Dubbele enosis op Cyprusf 32ieve„s
FAILLISSEMENT VAN
NEBERU DEFINITIEF
ISRAEL KRIJGT
GEEN PHANTOMS
M
Schuld van 3.3 miljoen gulden
Geheimzinnige gebeurtenissen op omstreden eiland Mislukte opstand in
r\ I 1 1 fA o Kongo-Brazzaville
„Pleister" van 100 miljoen
VRAAG
Vervalsing
Stuurloos
Turkse reactie
GOEDE KANS
VAN SLAGEN
VOO li HUMOR
VERRASSINGSTOCHTEN
BEUK
piNSDAG 24 MAART 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
(Van onze correspondent drs. F. G. van Hasselt)
NICOSIA (GPD) In het Grieks-Cyprische dialect is „spe
llen" een van de woorden voor doden. „Ik speelde hem" be-
;ekent „ik doodde hem". Het spel is op het eiland sinds kort
jervat. Maar wie is de spelleider en hoe is de stand?
Drie dagen nadat op Cyprus de film „Z", het verhaal van
sn politieke moord, was verboden, kreeg de bevolking een
fchte politieke moordaanslag voorgeschoteld. Die op het staats
hoofd Makarios.
Een week na de misluking ervan volgde de bijzonder gelukte
sanslag op oud-minister Georghadjis, de man die jarenlang de
pheime politie op het eiland had beheerst, later bij Makarios
ongenade viel en genoemd werd als gemengd in de eerdere
lanslag.
De main die geldt als zijn „troon
opvolger", parlementsvoorzitter Glaf-
kos Kliridis, zou zijn gezag waar
schijnlijk niet meteen hebben kunnen
vestigen, van welke toestand dan de
honderden Griekse door de junta ge
stuurde officieren gebruik hadden
kunnen maken hun gezag te vesti
gen. Trouwens Kliridis geldt, zij het
versluierd, als een voorstander van de
Cyprische toetreding tot de NAVO.
Zyn grote tegenhanger is Lyssgridis,
links-georiënteerd lijfarts van Ma
karios en leider van een kleine par
tij.
Wanneer Cyprus eenmaal in de
NAVO-invloedssfeer zou zijn geko
men zou de zogenaamde „dubbele
enosis" de volgende stap kunnen zijn:
aansluiting van het grootste deel
van het eiland bij Griekenland, van
het kleinste bij Turkije.
Dit was o.m. de portee van het
zogenaamde plan-Acheson, dat in
1964 door de toenmalige Griekse pre
mier Papandreoe werd verworpen.
Papandreoe wilde voor alles Maka
rios niet terugkeren. Papandreoe is
ten val gebracht Makarios, die er
geen minder groot tegenstander van'
is. zou nu zijn gekomen.
Nog steeds 16 de vraag: moest hij
urdwijnen als mededader, als een
Dort Oswald, of als de man die, zelf
eschuldig, wist in welke richting de
terkelijke daders moesten worden
»ocht?
Aangezien op Cyprus nooit een
inslag wordt opgehelderd zullen we
et wellicht nooit weten. Maar hoe
•et ook zü, het is nagenoeg zeker,
ia: als ze zouden weten wie de moor
enaars van Georghadjis zouden
1, we ook zouden weten wie er
chter de aanslag op Makarios za-
De kroongetuige bij de moord
j Georghadjis, diens lijfwacht Pa-
ikakos, heeft Makarios de namen
lerteld van degenen, twee Griekse
dficieren van de Cyprische natio-
ale garde, die Georghadjis moeten
nbben doorzeefd. De aartsbisschop
ïeft de gegevens naast zich neer-
•legd. Juridisch is daar wat voor
zeggen. Patakakos had de figuren
imelijk niet de avond van de
Dord gezien, maar de avond tevo-
a, toen Georghadjis ook al met
m uitgereden was naar de plek
larheen hij telefonisch was ont-
iden om inlichtingen aangaande
aanslag op Makarios in ontvangst
I nemen.
De twee officieren hadden hem
■n gezegd de volgende avond zon-
r lijfwacht terug te komen. Zon-
igavond liet Georghadjis zijn lijf-
acht een paar honderd meter van
fatale plek stoppen en ging te
jet verder. Even later hoorde Pa-
ikakos de schoten en vond het ont-
ielde lichaam. Theoretisch kan
het dus die tweede avond twee
idere figuren zijn geweest. Collega's
II de twee genoemde officieren
rklaren dat zij op de avond van
moord de kazerne niet uit zijn
teest.
