Voor maken van kinderspeelplaatsen
even kwajongen zijn
Moet DDT
verdwijnen
i
1
Geen last meer van „de overgang"
Ook wat overlaten aan de
fantasie van de jeugd
mjm
sfln
halm handcréme I
DANKZIJ NIEUW GENEESMIDDEL
ZATERDAG 7 MAART 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA lt
ZWOLLE (GPD) ,,Het is een
kwestie van eerst zelf weer even kwa
jongen worden, van denken: wat had
den wij in onze jeugd en wat deden we.
Pas daarna moet je je plannen gaan uit
werken. Ze zeggen, dat de jeugd van
tegenwoordig zo veranderd is en ze zul
len best gelijk hebben. Maar, voor mij
staat één ding vast: de jeugd van nu is
nietr veranderd waar het spelen betreft.
De jeugd van nu wil net als wij destijds
een balletje trappen, een appeltje pik
ken en een beetje op avontuur gaan.
Met 't maken van die speelaccommoda-
ties houden we met dat alles rekening
Uiteraard zou ik zeggen. Per slot van
rekening komen die speelveldjes er voor
hen en niet voor ons; zijn niet wij maar
zij het, die zich er moeten vermaken.
Vandaar dat af en toe in hun huid krui
pen, dat zo nu en dan kwajongen wor
den."
Kwajongen van tyd tot tyd om
bovengenoemde redenen is G. Mos-
tert, een goede veertiger en als hoofd
van de afdeling plantsoenen in Zwol
le verantwoordelijk voor opzet en
aanleg van speelaccommodaties voor
Zwolle's hope. Zwolle's hope. van
klein grut tot en met de opgroeiende
teener.
Zwolle bouwt (zoals zovele steden»
flink aan zijn toekomst. Plats wor
den in flink tempo uit de grond ..ge
stampt", het verkeerslint steeds ver
der uitgerold. Zwolle immers moet
in de verre toekomst plaats gaan
bieden aan 150.000 tot 200.000 men
sen.
Dar Zwolle van nu en dat Zwolle
van straks moet echter wel leefbaar
(Van onze medische medewerker dr. J. Kater)
De glorieuze carrière van DDT schijnt ten einde te lopen.
Dit sterk werkzaam insektendodend middel veroverde aan het
eind van de tweede wereldoorlog een meer dan verdiend suc
ces in de meeste delen van de wereld. Maar bij vele nieuwe
chemische middelen, die naast hun krachtige werking ook
schadelijke en zelfs heel gevaarlijke bijwerkingen ontplooien
zijn juist deze laatste oorzaak geweest dat zij na kortere of lan
gere tijd in de ban werden gedaan.
zyn Niet alleen voor de volwasse
nen. maar vooral ook voor de jeugd
Vandaar dat Zwolle gezien dat laat
ste (sinds een jaar of twee» heilige
ernst maakt met het aanleggen van
speelterreinen voor die jeugd. Speel
velden die (ook al zyn ze in deze
vorm ook al elders in den lande te
vinden o.m. in Delft. Hoogeveen en
Utrecht) aandacht vragen en die
aandacht daarom ook krijgen.
Die speelmogelijkheden. In Zwolle
zijn er verscheidene gerealiseerd,
waarbij telkens doelbewust werd ge
mikt op verschillende leeftijdsgroe
pen. Het grut van nul tot vier im
mers stelt andere eisen dan de jeugd
van vier tot acht, terwijl de jonge
ren tussen de acht en achttien ook
zo hun eigen wensen en verlangens
hebben. Andere eisen, niet alleen ten
aanzien van spe(e)lmogeliikheid,
maar ook van grootte en situering.
In Zwolle kwam men tot de vol
gende opzet:
Eenvoudige accommodaties
vlak bij huis voor de jeugd van nul
tot vier. Dicht bij huis ('n speelter
rein per flatgebouw of combinatie
van flatgebouwen) opdat moeder een
oogje in het zeil kan houden Een
voudig van opzet omdat de kleuter
weinig eisen stelt, aan een kleine
zandbak en eenvoudig speelwerktuig
schommel, klimrek genoeg heeft
en klein omdat het speelterrein
steeds slechts één flatgebouw of eer
combinatie van flatgebouwen hoeft
te ..bedienen".
