Leger des Heils in hippie-tijd
Erik Wickberg: alles
mag tegenwoordig
Duidelijkheid
Kerkdiensten Leiden en omgeving
Belijden der kerk
komt in discussie
Kloof tussen generaties dient zich aan
De generaal
Wat niet mag
Adviseurs
Hallelujahoed
Verdovende
middelen
Kerkvergadering Ned. Herv. Kerk
Taak van kerk
Woardl van
bcinning
PAGINA 12
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERD.G 17 JANUARI 1970
LONDEN (AP) Zelfs in de gediscipli
neerde gelederen van het Leger des Heils is
de kloof tussen generaties waarneembaar. Er
komen minder recruten en sommigen onder
de tweeëneenhalf miljoen soldaten van Chris
tus verlangen 'n minder autoritaire vorm van
bestuur, maar de in Zweden geboren gene
raal Erik Wickberg, de onlangs gekozen nieu
we leider van het leger, is voornemens, de or
ders te blijven geven.
„Het zou niet juist zijn, te zeggen
dat er een gezagscrisis is zoals in
de R.-K. Kerk," zeide hij onlangs in
een persgesprek. „De generaal is
geen paus, die kan doen wat hij wil,
ziet u. Maar ik heb wat gemopper
gehoord. Natuurlijk schreeuwen de
mensen om verandering speciaal
onze jonge mensen maar zij we
ten In werkelijkheid niet waar zij
heen willen. Wij leven in een tijd
van veranderingen, maar verande
ring is alleen goed als zij construc
tief is, niet als zij veranderin gis om
haarszelfs wil."
De constitutie van het Leger des
Heils zegt duidelijk: „De genei-aal
leidt via de administratieve afdelin
gen van het internationale hoofd
kwartier elk onderdeel en elke faze
van de werkzaamheden van het le
ger in de gehele wereld." Dit bete
kent, dat zijn orders uiteindelijk gel
den voor ieder van de twee en een
half miljoen soldaten (onbetaalde
vrijwilligers) en 25.000 geschoolde
en aangestelde officieren (betaalde
werkers, die een volledige dagtaak
vinden in de zending en het sociale
werk)
William Booth, de prediker van
een godsdienstig reveil, die het niet-
sectarische Leger des Heils in 1868
heeft gesticht in het Londense East
End, heeft de fundamentele regelen
opgesteld, die de heilsoldaten tot op
de huidige dag volgen.
Deze schijnen buitenstaanders
soms erg streng toe: geen sterke
drarjk, niet roken, niet dansen,
geen toneelvoorstellingen of ande
re wereldlijke genoegens. Officie
ren mogen alleen met andere offi
cieren trouwen en zelfs dan kun
nen zij niet rekenen op een perma
nent tehuis en zullen zij weinig
bezitten, aangezien zij bereid moe
ten zijn, op odrer van het ene ge
meubelde kwartier naar een an
der te verhuizen als dat van hen
wordt verlangd.
Zü verplichten zich tot zulk een le
ven als zij dienst nemen en hun
handtekening zetten onder wat het
leger de „krijgsartikelen" noemt.
Ofschoon de mannen op 65-jarige en
de vrouwen op 60-jarige leeftijd uit de
actieve dienst worden ontslagen
„behalve hooggeplaatste commissio
ners en de generaal, die vijf jaar
extra hebben," worden zij tot hun
dood promotie tot de heerlijkheid
niet van hun plichten ontheven.
Zijn monolithische structuur is het
leger wel te stade gekomen, toen
zijn soldaten zich verspreidden over
69 landen van de aardbol.
Iedere generaal wordt gekozen
door de 45 leden tellende hoge raad
van topleiders uit de gehele wereld.
De bijeenkomst van deze raad is
omgeven met dezelfde geheimzin
nigheid als een conclave van kardi
nalen voor de verkiezing van een
paus. Na geheime stemmingen, die
dagen kunnen duren, heeft het leger
een nieuwe generaal.
Alle hoogste leiders op drie na
zijn, evenals generaal Booth zelf,
Engelsen geweest. De uitzonderin
gen waren wijlen generaal Evangeli
ne Booth (1934-'39), Amerikaanse,
generaal Frederick Coutts, die in
september van dit jaar op 70-jarige
leeftijd is afgetreden, Australiër en
de negende en huidige generaal, de
65-jarige Zweed Erik Wickberg.