Maar Patakakos heeft Makarios
k een document overhandigd,
wruit moet blijken dat na het wel-
igen van de op hem gepleegde aan-
ig Griekse officieren de macht op
eiland in handen zouden hebben
nomen. Dezelfde officieren die al
ige jaren bezig zijn als comman-
Jiten van de Cyprische nationale
rde hun manschappen opnieuw te
ordrenken van de idee van de
nosis" (aansluiting van Cyprus bij
lekenland), waarvoor de meeste
Jprioten de laatste jaren niet meer
warm lopen.
Ook dit document heeft Makarios
een „vervalsing" naast zich
Krgelegd. Maar in Ankara vond de
irkse minister van Buitenlandse
iken Caglayangil een en ander
belangrijk genoeg om een
arschuwing te laten horen dat
Grieks-gerichte staatsgreep op
fprus in de maak was en dat Tur-
«bij zoiets niet werkeloos zou toe-
Ook de Russische ambassa-
«rs in Ankara. Nicosia en Athene
mede de Griekse minister van
ütenlandse Zaken Pipinellis kre-
n drukke dagen. De betrekkingen
ssen Athene en Ankara, sedert de
iprus-crisis van december '67 ta-
«lijk gunstig, kwamen in gevaar.
De Griekstalige pers, radio en te-
risie in Nicosia, het middelpunt
in een beginnende cycloon, houden
th sinds de begrafenis van Geor-
iadjis verdacht stil. Makarios zelf
seft aan de begrafenis van zijn
A-minister, die door tienduizenden
«Men werd bijgewoond, geen en-
aandacht geschonken en ook
ar hebben de kranten niet tegen
Wotesteerd.
Cyprus is een parlementaire repu-
ak met persvrijheid, maar de pre-
it is een soort keizer: als hij wil
K de pers zich een beetje koest
«dt, dan gebeurt dat ook. Zelfs de
nmunistische pers houdt rekening
zijn richtlijnen. Maar sommige
oordelaars zijn van mening dat in
speciale geval de „keizer" zelf
ti een beetje koest moet houden
hij toevallig niet doodgebleven is.
De moordaanslag mag dan mis-
it zijn, degenen die erachter zaten
indelen, aldus deze zienswijze, als-
zij gelukt is en Makarios zou dui-
!H)k te verstaan krijgen dat, als hij
■ïingen zou doen zijn moordenaars-
•spé aan te pakken, doodeenvoudig
Griekse wapenen zouden gaan
tl feken, maar ditmaal op grotere
'haal. De bedoeling zou zijn
B oplossing in NAVO-verband te
(oeren, die het beste tot stand had
toen komen in een verwarde si-
Wie na Makarios' dood. Deze is
'tors nog altijd de belichaming
12 wat onder de Grieks-Cyprioten
Dl ,ft en zijn uitschakeling zou
fprus stuurloos hebben gemaakt.
Maar afgezien van de vraag hoe
veel feitelijke macht Makarios nog
heeft, nadat hij zijn aanslag heeft
overleefd: het zal toch altijd moei
lijk, zo niet onmogelijk blijken te
doen of hij er niet is.
Een andere kwestie is wat de hou
ding van de Turkse regering Dumi-
rel zou zijn als er de komende maan
den 'n serieuze poging zou worden ge
daan tot dubbele enosis. Wanneer het
part wat Turkije daarbij ten deel
valt maar groot genoeg is zeg 30
pCt. dan zou het wellicht voor dit
Turkse kabinet met z'n sterk geslon
ken parlementaire meerderheid kun
nen gelden als een mooi succesje,
waarmee het zich zou kunnen stor
ten in de tussentijdse verkiezingen va
Juni dit Jaar, waarvan steeds meer
sprake is. De overgrote meerderheid
van de Grieks-Cyprioten zou zoiets
stellig afwijzen en dus eerst mond
dood moeten worden gemaakt.
In deze eigenaardige en onover
zichtelijke situatie nu zijn de onder
handelingen hervat tussen Denktasj.
leider van de Turks-Cyprioten, en
bovengenoemde Kliridis namens de
Grieks-Cyprioten. Deze onderhande
lingen, die officiéél gaan over de ma
te aan autonomie, die de Turken op
het onafhankelijke Cyprus kunnen
krUgen. zijn in twintig maanden
nauwelijks iets verder gekomen. Na
de gebeurtenissen van de laatste we
ken is 't niet ondenkbaar dat ze hun
onderwerp zullen verwijden tot het
voor en tegen, het hoe en wanneer
van de dubbelle enosis. Het ver
stoorde mierennest van de Byzantijn-
te intriges en samenzweringen kan
zich dan intussen enigszins herstel
len.
