Nederlandse EXPO-inzending niet
alleen prestige-zaak
Holthaus wedt op
maxi
Residentie Orkest met
serenade voor blazers
Prins Bernhard op de EXPO
Overschakeling zal moeite kosten
lil Leidse Stadsgehoorzaal
Dit najaar
Dali-expositie
in Rotterdam
5 -ff0ENSPAG 18 MAART
LFIDSCH DAGBLAD
PAGINA II
(Door Hans-Ludo van Mierlo)
„OSAKA (GPD) „De wereldtentoonstelling is geen filan-
jtfpie. Uiteindelijk gaat het om de economische belangen. Het
jou niet goed zijn als het niet zo was." Deze uitlatingen komen
roor rekening van de heer H. Spanjaard, hoofd van de afdeling
ijatistische en visuele media van de Rijksvoorlichtingsdienst.
Dat er ook andere factoren meespelen, politieke en emotionele,
vindt hij begrijpelijk. Maar de economische motieven wegen
ns hem het zwaarst.
van christelijke werknemersver
enigingen bevestigen dat eveneens.
De Nederlandse organisatoren stimu
leren nog meer organisaties en groe
peringen om de EXPO te komen be
zoeken en zy stellen het theater in
hun paviljoen ter beschikking van
ondernemingen, die hun Japanse re
laties willen ontvangen.
Ook het vlootbezcek aan de haven
van Kobe tijdens de opening van de
wereldtentoonstelling heeft 'n .0-
mische achtergrond. Met militair
vertoon heeft het niets meer te ma
ken. veeleer is het reclame voor de
Nederlandse industrie. Het betreft
hier namelijk de modernste fregat
ten van Nederlands fabrikaat, die
zijn uitgerust met moderne vuurlei
dingen en de nieuwste communica
tiesystemen. Vooral voor de in Neder
land ontwikkelde communicatie-sys
temen verwacht men veel Japanse
belangstelling.
Kabinet gezwicht
Zonder al deze economische mo
tieven zou Nederland niet eens aan
de Expo hebben deelgenomen. „Uit
bepaalde sectoren, die belangen heb
ben in Japan werd druk op de rege
ring uitgeoefend mee te doen", be
kent de heer Spanjaard en de Expo-
commissaris geeft toe. dat naast de
aandrang van Buitenlandse Zaken en
Economische Zaken de druk van det
bedrijfsleven ervoor heeft gezorgd,
dat het kabinet-De Jong is gezwicht
en teruggekomen op zijn eerder ge
nomen besluit om niet mee te doen.
Pas in maart 1968 werd aan de heer
Cals gevraagd of hij de leiding op
zich wilde nemen van de Nederland
se inzending.
„De Nederlandse deelname in
Montreal zal niet tol onbelangrijke
■Me beïnvloed zijn geweest door de
Cinadese steun aan Nederland tij-
dons de oorlog en het feit dat Ko-
tlnjtln Juliana er geruime tijd heeft
aogen wonen. Maar er zitten na-
raurlijk altijd economische motieven
ichter het besluit om aan een we-
tldtentoonstelling mee te doen. We
«gen niet nonduit. dat het om de
wdelsbelangen gaat. maar spreken
in image-verbetering. Uiteindelijk
C» de handelsbelangen er toch
ter. ook voor Japan".
Met deze uitlatingen ontzenuwt hij
net verhaal, dat de landen, die op
de Expo '70 vertegenwoordigd zullen
daar komen om zoals het motto
de tentoonstelling zegt, mee te
irerken aan de „vooruitgang en de
tirmonie van de mensheid". Ieder
land vertegenwoordigt zijn eigen be-
[(j uuren, meent hij en zijn visie wordt
adersteund door de commissaris-ge-
«raal van de Nederlandse inzen-
H ling, dr. J. Cals. De ex-pre-
nier drukt zich wat voorzichtiger uit,
Mar ook voor hem wegen de eco-
amische belangen het zwaarst. „Zelf
«bruik ik altijd het argument, dat
to niet weg kunnen blijven", vertelt
commissaris-generaal desge-
nagd" en dat is positiever dan het
Inkt. Het zou gezichtsverlies zijn
Nederland als het zou ontbre-
:en. Dat geldt extra voor ons land
in dat weten de Japanners beter
wij omdat wij tweeëneenhalve
touw de enigen waren, die in Japan
torden toegelaiten. De Nederlandse
totenschapsmensen hadden er grote
iwloed en het Nederlands is zelfs
Wge tijd de diplomatieke taal ge-
Mest. Als er met de Amerikanen on-
tehandeld moest worden, ging dat
a het Nederlands via een tolk. Als
H) er dus niet zouden zijn, zou men
W dat kwalijk nemen"
EXPO-commissaris Cals te
midden van charmante Neder
landse en Japanse gidsen in
Osaka.