Om administratieve redenen zijn
de meer dan 40 overzeese comman
do's van het leger verdeeld in vier
groepen, elk geplaatst onder een in
ternationale secretaris op het inter
nationale hoofdkwartier te Londen.
De internationale secretarissen
werken onder de chef staf, thans
commissioner Arnold Brown, een
56-jarige Canadees en vormen een
schakel tussen de generaal en de
territoriale bevelhebbers.
Toen generaal Albert Osborn in
1947 het bevel over het Leger des
Heils voerde, deed hy de eerste
weinig belangrijke schrede naar een
meer democratische leiding van za
ken. Hij stelde een „Raad van advi
seurs van de generaal" in voor stu
die, wetenschappelijk onderzoek,
verkenning en voorlichting over za
ken, ten aanzien waarvan de hoog
ste bevelhebber een richtsnoer wil
geven.
„Maar ik neem de beslissingen
en draag de verantwoordelijkheid"
zei generaal Wickberg. „Op het
ogenblik bestaat de Raad van ad
viseurs uit negen commissioners
hier in Londen. Ik heb een com
missie benoemd om te bestuderen
hoe hij werkt. Belangrijke vraag
stukken worden in de regel aan deze
raad voorgelegd, maar ik ben niet
enverpMCht te aanvaarden wat hij
aanbeveelt, ofschoon ilk dat in de
regel doe".
Ofschoon hij waarschijnlijk geen
enkele van de disciplinaire regels, die
het leger des Heils gemaakt hebben
tot wat het is zal verzachten, be
staat de mogelijkheid, dat de nieuwe
generaal akkoord zal gaan met een
new look voor het uniform. Hij over-
weetg thans of hij de oude, nauwslui
tende staande kraag zal afschaffen
en vervangen door een aan de hals
open tuniek met overhemd en das.
Maar ik hoop dat wü nooit de
traditionele hoed van de vrouwelijke
soldaten zullen afschaffen, zei hij.
„De mensen zeggen dat die hoed
Victoriaans is en dat is misschien
wel zo, maar hij is voor velen het
Leger des Heils zelf en beschermt
het meisje dat hem draagt".
Generaal Wickberg vertelde, dat
meisjes met de hallelujahoed 's nacht
de achterbuurten van Soho, het cen
trum van de verdorven buurt van
Londen ingingen, „waar de politie
vaak haar gezicht niet durft te la
ten zien".
Zij worden beschermd door de
hoed en de reputatie van het Leger
des Heils ,zei hij. Niemand valt ze
lastig. Een van de meisjes kan in
haar handtas een foto hebben van
een vermist persoon. Zij kan mis
schien een aanwijzing krijgen, die
kan helpen die persoon te vinden.
Dat is een dienst, die niemand an
ders kan bewijzen.
Er zijn individuele moeilijke geval
len, die zelfs de Britse staat met
zijn uitgebreid stelsel van sociale ver
zorging niet kan benaderen, vervolg
de de generaal. Nog maar kort gele
den ontmoette ik premier Wilson, die
tot mij zei: „Wü hebben u nog altijd
nodig".
Al is in Engeland het oude pro
bleem van verschrikkelijke armoede
ook grotendeels overwonnen door so
ciale uitkeringen van de staat, de an
dere problemen alcoholisme, ge
bruik van verdovende middelen, pro
stitutie en jeugdmisdaad bestaan
nog.
Het zijn dezelfde maatschappelijke
euvelen, waartegenover generaal
Booth zich gesteld zag, al verschij
nen ze soms m een andere gedaan
te, aildius generaal Wickberg.
Verdovende middelen zijn de grote
nieuwe uitdaging en we weten niet
precies waar die ons heen zal voeren.
De klinieken in Los Angeles en New
York doen prachtig werk en wij heb
ben in het Londense West End een
centrum ingericht onder leiding van
een luitenant-kolonel die dokter en
psychiater is.
Ondanks alles schijnt er meer, niet
minder, voor het Leger des Heils
te doen te zijn. De mensen leven
langer en zorg voor de bejaarden
eist werkelijk het uiterste van ons.
Al onze bejaardentehuizen zijn vol
en hebben lange wachtlijsten. En
er is nog zoveel, waar de staat
zich niet mee bemoeit een
meisje komt in moeilijkhéden
een man verdwijnt, een gezin
wondt in de steek gelaten.
