brandt wil DDR niet
officieel bezoeken
Frau Schultz
secretaresse maar
was meesterspionne
Beperkte doelen - zonder idealen
Jlbricht
staat er
jiter op
fc'
De oorlog in Vietnam (4 en slot)
/een fanfares, parades of andere poespas
Nog altijd twaalf
Zuidkoreanen tegen
hun wil in noorden
DAMESOpgelet..
DEMONSTRATIE
rgel als dank
i Nederlanders
gtan Canada
LANGEZAAL
Stille Rijn 1-4, Leiden
- Lx tra reclame - Extra reclame
LANGEZAAL
Door Milovan Djilas
)AG 6 MAAKT 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
(Van onze correspondent)
IN (GPD) De Westduitse onderhandelaar Sahm en zijn de-
keren vandaag of het komende weekeinde zonder een afge-
overeenkomst over het komende gesprek tussen kanselier
t en de Oostduitse premier Stoph naar Bonn terug. Na vier
•aten in Oost-Berlijn was Sahm gisteravond nog zwijgzamer
a afloop van de beide vorige gesprekken met zijn oostelijke
kspartner Schüssler.
Een tweede strijdpunt tussen beide
delegaties is (of is geweest) de wens
van de Oost-Duitsers dat de kanse
lier regelrecht uit Bonn naar het
Oostberlijnse Schönefeld vliegt, ter
wijl Brandt niet alleen zelf via West
Berlijn wenst te reizen, maar boven
dien een andere route om politieke
reden waarschijnlijk niet kan accep
teren. In de Oostduitse propaganda
heet zo'n reis via West-Berlijn pro
vocatief, omdat een Westduitse rege
ringsleider niets te zoeken zou heb
ben in de „zelfstandige politieke een
heid" West-Berlijn.
onw waar later op de avond
dat Sahm maan-
end opnieuw zijn opwach-
Oost-Berlijn hoopt te maken,
inmiddels reger in gs woord-
Ahlers de verwachting uit-
■|en dat het topgesprek in elk
oor Pasen zal plaatshebben
■van Westduitse kant verschil-
lata voorgesteld, onder an-
zestiende maart. Naar ver-
~»mt ook de achttiende Willy
gelegen.
5 wel zeker dat het vaststel
de datum minder moeilijkhe-
evert dan het oplossen van
aire en technische problemen,
«ren een ambtenaar van het
in Bonn aan Sahm's dele-
is toegevoegd, beklemtoond*
aioeden dat Oost-Berlyn er
oor voelt Brandt voor een
zoek" te ontvangen, dat zon-
poespas kan verlopen. In de
visie van de DDR-regering
anselier een buitenlands re-
eider. die met de gebruikely-
compagnie dient te worden
;ht, een gebeurtenis waaruit
elijk kan worden geconclu-
At Bonn in de praktijk het
Duitsland blijkbaar toch er-
Pers
)NTO (Rtr.) Een groep Ne-
se Canadezen is een campag-
mnen voor het verzamelen
d voor een concertorgel, als
ik aan Canada uit dankbaar-
I or de bevrijding van Neder-
j jaar geleden,
rgel, dat wordt gebouwd door
ia Flentrop in Zaandam en
I i de bouw drie jaar zal ver-
Ügt een plaats in het Cana-
Instcentrum in Ottawa.
