Weinrebs eerherstel kan
nog heel lang uitblijven"
Sophietje e Johnny
op de Romeinse toer
RENATE RUBINSTEIN:
Hoe meer
hoe fijner uw thee
Tv-uitzending
over Weinreb
gaat niet door
Veel suède in collectie
Lawinedreiging
in Oostenrijk
blijft nog
CEYLON
i DONDERDAG 26 FEBRUARI 1970
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 2T
AMSTERDAM De oorlogsmemoires van Weinreb hebben
a Nederland een diepe indruk achtergelaten, ja in bepaalde
ringen een niet gering schok-effect teweeggebracht. De dis-
ussie over zijn boeken en zijn persoon nam vorig jaar mei een
anvang en het eind is nog niet in zicht. Hij heeft heel wat
uurvaste zekerheden en jongensboekenheroïek over de jaren
(0-'45 omver gegooid. De samenstelster van Weinrebs memoi-
;s, Renate Rubinstein, ontvangt er nog dagelijks post over.
door
Ruud Paauw
iDrs. Friedrich Weinreb: de man
in de oorlogsjaren een bizar
oei" speelde met de Duitse be
lter door een Wehrmacht-ge-
iraal te creëren op wiens ,.ge-
g" hij honderden Joden sperrde
aldusalthans wat een groot
\ntal betrof, het leven redde. De
aat der Nederlanden honoreerd
I n getob in de oorlogsjaren na
bevrijding met een gevange-
sstraf van zes jaar. Men ver-
iet hem met geld voor zijn lijs-
r i (Sperrei te hebben geknoeid
celspionage te hebben bedre-
1 n. toen hij eenmaal in de klau-
i nvan de SD ivas geraakt.
WHet vonnis werd door zijn
iendeoi en degenen die aan
m hun leven dankten diep be-
lurd, door zijn niet onaanzien-
1 ke hoeveelheid vijanden met
stemming begroet. Het is daar-
i nooit meer rustig rond Wein-
b geweest. Zijn 'tegenstanders
aakten het hem lastig tot in
akarta en Ankara toe. waar hij
voorspraak van prof. Tinber-
n als hoogleraar optrad. Het
nnis brak zijn carrière en ver-
oor de zijn verdere leven.
Aan het slot van deel III van de
moirés hebben drs. Aad Nuis en
nate Rubinstein het bewijsmate-
■al waarop het vonnis rustte, be
ien en uiteengerafeld. Er blijft
?n lettertje van heel. Daarmee
rd het schynwerperlicht gedraaid
de richting van de rechters die in
'48 met de zaak waren bezig ge-
st. Pas daardoor niet eerder
rd het voor de justitie wat men
aardig „een delicate aangelegen-
'T' noemt. Er kwamen vragen in
Tweede Kamer. Minister Polak
ïoof de zeer hete aardappel, die
hier werd geserveerd op het
van zyn collega Veringa van
lerwys, die er op zijn beurt mee
het onder hem ressorterende
sinstituut van Oorlogsdocumen-
wandelde. Een der medewer-
van dit instituut zal nu in sa-
nwerking met een jurist de hele
ik-Weinreb doornemen aan de
nd van de uitgebreide documenta-
die er over bestaat. Hy mag
irmee doen wat al eerder is ge
in door prof Presser. Renate Ru-
stein en Aad Nuis.
documentatie een onderzoek doen en
vinden we niets dan gaan we meteen
aan de revisie van het vonnis be
ginnen. Maar zo is het niet. En dat
valt maar op één ding terug te voe
ren: de angst voor het culpabel
(schuldig) stellen van de rechter".
Renate Rubinstein zegt met iets
dat het midden houdt tussen hef
tigheid en ironie dat ze een wat an
dere houding van de minister van
Justitie had verwacht. „Je zou den
ken dat de minister ons toch wel
een bedankje had kunnen zenden
omdat wij hem met de analyse van
het vonnis de gelegenheid gaven te
rug te komen op een stel fouten van
vroeger. Maar nee. we kregen zelfs
geen briefje over wat hy besloten
had. dat moesten we door de radio
horen. En het was toch een kleine
moeite geweest om Nuis en my even
te bestellen. Hy behandelt ons nu
of we gewoon niets zijn".
Dr. L. de Jong heeft gezegd dat
het onderzoek van Oorlogsdocu
mentatie maximaal 1jaar zal
duren.