Voor de jeugd tussen vier en
acht jaar wat grotere complexen
met meer avontuurlijke speelterrei
nen. die wat verder van de eigen
flat verwijderd de kinderen zijn al
wat zelfstandiger en voor de kinde
ren van meerdere flats bestemd
Hier behalve een grotere zandbak
(er zijn immers ook meer kinderen
op aangewezen mogelijkheden voor
klimmen klimbomen. klimrekken e.
d.» ruimte voor het trappen van een
balletje en mogelijkheden voor (bal)
sporten (badminton, basketbal e.d.)
Voor de nog oudere jeugd (tot
zo n jaar of achttien) vervolgens per
wijk een grootse accommodatie met
terreinen voor sport en spel. tal van
(avontuurlijke) speelwerktuigen (zo
als forten, uitkijktorens, houten wig
wams)' en ruimten om te doen waar 1
Je kunt er heerlijk in spelen.
je als jongere maar zin in hebt:
Indiaantje spelen, verstoppertje of zo
maar wat avonturieren.
Voor de wijken van Aalanden en
Holtebroek moderne woonwijken aan
aan weerszijde van de autosnelweg
Amersfoort-Zwolle) zijn die speelac
commodaties voor een groot deel al
kant en klaar. De gemeente legde
daarvoor heel wat geld op tafel, ter
wijl - voor wat betreft de kleine
lekker stukkie brok ruig natuurland
schap te creëren waar je heerlijk
kunt wandelen, maar als kind ook
heerlijk kan spelen. Kastanjebomen
hebben we met opzet in het speel
plan opgenomen. Niet alleen voor de
mooiigheid: maar ook als speelmo-
gelijkheidhet kastanjes uit de boom
1 gooien. Plannen zijn er nog voor het
planten van appelbomen. Vroeger
was het een soort van „sport" om
pen hangen - als het ware op een
presenteerschaaltje worden gelegd -
is de aardigheid van het pikken er
af".
Het kind moet kunnen spelen en
bij dat spelen z'n fantasie de vrije
loop kunnen geven. Daarom heeft
men in Zwolle bewust gekozen voor
houten speelwerktuigen omdat, zegt
Mostert. „die minder steriel zijn.
minder mechanisch ook dan metalen
toestellen, meer aan de verbeelding
van de kinderen overlaten".
Die houten speelwerktuigen zijn de
klimtorens, de houten wigwams en
de voor duizend-en-een doeleinden te
gebruiken kleuterwoninkjes, houten
nokjes waarin de jeugd vader en
moedertje kan spelen, waarvan ze
met een deken voor de ingang een
tent kan maken, een ruimtetje dat
ze ook als geheime hut kan gebrui
ken maar. waarover ze ook heen
kunnen klimmen en klauteren. Mos
tert over die kleuterwoninkjes: ..De
kinderen kunnen daar alle kanten
mee uit.. Ze kunnen er dankzij hun
verbeelding van alles van maken. Je
moet speelwerktuig nl. niet volmaakt
trachten te fnaken, niet met een be
wust doel voor ogen van dat en dat
kunnen ze er mee doen. Zij zelf zoe
ken wel uit wat ze er wel en niet
mee willen doen. Ze hebben daar
voor genoeg fantasie, meer mis
schien dan wij. Neem nou die grove
hangmat daar aan die paal. Daar
kan je lekker in luieren, maar de
jeugd heeft ook ontdekt dat je er m
liggend mee kan schommelen, dat je
dankzij dat netwerk er ook in kunt
klimmen. Neem ook die autobanden
die daar keurig op een rijtje aan die
paal hangen. Door die banden kan
je kruipen, je kunt er aan hangen,
je kunt er ook in schommelen. Moge
lijkheden te over. Die bandentoe
stand is goedkoper dan de gebruike
lijke schommels. Veiliger ook, want
zo n band tegen je hoofd voel je
niet, maar krijg maar eens een hou
ten schommel tegen je aan.
In het hele plan voor speelgelegen-
heden voor de jeugd zijn in Zwolle
ook tal van vijvertjes opgenomen.