Nederlands-Canadese comi-
-'70. dat vorig jaar gevormd
I nog niet zeggen, wat het or-
I ,t kosten. „De prijs doet er
I i". aldus de voorzitter van het
Jan van Bruchem, één van
lerlanders, die in 1945 door
adese troepen werd bevrijd,
e Nederlanders en de Neder-
Canadezen, zullen moeten le
de wetenschap, dat wat wij
ïn om onze dankbaarheid te
ïulks nimmer zal kunnen op-
tegen het ontzaglijk vele. dat
nadezen voor ons gedaan
Tenslotte is er het moeilijke pro
bleem dat de pers oplevert. Nu al
zouden zich meer dan 900 journalis
ten uit alle delen van de wereld bij
de Oostduitse regering voor bij
woning van de grote gebeurtenis heb
ben aangemeld. Bonn verlangt dat
de doorlaatposten in de muur bij de
ze gelegenheid voor alle geïteresseer-
de verslaggevers worden geopend,
ook voor Westberlijnse en voor re
dacteuren van Springers boulevard
blad „Bild", die buiten de deur wer
den gehouden bij de recente perscon
ferentie van Walter Ulbricht. Boven
dien zal kanselier Brandt de gelegen
heid moeten hebben om, naar West
duitse gewoonte, na afloop van de
conferentie voor de pers te verschij
nen om persoonlijk verslag uit te
brengen. Als men dit liever niet in
West-Berlyn ziet gebeuren, dan zal
de gast uit Bonn een grote zaal in
het oostelijk stadsdeel toegewe
zen moeten krijgen, tenzij natuurlijk
Brandt en Stoph zouden besluiten
gezamenlijk voor het ongetwijfeld
wat agressieve journalistieke front
te verschijnen. De kans daarop lijkt
echter te verwaarlozen.
In Lafayette mocht de vijf
jarige Toby Mooney touwtje
springen met de echtgenote van
de Amerikaanse president. Me
vrouw Nixon maakt op het ogen
blik een reis door vijf Amerikaan,
se staten om zich op de hoogte
te stellen van voorzieningen op
sport- en ontspanningsgebied.
Vrijgelatenen gemarteld
DEN HAAG (ANP) Noord-Ko-
rea heeft vorige maand negenender
tig passagiers vrijgelaten van het
Zuidkoreaanse vliegtuig, dat in de
cember vorig jaar met een beman
ning van vier koppen en 47 passa
giers door een Noordkoreaan werd
gekaapt. Maar het communistische
noorden van Korea is het enige
land ter wereld, dat gekaapte vlieg
tuigen niet aan de rechtmatige eige
naar teruggeeft, in dit geval een
Zuidkoreaanse maatschappij voor
burgerluchtvaart.
Erger is, dat Noord-Korea ook de
leden van de bemanning en de ove
rige acht passagiers weigert vrij te
laten, zogenaamd omdat zü niet naar
Zuid-Korea wilden terugkeren, maar
In werkelijkheid omdat zij tegen hun
wil worden vastgehouden, aldus deel
de de heer Jing Sang-an. zaakgelas
tigde van de Zuidkoreaanse ambas
sade in Den Haag op een persconfe
rentie mede.
Volgens de zaakgelastigde van de
regering in Seoel houden de Noord-
koreanen juist de intellectuelen onder
de passagiers vast. De overigen moch-
ADVERTBNTIE
ten pas na 66 dagen terugkeren, na
dat van alle kanten steeds krachti
ger druk op de regering in Pjongjang
was uitgeoefend om hen vry te la
ten. Uit mededelingen van de vrij
gelatenen bleken twee dingen: ten
eerste dat de achtergeblevenen tegen
hun wil worden vastgehouden: ten
tweede: dat er van ernstige mishan
deling gesproken kan worden. Een
van de passagiers, de dertigjarige
Son Ho-kil, die gezond en wel in het
vliegtuig stapte, dat op 11 decem
ber werd gekaapt, keerde als een
wrak terug. Hij onderging tijdens
zijn onvrijwillige gevangenschap in
Noord-Korea martelingen met elek
triciteit en kreeg bij wrede verhoren
verdovende middelen toegediend. Een
arts constateerde na zijn terugkeer,
dat Son Ho-kil aan totale geesteHke
uitputting leed, veroorzaakt door
„medicijnen" en lichamelijke kwel
lingen.
