Neutraal zijn kost nogal wat
Apeldoorner
begint eigen
PTT-centrale
)e Zweden hebben het er graag voor over
Hazerswoudse jeugd
hoort over kunst
Paasactiviteit
BIJZONDERE
PAASDIENST
IN TER AAR
TERDAG 28 MAART 1970
LEÏDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
)CKHOLM (GPD) Sinds Napoleon is Zweden niet
neer in een oorlog betrokken geweest en het land hoopt
oor tenminste nog eens 1 50 jaar neutraal te blijven,
"och geeft het per hoofd van de bevolking na de Ver-
Je Staten, Israël en de Sowjet-Unie meer uit aan
jn bewapening en zijn strijdkrachten dan alle andere
nden van de wereld. Een merkwaardige tegenstelling?
lee, het Zweedse voorbeeld leert dat neutraliteit, of
leter gezegd het welbewust onafhankelijk willen blijven
n niet deelnemen aan een van de grote machtsblokken,
luur is. Ongelooflijk duur. Alle acht miljoen Zweden
liezen voor de politiek van de vrije handel, maar zij
noeten hoofd, schouders en handen voor de volle hon-
lerd procent inzetten om haar te kunnen bekostigen.
[weedse neutraliteit ligt, anders
Zwitserland, niet in de
indwet verankerd. Zij is ook
zoals in Oostenrijk en Fin-
gebaseerd op internationale
ipraken. In theorie kan zij elke
by parlementsbeslissing wor-
verlaten, maar er is in de nu
dertien jaar alleen regerende
iaaldemocratische party, noch
één van de vier oppositiepartij -
ook maar één criticus te vinden
voor een dergelijk wijzigings-
jrstel zijn hoofd in de strop zou
len steken.
raliteit is voor de Zweden bijna
religie „een heilige koe,"
een wat brommerige conserva-
maar zy hebben er het geld
de benodigde persooniyke inzet
over. Van Kiruna in het noor
tot Malmö in het zuiden is de
larzaam verspreide bevolking
dit mooie, nog voor de helft
bossen bedekte land. vastbe-
ien iedere meter van de 450.000
rfcante kilometers met hand en
te verdedigen.
IDEOLOGIE
een heel sterke ideologie voor
lig om het zover te brengen,
meer nog om het, in weerwil
de zware belastingdruk, zo te
aden, maar de Zweden hebben
paai- goede redenen. Ten eer-
is er het welbegrepen eigenbe-
in een eventueel wereldcon-
te worden betrokken betekent
ien van het luxueuze wel-
irtsleven, waaraan de Zweden
zo lang gewend zyn. Ten
«de is er de gunstige geogra-
:he ligging, juist buiten de di-
ontmoetingssfeer van de po-
eke grootmachten in Europa en
verwijderd van eventuele vol-
ïde machtsblokken in Afrika en
st-Azië. Ten derde zijn de Zwe-
1 terecht van mening, dat
onafhankelijke positie als buf-
staat, tussen de NAVO-partner
orwegen en het van de Sowjet-
iie afhankelyke Finland, de bes-
bijdrage is, die zy kunnen leve-
aan de politieke stabiliteit in
ord-Europa. Twee uitspraken,
men in dit verband vaak van
itici en militairen kan horen:
ergeet u niet, dat wij 1500 kilo-
ter gras tussen oost en west be
ken, dat is even ver als van
mburg tot Napels." En: „Er is
en twijfel aan, dat wanneer wij
officieel ten gunste van het
esten zouden uitspreken. de
ïwjet-Unie onmiddellijk Finland
bezetten. Door buiten de
IVO te blijven doen wy meer
ur de democratie dan door erin
gaan."
een derde wereldoorlog een kans
op overleven hebben. De goede
raad aan een eventuele aanvaller
om zyn handen van Zweden af te
houden, moet geen slag in de
lucht zyn. Bovendien moet het
voor twee met elkaar in conflict
geraakte grootmachten absoluut
duideiyk zyn, dat het land voor de
ander niet als een zacht eitje is in
te slikken.
ZES MILJARD
Dit is de filosofie die aan de Zweed
se houding ten grondslag ligt en de
onderdanen van Koning Gustaaf
Adolf hebben er, zoals gezegd, wel
wat voor over om haar met hart
en ziel te belijden. In 1970 brengen
zy zes miljard kronen op voor de
defensie, dat is omgerekend in
guldens nog iets meer dan wy met
een bevolking van dertien miljoen
mensen doen!
