggesmeten, omdat ze geen produk-
tieve en weinig consumptieve beteke
nis meer hebben in deze samenle
ving. De levensavond van de mens
moet een norm worden.
Op initiatief van het departement
van sabotage, macht en geweld is
onlangs de kazerne in Amersfoort
bezet. Kabouters zijn binnengedron
gen en met overigens zeer vriende
lijke bedoelingen. Zy wilden met de
soldaten praten over hun situatie,
over het waarom en het nut van
hun dienst aan het vaderland. De
kabouters kregen er geen gelegen
heid voor. want ze werden met de
sterke hand en zachte aandrang naar
buiten gewerkt.
Ook over het voedsel in deze
maatschappij zijn de kabouters niet
tevreden. Het departement voor
landbouw heeft bekendgemaakt, dat
in de lente kweekkabouters zullen
beginnen met het verbouwen van
groente op eigen land. Er zal bin
Hét aantal beslissingen voor biolo
gisch dynamisch voedsel schijnt nog
steeds groter te worden volgens het
departement. Het zijn de eerste stap
pen van de Oranje Vrijstaat naar
een volledige economische afhanke
lijkheid.
Het is diezelfde economie van de
oude maatschappij, die Roei van
Duyn gehekeld heeft in de gemeen
teraad, waarvoor schone hemden be-
Op het Amsterdamse Leidse-
plein hebben de Kabouters zater
dagmiddag een feest gegeven voor
iedereen. Voor de hele kleintjes
werd er voorgelezen uit het ver
I Men heeft het ons elders In he*
I land kwalijk genomen dat wjj zon
rigoureuze maatregel genomen heb
ben, maar wij meenden verplicht te
zyn dit te doen, aldus de directeur
van het Enschedese gasbedrijf, de
heer A. K van 't Huilenaar over de
maatregelen van de gemeente En
schede met ingang van 1 mei te ei
sen dat indien een geiser wordt ge
plaatst er een goede afvoer moe*
zijn. Dit als gevolg van de ontdek
king dat koolmonoxvdevergiftiging
vaak het gevolg ie van de afvoergae-
sen van geisers.
In de Tweede Kamer heeft me
vrouw G Brautigam «PvdA» over
de ontdekking die men in Enschede
heeft gedaan, vragen gesteld. Ook
het Leidse PvdA-fractielid mevr.
Kerling-Simons heeft vragen over de
ze zaak gesteld. Directe aanleiding
van het stellen van de vragen van
mevrouw Brautieam is een lezing
van de Enschedese internist dr. J.
Borst in Leiden geweest. Daarin ver
telde dr. Borst dat in een jaar tüd
In Enschede 28 mensen getroffen
zijn door acute of chronische kooJ-
monoxvdevergiftiging ten gevolge
van ondeugdelijke gasgeisers.
„Dit zijn dan alleen nog maar de
I ernstige gevallen", zo voegde dr.
Borst hier tegenover ons aan boe.
Zijns inziens gaat het hier overigens
niet om een Enschedese. maar om
een landelijke zaak. Zoals bekend
houdt dr. Borst zich al jarenlang be
zig met het onderzoek naar ooi-zaak
en gevolgen van koolmonoxydever-
gi f tigings vei-schij nselen.
Door de activiteiten van dr Borst
op dit terrein ontdekte men dat bij-
j voorbeeld in auto's deze giftige uit-
laatgassen gevaarlijke gevolgen kun-
I nen hebben, waarna de ANWB be
sloot bij de keuring van auto's ook
j aan deze zaak aandacht te schenken.