De Zuidkoreaanse zaakgelastigde
in ons land legde zijn verklaring af
om de aandacht, nog eens te vestigen
op een zeer ernstig probleem van
menselijke aard, dat o:n een snelle
oplossing schreeuwt. Hij was dank
baar voor de inspanningen van het
Nederlandsche Roode Kruis en de Ne
derlandse regering om de passa
giers, bemanning, het gekaapte vlieg
tuig en de lading naar Zuid-Korea te
laten terugkeren. De Zuidkoreaanse
regering zal zich met inzet van alle
krachten er voor blijven inspannen,
dat alle gevangen gehouden perso
nen zo vlug en veilig mogelijk terug- j
keren, aldus de heer Jin Sang-an. i
(Van onze correspondent)
BONN (GPD) In het toren
hoge ministerie van Onderwijs
en Wetenschappen op het Tul-
penfeld, het hart van het West
duitse regeringscentrum, ver
wijst een geüniformeerde amb
tenaar, die alle zes liften in het
oog heeft, bezoekers naar de
portiersloge. Naam en doel van
bezoek worden genoteerd. Alleen
de vaste bewoners van het huis
passeren ongehinderd. Tot zij
zich vorige week vrijdagmorgen
ziek meldde, was Frau Irene
Schultz één van hen.
Mevrouw Schultz leidde de
„voorkamer" van minister Leus-
sink. Ze is 51 jaar, al 23 jaar
weduwe en moeder van een 27-
jarige dochter. Eén van die on
betaalbare (met de 1200 mark
per maand die zij de laatste tijd
verdiende dan ook karig beloon
de) secretaresse waar Bonn als
een erfenis van de laatste oor
log rijk aan is. Mevrouw Schultz
heeft als chef-secretaresse de
ministers Stoltenberg en, sinds
de regeringswisseling. Leussink
consciëntieus werkend veel uit
handen genomen. Geheimen
hebben er voor haar in het mi
nisterie van Wetenschappen
nauwelijks bestaan.
Het telefoontje, waarmee zij
zich vrijdagochtend ziek meldde,
kwam uit het gebouw van de
Veiligheidsdienst in Bonn. Op
weg van haar Düsseldorfse wo-
n ng naar het ministerie was
Irene Schultz gearresteerd we-,
gens jarenlange spionage voor
het ministerie van Staatsveilig
heid der DDR. De laatste gehei
men die zij Leussink uit han
den nam en de Oastduitsers
toespeeldekabinetsorotocollen
van 5 en 18 februari, dagen
waarop het kabinet Bahrs be-
sorekingen in Moskou en
Brandts plannen vcor een ge
sprek in Oost-Berlijn onder de
loep nam. De bange vrees be
staat dat Ir°ne Schultz Oost-
Ber'lln voortdurend van Brandts
po'itieke plannen oo de hoogte
heeft kunnen heugen.
Verrassin"
O
Toen in het weekeinde de ar
rest: tie werd bekendgemaakt,
was dat voor haar medewerkers
een ongeloofwaardige verras
sing. Vorige maand organiseer
de mevrouw Schultz de „Weiber-
fastnacht" voor carnaval. Ze
speelde een grote rol in de per
soneelsvereniging, was een ge
zellige collega en daarbij: aller
minst een Mata Hart. Is ze door
chantage tot spioneren gedwon
gen. door geldnood? Van een
uitgesproken politieke overtui
ging is haar collega's niets be-
"m*
Minister Leussink ver
loor een van zijn „beste" me
dewerksters; wie had dat
kunnen vermoeden.
kend. In de pers is weer eens
geattendeerd op het feit dat de
aanwezigheid in Bonn van zeer
veel alleenstaande secretaresses,
die dikwijls vertrouwensposities
bekleden, in zekere mate een
kwetsbare plek is. omdat de in
teresse van het Oosten zich her
haaldelijk op die vrouwen richt.
Positie
Mevrcuw Schultz bekleedde
een positie waardoor ze in aan
merking kwam voor een per
soonlijk onderzoek door de vei
ligheidsdienst. Die zal ongetwij
feld zijn uitgevoerd toen zij in
1966 opvolgster werd van de om
gezondheidsredenen vertrokken
chef-secretaresse van afdeling 1:
kabinetszaken en juridische aan
gelegenheden. Herhaling van
zo'n onderzoek heeft slechts
plaats als de veiligheidsdienst
daar aanleiding boe ziet. In dit
geval leek nooit enige aanleiding
te bestaan. Sinds 1957 was Irene
Schultz echter agente voor de
Oostduitse spionagedienst.
