atta's waarheid over de
rijheids-
verklaring
Frans Molenaar blijft de
Mondriaanmode trouw
'Ontmythologisering van een Indonesische legende
Prof. Zielhuis: roken
is ergste vorm van
luchtverontreiniging
'Sajjens
Fiksjun'
Nieuwe uitsaven
LD.V. verovert
Rijnstreekbeker
BILJARTBEKER
VOOR J. VAN ES
WOENSDAG 11 MAART 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
fWat vooral kwaad bloed zet bij de
Ihrijver is de hardnekkige legende,
Soekarno en Hatta alleen bereid
en de vrijheid van Indonesië te
dameren nadat zij daartoe door
jongeren waren gedwongen. Vol-
Hatta was het uitroepen van
vrijheid geen probleem meer. De
van de proclamatie was reeds
gesteld door een commissie op
juni 1945, tevens bedoeld als
peambule van de grondwet-1945. De
nafhankelijkheid van Indonesië was
^[eds goedgekeurd door de Japanse
;ering, die de verdere uitvoering
ïleel reeds had overgedragen aan
f commissie voor de voorbereiding
i de onafhankelijkheid van Indo-
Het ging nu slechts nog om de
waarop die vrijheid moest wor-
t uitgeroepen. Op dit punt stonden
aad twee meningen diametraal
nover elkaar.
SEATTLE De actrice Jane
ida gaf giste, en een perscon-
■entie loaarop ze vertelde, dat
contact zou opnemen met haar
\caat voor een aanklacht we-
jk pis ruwe behandeling door Ame-
Iftaemse militairen na samen
flirt enkele honderden Indianen
f wprobeerd te hebben het militai-
e Fort Lawton te bezetten. De
1Mkrice wetrd met vijfentachtig
Meren opgepakt en na drie uur
T*kjgelaten. De Indianen willen
het leegstaande militaire kamp
Wpi Indiaans centrum en univer-
«elf inrichten. Ze zeggen dat ze
een verdrag uit 1865
hebben op land dat door de
wering „overtollig" is verklaard,
Fort Lawton. Enige tijd ge-
Iden bezetten de Indianen de
ïde staatsgevangenis Alcatraz
for de kust van Californië. Jane
Llonda, pas gescheiden van de
regisseur Roger Vadim en
•o. hoofdrolspeelster in „Barbel-
4". heeft zich opgeworpen als
ertolkster van de eisen van de
Medianen. Met een groep trekt zij
Verenigde Staten rond. tevens
iganda makend tegen het
Vrij van alles
(Van onze correspondent)
DJAKARTA (GPD) Oud-vice-president Mohammad Hat-
l\ trekt in de zojuist verschenen brochure „Rond de proclama-
opnieuw ten strijde tegen de fabels en legenden over de
vrijheidsproclamatie van 17 augustus 1945. Voor
het eerst reageert hij nu ook op een voor hem minder vleiende
ge in de autobiografie („As told to Cindy Adams'") van
oude strijdmakker Soekarno.
4, De brochure bevat slechts een deel
hetgeen Hatta in de maanden
irt-september in het East-West
iter op Hawaii op papier heeft ge-
maar Hatta hoopt op deze wijze
groter publiek te bereiken, de
iure kost slechts een gulden. By
door hem in die maanden ver-
ite onderzoek is hem gebleken,
ook vele buitenlandse schrij-
rs een onjuist beeld hebben ge
ien van de geschiedenis van de
jheidsproclamatie. Vaak ook, om-
jat zy als het ware elkaar citeren,
ens Hatta. Zyn oorspronkelijke
om een kritiek te schrijven op
boeken heeft hij laten varen,
hdat daarvoor bij de doorsnee-lezer
belangstelling zou bestaan,
tegendeel hoopt hij voor het nu
chenen verslag van „iemand die
in die geschiedenis betrokken
De revolutionaire jongeren, be
staande uit de groep Soekarni <de
huidige voorzitter van de Partai
Moerba», Charroel Saleh (in 1966 in
de gevangenis overleden» en Adam
Malik, studenten van de medische
hogeschool, zoals Sjarif Thajeb
(thans vice-voorzitter parlement)
en de groep-Sjahrir. wensten een on
afhankelijkheidsproclamatie vrij van
alles wat naar Japan riekte. Zij wa-
ren ervan overtuigd, dat een vrij
Indonesië van Japanse makelij door
de geallieerden niet zou worden er
kend. Niettemin wilden zij dat Boeng
Karno als volksleider voor de micro
foon zou verkondigen, dat Indonesië
de vrijheid had veroverd op de Ja
panse machthebbers.