De economische beweegredenen zijn
voor de heer Cals toch doorslagge
vend. „Japan heeft zich gericht op
het overstromen van de wereld met
goedkope produkten. Na de laatste
oorlog is de kwaliteit van die produk
ten sterk gestegen en in veel bran
ches is Japan de evenknie van Ame
rika en Europa geworden. Het wil in
Europa een steeds groter marktaan
deel verwerven en als straks de gren
zen binnen de EEG geslecht zullen
worden, zal het ervan willen meepro
fiteren. Veel Japanse bedrijven zul
len dan joint-ventures vestigen in
Europa. Dan is het voor Nederland
zaak om erbij te zijn. We moeten niet
andere landen die contacten laten
leggen. We moeten er zelf bij zijn.
Dat is van groot belang voor Rotter
dam en Amsterdam en ook voor de
KLM".
Als een voorlopig succesje van de
goede betrekkingen tussen Nederland
en Japan ziet de heer Cals de bouw
van een Japans hotel in Amsterdam,
dat tot stand komt door samenwer
king van de KLM met het Japanse
Okoera- concern
Er wordt trouwens geen geheim ge
heim gemaakt van de economische
belangen, die Nederland na
streeft door de deelname aan de Ex
po in Osaka. De bezoeken van de
Amsterdamse en Rotterdamse bur
gemeester wijzen in die richting en
de bezoeken van deputaties van de
Centrale Kamer voor handelsbevor
dering, de Vereniging van Neder
landse ondernemingen, de Vereeni-
ging voor den Effectenhandel, het
Nederlandse handels- en transport
wezen, het Centraal baggerbedrijf,
het Diamantcomité en de Federatie
RAMING PR'JSINDEX 1970
JAARL'JKSE ST'JGING KOSTEN WW LEVENSONDERHOUD
"fl9G8|f69j |1970F
Het Duitse ministerie van Econo
mische Zaken heeft een berekening
gemaakt over de stijging der kosten
van levensonderhoud in diverse lan
den en de raming van de stijging
in 1970. Uitgegaan is van de stelling
dat de internationale prijsontwikke
ling in 1969 een stijgende trend ver
toonde die verregaand de ontwikke
ling in 1970 zal bepalen. Van de
landen In de grafiek krygt Japan de
hoogste berekening van de prijsin
dex voor 1970. De stijging van kosten
voor levensonderhoud zijn het laagst
in W.-Duitsland. De grafiek geeft in
de verwachting voor 1970 de minima
le styging weer. De maximale raming
voor 1970 komt voor Frankryk, Ne
derland, Engeland. Zweden en Ja
pan een half procent hoger uit.
In twee jaar moest het Nederland
se paviljoen gereed en ingericht
zyn. Achteraf is die tijd erg kort
gebleken. Daarby leverde het klei
ne budget extra moeiiykheden op
Twaalf miljoen gulden werd voor de
Nederlandse Inzending uitgetrokken
dat is evenveel als voor de wereldten
toonstelling in Montreal ter beschik
king was en dat terwijl er ontwaar
ding van het geld heeft plaatsgehad
en de vervoerskosten naar Japan
veel hoger liggen en de bouwkosten
in Osaka hoger zyn dan in Mon
treal. Het ontwerp voor det Neder
landse paviljoen van de architecten
Bakema en Weber werd dan ook tot
tweemaal toe veranderd om de kost
prijs van 6.4 miljoen op 4.6 miljoen
gulden te brengen. De organisatoren
hopen, dat het paviljoen, dat in de
cember van het vorig jaar door de
aannemer werd opgeleverd, voor de
opening helemaal klaar zal zijn. Met
zekerheid durven ze er echter niets
over te zeggen. „Het gaat ons nu op
breken. dat we zo iaat hebben moe
ten starten", aldus de heer Cals.