Een persoonlijke vriend (de
inmiddels ook gearresteerde
oud-rechtbankpresident Hein-
rich Wiedemann) reisde in 1957
met haar naar Oost-Berlijn. De
vriend placht nu en dan te lun
chen met luitenant-generaal
Markus Wolff, hoofd van de spi-
onage-afdeling in het Oostber
lijnse ministerie voor Staatsvei
ligheid. Tegen een maandelijkse
beloning van 400 mark met ech
ter het uitzicht op vette premies,
werd mevrouw Schultz in dienst
genomen. Directe chef werd de
vriend, Wiedemann waar
schijnlijk sinds '49 in dienst,
maandsalaris in zijn actieve ja
ren 3000 mark). Tegen Wiede
mann, een man met vele ken
nissen tot in de top van de Bon
ner ambtenarij, werd woensdag
avond een arrestatiebevel uitge
vaardigd. Hij is 80 jaar oud.
Sollicitatie
In Juni 1957 solliciteerde Irene
Schultz naar een secretaresse
functie aan het ministerie van
Binnenlandse Zaken. In 1962
volgde de overplaatsing naar het
ministerie van Wetenschappen.
Een jaar eerder had de dienst
in Oost-Berlijn haar een vrien
din bezorgd: de 41-jarige Liane
Lindner, alias Ingeborg Weber.
Toen die vriendin vorige week
donderdagavond, na een schouw
burgbezoek met Irene Schultz
en dr. Henrlch Wiedemann, op
het station van Bonn werd aan
gehouden, vond men in haar
handtas de kabinetsprotocollen
van genoemde dagen. Thuis, in
Keulen, beschikte de geschoolde
agente over een goede spionage-
uitrusting. Zij noemde zich een
„burgeres der DDR" en ver
klaarde „in het belang van de
vrede" opdrachten voor haar re
gering te hebben uitgevoerd. Die
opdrachten waren het verrich
ten van koerierswerk voor me
vrouw Schultz en dr. Wiede
mann.
Schouwburgbezoeken hebben
het bevriende drietal waar
schijnlijk jarenlang de gewenste
entourage verschaft voor het on
gehinderd uitwisselen van stuk
ken. Of er meer vrienden in het
komplot waren betrokken, is nog
onbekend. Beweerd is, dat Irene
Schultz een hoofdrol speelde in
een spionage-zaak die de groot
ste uit de korte maar op dit
punt veelbewogen geschiedenis
van de Bondsrepubliek zou kun
nen zijn. Bekend is slechts dat
het Bondsgerechtshof in Karls
ruhe zijn onderzoek met de drie
arrestaties niet heeft afgesloten.
De Westduitse strijdkrachten
hebben in München laten weten
dat ook de 37-jarige adjudant-
onderofficier Hugo Preisier ont
maskerd is als agent van Oost-
Duitsland. Preisier, die al op 19
januari werd gearresteerd, zou
door zijn In Oost-Duitsland wa
nende broer overgehaald zijn
voor de Oostduitse regering te
spioneren. Naar alle waarschijn
lijkheid bestaat er geen verband
tussen dit spionagegeval en dat
in Bonn.
10RGEN van 10 uur v.m. tot 5 uur n.m. bij
iet de CARMEN HAARKRULSETS, binnen een
wartier is U goed gekapt.
Als U het gezien heeft wilt U beslist zo
een set hebben maarU behoeft hem
nog niet direct te kopen want u kunt hem
eerst een maand huren voor slechts 10,-,
bevalt hij U dan wordt de betaalde 10,-
v. d. huur in mindering gebracht van de
koopprijs.
.CARMEN SETS" reeds vanaf 39,95 t.m. 129,-
•ames hartelijk welkom morgen bij:
iTILLE RIJN 1—4 - LEIDEN TELEFOON 26545
De koffie is klaar voor U.