RJt.: „Anderhalf Jaar zou onno
dig lang zijn. Als iemand met een
normale wil en intelligentie er al
zijn aandacht aan besteedt, kost het
doorwerken van de dossiers ongeveer
drie tot vier maanden. Zeg dat hij
nog eens twee maanden moet heb-
ben om het rapport te schryven. j
dan kan het hele onderzoek in een j
j half jaar bekeken zijn. Het kan j
trouwens nog veel sneller als er meer
mensen voor zouden worden aange-
trokken. Een heel team kan er aan I
werken. Je hebt de kwestie van de
lijsten en van de celspionage, daar
kan afzonderlijk aan gewerkt wor- i
den".
meid", die het op haar zoon had
voorzien: een directeur van een
groot bedrijf, die onvoorzichtige me
dewerkers dreigde te verliezen, gaf
Joden aan om hen terug te krijgen
„Alle beroepen waren vertegenwoor
digd en alle klassen".
Weinreb stal een groot aantal dos
siers en bracht ze naar een Belgi
sche verzetsgroep in de hoop ze na
de oorlog te kunnen halen Dat ge
beurde niet. Weinreb kwam in de
gevangenis en de Belgische groep
werd opgerold. Maar voor dat plaats
greep, hadden de Belgen de stukken
in handen gesteld van de Franse
communistische partij in de overtui
ging dat die er wel iets zinnigs mee
zou doen.
Twee keer heeft Weinreb foto-co-
pieen van de documenten in Parys
mogen inzien. In 1957 was de laatste
keer. zo schrijft hij. Hy was toen
ingezelschap van Gerbrandy. De
vroegere premier noemde het dos
sier „een blik in de poel van de af
grond". Na 1960 sloot het Franse
documentatiecentrum zijn deuren
voor Weinreb. Het zei althans van
niets meer te weten. Het Maureta-
nia-dossier. genoemd naar een ver
loren gegaan Duits schip in de eerste
wereldoorlog, blyft een spookstuk
toen en nu. Weinreb zegt zich nog
heel wat feiten en namen te kunnen
herinneren.
Iemand die van dit soort zaken ken- 1
nis draagt heeft natuurlijk niet al
leen vrienden
Waaraan wel toegevoegd moet wor
den dat Weinreb ook door zijn or-
thodoxe religieuze overtuiging en
zijn levensopvatting (hy wist byv. j sterdam heeft gisteren de collec-
het Zionisme af> de nodige tegen- tie voor voorjaar en zomer gepre-
standers heeft verworven. senteerd. Op de foto een zand-
Barbara's boutique in Am-
kleurig soepel varkensleren mini-
jasje gegarneerd met reptiel „A
la Dior" en een franje centuur.
RENATE RUBINSTEIN
Onvermijdelijk
„Afschrijven'
tenate Rubinstein heeft deze gang'
zaken als „operatie afschuiven"
iteld. „Het is een schande", zegt
.dat Justitie niet zelf de zaak
landelt. De Nederlandse justitie
ïft Weinreb dit onrecht aange-
en hem gebroken dan moet
titie dat zelf ook weer rechtzet-
Ik krijg sterk de indruk dat men
werkelijke behandeling van de
ik-Weinreb heeft willen uitstellen
daarom naar Oorlogsdocumenta-
geschoven. Het rapport dat er
aks komt, zal aantonen dat Wein-
onschuldig is. maar wat schieten
daarmee op?
moeten we maar afwachten. Het
iets anders geweest als Den
ag had gezegd: we laten Oorlogs-
AMSTERDAM (ANP) De
litzending van de film „De me
iemens en Frydrik Weinreb" die
loor de IKOR-CVK-televisie
andaag op Nederland II was
«plaatst, zal niet doorgaan De
ledoeling was de godsdienstige
ivertuiging van drs. F. Wein
eb die door zijn boeken over
9401945 en over bijbelse on-
lerwerpen grote bekendheid is
aan genieten aan de orde te
tellen, aldus een communique
ran IKOR-CVK
Nadat de film reeds was op
enomen is aan bestuur en di-
ectie van IKOR-CVK uit veler-
ei binnengekomen reacties ge-
4 rieken hoe controversieel de me-
f ringen over drs. Weinreb zijn.
c testuur en directie betreuren
^et zeei dat zij zich hiervan
iet eerder bewust zijn geweest,
lien die controverse verwach-
dat wat. de heer Wein-
in de uitzending zegt niet
zijn eigen waarde beschouwd
worden. De bedoeling van
!t programma zal daardoor niet
zijn recht komen. Daarom
ïbben beide kerkelijke zendge-
ichtigden besloten vooreerst
Ie uitzending niet te doen door-
Vreest zij dat het nooit, tot een
eerherstel voor Weinreb zal ko
men?