In absolute zin stegen de Zweedse
defensie-uitgaven in de afgelopen
tien jaar met 85 procent, gecorri
geerd op inflatie en prijsstijgingen
met 25 procent.
Per hoofd van de bevolking wordt in
de Verenigde Staten 396 dollar per
jaar aan bewapening besteed, in
Israël 224, in de Sowjet-Unie 169
en in Zweden 128. Nederland komt
op deze internationale ranglijst op
de dertiende plaats met 71 dollar,
na Frankrijk. Australië, Tsjecho- j
Slowakije, Oost-Duitsland, Groot- j
Brittannië, West-Duitsland, Noor- j
wegen en Canada en vlak vóór
Zwitserland en Saoedi-Arabië.
MATERIEEL
Heel opmerkeiyk is ook, dat Zweden
van alle landen ter wereld het
meeste geld steekt in militaire
materieelaankopen. Door uitge
kiende plannen en grote rationa
lisering is het land in staat 39 pro
cent van de defensiebegroting te
bestemmen voor bewapening, (wij
komen niet verder dan twintig
procent). I)e Zweedse strijdkrach
ten. in oorlogstijd te begroten op
een sterkte van 750.000 man en nu
beschikkend over rond 100.000
man met inbegrip van 40.000 jaar
lijks op te roepen dienstplichtigen,
vormen dan ook bepaald geen lu
xe legers. Op 12.000 man beroeps-
personeel heeft het leger maar
tien generaals, de marine doet het
met zes vlagofficieren en de lucht
macht met vier.
ONMISBAAR
GELOOFWAARDIG
verbreid is buiten Zweden
misverstand, dat men voor
dergelijke neutrale opstelling
en bewapening nodig zou heb-
In Stockholm weet men wel
Politieke analyses en plan-
ïgen op lange termijn, waarin de
iweden onbetwiste grootmeesters
n, hebben uitgewezen en wijzen
steeds uit, dat neutraliteit
alle zijden gewaarborgd en
ifwaardig moet zijn, wil zij in
Torpedoboot T 102 Plejad
lat zijn schuilplaats in de j
tn van één van de duizenden
iden voor de Zweedse kust. i
Het is duidelijk. dat by een zo gun
stige verhouding tussen materieel-
budget en personeelskosten de in
zet van laag-betaalde dienstplich
tigen onmisbaar is. Ook in dit op
zicht tonen de Zweden echter dat
het hun ernst is met de wil het va
derland te verdedigen. Voor de
verschillende categorieën dienst
plichtigen duurt de eerste oefe
ning, al naar gelang de specialisa
tie 251 tot 540 dagen, waarna de
soldaten tot aan hun 47ste levens-
Jaar nog vijf maal voor herha
lingsoefeningen worden opgeroe
pen, de onder-officieren en officie
ren tien maal.
Naast deze zeer sterke parate en
goed-geoefende reservestrydkrach-
ten onderhouden de Zweden bo
vendien nog een krachtige civiele
verdediging, waarbij 300.000 man
nen en vrouwen zyn betrokken.
Na hun eerste oefening en basisop
leiding worden de dienstplichtigen
ingedeeld in sterk regionaal ge
bonden bataljons, zodat zy hun
herhalingsplicht zo dicht mogelijk
by huis kunnen vervullen.
Hierdoor wordt de motivering om
te vechten versterkt en wordt bo
vendien bereikt, dat de troepen in
het uitgestrekte land op de snelst
mogelijke wyze paraat zyn. Wa
pens en andere uitrustingsstukken
liggen opgeslagen in 1500 over het
hele land verspreide loodsen, die
niet bewaakt worden. Toch komen
wapendiefstallen sporadisch voor:
een in de buurt wonende boer of
stadsofficial heeft de sleutel en
gaat van tyd tot tijd eens kijken of
alles nog in orde is.
EIGEN WAPENS
In technisch opzicht is de uitrusting
van de Zweedse strijdkrachten
voorbeeldig. Als onderdeel van de
neutraliteitspolitiek ear ter verster
king van de nationale economie
wordt ernaar gestreefd zoveel mo
gelyk wapens in eigen land te ont
wikkelen en aan te kopen. Het In
stituut voor Onderzoek en Ontwik
keling ten behoeve van de Rijks-
verdediging is het grootste in
Noord-Europa en omvat 1600 man
personeel. Daarbij komen dan nog
de inspanningen van de meren
deels particuliere bewapeningsin
dustrieën als Bofors, Saab en de
scheepswerven in Gotenburg. We
reldberoemde produkten als de
Saab-straaljagers en de torenloze.
zyn tyd ver vooruit zijnde S-tank
zyn er de uitkomsten van.