Een van de belangrijkste nog
levende denkers over het com
munisme, Djilas, was een com
munist van het eerste uur. Van
1937 tot 1940 bracht hij voor
zijn idealen in de gevangenis
door. In de Tweede Wereldoor
log was hü partizanen-generaal
naast Tito, vice-premier van de
Joegoslavische regering in bal-
Ja lingschap en voorzitter van het
•ilB parlement. Stalin noemde hom
fll zijn „krulharige jongen". Tot
1953 bleef hij de tweede man in
Joego-SIavië. Toen viel hij in
ongenade en van 1956-1961, van
1962-'66 bracht hü weer in gevangenschap door. In 1969 kreeg
hij de Amerikaanse vredesprijs, die daarvoor slechts was toe
gekend aan Churchill, Eisenhower en Truman. Hü schreef
veel boeken over het communisme, waaronder De nieuwe
klasse, Mün gesprekken met Stalin etc. Djilas heeft in het
verleden altüd geweigerd zich uit te spreken over de kwestie-
Vietnam.
Een oorlog van beperkte doelen is in feite een oorlog zon
der idealen. De oorlog in Korea was anders. Als die in de V.S.
verzet heeft opgeroepen, dan is dat alleen door de methode
en omvang van de strüd. In die tüd stonden alleen de com
munisten aan de zijde van Noord-Korea.
Tegenwoordig roepen de debatten over Vietnam drin
gende vragen op over de oorlog zelf. Is het nodig of is
het overbodig, is het van vitaal belang voor de Ameri
kaanse natie, of is het eenvoudig een relikwie van het
verleden?
Niet slechts de dogmatici van links geven kritiek op
de interventie, maar die komt ook van de zijde van lei
dende figuren in Amerika, die een front hebben ge
vormd en worden gesteund door onafhankelijke en
vrije informatie. Deze groep probeert de kloof te over
bruggen die naties verdeelt en die gevormd wordt door
ideologieën, agressie en verschillen in geschiedenis en
welvaart.
De rol van de pers en tv in Amerika
Het uitmoorden van Vietnamese burgers, zelfs als het
slechts op zichzelf staande incidenten zijn, hebben een
donkere schaduw geworpen over de doelstellingen van
hen die de interventie zijn begonnen en hebben bevor
derd. Daar waar wet en reden op de achtergrond raken,
komen uitbarstingen van waanzin in de plaats. Daarom
moeten de strijders aan beide zijden in het conflict on
der toezicht staan van mannen die niet worden gehin
derd door nationale en ideologische vooroordelen.
Het z.g. Hof van Bertrand Russell de „rechtszaak"
tegen de regering van de V.S. in Stockholm had niet
veel te betekenen. Men kan er moeilijk in geloven om
dat het pretentieus was en belachelijk partijdig.. Het
beweerde tot taak te hebben het publiek in te lichten,
maar deze taak wordt op geloofwaardige wijze en te
goeder trouw verricht door de Amerikaanse pers en t.v.
Als de Amerikaanse nieuwsmedia het verhaal over de
beweerde moord partijen zouden hebben achtergehou
den om de Amerikaanse mythe in stand te houden, zou
de wereld van één schokkende waarheid minder op de
hoogte zijn geweest. Aan de andere kant zou zij gekweld
worden door bange twijfels over de bedoelingen en de
humaniteit van het machtigste land in de wereld van
vandaag.
Iedereen betaalt de prijs van de oorlog
De oorlog in Vietnam heeft veel vertrouwen geschokt
en veel spanning gebracht in de onderlinge betrekkin
gen. Mijns inziens neemt het een even voorname plaats
in voor de V.S. als de grote crisis in 1929 en de Tweede
Wereldoorlog. De oorlog in Vietnam heeft de commu
nisten evenmin gespaard. Die was mede oorzaak van
het verschil van mening tussen China en de Sowjet-
Unie en heeft geleid tot twijfel aan de mythe van de
communistische solidariteit.