Volgens Soekamo-Hatta zou zulks
een fantasie in strijd met de werke
lijkheid zijn, omdat Japan reeds in
september 1944 had verklaard, dat
Indonesië onafhankelijkheid zou krij
gen. Hatta geeft toe, dat de vrij
heid door Japan verleend niet d e
vrijheid zou zijn overeenkomstig de
idealen van het Indonesische volk,
maar deze belofte zou men kunnen
hanteren tegen de Nederlanders t.z.t.
die nog nooit de mogelijkheid van
een Vrij Indonesië hadden geopperd.
De voorzitter en vice-voorzitter van
de bovengenoemde commissie ter
voorbereiding van de onafhankelijk
heid. Soekarno en Hatta. werden bo
vendien door de opperbevelhebber
van de Japanse strijdkrachten in Z.
O.-Azië uitgenodigd hem in Dalat bij
Saigon te bezoeken om daar op 12
augustus de erkenning door de Ja
panse regering van de Indonesische
onafhankelijkheid in ontvangst te ne
Gezien ook de samenwerking van
Soekarno met de Japanse bezettings
autoriteiten was het dus wel vreemd
van hem te verlangen, dat hij als
volksleider de Indonesische vrijheid
zou moeten proclameren geheel los
van alles wat naar Japans maaksel
zou rieken. In tegenstelling met de
revolutionaire jongeren waren Soe
karno en Hatta van mening dat de
vrijheidsproclamatie zou moeten wor
den geproclameerd door de reeds be
staande commissie van voorberei
ding. Uiteindelijk, aldus Hatta,
maakte het voor de Nederlandei's
weinig uit of deze proclamatie een
Japans of een eigen maaksel was,
aangezien zij slechts hun macht wil
den herstellen. Niettemin moet het
Hatta toch bekend zyn dat de colla
boratie van hem en Soekarno in de
Nederlandse binnenlandse politiek
toch wel degelijk een rol heeft ge
speeld.
LEIDEN Sprekend voor een
handjevol PvdA-leden en andere
belangstellenden heeft prof. dr. R. L.
Zielhuis hoogleraar aan de universi
teit van Amsterdam en woonachtig
in Oegstgee.st, gisteravond in de
Stadsgehoorzaal gesproken over de
problemen rond de milieuhygiëne.
Prof. Zielhuis legde daarbij de na-
diuk op de zorg voor de gezondheid
van de mens
Hy constateerde, dat door de voor
uitgang van de techniek de bewe
gingen van de mens steeds vermin-
ceren. De auto vervangt de fiets, en
de industrie heeft eerst gemechani
seerd (verminderen van de factor
arbeid» en vervolgens geautomati
seerd (verminderen van het den
ken). „Het gevolg", aldus prof. Ziel
huis. „is dat de huidige maatschappij
gekenmerkt wordt door „bewegings
armoede".
Nu zou dat niet zo erg zijn wan
neer we ook onze voeding daaraan
zouden aanpassen. Dat is eÖhter niet
het geval. Er is juist een ontwikke
ling merkbaar naar het kopen van
duurder eten. waarin opgesloten ligt
de flinke toeneming van het vetge-
bruik. Gevolgen van deze „bewe
gingsarmoede en verkeerde voedings
wijze zijn dikte, rugklachten en hart
ziekten. aldus prof Zielhuis.