„Wij hebben al jarenlang contact
j met dr. Borst over deze materie"
I aldus gasdirecteur Van 't Hullenaar
naar aanleiding van de vragen in de
Kamer ..Geisers ziin mooie dingen,
maar je moet ze wel onderhouden
en daar ontbreekt het nog wel eens
aan Dat geldt overigens voor alle
apparaten die in de huishouding wor-
ivat groteren maakten muziek
besohouwingen..Laten
gemeenteraad afnemen
I macht en verantwoordelijkheid meer
en meer gespreid worden. Een ratio-
langrijker zijn dan achon. lucht. I* nefe ekonomie „„der beheer van de
mensen wordt niet eeleerd het leluk „ekoordineertie raden van arbeiders
zelf te zoeken, maar slecht, objekten m konsumenten elnd maken
en middelen die de schim wekken j aan h„t fetlsjisme en zaj de pn_
het geluk te vertegenwoordigen. „Al- behoeften afdoende bevredi-
naargelang het milieu, waarin je ver-
wera er vuurqeiezen un nei ver-
telselboek i>xan K about ent ad. De dm *ebrmk De. Jaren.
ben we ons in het bijzonder met gas-
apparaten beziggehouden, zowel met
onze I geisers als met kachels. Dr. Borst
zullen heeft zich daaromtrent uitvoerig ge
oriënteerd.
Via Den Haag hebben we ons in
Enschede 380 woningen laten aan wil-
zen. waarin we een nader onderzoek
wilden doen", aldus de heer Van 't
Hullenaar. „Het bleek dat in die wo
ningen 306 keukengeisers hingen.
Ook da overheid heeft twee ge- g^ootroleord cn toen
- - - toch wel een ontdekking gedaan waar
zichten: een dienstverlenend en
keert, wordt je van jonga af aan aan"- °iC
gepraat, dat het geluk gelegen is in voorUchtm« maken. woht> hoeveelheid koolmonoxyde
het bezit van een mooie auto, een
kleurenteevee, een tweede buis. een
LSD-trip, een vakantiereis naar de
Costa Brava of het spelen van een
bepaalde rol, bijvoorbeeld sexko-
ningin. doktorandus. directeur, ka
merlid. Steeds weer zijn we teleurge
steld, als blijkt dat een wit overhemd zonder politie kan als de mensen
geen enkele garantie voor het geluk fn levensgevaarlijke voertuigen
biedt", aldus van Duyn. rondrijden. Maar we zullen met
j heel wat minder politie kunnen toe. maar dan alleen als het appa-
Volgens de opperkabouter, als men ^oen, als de mensen niet langer 1 raat goed wordt onderhouden en als
ï*en\ ?E^°tmen mag' fungeert de autoritair worden opgevoed, als men de keuken op een verstandige
kapitahrtische economie ala een 2g grotendeeis van het openbaa, wijze ventileert.
macht, die aan de ene kant de men- vervoer zouden gebruik maken. De laatste jaren is geconstateerd
sen van zichzelf vervreemdt, van de We zouden met veei minder dat geisers steeds intensiever wor-
andere kant primaire levensbehoe(- am^tenaren kunnen, als de den gebruikt. Nam men vroeger ge-
ten zoals een oud huis, frisse lucht buurtraden werkelijk functions- durende enkele minuten een douche
en een schoon mUieui onbevredigdHet ontstaan van een wer. tegenwoordig pakken Jongelu, de
laat. De ongevoeligheid van dit WgHj^ anti-autoritaire maat-1 transistorradio in een plastic hoes
onderdrukkend karakter. Deze we zijn geschrokken.
onderdrukking moet de overheid1 Nlet minder dan 54 geisere -
wel uitoefenen, omdat zij die ken niet te functioneren zoals dat be
zel/ oproept. Je kunt nu een- hoort. Dat kan natuurlijk zon geiser
maal niet verwachten, dat men niet helpen, want men onderhoudt
het apparaat niet zoals dat zou moe
ten. In feite kan een geiser het best
zonder een directe afvoer naar buiten
maatschappelijk systeem gaat zo ver, sc^appy fcon tiet repressieve ka- en kruipen bij wijze van spieken een
wat™Ltó'er '"I overheid kn m'ZfZonL dc warm. stralen-,
aenneia met alles wat leeft, dus ook t,urmuk,-aj,f doen verdwijnev. .iHms de heer Van t Hullenaar
P.laln!T.n,.en^d.l!r™'..r0ma,1USChe' 1 althans minimaliseren en het o^iTLners niet duur Zelcer
dienstverlenende karakter kan n]-, als men gas voor verwar-
het maximaliseren De ambas- Rebruikt en in een laaer tanef
sadeur van de Oranje Vrijstaat M dit alles komt dat mK1 de
soonlykheid. de nrationele economie TZ^Vaf le'^iomT van keuken
en de agressieve verhouding tot denlaatsehavvii sterk athan- woonvertrek gaat gebruiken. Bl)ioor
onze maatschappij sterk afnan de ^„^5^ „eer te
kelijk zal zVn van he succes hrt hele SMln lan.