Aan de andere kant hebben de communistische par
tijbureaucraten hierdoor de kans gekregen zichzelf af
te schilderen als redders van de naties en voor het
og nblik hebben ze nieuw leven kunnen blazen in hun
fossielachtige anti-kapitalistische en anti-imperialis
tische leuzen
Iedereen betaalt nu de prijs voor de oorlog in Viet
nam. De bestaande maatschappelijke en politieke struc
turen worden erdoor aangevreten en de groeiende nieu
we structuren worden erdoor verstikt. De oorlog bewijst,
dat het Westen geen ideale wereld is, en demonstreert
de absurditeit van de ideeën die de communisten pro
pageren. De oorlog heeft verregaande geestelijke span
ningen veroorzaakt, maar heeft de sociale en politieke
structuren niet zo in beroering gebracht, dat er revolu
ties door ontstaan. En kan dat ook niet. Maar uit ver
schrikking en wanhoop verrijzen de stralen van hoop
en worden veranderingen tot stand gebracht. De Viet
namese oorlog is een nachtmerrie die het verleden ge
produceerd heeft, maar is eveneens een voorproefje
van meer open systemen en minder beperkte waar
heden.
Niemand heeft de tijd aan zijn kant
In deze oorlog heeft niemand de tijd aan zijn kant.
Om deze reden hangt de duur van de oorlog zowel af
van de ideeën van hen die hem voeren, van Washington
en Hanoi, als van militaire en andere ontwikkelingen.
Aangezien de uitslag van deze oorlog kritiek is voor de
wereldverhoudingen en de veranderingen binnen het
„kapitalisme" zowel als in het „socialistische kamp", is
het soort vrede dat wordt gesloten belangrijker dan
wannéér deze wordt bereikt.
Een vrede, gebaseerd op de macht van de V.S. heeft
geen levenskans in Vietnam. Het hedendaagse geweten
van de mensheid is niet voorbereid op een vrede met
„revolutionaire" tiranieeën, noch op het aanvaarden
van moordpartijen als gevolg van ideologieën.
De vrede is een zaak van iedereen. Maar zij kan al
leen worden bereikt door hen die de oorlog voeren, Ha
noi en Washington. Hoewel dit slechts de mening is van
een buitenstaander: vijf jaar oorlog is meer dan ge
noeg geweest om de krachten te herkennen van beide
partijen en de mogelijkheden te taxeren. Het is voor mij
duidelijk, dat de huidige situatie geen van beide zijden
de mogelijkheid biedt de oorlog binnen afzienbare tijd
te beëindigen.
Om diezelfde reden dat de bestaande toestand het
begin van een nieuw tijdperk kan betekenen, is het de
plicht van alle mensen van goede wil zich in te spannen
om de vrede te bereiken en hun invloed goed aan te
wenden om beide partijen over te halen hun houding
te wijzigen. Het is een feit dat de vrede alleen kan wor
den gesloten door hen die daadwerkelijk deze oorlog
voeren. Hanoi en Washington zij moeten de nieuwe
realiteiten onder ogen zien. Het schijnt mij toe dat de
beslissende stap op deze moeizame weg de erkenning
zal zijn van de Vietnamese revolutie binnen de beper
king van de nationale grenzen samen met de garanties
voor de menselijke rechten van de burgers van Zuid-
Vietnam.
Amerika juist omdat het zo rijk is en vindingrijk
kan er alleen bij winnen als het zich aanpast aan
het nationalisme van de kleine en onderontwikkelde
landen en kan het Vietnamese volk slechts voor zich
winnen door te laten zien wat het voor hen doen kan.
Tegelijkertijd bestaat er geen betere weg voor de Viet
namese revolutionairen om hun patriottisme te bewij
zen en bredere steun te winnen in hun eigen land. dan
door het demonstreren van verdraagzaamheid ten op
zichte van hun landgenoten die een verschillende ideo
logie hebben, en door het zich bewust zijn van de gren
zen en mogelijkheden, evenals van de belangen van
hun volfc.