Holland trekt
Het late Nederlandse besluit tot
deelname heeft er ook toe geleid, dat
er van een eventuele samenwerking
met de Benelux-partners niets
is kunnen komen. De Neder
landse organisatoren hebben nog
wel contact met België ge
zocht, maar daar was men
al in een te ver gevorderd stadium
om nog met Nederland te kunnen
samenwerken. Achteraf betreurt de
heer Cals dat toch niet. „Als we met
iemand samen willen doen moeten we
in groter verband optreden", vindt
hy. „Benelux telt in dit verband
Nederlands paviljoen (links) naar de architecten Bakema en Weber.
niet. Ik weet zeker dat de Japanners
beter weten wat Holland is dan wat
Benelux inhoudt. Holland trekt ze
meer door de geschiedenis".
Ten aanzien van de EEG ligt dat
anders. Voor Japan is de samenwer
king van de zes een belangryk ge
geven. Samen met het Europa van
de zes vecht Japan om de derde
plaats achter de economische
grootmachten Amerika en Rusland.
Er is dan ook een speciaal paviljoen
voor de EEG. Frankryk heeft zich
lange tyd tegen de bouw van dit pa
viljoen verzet. In het kleine EEG-
paviljoen zyn statistieken tegen de
muur aangebracht, waarop aange
geven wordt waar bepaalde stoffen
gedolven worden, waar bepaalde
industrieën geconcentreerd zyn en
meer van dergelyke gegevens. „Voor
Japan is dat veel interessanter, om
dat een „groot Europa" veel beter
te vergeiyken is met een land van
honderdmiljoen inwoners dan de Be
nelux".
Op 25 maart zal dit paviljoen spe
ciaal in de belangstelling staan, om
dat dan de EEG-dag zal worden ge
houden. Het gebouw zal dan waar-
schynlyk te klein zyn om het hele
programma te verwerken. Daarom
heeft Nederland zyn theater
aangeboden voor films en le
zingen over de EEG.
De Nederlandse organisatoren hopen
nu. dat de andere EEG-landen ook
zo'n daad zullen stellen.
III
OSAKA ANP» —Prins Bern-
hard zal het eerste lid zyn van
een vorstenhuis, dat na de ope
ning door de Keizer van
Japan een officieel bezoek
brengt aan de wereldtentoon
stelling in Osaka. Hy wordt op
1 april, de Nederlandse dag.
ontvangen onder de enorme
zonnetoren, die het centrum
vormt van de EXPO '70, door
Taizo Ishazaka, president van
de eerste wereldtentoonstelling,
die in Azië wordt gehouden, en
T, Hagoewara, commissaris-
generaal van de Japanse rege
ring.
Cultureel hoogtepunt van die
dag wordt de wereldpremière
van een compositie van Louis
Andriessen „Spektakel". Tot
de uitvoerenden zullen behoren
het Nederlandse Blazersensem
ble, de slagwerkgroep „Amster
dam" en de componist zelf, die
het orgel bespeelt.
Na Prins Bernhard zullen
Prins Albert van België, Prin
ses Margaretha van Denemar
ken, Kroonprins Achmad Sjah
van Afghanistan, Kroonprins
Karei Gustaaf van Zweden en
Koning Sri Savang Vatthana
van Laos de EXPO bezoeken op
nationale dagen. Andere offi
ciële bezoekers zyn o.m. de se
cretaris-generaal van de Ver.
Naties. Oe Thant, de president
van Tsjecho-Slowakye, Swobo-
da, president dr. G. Heinemann
van de Duitse Bondsrepubliek
en Paolo kardinaal Marella,
hoofd van het Vaticaanse se
cretariaat voor de niet-christe-
nen.