Geen keurig nette watertjes met een
mooie beschoeiing, maar waterplas
sen, zo aangelegd alsof moeder na
tuur dat deed. Ze dienen ter versie
ring van de wijken, als vis watert je*
(in de winter als ijsbaantjes» en ook
Dat is bijvoorbeeld met een groot
aantal sulfamiddelen gebeurd, die
naast hun uitstekende bacterie-doden
de werking té veel ernstige bijwer
kingen op de bloedbereidende orga
nen bleken te vertonen, zodat ze al
diverse jaren niet meer gebruikt
(mogen) worden. Alleen sulfa-genees
middelen zonder deze gevaarlijke ne
venwerking hebben hun plaats behou
den, zij het dat de ontdekking der
antibiotica ze op vele gebieden heeft
verdrongen. De cyclamaten, die na
hun ontdekking als zoetstof binnen
enkele jaren de wereldmarkt verover
den. zijn enkele maanden geleden op
slag verboden .toen bleek welke ge
varen hun veelvuldig gebruik kan op
leveren.
Dat dreigt nu ook met het DDT te
gaan gebeuren, de uitvinding waar
aan ook ons volk zoveel te danken
heeft. In een aantal landen is het ge
bruik van DDT reeds verboden van
wege de nadelige biologische gevol
gen op talrijke gebieden. Hoever de
invloed van DDT doorwerkt, is Wel
gebleken uit het feit dat in de Pool
cirkel in het lichaam van dieren
zeer kleine hoeveelheden van het be
strijdingsmiddel zijn aangetroffen:
met DDT is toch echt niet in de
poolstreken gewerkt!
Ongevoelig
Engelse entomologen hebben on
langs meegedeeld dat hoofdluizen in
een aantal gevallen ongevoelig zijn
geworden tegen DDT, terwijl dit mid
del altijd juist zulk een krachtig be
strijdingsmiddel cegen luizen is ge
weest. Dat zullen vele mensen zich
nog wel uit de na-oorlogse periode
herinneren, toen DDT een waar red
middel was. Maar onderzoekingen aan
de Londense school voor tropische
ziekten en hygiëne hebben uitgewe
zen dat een groot aantal luizenstam-
men heel rustig blijft leven ondanks
een hoeveelheid DDT die twee maal
zo groot is als normaal wordt toege
past. Men heeft ze zelfs vergeleken
met een daartoe speciaal overge
vlogen luizenstam uit Amerika; daar
bij bleek dat de „resistente" stam
men een vierpercentige oplossing van
DDT gedurende meer dan 48 uur
•overleefden, terwijl de Amerikaan
se luizen al ten gronde gingen wan
neer ze 36 uur in een één-percen
tage DDT-oplossing werden gebracht.
Amerika en Zuid-Afrika bij de lui-
zenbestrijding toegepast. Hoe groot
dit (onsmakelijke» probleem nog in j
Engeland is blijkt uit het rapport
van de Chief medical officer for
schools. In 1965 hadden niet minder
dan 191.698 schoolkinderen hoofdluis
en in 1967 waren dit er 194.000!
Tegen malaria
C
Dat DDT op een ander insecten-be
strijdingsterrein nog niet goed ge
mist kan worden blijkt uit het oordeel
van dr. James W. Wright, hoofd van
de afdeling biologische controle bij j
de Wereld Gezondheids Organisatie.
Volgens hem zou elke beperking van
het gebruik van DDT bij malaria
bestrijding in de onderontwikkelde
I landen tot een enorme catastrofe lei-
I den. Het resultaat dat met behulp
van DDT bij deze bestrijding werd
bereikt is uniek: dit middel heeft
over de hele wereld miljoenen men
senlevens gered, meent dr. Wright.
Bij de anti-malaria campagnes die
tijdens de afgelopen 20 jaar zijn ge
voerd en waarbij 200.000 helpers wa-
ren ingeschakeld, zijn nog nooit ver- I
giftigingsverschijnselen waargenomen I
Dit was ook het geval bij de 600
miljoen tot 1 miljard inwoners van
gebieden waar bespuiting met DDT
herhaaldelijk is toegepast. De enige
bekende vergiftigingsgevallen kwa- j
I men voor bij mensen die per on-
geluk DDT hadden ingeslikt, maar
i de afloop was nooit dodelijk. Men
moet daarom de mogelijke gevaren,
die door een voortgezet gebruik van
DDT kunnen optreden, goed af
wegen tegen de grote voordelen van
dit insecticide, aldus dr. Wright.