van de Oranje Vrijstaat. 1 zeui~l' llV.Qr. tf,,.wju zoonlief
De kabouters gaan verder, de
oude maatschappij voor een
groot deel negerend. Zeker is' in
lachelijke onzin is. waaraan men zijn
tijd niet kan verspillen. Van Duyn
w;jst daarvoor drie sociaal-politieke
oorzaken aan: de autoritaire per-
natuur.
Deze oorzaken wegnemen is vol
gens de kabouterideologie mogelijk
door de mensen meer verantwoorde
lijkheid te geven. By de begrotings-
debatten in de Amsterdamse raad
zei Roel van Duyn in zijn algemene
maar steeds onder de douche staat
Het voorbeeld ls wellicht iets
elk geval, dat in dit kabouter- I overdreven, maar ge
«y.. spél. dat in Amsterdam en an- wel dat het niet verantw mPn.
eigen macht aan de mensen over- dere delen van ons land wordt maatregelen te nemen om
nenkort ook een nieuwe winkel «er j dragen door in alle buurten, fabrie- opgevoerd, duidelijk een bood- sen tegen zichzelf te beschermen
ls er al een aan de Nieuwe Lelie- ken. kantoren, scholen en universi- schap zit aan de oude maat- Dr. Borst ontdekte dat in bepaa-
lief aan. Niemand, noch kabouters. I resultaat, dat de gemeenteraad van straat.» worden geopend voor alter- teiten raden van mensen, die daar i schappij. Er is meer aan de hand de gevallen regelmatig terugkerende
kunnen voorspellen wat er gaa.t ge- de oude maatschappij over de situa- natief voedsel annex goedkoop biolo- werken of wonen, te laten vormen, dan een generatieconfliktmeer ziekteverschijnselen tijdens het week-
beuren. Zal de Oranje Vrijstaat in I tie gaat nadenken en vergaderen, gisch dynamisch eethuisje, waar ie- En naarmate deze raden meer be- dan de uil in de olmen, die met einde samenhingen met het douche-
nog meer steden van ons land van j De kabouters hebben de vinger op dereen «ook niet-kabouters» voor voegdheden hebben om aan de basisAloha zwaait en niet met de fa
zich doen spreken en zal Het Grote j de wonde gelegd en zullen niet terug-1 een gulden vijftig een warme maal- i van de maatschappij het sociale leven beltjeskrant. Oranje Vrijstaat
Alternatief gestalte gaan krijgen intrekken, want er staan meer kraken tijd kan nuttigen. 1 te regelen, zal de overbelasting vanwil geen fabeltjesland zijn.
ovens behoefte aan steeds grotere
hoeveelheden schroot. Maar zoveel
auto's worden er nu ook weer niet
in puin gereden om de behoefte aan
schroot te dekken. Het gevolg
is prijsverhoging.
Voor de fabricage van blik is tin
nodig en aangezien de vraag naar
«Van onze financiële
medewerker)
Behalve met de inkrimping van
het rendement heeft het bedrijfsleven
te kampen met de druk van de
zich nog steeds verkrampende ar
beidsmarkt. In het jaarverslag van
het Verbond van Nederlandse On
dernemingen is erop gewezen dat blik stijgt, neemt ook de behoefte
1970 meer inflatoir blijft dan wat aan tin toe. Tweemaal raden is niet
de SER met het in juli van liet vo- 1 eens nodig om te zeggen dat de tin-
rig Jaar uitgebrachte advies wilde prijs oploopt
bereiken. Het ziet ernaar uit dat in kan de hele reeks wor-
1970 een nieuw noodverband voor den voortgezet en het is dan ook
1971 moet worden aangelegd, Been wonder dat ijzer en staal kost-
I bare produkten zijn geworden en dat
de prijzen in de naaste toekomst nog
Hoogovens heeft er op gewezen dat
als gevolg van de gunstige staalcon-
junctuur de vraag naar ijzererts op
de wereldmarkt bijzonder groot is
geweest. De prijzen van ijzererts zul
len daardoor dit jaar stijgen,
terwyl ook de zeevrachten van ert
sen vanwege de verwachte gro
te vraag naar scheepsruimte zullen
oplopen. Behalve voor erts moet
Hoogovens ook meer betalen voor de
kolen, welke uit de Verenigde Staten
worden aangevoerd.