ONDERGRONDS
Ook met andere voorbeelden is te
illustreren, dat Zweden van de
150.000 eilandjes voor de kusten
tot in de hoogste bergmassieven
van het centrale binnenland zwaar
verdedigd is. De luchtmacht be
schikt over tientallen ondergrondse
opstelplaatsen voor vliegtuigen en
geleide projectielen. Menige auto
weg is zodanig aangelegd, dat ook
snelle jagers Draken en Viggen er
in tyd van nood kunnen opstijgen
en landen. Het technisch perso
neel is erop getraind met ploegjes
van zeven man in de bitterste kou
de een vliegtuig in zeven minuten
te tanken, van nieuwe munitie te
voorzien en op 25 vitale plaatsen
te kunnen controleren.
De marine vindt voor haar honderd
schepen, waaronder één kruiser,
dertig torpedoboten, twintig onder
zeeërs en vijftien jagers, afdoen
de schuilplaatsen tussen de talloze
eilanden en dicht onder de kust.
Voor reparatiedoeleinden werd bo
vendien in Muskö, zestig kilome
ter ten zuiden van Stockholm een
alleen via een drie kilometer lange
tunnel te bereiken ondergrondse
kernbom vrije werf gebouwd. Ook
de grootste schepen kunnen hier
binnenvaren en als de stalen toe
gangsdeuren zyn gesloten en de in
de rotsen uitgehouwen dokken wor
den leeggepompt vinden de dui
zend man personeel op de bodem
voldoende vis voor een copieuze
maaltijd. Op vis alleen behoeven
zy trouwens niet te leven.
BERGEN VOEDSEL
De magazijnen van dit ondergrond
se Den Helder, dat onder andere
over een ziekenhuis met twee ope
ratiekamers beschikt, bergen voed
sel voor drie weken. Bovendien
220.000 verschillende soorten onder
delen. vier maal zoveel als het
aantal soorten goederen dat het
grootste warenhuis in Stockholm
te koop aanbiedt.
Nog is dat niet alles. De kustartille-
rie. de radarstations, de mobiele
luchtafweerposten, de verbindings
middelen, alles is tot in de puntjes
geregeld en toch geven de Zweden
De Saab Viggen bliksem
flitsis ontworpen als een basis
platform. waarop het toestel voor
verschillende doeleinden kan
worden uitgebouwd. De aanvals-
jager en een trainingsversie zul
len het eerst worden gefabriceerd
later volgt nog een verkennings
uitvoering. Het toestel is uitge
rust met een computer, die de
vlieger veel reken- en navigatie-
werk uit handen neemt.
elk jaar nog meer geld uit aan de
instandhouding en vervolmaking er
ZWAK PUNT
Afgezien van het minder plezierige
onderwerp klinkt dit alles nogal
rooskleurig. Zyn er werkelijk geen
zwakke punten in de Zweedse wa
penuitrusting? Toch wel. gezegd is
al, dat het voor de naar verhou-
HAZERSWOUDE De 450 leerlin
gen van het mavo en die van de
hoogste klassen van het basisonder
wijs worden op 9 april geconfronteerd
„Veranderingen in de Kunst." Dit is
namelijk het thema van de lezingen,
die op die dag plaats vinden (in bei
de gevallen om negen uur 's mor
gens) in het Ned. Herv. Verenigings
gebouw en het gemeentehuis. Doel
hiervan is de jeugd voorlichting te
verstrekken omtrent de kunst van nü
en de situatie, waarin die kunst is te
rechtgekomen.
Kunstenaars zullen aan deze mani
festatie medewerking verlenen, door
niet alleen te vertellen over hun
werk. maar ook de ideeën bloot te ge
ven, die hen bezielt. Dank zy het ini-
Bestuurswisseling
Jeugd Natuurwaeht
WARMOND De heer J. H. Th.
Tydhof zal in verband met zyn ko
mend vertrek uit de gemeente aftre
den als voorzitter van het Comité
Jeugd Natuurwaeht Warmond, welke
functie hij gedurende 8 jaar heeft
bekleed. Hy zal worden opgevolgd
door de heer P F. Kwakkenbos
Ook de secretaresse mevr. I O.