R.R.: „Die rehabilitatie is onver
mijdelijk. Ze komen er niet onder
uit. Maar het kan nog erg lang du
ren. Als het onderzoek llit jaar zou
duren en de revisie ook nog eens een
paar Jaar dan vraag je je af hoe
oud Weinreb moet worden om het 1
nog te beleven".
Drs. Weinreb bevindt zich. zoals
bekend, op dit moment niet in Ne
derland. Hij vluchtte een paar jaar
geleden naar het buitenland nadat
hij tot acht maanden was veroor-
1 deeld voor een zedendelict in Vlaar-
dingen. Weinreb had zijn bekomst
van de Nederlandse rechtspraak. Wie
de details van deze affaire kent. zal
zich tamelyk ongerust tonen over de
merkwaardige baan die het recht
kan volgen. (Het uitvoerige rapport
in deze zaak van rijksreclasserings-
ambtenaar Lahuis. dat uiterst gun-
stig was voor Weinreb. heeft niet die
aandacht gekregen die 't verdiende". I
Direct na de verschijning van deel I
van de memoires verzocht de procu- I
reur-generaal in Den Haag aan In
terpol om zijn opsporing Het is In
terpol nog altijd niet gelukt. Dat is
tamelyk vreemd omdat sindsdien
I Weinreb vele malen op de tv en radio
is geweest en door tal van journalis- j
j ten werd geïnterviewd. Een beetje
scherpzinnig politie-apparaat moet
dan toch ook de draad kunnen vin
den. Hoe zit dat toch?
R.R.: „Daar weet ik niets van
hoor. Dat opsporingsverzoek aan
Interpol was in elk geval belachelijk
en onbegrijpelijk. Zoiets wordt ge
daan voor grote misdadigers en zo.
maar niet voor iemand die zo'n lage
straf heeft gekregen. Ik geloof ook
niet dat Interpol er moeite voor
doet".
Weinrebs boeken hebben een
enorme publiciteit gekregen. Wat
vindt hij daar zelf van?
R.R.: „Hy is erg teleurgesteld,
somt ook gekwetst door de reacties
Hfj vindt dat er te veel sensatie van
is gemaakt en dat wil hy nu juist
helemaal niet Hij had gehoopt dat
zijn visie op het verzet en op de
houding van veel Nederlanders in de
oorlogstijd onderworp van discussie
zou worden Maar op dit moment is
men nog altyd hevig bezig de ge
loofwaardigheid van elk detail te on
derzoeken. Men is nog niet toegeko
men aan wat er eigeniyk in die me
moires staat, aan de diepe mysteries
van het menselijk gedrag in de oor
log".
(Hier moet aan toegevoegd worden
dat een man als Pieter 't Hoen on
langs in Tirade heeft blijk gegeven
het volledig met Weinreibs visie eens
te zyn>.
Is Weinreb ook geschokt door
sommige reacties?
R.R.: „Ja. wat hy onbegrijpelyk
vindt is dat zijn tegenstanders maar
ongestraft allerlei beledigingen kun
nen neerschryven en dat. zy met fei
tenmateriaal mogen werken waarvan
al jaren geleden is bewezen dat het
pertinent onwaar is. Hy vraagt zich
af of iedereen dan maar alles over
hem mag zeggen".
Geheugen
Een van de punten die sommigen
wat doen twyfelen aan de memoi
res is: hoe kan Weinreb na zon der
tig jaar zich nog tientallen, zelfs ta
melyk onbetekenende gesprekken en
gebeurtenissen uit die tyd herinne
ren en volledig reconstrueren?
R.R.: „Weinreb kan er niet voor
instaan dat alle gesprekken letterlijk
weergegeven zyn. maar het zal de
waarheid heel dicht naby komen
Voor de levendigheid van het verhaal
heeft hy de dialoog in de directe
rede gezet. Bovendien had hy vlak
na de oorlog, in de gevangenis, in
een document van ruim 1500 pagi
na's zyn belevenissen al genoteerd,
hy had dus genoeg steunpunten.