De kolen uit het Roergebied zijn,
voor zover zij te krijgen zouden zyn,
helemaal onbetaalbaar. De schaars
te aan cokes leidde tot een aanzien
lijke prijsverhoging. Het ziet ernaar
(du* j- t ot i- vuui fiuvw zij te ikiygeu zuuucu zyn, je op de prijzen hebben gedaan.
wan n ®°in" helemaal onbetaalbaar. De schaars- In Duitsland is betonijzer al een
Sfries'l >i°r Alexandrov te aan COkes leidde tot een aanzien- artikel voor de zwarte markt gewor-
an )- lijke prijsverhoging. Het ziet ernaar den, zodat de bouwbedrijven onmo-
geleden nooit vergeten, uit dat deze lijn zich in de naaste gelyke prijzen moeten neertellen om
w- A. Smits en J. Veugelers. toekomst nog in versterkte mate zal liet werk gaande te kunnen houden
L- G. G. Malmberg, 's-Herto- voortzetten. Dit blijft natuurlijk niet zonder in-
wel verder zullen oplopen.
Kostbaar staal
De grote Amerikaanse staalindus
trieën zijn tot de zoveelste prijsver
hoging óver gegaan en de EEG-be-
driiven zullen niet achterop blijven,
omdat zij compensatie moeten heb
ben voor hun kostenstijgingen. Duur
der staal betekent dat de autofabri
kanten in sommige landen een schep
Door dit alles zal het steeds moei
lijker worden om aan de overheids
voorschriften op het gebied van de
prijzen voor industrieprodukten te
voldoen. Philips heeft de pryzen van
een aantal artikelen moeten verho
gen om de duurdere grondstoffen
te compenseren. Andere bedrij
ven hebben eveneens toestem
ming gekregen om tot enige aanpas
sing over te gaan. De prijsverhogin
gen zijn echter ternauwernood vol
komende bedragen zijn niet voldoen
de om al het geld op tafel te leg
gen dat de bedrijven nodig hebben.
De kleinere ondernemers moe
ten daarom hun opwachting maken
bij de bankiers, die echter zelf hoge
vergoedingen moeten geven aan re
keninghouders om hun klantjes bfj
elkaar te houden. Het gevolg is dat
zij de kredieten alleen tegen hoge
rente kunnen verschaffen.
De grotere ondernemingen, die
doende om de kostenstijging van de toegang hebben tot de kapitaalmarkt
grondstoffen te compenseren, laat kunnen trachten of zij dooi- plaat-
staan dat er ruimte is om de ver- i sing van aandelen of door het aan-
hoogde arbeidskosten op te vangen 1 gaan van leningen aan geld kunnen
wsch.
I Voor de staalproduktie heeft Hoog- j vloed op de bouwprijzen.
Als deze situatie lang voortgaat
dan moet er een punt komen waar
op het buigen of breken wordt. Door
immense investeringen trachten de
ondernemers een zodanige verhoging
van de produktiviteit te bereiken dat
de voortbrengingskiDsten per eenheid
produkt zo laag mogelijk worden. In
vesteren is dan ook een levensvoor
waarde. maar de grote vraag is waar
al het daarvoor benodigde geld van
daan moet komen.
Door de opvoering van de
consumptie in de afgelopen jaren
is de hoeveelheid geld. welke uit het
nationale inkomen voor besparin
gen wordt afgezonderd, lang niet
I voldoende toegenomen om in alle be
hoefte te voorzien.