Na de Franse vrachtwagen
bestuurders hebben gisteren de
kleine winkeliers het verkeer op
de toch al smalle wegen in heel
Frankrijk in de war gestuurd
omdat zijdoor de concurrentie
van de warenhuizen, verlaging
van belasting en diverse sociale
voorzieningen eisen. Premier
Chaban Delmas had vorige week
Hongerstaking Dertien Baski-
sche nationalisten die in hongersta
king waren gegaan in de kathedraal
van Bayonne zijn gisteravond dooi
de politie verwijderd. De Bas-
ken, vluchtelingen uit Spanje, wa
ren hun hongerstaking zaterdag be
gonnen, uit protest tegen de manier
waarop zij in Frankrijk worden be
handeld. Baskisch-nationalisme be
staat zowel in Frankrijk als in Span
je, maar is door de Spaanse autori
teiten met geweld de kop ingedrukt.
Schietparty 111 Guatemala Vijf
personen zijn gisteren om het leven
gekomen tijdens een schietpartij tus
sen guerrillastrijders en de politie in
een huis in Guatemala-sbad. Twee
guerrillastrijders, één politie agent,
één militair en de nachtwaker van
het pand waar het gevecht plaats
vond werden gedood.
de leider van de kleine nering
doenden, de caféhouder Micoud,
niet willen ontvangen en die wei
gering kostte Frankrijk een dag
verkeerschaos. Tientallen mani
festanten zijn gearresteerd en
tal van autopapieren in beslag
genomen, voor Micoud een reden
te meer om een nieuwe campagne
tegen de regering in het vooruit
zicht te stellen. Op de foto:
de toestand op de hoofdweg bij
Villefrance-sur-Saone in midden-
Fraiikrijk.
KINSJASA (Reuter. DPA, AFP)
Bij de mislukte staatsgreep in
Kongo-Brazzaville zijn maandag
32 personen om het leven gekomen
Onder hen zijn dertig opstandelin
gen en twee regeringsgezinde mili
tairen. Dit is meegedeeld door pre
sident Marien Ngouabi op een mas-
sa-byeenkomsT in Brazzaville De
president verklaarde, dat de rege
ringstroepen de toestand meester zijn
en hij veroordeelde de „avonturiers"
die hem en zijn bewind ten val had
den willen brengen.
De opstandelingen werden geleid
door de ex-luitenant Pierrre Kigan-
ga, bijgenaamd „Sirocco", die even
eens om het leven is gekomen. Hij
had al eerder deelgenomen aan een
staatsgreep, maar was in 1968 naar
het naburige Kongo-Kins jasa ge
vlucht Vorig jaar november werd
hij bij verstek ter dood veroor
deeld .Hij was aanhanger van de in
ballingschap levende oud-president
Abbé Fulbert Youlou. die na zyn
afzetting in 1963 naar Kongo-Kins-
jasa was gevlucht.
Kigenga was maandagochtend met
volgelingen over de rivier de Kongo
gekomen, had het radiostation inge
nomen en zich daar verschanst. Eni-
Dr. Alter overleden Dr. Nichal
M. Alter, een pionier op het gebied
van de kankerbestrijding is op 76-ja
rige leeftijd in Amerika overleden.
Het lukte hem als eerste kanker in
een weefselcultuur te kweken. Hij
ontdekte ook dat kankeroellen recht
streeks door weefsels kunnen gaan.
Hij werd in Hongarije geboren.
Brandt naar Washington
De Westduitse bondskanselier
Brandt zal op 10 en 11 april in
Washington besprekingen voeren
met president Nixon. Tevoren, van 7
tot 9 april, zal Brandt de persoonlij
ke gast zijn van de Amerikaanse
president in Camp David, het bui
tenverblijf van de regering.
Jaarlijkse Paasexpositie deelneemt,
ge uren later was de staatsgreep al
mislukt en had Kigenga met tiental -
tallen van zijn volgelingen het leven
gelaten.
ROME <APi President Saragat
van Italië heeft waarnemend premier
Mariano Rumor (foto) opgedragen
een nieuwe regering te vormen, de
31ste na de val van het fascistische
bewind. Hiermede komt een eind
aan de reeds 44 dagen durende im
passe in de regeringscrisis, die als
de ernstigste van na de oorlog
wordt beschouwd. Voordat Rumor
met de formatie werd belast, waren
hy en de voormalige premiers Mo-
ro en Fanfani er niet in geslaagd
de coalitie van centrum-links weer
bijeen te brengen.