Maar het is best mogelijk dat hij zich
een keer vergist heeft. Hy wist ten
slotte ook niet alles van wat er zich
achter de schermen afspeelde. Het is
daarom niet uitgesloten dat zyn in
terpretatie hier en daar niet hele
maal juist is. Ik heb hem ook ge
zegd dat ik verbaasd stond dat hij
zich zo ontzettend veel kon herinne
ren. Hy zei toen: „Maar. mevrouw,
ik kan nog elke tafelpoot beschryven
van de kamer, waarin ik toen met de
SD zat". Hy kan zich niet voorstellen
dat mensen niet in staat zijn zich de
details van bepaalde gebeurtenissen,
en zeker van zoiets als de oorlogsja
ren. te herinneren. Hy zegt dat je
alleen vergeten kunt als iets je niet
veel kunt schelen Data betekenen
ook veel voor hem. Hij is daarin ver-
schrikkelyk precies. Nuis schreef in
zyn analyse op een gegeven moment
dat Weinreb op maandagmorgen 6
juni van een bepaald jaar iets met
de SD had. Weinreb. die het manus
cript daarvan las. schreef meteen te
rug: „Meneer Nuis. 6 juni van dat
Jaar viel op een dinsdag".
Tenslotte iets over Weinrebs te
genstanders.
R.R.: „In het begin zeiden Wein
rebs vijanden: alles wat hy heeft ge
schreven zyn leugens en bedrog. Hy
zou onnoemelijk veel misdrijven heb
ben begaan en dat zou wel tot uiting
komen als de archieven helemaal
werden geopend. Maar er kwam
niets. Nu is de teneur: hem is wel
onrecht aangedaan, maar het doet
er niet toe. eerherstel is niet nodig,
want hy is en blyft toch een schurk.
Er zit me ook iets geweldig dwars
en dat is dit: onlangs heeft prof.
Fred. Polak van het Weinreb-comité
een pagina in de Telegraaf over
Weinreb geschreven. Daarop heeft
Henriette Boas, een verklaard tegen
standster van Weinreb. ook een stuk
geschreven Dat wemelde werkelijk
van onjuistheden en prof. Polak zag
zich genoodzaakt op de zaak terug
te komen. Dat nu heeft dat blad ge
weigerd. Ik ben daar zeer. zeer ver
ontwaardigd over".
de SD. die Weinreb als de kip met
de gouden eieren beschouwde, hem
de gelegenheid zo'n 3000 stukken in
te zien over Jodenverraad. De SD
wilde daar wel eens een „weten-
schappelyk rapport" over hebben.
Weinreb ging aan het werk. hy las
met rode oren. „Het grootste deel
van de verraad-gevallen kwam van
kleine burgers, van de gewone door
snee bevolking; van gewichtigdoe
ners. van mensen met „principes",
die het niet konden aanzien dat ver
ordeningen van de overheid niet
werden opgevolgd, verder van gek
ken. opscheppers, van concurrenten,
loerders op materiële buit" enz. Zes
tot acht procent van de aangevers,
aldus Weinreb. vermeldde NSB-er te
zijn.
Weinreb las het verhaal van de
man die zyn fiets wilde terughebben
en daarvoor vyf ergens ondergedo
ken Joden aanbood, hij bekeek het
relaas van de vrouw van een zeer
hooggeplaatst Nederlander, die als
gyzelaar in St. Michelsgestel zat. Zy
bood de SD twee Joden aan in ruil
voor een paar dagen vry van haar
man. Hij kwam er achter dat een be
kend advocate gunsten vroeg voor
haar Arische clienten in ruil voor
het aanbrengen van een aantal Jo
den. Een moeder meldde een „Joden-
Mauretania
Een van die mysteries waarmee de
naam Weinreb is verbonden, is het
z.g. Mauretaniadossier. Of dat dos
sier ooit bestaan heeft, staat niet
vast; wij hebben alleen Weinrebs
verhaal en de verwijzing ernaar door
een SD-er vlak na de oorlog. Mis
schien dat er wat meer over bekend
wordt als het ministerie van Justi
tie het strafdossier over Weinreb
vrijgeeft. Het verhaal van het Mau-
retania-dossier is dit: eind 1943 gaf
WENEN' (AFPl De voortduren
de lawinedreiging in Oostenrijk blijft
bestaan. In Tirol zijn alleen al 25
wegen afgesloten, terwijl naar
«ohattinff >n Tirol en Vnralber® ruim
14.000 toeristen niet naar huis kun
nen.