Bevochten
Bovendien is het gemakkelijk om
achteraf de vrijheid toch als een
Japans geschenk te erkennen, omdat
zij later op de Nederlanders is be
vochten en pas in december 1949
door Nederland bij de soevereiniteits
overdracht werd erkend. Het laatste
woord komt dan ook in de Indone
sische geschiedenisboeken voor als
.soevereiniteitserkeiming", maar de
laatste tyd zien wij het in zijn ori
ginele vorm in de pers nog wel eens
opduiken.
Hatta verwijt ook de revolutionaire
jongeren hun grote zwakte, dat zij
zich niet mans genoeg achtten zelf
de vrijheid t e proclameren, maar
met alle geweld wilden dat Soekar-
no-Haata dat zouden doen. Het
schijnt de tragiek van de Indonesi
sche jeugd te zijn, want ook in 1966
bleven de leiders van het studenten
front Kami bij een bezoek aan Soe
karno het antwoord schuldig op de
vraag of zij een regering konden vor
men. In feite zoeken de studenten
van 1970 ook nog naar een leider.
Voorts signaleert Hatta evenals
zijn antagonist Adam Malik („de ge
schiedenis van de proclamatie") de
afzijdige houding van Sjahrir. die
pas in oktober 1945 bereid is naar
voren te treden als de voorzitter van
het werkcomité van het Komite Na-
sional Pusat (Centraal Nationaal Co
mité, een nood-parlement). Bij Adam
Malik kan men hiervoor als reden
lezen, dat Sjahrir de komst van de
geallieerden wenste af te wachten,
omdat hem uit radioberichten was
gebleken dat zij Soekarno als oor
logsmisdadiger terecht zouden stel
len.
Het is bepaald amusant de lezingen
te vergelijken van de ontvoering van
Soekarno en Hatta en hun overbren
ging naar het plaatsje Rengasdeng-
klok, zoals die gegeven warden door
Hatta en Adam Malik. Bij de laatste
is het een revolutionair epos door
de jongeren geschreven, dat wel.
Hatta tekent als belangrijkste ge
beurtenis aan, dat de eerste zoon
van Soekarno, Goentoen. toen 9
maanden oud zijn broek beplast
Principiëler is de zaak van de
tekst van de vrijheidsproclamatie op
17 augustus 1945, zoals deze nu een
maal de geschiedenis is ingegaan.
Volgens Adam Malik opgesteld door
Sajoeti Melik (thans parlementslid)
en volgens Hatta door hemzelf aan
Soekarno gedicteerd. Volgens de eer
ste lezing tikt Melik de tekst op de
schrijfmachine, maar een feit is dat
de proclamatie door Soekarno met
de hand is geschreven. Alleen over
de plaats van samenkomst, waar de
tekst wordt vastgesteld, bestaat over
eenstemming: ten huize van de Ja
panse admiraal Maeda, aan de voor
avond van de 17de augustus 1945.
Deze datum heeft een heilige, ma
gische klank gekregen Ln de Indone
sische geschiedenis, maar Hatta stelt
nu heel nuchter vast, dat als h et jn-
cident-Rengkasdengklok er niet was
I geweest, de proclamatie in alle rust
op 16 augustus 's morgens had kun-
nen geschieden in een vergadering
van de commissie van voorbereiding,
i Met volledige Japanse medewerking,
j want pas in de middag van die dag
i ontvangen de Japanners van admi-
I raai Patterson, die inmiddels in de
j haven van Djakarta is aangekomen
J a.b. van HMS. Cumberland, verge-
I zeld door Van der Plas. het bevel de
status quo niet te veranderen. Van
af dat moment zijn de Japanners
agenten van de geallieerden, aldus
Hatta.