In landen waar ziekten die door
muskieten worden overgebracht geen
groot probleem vormen, zou beper-
I king van het DDT-gebruik wél juist
zijn. Maar in ontwikkelingslanden,
vooral in tropische streken, vormt j
i malaria nog steeds zulk een ernstig
gezondheids- en sociaal-economisch
probleem, dat hier met de toepas
sing van DDT moet worden doorge
gaan, totdat een meer effectievere
en economische wijze van bestrijding
is gevonden.
Hut op palen
speelterreintjes voor de kleuters - de
woningbouwverenigingen <of beleg
ger) een steentje daarin bijdroegen.
Van al die speelgelegenheden
springt de accommodatie voor de
oudere jeugd in de wijk Aalanden
(kosten: zon 25.000 a 30.000 gulden»
eruit. Het terrein (de hele lap grond
langs de rijksweg» „herbergt" een
complete Wild-West-nederzetting
'fortificatiën, klimtorens, wigwams,
loopbruggen), trapvelden, sportveld-
jes e.d.
Mostert: „Toen we de plannen in
grote lijnen op papier hadden staan,
hebben we ze de wijkbewoners voor
gelegd en gevraagd: wat denken jul
lie ervan, hebben we misschien nog
iets vergeten, heeft u zelf nog be
paalde wensen. Dat leverde verschil
lende nieuwe ideeën op Zo zei er
iemand dat 'ie een hondenbos miste,
een stuk te., om met bosjes en
boompjes waar je de hond uit kan
laten. Dat hondebos komt er straks.
We denken nog aan een dierenhof.
een soort kinderboerderij met klein
vee. Voorts zijn we van plan om van
het nog braak liggende stuk terrein
een gedeelte lekker „ruig" aan te
leggen met heuvels, ruige beplan
ting en alles wat nodig is om een
appeltjes te pikken We geven onze
jeugd die mogelijkheid. Goed. er zijn
dan wel geen buren waar je voor
op moet passen - want dat was eigen
lijk het spannende bij dat appeltjes
pikken - maar wy zorgen voor een
andere moeilijkheid, zodat er toch
iets van een sport van over blyft.
We maken het met beplanting moei
lijk om zo maar een, twee, drie bij
die appels te kunnen. Wie een appel
wil. zal zich in moeten spannen, z'n
best ervoor moeten doen Want kijk,
als die appels zo maar voor het grij-
als speelmogelijkheid. omdat kinde
ren nu eenmaal graag in en met
water knoeien. Om het allemaal als
speelattractie veilig te houden, zyn
die vyvers (op een enkel exemplaar
na) nergens dieper dan een meter.
Samen met de hengelsportverenigin
gen zorgt de gemeente dat er in die
watertjes ook buit voor de vissertje*
zit: voorn. Die geringe diepte van
de vijvertjes houdt in de winterdag
in, dat de vijvertje* in no time dicht
gevroren en dus al heel gauw als
ijsbaantje te gebruiken zijn.
ADVERTENTIE
WASHANDEN. RUWE HANDEN,W1NTEHHAhoEN7
Als zelfs het beste afwasmiddel uw handen niet meer
voldoende beschermt, dan moet u eens San Balm handcréme proberen.
Laten we u niet gaan vermoeien met de samenstelling,
u een zorg, als 't maar helpt. En dèt doet H
U hebt al een tube voor f 1,70 bij uw drogist of apotheker.
maakt uw handan
weer gaaf an zaoht
Ml
.Ik:
sl.V
DIE!
I5<
Andere stoffen
Andere insecticiden bleken op de
resistente luizen een veel sterkere
Werking uit te oefenen, waaronder
Dieldrin en Malthion. Deze laatste
stof wegenis haar sterke onaan
gename geur echter onbruikbaar.