Het Nederlandse paviljoen,
gunstig gelegen tussen de pavil
joens van de Sowjet-Unie en de
Ver. Staten, is een zes verdie
pingen hoog gebouw van op el
kaar gestapelde dozen van glan
zende kunststof in blauw, grijs
en oranje. Het is het enige van
de 27 landenpaviljoens met een
eigen aansluiting op de lüchtge-
koelde corridors waarin de
EXPO-bezoekers op rollende
trottoirs vijf meter boven de be
gane grond een rondgang van
drie-en-een halve kilometer
over het EXPO-terrein kunnen
maken.
In het paviljoen kunnen on
geveer 3.000 bezoekers per uur
in tien minuten tyds via 15
film- en 10 diaschermen op de
wanden en de plafonds van de
„dozen" van het gebouw een in
druk krijgen van Nederland als
een modern land.
De film, die regisseur Jan
Vryman met een team van der
tig man voor Osaka heeft ver
vaardigd, heeft een speeltyd
van 2% uur, de langste film die
ooit in ons land is gemaakt. De
ze film is verdeeld in vyftien
stukken, elk met overeenkom
stige onderwerpen, die by een
rondgang van begane grond tot
zesde verdieping, op schermen
van zes by zes tot tien by tien
meter, een vry afgerond beeld
van onze industrie en landbouw,
cultuur en levenswyze geven.
De bezoeker verlaat het pavil
joen in een lift, die afwisselend
rood. wit en blauw verlicht is.
Hy wandelt dan nog langs vy-
vers onder het gebouw, waarin
duizend klompen met Neder
landse en Japanse vlaggen dry-
ven.
In het paviljoen is behalve
het filmgebeuren een beknopte
tentoonstelling over de geschie
denis van de Japans-Nederland
se betrekkingen te zien, waar-
by uiteraard aandacht wordt
besteed aan de nederzetting op
Decima.
De Nederlandse sfeer kan de
bezoeker letterlyk proeven in
het restaurant: daar pry ken
boerenkool met worst, erwten
soep, broodjes en zeebanket op
de menu's.
LEIDEN Van Otterloo begon
het zevende abonnementsconcert
van het Residentie Orkest met j
eigen werk: serenade voor 12 ko
perblazers, celestaharp en slag
werk. Het ivas zeker geen „succes
d' estime", dat hem zo nadruk
kelijk terugriep na de voorbeeldi
ge weergave van zijn uitverkoren
discipelen, voor zover blazend: 4
trompetten 4 trombones, 3 hoorns
en 1 tuba. Dit divertimento boeit
onafgebroken en onweerspreke
lijk. Hoe weinig blazers in een
symfonie-orkest krijgen het rijk
voor zich alleen? Dit zonder meer
al geeft techniek en geestdrift
extra vleugelen.
Waar de componist zo uitermate
in slaagt, zyn het koloriet en de al
lure van voornaamheid. Het eerste
deel leidt het meest terug naar de 18-
de eeuwse serenade-idee door de klas
sieke intrada-fanfare, door de bondig
heid der motieven, zelfs door echo's.
Het tweede deel met elegisch-lande-
iyk karakter geeft gevoelswaarden
vry, weemoedige verdroming, iets
waar men Van Ottrloo zelden op be
trappen kan. De gestopte trompetten
suggereren het hunne en de celesta's
brachten, by rustend slagwerk, iets
heel onwezenlyks teweeg. Alle delen
lyken als uit één worp, naadloos
doorvloeiend. Het slotdeel is min of
meer „american" gekruid en ook een
beetje Prokofjef door de ritmisch ob
sederende opstyging. Hier ergens
een gestopte tuba.
George van Renease solieerde in
Mozart's d mo.ll pianoconcert. Kö-
chel 466. De pianist heeft daar vóór
alles intelligent -gevoelig tegenover
gestaan, niet schuwend om accenten
op de duwen, die dit concert duide-
lyk onderscheiden van de porselei
nen Moziart. waaraan alles puur ro
coco dient te zyn en niets naar Beet
hoven toe mag zwemen. Maar juist
Beethoven was door dit concert zo ge-
fasoineert, dat hy er cadensen voor
schreef. Weliswaar heeft Renesse de
spanningsuitersten beperkt gehouden,
hy is van huis uit verklanker van
fi.ingesponnen subtiliteiten. De inzet
is al meteen een motief boven onrus
tige syncopen. In passagespel heb
ben we wel eens de opperste helder
heid moeten missen. Het endante is
een goddelyk stuf in dubbele melo-
dielynen, byna geheel In kamermu-
zikale toon. Orkest en solist waren
het even goddelyk eens. Ook het
slot-allegro gunt de solist periodes
van alleenspel of secundering van
een houtblazersobligaatje. De afwis
seling is rijk. want het worden pyl-
snelle ontladingen, die dit mineur
concert naar een majeur-slot voeren.