Uit het officiële communiqué, ver
strekt door het Quirinaal (het presi
dentieel paleis) biykt, dat Rumor de
opdracht met .het gewone voorbe
houd" heeft aanvaard, waarmee ge
zegd wordt dat zyn aanvaarding
van het premierschap afhangt van
het welslagen van de kabinetsfor
matie.
Het is wel waarschijnlijk, dat de
nieuwe poging van Rumor om een
nieuw Italiaanse regering te vormen
zal slagen. De christen-democraten,
de republikeinen en de sociaal-demo
craten zijn akkoord gegaan met het
politieke document dat Rumor hun
heeft voorgelegd en dat de basis zal
vormen voor een nieuwe coalitierege
ring van oentrum-links. Verwacht
wordt dat ook de socialisten hun
fiat aan dit document zullen geven.
HEERLEN (GPD) Het faillissement van de spaarbank
en bouwonderneming Neberu is nu definitief. Maandagmiddag
werd in het Staargebouw te Maastricht met grote meerderheid
het accoord van directeur G. C. J. Heijboer afgewezen. De 26-
jarige directeur laat een schuld van 3.3 miljoen gulden achter.
Het grote aantal crediteuren, i deringen uitbetaald krijgen. Mogelyk
spaarders en handelscrediteuren zal zal dit percentage iets hoger worden
hooguit 2 a 4 procent van hun vor- als de belastingen hun vordering van
ADVERTENTIE
Ook dit jaar weer onze steeds
weer andere
op
2e PAASDAG
KONINGINNEDAG
BEVRIJDINGSDAG
HEMELVAARTSDAG
2e PINKSTERDAG.
Prijs f 8,50.
Kinderen (t.m. 10 jr.) f6,
Vertrek 9.30 uur Leiden,
Stadhuisplein, Nwe Beestenmarkt
(omliggende plaatsen volgens af
spraak bij aanmelding).
NWE BEESTENMARKT 19
TELEFOON 32700
Tevens bij de reisbureaus:
Middelhoek, Koornbrugsteeg 3
Wolters, Vismarkt 1,
Metaal, Herenstraat 19.
WASHINGTON (Reuter) De
Verenigde Staten zullen Israël
economische hulp ter waarde van
100 miljoen dollar verstrekken.
De regering-Nixon heeft echter
besloten op dit ogenblik géén
Phan tom-straaljagers meer aan
Israël te verkopen. President
Nixon heeft dit besluit genomen
omdat de militaire sterkte van
Israël thans voldoende zou zijn.
j Dit besluit is slechts voorlopig en
kan dus veranderd worden. De
100 miljoen dollar economische
hulp zal gefinancierd worden met
fondsen voor militaire hulpverle-
I ning. Israël heeft om economi-
sche hulp verzocht om de aan-
I koop van wapens in het Westen
I en de kosten van de oorlogsin
spanning te kunnen betalen.
Volgens de Republikeinse senator
Scott zal Amerika Israël zo nodig
■'oorzien van vervangende vliegtui
gen als er toestellen verloren gaan.
Intussen zijn de VS nog bezig met
het afleveren van de 52 Phantoms,
die met toestemming van de rege-
nng-Johnson aan Israël zijn ver
kocht Scott gaf te kennen, dat er
van het Congres kritiek te verwach
ten is op het regeringsbeleid. Zelf
vond hy dar Israël nu de straal
vliegtuigen moet krijgen.
Onze correspondent mi-. H L. Lef-
felaar geeft het volgende commen
taar
President Nixons beslissing om
voorlopig geen straaljagers aan Is
raël te leveren kwam niet als een
verrassing. Het Witte Huis had de
voorzorgsmaatregel genomen om be
richten erover al van te voren te la
ten uitlekken, en hoopte daarmee de
te verwachten kritiek te verzwakken.
Niettemin heeft de Israëlische am
bassadeur in Washington. Rabin, ver
klaard dat het besluit van de presi
dent verkeerd is èn de toekomst van
Israël zal beïnvloeden.
De door Nixon als pleister op de
wonde ter beschikking van Israël ge
stelde 360 miljoen gulden voor eco
nomische doeleinden schijnt niet op
te wegen tegen het uitblijven van
de gevechtstoestellen, en werd door
de ambassadeur niet eens ter sprake
gebracht.