Men zoekt nu naar nieuwe in
secticiden waarmee de nog steeds zeer
talrijke schoolkinderen die hoofd
luizen hebben afdoende behandeld
kunnen worden. Reeds zijn vele proe
ven genomen, waarbij vrijwilligers
(onder wie het hoofd van dit Don-
dense instituut zelf) zich ter beschik
king hebben gesteld. Daarbij wordt
nu de stof Carbaryl gebruikt. waar-
Van eerst eventuele schadelijke bij
werkingen zijn nagegaan. Deze stof
li al eerder met goed gevolg in Zuid-
I Begraven
I Intussen levert de .verbanning van
S DDT in een aantal landen nieuwe
j problemen op. Het bestuur van de
Canadese provincie Ontario, die de-
I ze maatregel eind vorig jaar nam,
i (met uitzondering van de tabaks- en
appel teelt) moest plotseling 30 ton
DDT kwijt. Ook in de huishouding
I was echter het gebruik van DDT in
I sprays, poeder en vloeistoffen niet
I meer toegestaan. Men mocht deze
produkten echter niet in de wc gooien
1 zo waarschuwde de radio, omdat dit
de milieuverontreiniging zou verster-
i ken. Daardoor kwamen al die stof
fen in de vuilnisemmers terecht
I en tenslotte op de vuilnisbet
ten. Er was maar één manier om de
DDT veilig weg te werken: begra
ven. Dat moet nu op een diepte van
verscheidene meters gebeuren, waar
voldoende bacteriën aanwezig zijn om
de stof te vernietigen.
HEERLEN (GPD) Geen enkele vrouw hoeft meer last te
hebben van 'de overgang'. De klachten die vroeger werden af
gedaan met 'niet zeuren mevrouw, dat hoort er nu eenmaal
bij, het gaat wel over" kunnen thans afdoende bestreden wor
den. Geen enkele vrouw hoeft zich neer te leggen bij het vol
dongen feit van de overgangsjaren: het leven als vrouw is
voorbij, je zult verder als een soort derderangs wezen moeten
leven.
I A. M, C. M. Schellen en zijn team
hebben de laatste twee jaar uitge-
breid onderzoekingen gedaan waar-
1 van de resultaten werden bekend ge-
I maakt op een symposium over het
climacterium in het nieuwe audito
rium van het Sittardse ziekenhuis.
eenlopende klachten. De therapie met
Estrovis een soort „overgangspil"
voorziet in dat tekort.
De therapie
De bekende Amerikaanse vrouwen
arts dr. Robert A. Wilson die op
dit gebied voor Nederland baanbre-
verricht, heeft het climacterium een
„onbegrijpelijke misgreep van de
natuur" genoemd. In Amerika is de
behandeling van de ongemakken van
de overgangsjaren al enige jaren in
geburgerd, in Nederland is er ver
houdingsgewijs weinig aan gedaan;
er is slechts een handvol publikaties
op dit gebied verschenen de laatste
jaren.
In het Sittardse ziekenhuis is op
dit gebied voor Nederland baanbre
kend werk gedaan. Gynaecoloog dr.
ADVERTENTIE
DAMESMODE
in exclusief jonge stijl...
BREESTRAATI08Q-II2 LEIDEN
Moet het climacterium als een
ziekte beschouwd worden?
Dr. Schellen: „Nee, hoewel de
symptomen hartkloppingen, „op
stijgingen", slapeloosheid, duizelig
heid, gebrek aan concentratievermo
gen door veel patiënten wel als
een alekte worden ervaren. Het cli
macterium is eigenlijk niets anders
dan een fase van het ouder worden,
waarin en dat is het bijzondere
van het climacterium —de door de
eierstokken geproduceerde hoeveel
heid eostrogene stoffen en het pro-
gesterom niet beantwoorden aan de
behoefte. De behoefte daalt ook wel
in de jaren van de overgang, namelijk
tussen de 45 en de 60 jaar, net zo
goed als de behoefte aan voedsel
kleiner wordt, maar de produktie
van de hormonen neemt in die tyd
te snel af en daardoor ontstaat een
Wat is het nieuwe aan Estrovis?