Na de pauze Moessorgski's verruk-
kelyke schilderijententoonstelling.
Een door Ravel knap georkestreerd
pianowerk. Een breedzingende fan
fare Promenade genoemd, dient tot
inleiding en verbindt, al dan niet ge-
wyzlgd, als een gids al de taferelen.
En dan volgen unieke realistische ka
rakteriseringen. Wat kan origineler
uitgetekend zyn dan die kreupele 1 worden. Kolf naar de handen van
dwerg met O-benen 1 bijtende kor- een superieur apparaat als het Resi-
te spotbeladen motiefjes), of die I dentie-Orkest, dat de indruk van een
kwetterende kinderen in het park. onverbeterbare reproduktie heeft na-
het kuikentjesballet of de kwebbelen- I gelaten,
de joodjes Goldenberg en Schmuyle?
Ravels orkestratie Is een wonder ge-
KEES VERHOEF
ROTTERDAM «ANP» Het Mu
seum Boymans-Van Beuningen in
Rotterdam zal ln november/decem
ber van dit jaar een tentoonstelling
houden vian werken van Salvador Da-
li. De Glasgow Art Galery zal voor
deze expositie Dali's schildery „Christ
of St. John the Cross" aan het Mu
seum Boymans- Van Beuningen uit
lenen. Het Schotse museum zal als
tegenprestatie een werk van Van
Gogh in bruikleen ontvangen.
(Door Jo« Hagers»
AMSTERDAM <GPD' Hoe je
het ook bekykt: het blyft wennen,
I waait geen enkele vrouw loopt zo ge-
makkeiyk in een maxi-jurk weg en
I zeker niet in een tot halverwege de
I kuit reikende midi-jurk. Toch heeft
j Dick Holthaus het er voor de ko-
I mende winter op gewaagd en de Am-
sterdamse fabrikant Someren N.V.
had de moed om maar liefst 162 ver-
1 schillende maxi- en midi-modellen
j te confectioneren Jurken, pakjes en
mantels die weliswaar pas de ko
mende herfst als onderdeel van Holt
haus „twenty seven" collectie in ex
clusieve modewinkeltjes zullen han
gen, maar waarmee Holthaus voor de
gemiddelde Nederlandse vrouw toch
een hoofdstuk te ver ls.
De Amsterdamse couturier die zyn
confectie-collectie overduidelyk op
Paryse Dior-creaties had geïnspi
reerd ziet de vrouw bij voorkeur in
combinaties van broekpakken met
kraagloze maximantels of in midi-
capuchonlurken lopen Creaties in
zwaxt, grijs, paars, aubergine, bruin
en camel, die in prys van f 149
tot ongeveer f 400.— varieerden. En
j daarmee krygt de vrouw wat betreft
het materiaal beslist wel waar voor
haar geld want confectionair Some
ren had zeer veel aandacht aan de
afwerking van de Holthaus-creaties
besteed.
Toch zullen heel wat vrouwen on
danks al die pluspunten de beurs
liever gesloten houden, want ook al
brengt Holthaus de allerlaatste snuf
jes van Parys, het zit er nou niet
zo in dat men in één seizoen zon
dermeer van mini op maxi zal over
schakelen. Uiteindelyk heeft de
komst van de mini-rok ook een paar
jaar geduurd. Hoe gevaarUjk het wel
is om te denken, dat wat Parys
brengt alleen maar mode is. bleek
gistermiddag wel in het Haagse hotel
Des Indes, waar Philippe Guerlain
tydens de presentatie van de nieuwe
parfum Chamade verklaarde, dat nog
lang niet iedere Parisienne in een
maxi-rok gelooft.