De spcorlyn tussen Oostenrijk en
Zwitserland is geblokkeerd: alle trei
nen voor Oostenrijk worden via
Beieren omgeleid. In tal van plaatsen
zyn huizen ontruimd. Gisteren
kwam een lawine terecht op een ho
tel in Zürs. dat al vyf dagen van de
buitenwereld is afgesneden. Een Ar
gentijns echtpaar werd bedolven. Na
enige uren konden zy worden gered
De vrouw is echter ernstig gewond
In het Zwitserse Recklngen heeft
men weinig hoop meer voor de zes
tien vermisten. Het dodental zou
in totaal dertig bedragen.
Bomaanslag in Belfast Zeker
vijf personen zyn vannacht gewond
geraakt bij een bomontploffing in
een ontspanningslokaal in het cen
trum van de Noordierse hoofdstad
Belfast. Eén van de gewonden ver
keert in ernstige toestand.
De explosie deed zich voor in de
„Electricity-club", een ontmoetings
plaats voor personeel van het ge
meentelijk energiebedryf. De mees
te leden zyn protestant. Na de aan
slag dreigde een massale vechtpartij
tussen protestanten en r.-katholie-
ken. maar de politie en Britse mill- j
tatreri zetten het gebied af.
DEN HAAG (GPD> Het zit
er helemaal in dat we dit jaar
tenminste een „stuk" leer aan
schaffen plus sandalen met suède
banden die kruislings over het
been gaan tot vlak onder de knie.
„Let op, dat spul zet straks flink
door", zei een meisje met een
vooruitziende blik dan ook giste
ren op de zomer- en najaar-show
van Sophie en Johnny in Amster
dam.
In groen, rood, beige, bruin en
okergeel showden de mannequins fij
ne soeperle suède maxi-jassen, hes
sen hezet met veel franje, pakken en
overgooiers die men (wat 'n gemak)
zelf kan wassen. Overigens geen
overbodige luxe omdat de meeste
kleren op het blote lichaam worden
gedragen.
Wat betreft de stoffen hebben So
phie en Johnny een duidelijke keuze
gemaakt: velour in vele kleurein «bei
ge en groene gabardine, linnen, witte
badstof, rose, gryze en witte batist
met fluwelen strepen, katoen boe
renbont in bruin, rood en blauw.
De lengte van de kleding is maxi
voor jassen, mini voar pakken en erg
mini als het om Jurkjes gaat. Grap
pig voor de zomer zyn de jumping-
suits, met „afgeknipte" pypen, ge
combineerd met een vest. De broe
ken hebben niet meer zulke wyduit-
lopende pijpen en zyn soms van
knie tot enkel bezet met stroken
franje. Succes is al verzekerd voor
de rijgveters en terssen als sluitin
gen by hemden en jassen.
l'ni-sex
Enkele modellen uit de voor-
jaars- en zomercollectie van
Sophietje en Johnny.
ADVERTENTIE
CEYLON
de fijnste thee SV
ter u ereld
In de con fectie-collectie is ook nu
weer uni-seks kleding, niet nieuw,
maar met meer smaak ontworpen
dan wat we tot nu toe op dit ge
bied over straat zagen lopen. Mooi
zyn de shantung hemden in zand-
kle rumet opgestikte zakken, gedra
gen op een broek met smalle pypen
die in lang eieren laarzen worden
weggemoffeld.
Misschien om meer aandacht te
vestigen op een mooie mannenrug
was een hemd bedrukt met een pa
norama in stemmig bruin en groen.
Maxl-hemden van badstof (voor de
vrouw ook van katoenen kant» of
linnen worden door de man gedragen
in combinatie met een pantalon.
De meisjes in mini-jurkjes met
lange sjaals om de de hals en ban
den om de benen lyken op romeiase
schonen. Veel jurken hebben een ver
hoogde taille. De rok is wijd of. als
verlengstuk van het lyfje. bezet met
stroken. De mouwen zyn vaak lang.
poffend als balonnen of strak van
I boven en wyduitlopend.
j De gipsv-look houdt, zy het dan met
een enkele jurk, het hoofd boven
J water: een gerimpeld lyfje van
gocdkleurige glanszyde met maxi-
I rok en wyde mouwen, gemaakt van
I een zyde bedrukt met „wild" bloem-
dessin.