Generaal Wickberg betreurde dat
tegenwoordig maar alles mag, of
schoon hij toegaf, dat het misschien
erger lijkt dan het is, omdat de men
sen zoveel openhartiger praten dan
vroeger.
„Bedenk", zei hij. „dat wü nu een
generatie hebben, die vaak de tien
geboden zelfs niet kent. Het is een
nieuwe tijd en wü moeten meer dan
ooit tevoren zendelingen zijn".
Erik Wickberg is voor hü de op
perste leider van het heilsleger werd,
acht jaar chef staf of tweede in rang
geweest. Hü werd 65 jaar geleden ge
boren te Gaevle in Zweden maar
verhuisde naar Jonkoping toen hij
pas twee jaar oud was.
Zijn oudere waren officieren van
het Leger des Heils en hü reisde met
hen ingevolge hun opdrachten door
geheel Europa. Zijn jongensjaren
bracht hü door in Duitsland, zün
rüpere jeugd in Zwitserland en hij
voltooide zijn opvoeding op de inter
nationale kweekschool van het leger
in Londen.
Tijdens de tweede wereldoor
log werd hü overgeplaatst naar
Stockholm om vitaal verbin-
dingswerk te doen tussen groepen
heilsoldaten, die door vüamdelü'khe-
den van elkaar- waren afgesneden.
Na de oorlog was hü enige rijd di
visiecommandant in Uppsala en
daarna werd hü tweede in rang in
Zwitserland en vervolgens in Zweden
alvorens in 1952 te worden benoemd
tot territoriaal bevelhebber in Duits-
Generaal Erik Wickberg
land. In 1961 kwam hü als chef staf
naar Londen.
Mevrouw commissioner Wickberg,
die geboren is te Stuttgart en hoofd -
zakelük in Hamburg heeft gewoond,
was ten tyde van haar huwelijk met
Wickberg in 1932 kapiteine Margare-
te Dietrich. Zij heeft thans de lei
ding van het zendingshuis van het
leger te Londen en rusthuizen, als
mede van de padvindsters en Live
Saving Guards en de Army Humes'
Fellowship.
De Wickbergs hebben twee zonen
en twee dochters. Drie zün bij het
Leger des Heils, maar geen van hen
is officier in volledige dienst. Er zün
■negen kleinkinderen.
Godfrey Anderson.
DEN HAAG (GPD) Op 16, 17 en 18 mei wordt in Drie
bergen de algemene kerkvergadering van de Ned. Herv. Kerk
gehouden, waar gesproken zal worden over kerk en samenle
ving, over de belijdenisgeschriften, de oecumene, over de
dienst aan anderen, over onderricht en voorlichting, over de
gestalte der'kerk en haar organisatie.
Voor dat het zover is, moet nog dreigde of zwakke groepen dient op
in de gemeenten een discussie wor
den gevoerd over deze punten, die
uit het voorbereidend beraad tüdens
de regionale agendaby eenkomsten te-
voorschün zün gekomen. In de twee
de helft van februari zal in plaatse-
lüke büeenkomsten over de voorge
stelde agenda worden gesproken en
za} zoveel mogeiyk een duidelyk
standpunt geformuleerd moeten wor
den over de in het geding zynde za
ken.
Uit de agenda blykt een veelheid
van opvattingen over de taak en het
belyden der kerk. Tegenover de me
ning dat de kerk geen pressiegroep
mag worden, staat de opvatting dat
de kerk zich op indringende wüze
moet bezighouden met maatschappe-
ïyke en sociale problemen, voor be
te komen en een juiste mentaliteit
moet scheppen om zich in te zetten
voor ontwikkelingshulp.
Ten aanzien van woordverkondi
ging en beiydenis variëren de opvat
tingen van hoogste prioriteit aan de
prediking tot grotere betrokkenheid
by samenleving en politiek (oorlogs-
vraagstuk). Vry algemeen leeft de
wens tot duidelijker taalgebruik in en
tot herziening van de beiydenisge-
6chriften.
De agenda bevat een aantal sug
gesties voor meer variatie in de kerk
dienst, met mogelykheid tot discussie
en een grotere toegankelükheid voor
de avondmaalsvieringen.