Niet of wel
Kortom, op 17 augustus om 10 uur
's morgens zal voor de woning van
Soekarno de proclamatie worden
voorgelezen en Hatta. bekend als
punctueel man. is vfjf minuten voor
dien present. Niet aldus bij Soekar
no op blz. 331 en 332 in zyn auto
biografie, zoals verteld aan Cindy
Leidse jeugd zag
LEIDEN In de Leidse Schouw
burg ging gisteren de door Harry
Geel geschreven en gecomponeerde
musical „Sajjens Piksjun". Het pu
bliek bestond uit mavo- en uts-
leerlingen, die dank zy de bemoeie
nissen van K. en O en LJA het mu
zikale spektakel konden zien.
Regisseur Erik Plooyer heeft zich
enkele weken voor de première van
de musical eind oktober laten ont
vallen dat dit brok amusement ge
schikt is voor personen van vyf tot
tachtig jaar Een twijfelachtige uit
spraak, want „Sajjens Piksjun" is
een met kinderlijke grapjes gekruid j
kitscherig produkt. De bijzonder bon- j
te aankleding van dit op de science
fiction gebaseerde „zangspel" ver- i
dient overigens meer waardering dan
de weinig spitsvondige tekst met I
haar langgerekte dialogen. Ook
liedjes zyn niet zo heel erg sterk
uitgezonder een enkel plezierig in 1
het gehoor liggend melodietje
De musical gaat over een tiener
idool die met drie fans via een tijd
machine plotseling in het jaar 2000
verzeild raakt. Daar wordt hy ver
liefd op een vrouwelijke Ypsilon, een
van de raseen die dan leven, terwyi
een professor die met de tijdmachi
ne experimenteert op zyn beurt ver
liefd wordt op één van de fans. In
dit verre door computers bestierde
toekomstrijk speelt het. verhaal, dat j
voor een belangrijk deel door de wat j
in het vergeetboek geraakte popzan-
ger Rob de Nijs en door de altijd
ontwapenend-charmante Nieuwe Ko
medie-actrice Wieteke van Dort
wordt gedragen, van zich af. Voor j
ouderen is het zoels gezegd nauwe-
lijks te pruimen, voor kinderen daar- 1
entegen leent dit beweeglijke spel I
met ziin aan- en uitfloepende com
puterlichtjes. de grappige filmprojec-
ties en de leuk gepruikte mini-meis
jes zich uitstekend. Al met al hebben 1
de twee voorstellingen voor de Leidse
schooljeugd zeker eff°et gpsori *erH
Pieter C. Rosier.
i
Maurice Chevalier: schoffie met
wit haar Uitg.: A. W. Bruna en
Zcon. Utrecht/Antwerpen.
Loe Sjuun Nieuw China's grootste j
schrijver. Vertaald door Dr. Jef Last j
(Bruna)
Het eigen lot door Kenzaburo O
Literair paspoort. Uitg.: Meulenhoff
De Bezige Bij, Amsterdam.
Dokter glas door HJalmar Soder-
berg (Meulenhoff-De Bezige Bij)
Combray do:>r Marcel Proust
(.Meulenhoff-De Bezige Bij)
Heft hoog de nokbalk, timmerlie
den. door J D Salinger. (.Meulen-
hoff-De Bezige Bij).
Hatta (links) en Soekarno:
Sumatraan en Javaan.
Adams: „Nu. Boeng. nu", riep het
volk. „Spreek nu de proclamatie uit".
„Hatta is er niet", zei ik, „als Hatta
er niet is, wil ik de proclamatie niet
uitspreken". Niemand riep: „wij wil
len Boeng Hatta"
Ik had hem (eigenlijk) niet nodig.
Net zo goed dat, ik ook Sjahrir niet
nodig had, die weigerde de voorle
zing van de proclamatie bij te wo
nen. Eigenlijk kon ik het alleen wel
af en in feite deed ik het ook hele
maal alleen. In deze twee zenuwslo
pende dagen speelde Hatta geen rol
in de geschiedenis. In de periode van
de strijd speelde hij geen eigen rol.