Het afwijzen van de leverantie van
de 105 straaljagers werd politiek
blijkbaar zo gevoelig geacht, dat de
aankondiging niet door het Witte
Huis werd gedaan, maar op een pers
conferentie -on minister van Bui
tenlandse Zaken Rogers. De minister
zei dat de capaciteit van de Israëli
sche luchtmacht door de Amerikaan
se regering voorlopig voldoende werd
geacht, maar nij voegde daaraan toe
dal de Verenigde Staten op korte
termijn in staat zijn om zowel on
derdelen als straaljagers te leveren,
mocht dat nodig zijn.
Minister Rogers maakte duidelijk,
dat de Amerikaanse regering nu ver
wacht, dat o >k de Sowjet-Unie zijn
wapenleveranties aan de Arabische
landen zal beperken. Washington
noopt dat Nixons beslissing op kor
te termijn een gunstige invloed
heeft op de beraadslagingen van de
grote drie. die zich tot nu toe zon
der succes hesbben beziggehouden
met het vinden van een vredesfor-
mule voor het Midden-Oosten. Maar
er zijn geen aanwijzingen dat deze
strategie inderdaad iets op zal leve
ren.
De Sowjet-Unie heeft gedurende
de laatste maanden een aantal de
fensief geaohte raketten met bijbe
horende Russische technici in Egypte
gestationeerd. De Amerikaanse rege
ring is van mening dat deze de mili
taire balans in het Midden-Oosten
nog niet hebben verstoord ten voor
dele van de Arabieren, maar de Is
raëlische ambassadeur wees er in een
vraaggesprek op dat de Sowjetrussi-
sche raketten in wezen offensieve
wapens zijn.
f 220.000,laten vallen. Curator mr.
J. G. H. Luckers probeert dit te be-
werkstelligen.
Alhoewel de heer Heyboer vier
j maanden de tijd had zyn accoord
I te herzien wilde hy eerst maandag
middag nog wijzigingen aanbrengen.
Op zyn bekende optimistische ma
nier van doen goochelde hij, volgens
de curator met winstcijfers van
eventueel nog te bouwen woningen.
De schuldeisers lieten zich niet meer
vermurmen en wezen de wijzingen
stellig van de hand.
De Neberu werd op 21 august-us
verleden jaar door de arrondisse-
mentsrechtbank te Maastricht fail-
liet verklaard op verzoek van een
loodgiet ersbedry f en een centra le-
verwarmlngsinstallat.iebedrijf uit
Hoensbroek. Een beroep van Heijboer
en een verzet van derden tegen dit
vonnis werd door het gerechtshof
te Den Bosch afgewezen. Toen werd
al duidelijk dat de spaarders, die
een gezamenlijke vordering van
f 860.000,- hebben vrijwel niets meer
van hun spaargeld zouden terugzien
Door het faillissement worden
voorts kopers van woningen en be-
drijfsleveranciers en onderaannemers
ernstig gedupeerd. De schuld aan de
bedrijfscrediteuren bedraagt f840.000
Doordat Neberu de woningen van de
kopers niet kan afbouwen lijden
deze nog eens een verlies van
f 1 400.000.—.
Tijdens de behandeling van het
faillissement bleek dat het Heiboer-
bedrijf van het begin af niet gezond
was geweest. Volgens ourator J. Lu
ckers zijn spaarbank en bouwbedrijf
nimmer rendabel geweest: „De naar
verhouding te hoge rentes en de
hoge kosten by spaarbank, de te lage
prijzen en de eveneens hoge kosten
by de bouwafdeling moesten onher
roepelijk tot een ramp leiden".
Ondanks dit alles leefde Heyboer
eigenaar van dit eenmansbedrijf
volgens curator Luckers op grote
voet en trok hy vry hoge bedragen
uit zijn toch al niet florerende be
drijf voor privé doeleinden. Inmid
dels heeft Heyboer zich van een
functie verzekerd by de aannemer
die de woningen van Neberu tegeo
betaling afbouwt.
De activiteiten van Heyboer, wee.
I den, gedurende het bestaan van Ne
beru door tal van waarschuwende
j publicaties begeleid. Dit is een van
de oorzaken dat er nog niet meer
spaarders hun gelden aan de Neberu
heben toevertrouwd.
Mies Bouman U na Paul van
Vliet en Whm lbo opgenomen in
de Galerij der Onsterfelijken van
de Continental Bodega in Am
sterdam.