De ingehouden winsten teza-
I men met de uit afschrijvingen vrij
komen]
Voor een lening op de open kapi
taalmarkt is toestemming nodig van
de Nederlandsche Bank, welke een
flinke wachtlijst heeft van gegadig
den. die een gooi willen doen. De
grote bedrijven kunnen langs een
achterdeurtje aankloppen bij de in-
atituionele beleggers, zoals levensver
zekeringsmaatschappijen. pensioen
fondsen en andere sociale instellin
gen.
De heel erg grote kunnen buiten
de grenzen terecht, zoals Philips aan
toonde. toen op één dag voor f 100
min aan schuldbrieven bij buiten
landse instellingen kon worden ge
plaatst. De uitgifte vond plaats te
gen een koers van 99 3 4 procent bij
een rente van acht procent
uit. een statistiek van de bruto-inves
teringen in vaste activa, welke door
het centraal bureau voor de statis
tiek is samengesteld. In totaal is er
vorig jaar voor f26.1 miljard ge
ïnvesteerd tegen f24.2 miljard in '68.
Hiervan kwam f 5.3 miljard voor
rekening van de overheid tegen f4.7
gebruik en dus met koolmonoxyde.
Dat geldt ook voor mensen clie aan
wat hij noemt ..wasdagziekte" lijden.
Hij kwam voorts tot de ontdekking
dat in een gezin de baby al een paar
keer bewusteloos in de box had gele
gen Niemand had gedacht aan de
geiser in de keuken, die toch de boos
doener bleek.
Directeur Van t Hullenaar: „We
hadden tot dusver al heel wat voor
schriften, maai* die worden niet al
tijd nageleefd. Naderhand brengt men
in de keuken vaak veranderingen
aan of men gaat de geiser heel an
ders gebruiken. We hebben toen een
zeer rigoureus besluit genomen en
geëist dat in het vervolg bij de ln-
miljard. Van de particuliere inves- stana.tie van een geiser een goede af-
tenngen ten belope ven f20.8 mil- voer noodzakelijlt is"
Jard tegen f 19.5 miljard, ging f8,2
miljard zitten in machines en overi
ge uitrusting tegen f7.2 miljard, 5.8
min tegen f 5.5 min in gebouwen 5.6
mld tegen f 5,3 mld in woningen.
Met zoveel miljarden achter de
rug lijkt het haast kinderachtig om
over de prijs van een pakje marga
rine of van een zak waspoeder te
praten. Toch moet Unilever het van
deze produkten hebben, aangezien zij
het leeuwedeel uitmaken van 't om-
zetpakket van het in vrijwel
alle landen buiten de dirigistisch
bestuurde staten verwerkende con
cerns.
De omzet beliep verleden jaar
f4.883.000.000, ofwel bijna f4.9 mil
jard. De wasmiddelen en toiletarti
kelen kwamen met elkaar op een
nog hoger bedrag uit en wel op
f 5.510.000 000. of ruim f 5.5 miljard.
Wanneer de grondstoffen in prijs
stijgen, dan maakt dat voor Unile
ver bij dergelijke kolossale omzetten
Dr. Borst: Het gaat. hier natuur
lijk niet om een Enschedees probleem,
maar om een landelijk probleem".
Zijn advies aan gieserbezittersals
de geiser brandt, zorg dan voor een
goede ventilatie. Zet een raam of
buitendeur open en sluit de deur
naar de gang of woonkamer af.
april van het vorig jaar was de prys
van een der voornaamste grondstof
fen van Unilever, soja-olie, 171 dol
lar per ton. Vandaag de dag moet
voor een ton soja-olie 273 dollar wor
den betaald.
Palmolie is van 170 dollar- tot 266
dollar gestegen en visolie van 123
dollar tot 225 dollar. Daarbij komen
dan nog de zoveel duurdere trans
portkosten en de hogere lonen.
Uiteraard heeft deze reeks kosten
verhogende factoren ertoe bijgedra
gen dat de resultaten van Unilever
natuurlijk meteen een heel bedrag over het afgelopen Jaar niet zo gun-
Hoe groot de investeringslust m uit. Vooral indien de stijging zo snel stig zyn uitgevallen als was ver-
het afgelopen jaar is geweest, bleek gaat als in het afgelopen Jaar. In wacht.