Hete hangüzers als militaire dienst
weigering, erkenning homofielen,
afschaffing kinderdoop, inspraak
van jongeren, nieuwe catechismus
en dergeiyke worden niet gemeden.
De kerk moet wegen zoeken om
De politiek speelt in onze
maatschappü een grote rol en
dat is te begrüpen. Onze wel
vaart hangt voor een groot deel
af van beslissingen op politiek
gebied. De te nemen beslissin
gen liggen evenwel niet altijd
voor de hand en worden bo
vendien beïnvloed door bepaal
de principes ten aanzien van
het maatschappelük en geeste-
lyk leven. Dit leidt tot partij
vorming en helaas vaak tot
party strijd. De politieke party-
en trachten zoveel mogelyk in
vloed uit te oefenen en moeten
dus wel kiezers voor zich trach
ten te winnen. En h ier begint
het wazig te worden. Zeggen de
partyen wel duidelijk wat ze
willen en kunnen wü erop aan,
dat zy trouw blyven aan hun
programma's en welke partyen
zün bereid met andere party en
samen te werken? Het is dan
ook te begrüpen, dat er ge
vraagd wordt om duidelykheid
in de politiek.
De vraag naar meer duide
lijkheid treffen we evenwel niet
alleen op politiek terrein aan.
Ook in het bedrijfsleven ver
langt men naar meer duidelyk
heid en openheid. Iedereen
wenst te weten waar hü aan toe
is. En ook op kerkeiyk terrein
blükt men ditzelfde verlangen
te hebben. Men wenst meer dui
delykheid en openheid in het
kerkelük bedryf. Vraag om me
dezeggenschap in het beleid en
protest tegen onduideiykheid in
overgeleverde vormen en nor
men treden soms luidruchtig
aan de dag.
Dit streven naar meer duide
lijkheid wordt stellig door prak
tisch iedereen gedeeld. De ver-
antwoordeiykheid in maat
schappü en kerk wordt tegen
woordig niet meer door een be
perkt aantal mensen gedragen,
maar steeds meer wordt een
beroep gedaan op de medever-
antwoordeiykheid van allen.
Hoe komt het dan, dat de ge
wenste duidelijkheid zo moeilijk
te realiseren is? Hiervoor zyn
verschillende redenen. Er be
staat stellig op ruime schaal
een zekere angst voor duidelyk
heid. Als elke party een duide
lyk standpunt bepaalde, zou
dan niet het aantal partyen
slinken doordat heel wat zoge
naamde verschillen eigenlyk
helemaal niet biyken te be
staan of althans zeer onderge
schikt blijken te zün? Maar
men wil zo graag het recht op
eigen bestaan handhaven.
Ook kan een minder duidelij
ke plaatsbepaling gemakkely-
ker tot een compromis leiden.
Men kan dan alle kanten uit.
En dat geldt evenzeer voor de
kerken. Zo kan het zün, dat de
politieke jaiüen en de kerken
in discrelie gebracht worden
en dat ter tot crises leidt.
Maar datis geen ramp, eerder
een geluk Zeker, voör menig
een was iet vroeger een ge
makkelijk tüd. Men leefde in
zekerhede die van bovenaf
werden igelegd. Maar dat
strookt n; meer met de ge
deelde ventwoordelykheid en
persoonlü mondigheid. We
worden r persooniyk aange
sproken e ter verantwoording
geroepen. F. persooniyk gewe
ten is een misbare factor ge
worden in l bepalen van ons
standpunt. i zo valt elke
vraag naar eer duidelykheid
op onszelf te; en eist persoon
lijke beslissirn. Is er duide
lykheid in oi^jgen doen en la
ten? Weet m wat men aan
ons heeft? Win en durven wij
voor onze ov-.uiging uitko
men?
Het zou nuttzün in al onze
menselijke bokkingen. Er
wordt zo vaak aSproken over
gebrek aan dialg en commu
nicatie. Zou dat et vooral lig
gen aan gebrek m duidelyk
heid ten aanzie, van eikaars
overtuiging? We oeten weten
wat we aan elkaa^bben.
Vooral de bij bel hier gro
te nadruk op. Jea zei eens:
Uw ja zij ja, uw in zü neen.