Het was alleen Soekarno. die hem
naar voren schoof. Ik had deze man,
die „leider" werd genoemd, nodig op
grond van een overweging. Ik had
hem nodig omdat ik een Javaan ben
en hij een Sumatraan en in deze da
gen had ik iemand van Sumatra no
dig. Hy was de beste weg om de
steun van de bevolking van het twee
de grootste eiland van Indonesië te
verzekeren. Op dit kritieke moment
ln de geschiedenis wachtten Soekar
no en het vaderland op de komst van
Hatta".
Dit is de uitspraak van een dicta
tor, Soekarno. die zichzelf verhoogt
en zichzelf vergeet, anders dan de
vroegere Soekarno. leider van het
volk tijdens de proclamatie en daar
voor, verzucht Hatta. Nu bijna 25 J
jaar na die proclamatie, is Soekarno
gevangene in het huis van zijn Ja- 1
panse ex-vrouw Dewi en Hatta advi
seur van de nieuwe president Soe-
harto.
Sport
Volgens de Amsterdamse hoogle-
laar zal dan ook de eerstkomende
jaren de nadruk moeten liggen op de
sportbeoefening. „Het is een bijzon
der trieste zaak. dat 400.000 leerlin
gen van de scholen verstoken zijn
van een gymnastieklokaal terwijl
juist daar de basis gelegd zou kun
nen worden voor een sportbeoefe
ning.
Prof. Zielhuis wees in zijn betoog
op diverse iouten die in Nederand
op dit punt worden gemaakt. Hij
v fes op de sluiting van de my nen
in Limburg, die tot gevolg heeft ge
had dat mijnwerkers wier lichaam
was ingesteld op zware arbeid plot
seling veel lichtere arbeid gingen
vervullen of vervroegd gepensioneerd
werden. Bij de mijnsluiting is dan
Gek te veel gelet op financiële ge
volgen en te weinig op de gevolgen
voor de volksgezondheid.
Kritisch stond de hoogleraar ook
tegenover dc huidige verdeling van
de ministeries met name op het punt
van de sportbeoefening, recreatie en
volksgezondheid die nauwe raakvlak-
Ken hebben, maar over verschillen
de departementen zijn verdeeld. Ook
achtte hij het niet juist, dat binnen
de politieke partijen in ons land
strikte scheidingen worden gemaakt
tussen deskundigen op verschillende
terreinen.
Geluidshinder
Volgens prof. Zielhuis is het bo
vendien niet juist, dat aan punten
wis luoht-en waterverontreiniging
bovenmatige aandacht wordt ge
schonken terwijl andere facetten van
de milieuverontreiniging vrijwel on-
oesproken blijven. Hij noemde met
name de geluidshinder en het roken.
,.Jn Nederand is nog nooit enig ver
band aangetoond tussen luchtver
ontreiniging en longkanker, maar
ten feit is nu eenmaal, dat het gros
van de Nederlanders sigaretten
rookt: de ergste vorm van luchtver
ontreiniging 'lie je je kunt voorstel
len. Een andere bedreiging voor de
gezondheid van de mens vormt de
geluidshinder. Er zijn nog wel geen
gevallen bekend waarbij mensen ziek
werden van lawaai of er aan stier
ven, maar vast staat dat het lawaai
schade toebrengt bij de ontwikke
ling van de menselijke capaciteiten.
Prof. Zielhuis pleitte er dan ook
voor de strijd tegen de geluidshinder
bovenaan te plaatsen op de priori
teitenlijst.
Tenslotte wees de Amsterdamse
hoogleraar nog op het feit dat de
beleidsbeslissingen in het verleden
te veel zijn genomen ten behoeve
van de economie, terwijl de gevolgen
voor het milieu vTywel niet aan bod
kwamen. „Het gevolg daarvan is ook.
aat de technische mogelijkheden om
de milieuverontreiniging te bestrij-
oen nog slechts op zeer minimale
wijze zijn toegepast", aldus prof.