DietzHeykoop zal wegens tydge-
brek haar functie neerleggen. Mej. G
M. Kivits zal haar plaats innemen.
Het comité bestaat verder uit de he
ren A. J. Heemskerk. P. A. B. Bak
kers en W. P. van Westerop.
LEIDEN In de afgelopen week
was het Leidse Volkshuis het toneel
van activiteiten van enkele Leidse
Personeelsverenigingen. I
Er vond het Paas-sjoeltoernooi voor
dames plaats, waaraan 4 ploegen van
5 dames deelnamen. De ploeg van de
KNG won de verenigingsprys Ook
werd een Paas-klaverjastoernooi ge
houden. Er namen 6 ploegen van 12
personen aan deel.
De verenigingsprys ging naar Fas-
son.
In de kantine van de Gemeente-
reinigiiagsdienst aan de Noorder
straat werden de finalepartyen van
het biljarttoernooi gespeeld. De eerste
prijs ging naar gem. rein. II; de
2de naar gem. rein. I.
Er namen 9 teams van 6 bedrijven
aan deel.
Op vrijdag 3 april, 's avonds 8
uur, wordt in het dorpshuis „De Al
keburcht" voor de vyfde maal een
ruilbeurs voor ouderen gehouden en
wel te 20.00 uur. Op deze ruilbeurs
kunnen alle voorwerpen worden
geruild e.v. verhandeld. De vorige
maal was er een zeer grote belang
stelling, zodat wel bewezen is dat
het organiseren hiervan nut heeft.
tiatief van mevrouw D. van Kesteren
vindt een en ander plaats in een sa
menwerking van de Culturele Com
missie Hazerswoude, de Leidse kun
stenaarsgroep Buut. de BBK uit Delft
en de groep Expressie "70 uit Alphen
aan de Rijn. Het Haags Gemeente
museum heeft tevens medewerking
toegezegd.
Overigens: mevrouw van Keste
ren tekent ook voor de organisatie
van de expositie door Willem Bred-
dels van etsen en zeefdrukken in ar
chitectenbureau P. Roelands en W.
van Kesteren aan de Willem Kloos-
straat4 in de wijk Rhynenburch.
DE HANDEISEXPLOSIE
ling kleine bevolking niet meevalt
deze gigantische inspanning, die
veertien procent van het nationa
le budget opslokt, te bekostigen.
De hoge belastingen zowel directe
als indirecte, maken Zweden tot
een van de duurste landen ter we
reld. Enig tegenwicht wordt ge
vonden in de reeds aangestipte
doelmatigheid en in de voorbeeldi
ge organisatie van het staatsbestel
en de industriële capaciteit. De
Zweedse industrie kan zich op het
gebied van de efficiëncy meten
met de sterkste economische
machten ter wereld. Er wordt
werkelyk gewoekerd met de mid
delen. Nieriemin betekent de defen
sie-inspanning zo'n zware last voor
de Zweedse economie dat de munt
eenheid voortdurend onder druk
staat. De technische vooruitgang
en de stijgende lonen maken nieu
we wapens steeds duurder. Reeds
zyn er stemmen, die beweren dat
Saab het toestel, dat na de Viggen
moet komen, onmogelijk meer al
leen zal kunnen vervaardigen en
ook voor de huidige Draken en voor
de thans in zes prototypes vlie
gende Viggen wordt al naarstig
naar exportmogelijkheden gezocht.
Verkoop van dergelyke gecompli
ceerde wapensystemen aan andere
landen kan, ook al is er strenge
selectie op de afnemers, toch een
afbrokkeling van de politiek van
niet-betrokkenheid inhouden. Elke
eventuele koper zal zich er immers
van willen verzekeren, dat hy ook
in perioden van crisis nog reser
veonderdelen kan krijgen!
TER AAR De avondkerkdienst
op eerste paasdag in de gereformeer
de kerk zal een bijzonder karakter
dragen. In een samenwerking tus
sen kerkeraad en jeugdvereniging is
I een programma voor deze dienst ge-
vonden, waarin de woordverkondi-
ging door de predikant zal worden
vervangen door een lekespel, dat uit
gevoerd wordt door de leden van de
jeugdvereniging. Onder de titel „Ik
zoek m ijnkind" worden historische
schetsen vanaf de schepping tot de
opstanding van Jezus een evangeli
sche boodschap uitgesproken en uit
gebeeld.