Dr. Schellen: „Als je een -vrouw
hormonen toedient krijgt ze bij on
derbreking van de toediening direct
j een bloeding uit de baarmoeder. Dat
I was tot nu toe het probleem met de
overgangstherapie. Estrovis nu is zo
samengesteld dat die bloedingen uit
blijven, evenals trouwens andere by-
i verschijnselen die verband houden
I met hormonengebruik. Het probleem
is immers, dat we op een gegeven
moment moeten stoppen en dat dat
liefst geleidelijk moet gebeuren Met
Estrovis kunnen we zo werken: we
houden ons aanvankelijk aan de ge-
j wone periode van 28 dagen. In het j
I begin pauzeren we iedere periode
I vijf dagen, maar na verloop van tijd 1
I kunnen we de onderbrekingen langer
maken, tien dagen, vijftien enz. tot
we, als de vrouw de overgang ach-
j ter de rug heeft omstreeks haar
1 zestigste jaar dus de therapie ge
heel kunnen stoppen.
algemeen, middelen tegen alle kwa
len zijn. Dertig procent van de ge
vallen die ik behandeld heb, reageer
den matig op de therapie. Onlangs
is gebleken dat niet alleen de daling
van de produktie van oestrogene
stoffen de oorzaak van de 'overgang'
is. maar ook veranderingen in de
werking van de hypothalamus (cen
trum in de hersenen». Ik wil hiermee
maar zeggen dat je hormonen maar
niet als snoepgoed om je heen moet
strooien dat er een behoorlijke con
trole nodig is en wel door een vrou
wenarts
dat bovendien de cyclu* reguleert,
nog voor deze als gevolg van het be
ginnende climacterium onregelmatig
begint te worden. Het moet een prepa.
raat zijn waarin vooral oestrogene
stoffen zijn verwerkt. Na enkele jaren
kunnen we dan. op grond van onder
zoek. vaststellen of het tyd ia over
te schakelen op het zuivere oeetroge-
ne preparaat, de overgangspil.
Is het een dure therapie?
Dr. Schellen: „Het middel koet
f 5,20 per maand Daar komen dan
de kosten van het regelmatig bezoek
by.
Hebt u de indruk dat er by huis
artsen een zelfde weerstand be
staat als tegen de anticonceptiepil?
Dr. Schellen: Nee, dat geloof ik
niet De pil heeft baanbrekend werk
verricht, de mensen zyn hormoon- 1
minded geworden. Toch geloof ik wel
dat er ook op de overgang een taboe
rust, iets van tja, dat hoort er nu
eenmaal by als je vrouw bent."
Preventief
Geen snoepgoed
Kan de „overgangspil" gewoon
door de huisarts worden voorge
schreven?
Dr. Schellen: „Het antwoord op die
vraag moet ik voorzichtig formule
ren. U moet niet denken dat die oe
strogene stoffen, de hormonen in het
Kan de therapie ook preventief
worden toegepast
Dr. Schellen: „Ja. dat kan mag I
en moet zelfs. De leeftijd waarop is
afhankelijk van de instelling van de
j patiënt. Als een vrouw van 43 of 44
jaar tot de conclusie komt: dat en
dat staat voor de dein-, ik wil dat
I voorkomen, dan is het raadzaam dat
I ze zich laat instellen op een prepa-
raat dat de ovulatie onderdrukt
(want deze vrouwen willen in het al-
gemeen toch geen kinderen meer) en
Waarom is de ov ergangsbehan
deling op het ogenblik zo actueel?
Dr. Schellen: .Natuurlijk ten eer
ste omdat we het goede middel bij
de hand hebben, maar ook omdat de
vrouwen steeds bewuster gaan leven,
zich niet automatisch neerleggen by
het oude adagium dat als je opge
houden hebt te „produceren", je je
maar bij de overgang hebt neer te
leggen komen steeds meer vrou
wen die een goede baan hebben, die
daardoor in gevaar zou kunnen ko
men. U moet ook niet vergeten dat
tegenwoordig de vrouwen een veel lan
gere levensverwachting hebben: ze
worden gemiddeld 76 jaar. Na da
overgang hebben ze nog een heel le
ven vóór zich."
„Het is een enorme desillusie voor
een vrouw, te merken dat ze, nu de
kinderen getrouwd zijn of althans de
deur uit, plotseling een vrouw met
allerlei kwaaltjes is geworden, in
plaats van dat ze nu eens eciu van
I het leven kan gaan genieten."