ZiefHhuia.
HAZERSWOUDE LDV uit Lel
den heeft beslag gelegd op de Ryn-
streekbeker. die beschikbaar was ge
steld voor de damvereniging uit de
Rynstreek. die zich het sterkst kan
tonen in het toernooi, dat de Ha-
zerswoudse vereniging „Samen Sterk"
organiseerde. LVD beëindigde de
competitie, waaraan behalve Samen
Sterk het Alphenae ADC deelnam,
zonder puntenverlies. Samen Sterk
en ADC moeten elkaar nog één keer
ontmoeten. De eerste wedstryd won
ADC.
NIEUWE WETERINO. In café
Hoogenboom kwam de biljartvereni
ging „Nieuwe Wetering" byeen voor
de 2e contactavond van het seizoen.
Op deze avond had tevens de prijs
uitreiking plaats van de gehouden
wedstrijden om het klubkampioen-
schap. Voorzitter Ant Bouwmeester
mocht hiervoor de gewonnen beker
met een woord van gelukwens uit
reiken aan de heer J. van Es
Na afloop hiervan ging men ln ge
zellige sfeer over tot het prijskaar
ten en prijssjoelen. De uitslag by da
kaartwedstryden was als volgt: L. P.
Möllers, 2. K. 8prlng ln 't Veld.
Th. Zoetendaal.
Sjoelen: L. T. Loa. 2. Ant. Bouw
meester, 8. Th. v. d. Veer.
AM8TERDAM (GPD| Frans
Molenaar, de jeugdige Amsterdam
se couturier, die zyn vakmanschap
vorige seizoenen al met een frisse
eigentijdse lijn heeft bewezen, ver
rast de vrouw dit voorjaar opnieuw
met mode op internationaal niveau.
Door zijn consequente originaliteit
heeft Frans Molenaar zich zo lang
zamerhand ver boven alle andere Ne
derlandse ontwerpers uitgeheven.
Eln waarschyniyk kwam het daar
door dat zijn show in zijn futuristi
sche Amsterdamse boutique op een
sprankelend lentefeest uitliep, waar
in zeer veel draagbare creaties wa
ren te zien.
Zyn antracietgrljze salon zag er
door een paar grote gele boeket
ten van tulpen en narcissen en win
terjasmijn zo veelbelovend uit, dat
iedereen zich bij de aanblik van zyn
goudgele broekpakken en hansoppen
verrukkelijk voorjaarsachtig begon
te voelen.
Molenaar, die er wonderwel in
slaagde om door zijn broekpakken
het maxiprobleem zoveel mogelijk te
omzeilen, maakte echter ook zyn en
kele lange rokken acceptabel omdat,
die van hem splitmaxi's mogen zijn.
De midi-rokken kwamen bij hem
net 35 cm. van de grond, maar za
gen er door hun strakke functionele
coupe toch nog zo modern uit, dat
zü met de ..new look" werkelijk
niets te maken hebben en zoiets Is
zelfs in het door „pluche-romantiek"
besmette Parijs een opmerkelijke
prestatie.
Wat zijn simpele gelukkig nog kor
te zomerjurkjes betreft, die men
eventueel op een pantalon kan dra
gen, door kleurige tussengezette puz
zelstukjes waren een speelse varia
tie op Molenaars zo langzamerhand
kenmerkende Mondriaan-them a
Wanneer u er dan nog even by wilt
noteren dat deze buitengewone origi
nele couturejurkjes in goudgeel, bruin
rood en wit linnen ln de boutique-se-
rie al vanaf zo'n f 110 te koop zyn.
dat begiijp je niet, dat nog één i De nieuwe collectie van Frans
vrouw voor een gewone confectie- Molen aar bevat onder andere
Jurk meer geld uitgeeft, terwijl ze deze twee zwarte en gele broek-
bi] een echte couturier goedkoper te- pakken, uitgevoerd in wol en
recht kan. zijde.