Omdat voor deze bijzondere vorm
van kerkdienst een toneelruimte no
dig is, wordt de dienst in de grote
zaal van het dorpshuis gehouden
Het is begrijpelijk, dat deze vorm
van eredienst op enige weerstand
stuit, met name bij de oudere leden
van de gemeente, maar bij de jeugd
belangstelling ondervindt.
Zowel in lekespel als daarbij beho
rende discussie tussen de spelers, wil
men de boodschap van Pasen tot
uitdrukking brengen. De dienst be
gint 's avonds om zeven uur.
Eerste radijs
f 0,50 per bos
TER AAR De heer D. C. van
Harten, Geerweg in Ter Aar, bracht
gisteren de eerste radijs van dit sei
zoen aan die groenteveiling. Zij bracht
51 cent per bos en werd gekocht
door groen tehandel Cor Bos.
Welk een omvang de wereldhandel
thans heeft, vergeleken met de
„goede oude tijden", is te zien in de
grafiek. Omgerekend naar het prijs
peil van 1968 worden hierin het han
delsvolume (in- en uitvoer) gepu-
bliceerd uitgedrukt in miljarden gul-
dens. Duidelijk blijkt uit de grafiek
dat. vergeleken met vroeger, er thans
een ..handelsexplosie" gaande is. Tot
welk een hoogte de wereldhandel is
gestegen blijkt uit het feit dat al
leen reeds de uitvoer van W.- Duits
land in 1969 ongeever even groot was
als de totale wereldhandel in het
jaar 1900. In de afgelopen 20 jaar
heeft de goederenstroom tussen de
landen van de wereld zich ongeveer
verdrievoudigd. De formidabele toe
name van de wereldhandel na 1945
is vooral bevorderd door de overeen
komst van Bretton-Woods in juli
1944. Hierin werd oa. de instelling
van een Internationaal Monetair
Fonds ter stabilisering van de wis
selkoersen afgekondigd. Het zijn
vooral de geïndustrialiseerde landen
die een groot aandeel hebben in de
regelmatige toename van de wereld
handel.
APELDOORN «GPDi De
28-jarige zakenman Willem Hop
uit Wenum bij Apeldoorn heeft
voor vijfhonderd gulden een te
lefooncentrale gekocht. met
honderd telefoons, die er op
aangesloten kunnen worden.
Buurman Wolters krijgt deze
week als eerste een aansluiting.
Van drukker Rene Wil-
lems. die 20.000 antieke slinger
telefoons importeerde uit Dene
marken. heeft Willem Hop de
installatie gekocht. Tot voor
kort waren de toestellen in De
nemarken nog in gebruik.
In het Buurtschap Wenum is
de heer Hop de enige die tele
foon heeft: „De boeren komen
vaak bij mij langs om bij mij te
bellen. De mensen moeten ja
renlang wachten op een aan
sluiting en bovendien vinden ze
de aansluiting veel te duur".
Wie by de heer Hop op de
centrale aangesloten wil worden
«de centrale heet inmiddels de
HTD, Hops Telefoondienst
moet eerst voor honderd gulden
een telefoon kopen. De kosten
voor het kabelnet worden hoof
delijk omgeslagen. De heer Hop
berekent, in tegenstelling tot de
PTT, geen gesprekskosten.
Voorlopig kan de heer Hop
De heer en mevrouw Hop bij
hun pas verwarven telefooncen
trale.
honderd toestellen op zyn cen
trale aansluiten. Mocht er meer
belangstelling voor bestaan,
waai' hij wel vertrouwen in
heeft, dan bestelt de heer Hop
een nieuwe centrale in Dene
marken: „Ze worden voor mij
gereserveerd".
Misschien gaat de heer Hop
ook in Apeldoorn een nieuwe
centrale beginnen. Ook daar
wachten de mensen soms ja
ren op een aansluiting. Mevrouw
Hop zal de eerste tyd de cen
trale bedienen.
Voor maatregelen van de PTT
is de heer Hop niet bang: „Mis
schien is over enkele jaren myn
maatschappij zo groot, dat de
PTT met my wil onderhande
len over een eventuele vorm van
sameiwiking". Tenslotte is de
uitvinder van de telefoon, de
heer Bell. indertijd ook met
een eigen maatschappijtje be- II
gonnen.
De eerste advertentie voor I
nieuwe abonnees plaatste de I
lieer Hop gisteren in een regio-
nale krant: „Abonnees gevraagd j
voor particuliere telefooncentra- I
le district Wenum". De heer
Hop verwacht bergen reacties.