Elk gemarchandeeivordt van
de hand gewezen viaar dat
geldt niet alleen ine betrek
king van mens tot ns, maar
ook en allereerst in, betrek
king tot God, welke funda
menteelst is. De apos\ ?aulus
drukt dit zo prachtig it wan
neer hy schrijft: „Laatfceyien
tyde uw verlangens doo biden
en smeken by God bekeid or
den." En elders: „Al uat?y
doet, doet dat van harte, i6
gold het de Heer m niet ie
mensen."
Zo passeert elk plai, elke
dachte, elke beslissing het pu
soonlyk geweten. Wit in c;
leeft, moet eerst op iet hoe
ste niveau gekristaliseerd
misschien gecorrigeerd worde:
zodat het dan duideliji en mt
overtuiging in ons doe en
ten aan de dag kan treon. Dui
dehjkheid heeft pas wa-de, ali
het gepaard gaat metierlyk-
heid.
H D. Rayr.,ekers
Oud-katholiek tóoori
eïen.
het innerlyk geestelük leven, het
gebed en de meditatie van haar le
den te ontwikkelen, beveelt de
agenda aan. De kerk moet haar
communicatie verbeteren en daar
na haar informatie.
Met betrekking tot de organisatie
der kerk, worden suggesties gedaan
om byvoorbeeld alleen belüdende
leden te handhaven, om het be
grip sympathiserende leden in te voe
ren, de mogelykheid te scheppen om
van meer dan één kerk lid te zün.
De autonomie van de plaatseiyke ge
meente moet worden opgeheven, ter-
wyi er regionale gemeenten moeten
komen, waar binnen kleinerbrr
toriale gemeenten mogelyk »tej
zün. Veel kritiek is er op de i
verkiezing en het ledenbestaivaj
de synode en lagere ambtelijber
gaderingen. Sommigen bepleit*
jongerensynode als een soort j_
duwparlement, anderen willen et-
ambtsdragers tot de vergadering,
laten.
Tenslotte leven er veel wensojj
het gebied van de opleiding en b
vervulling der ambtsdragers (oiel
ken tot het ambt toelaten), tjj
wat de financiën der kerk' bill
reorganisatie van het.beheer ri-
zakeiyk wordt geacht.
Lelden Hervormde gemeente
Gebouw „Staalwijk" Herenstraat
10 u ds K. Bouhuys.
Hooglandse Kerk 10 u dr P L.
Schoonhelm.
Marekerk 10.30 u ds Joh. Poort 5 u
ds A. J. de Jong.
Bethleherakerk Driftstr. 10 u
ds H. W Hemmes.
Maranathakerk Lage Morsweg 10
11 dr K. E. H. Oppenhelmer.
Bevrüdingskerk Montgomerystr.
9 u ds A. J. Lamping 7 u ds Joh. Poort.
Konlngskerk Konlngsstr. 10 u ds
E. M. Pannekoek.
Vredeskerk Burggravenlaan 10 u
ds P Kloek (Jeugdkapel 5 u ds A. J.
Lamping - herdenking eerste lustrum-.
Ver. vrijz. Hervormden Aula As-
gerstr. 1 10.30 u ds M. J. Wagenvoorde.
Eglise Wallone Breestr. 10.30 u
Pasteur A. Malaise.
Academisch ziekenhuis 10 u ds J. E.
Brederveld.
Dlaconessenhuls 10.30 u prof G. J
Hoenderdaal.
Jeugdkerk L.H.J.-Gebouw Leven-
daallO.30 u ds C, H. Bül
Petruskerk Lammenschansweg 7
u Oecumenische dienst.
Lodewükskerk 7 u Oecumenische
dienst
Geref. Kerk Zuiderkerk 10 en 5 u ds
Kronemeür (H.A. en dankzegging).
Petrakerk 10 u dr v. d. Zwaan. 5 u
ds Hortenslus.
Oude Vestkerk: 10 u ds Hortenslus.
6 u dr Dronkert.
Beloftekerk 10 u ds Bovenberg 5 u
dr v. d. Zwaan.
Bevrüdingskerk 10.30 u dr Dronkert
5 u ds Bovenberg.
Groenhoven 10 u ds B Bouma te
^De^Mlxt" 10 u (Ouderendlenst) ds
P°.?Het Mierennest" 10.30 u (Gezins-
dlenst) dhr. Verheul.
Jeugdhuis 7 u ds Bovenberg (Jeugd
dienst)- r, V
R.K. Kerk H. Antonius (za. av. 7 u)
8. 9.30, 11, 12.15 n 7 u. Haags Schouw
(zat. av. 7 u) 9.30, 11.30 en 6.30 u.
Hartbrug (zat. av. 7.30 u) 8, 9. 10.45,
12 en 7 u. Herensingel (zat. av. 7 u)
8.30. 9.30, 11, 6.30 u. Bykerk Ti-
morstr. 9.30 en 11 u. H. Leonardus (zat.
av 7 u) 9, 10.45, 12.15 en 7 u. H.
Lo'dewük (zat. av. 7 u) 8, (In St.
Maartenshuis) 9.45, 11. i2-*6" ,5
H. Petrus (zat. av. 7 u) 8, 9.15, 10.45,
12 en 6 u.
Studentenparochie (zat. av. 7 u in de
Lodewijkskerk) 11.45 u (Pleterskerkstr.
Vrijz Kath. Kerk (Vreewükstraat)
10.30 u.
Chr Geref. Kerk 10 en 5 u ds ear
lier
Leger des Hells 10 u Heillgtngs-
dlenst; 7.30 u verlosaingseamenkomet,
Geref. Kerk (vrijgem 10 en 5 u lees-
dienst.
Nieuw Apostolische Kerk (Hoge
Rijndijk 24) 9.45 u dienst.
Doopsgezinde Remonstrantse gem
10 u prof. dr. W. F. Gotterman
Evang. Luth. Kerk 10.15 u ds J.
Happee en kapelaan L. Oudejans.
Evang Chr. Gem. (Mlddelstegrt 33)
10 en 5 u dhr. Dlkkes.
Geref. Gem. 10 u en 4.30 u ds Boo
gaard.
Baptistengem. 10 u ds R. Relling.
Christian Science (Steenschuur 6)
10.30 u Ned. dienst.
Aarlanderveen Hrv, Gem. 10 u
ds Boer te Hazerswoude. 7 u ds Reij-
enga te Zevenhoven. Geref. Kerk 9.30
en 6.30 u ds W. Haverkamp te Aals
meer. Chr. Geref. Kerk 9.30 u dienst
des woords. R.K. Kerk (zat. 7 u) 7.30
u en 10.30 u Dorpshuis Aardam Ter
Aar 9 en 12 uur.
Alphen aan den Rijn Herv Ge
meente. Adventskerk Jullanastr. 10 u
ds M. Fokkema. 6.30 u ds A. de Jong
te Lelden voor de G.B. Kruiskerk
Gouwsluis 10 u ds P. A. Lefeber. Op-
standlngskerk 10 u ds J. H, Bogers.
4.45 uur Zangdienst 5 u ds C. Spoor
(Open Deur dienst m.m.v. Jubilate
Deo) Gebouw Nabij 10 u Jeugdka
pel de heer Taselaar. Zaal Opstan-
dlngskerk 10 uur Jeugdkapel mevrouw
A. Gesman. Martha-Stlchtlng „Rijn
stroom'' 10.30 u ds I. J Walpot. Ouds-
hoornseweg 10 u ds G. Cadée. Sions-
kerk 9.30 u kand. van Beek te Bode
graven. 6.30 u In de kerk Oudshoornse-
weg ds H Koudstaal. Gebouw Onder
weg 10 ds J. Irik te Oegstgeest.
6.30 u ds C. A. van Harten te Bode-
Braven. Aula Noord Parelstr 9.30 u ds
Koudstaal. R.K. Aula Noord Pollux-
straat 10 u ds M Hanemaaljer. J. F
Kennedy school Noord 11.15 uur Bij
bels verteluur. Geref. Kerk Marana
thakerk Raadhuisstr. 10 u ds P. M
Brouwer te Leersum. 6.30 u ds A. Bor-
man Themadienst met nabespreking
„De eenheid van de kerk". Salvatorl-
kerk W. de Zwijgerlaan 10 u ds A
Borman. 6.30 u ds P. M. Brouwer te
Leersum De Goede Herderkerk 10 u
en 6.30 u ds W. Tom te Harderwijk.
Aula Morgensterschool 11 u ds G. O
N. Veenhuizen H.A. Geref. Kerk (Vry-
Smaakt) geen opgave ontvangen. Chr.
eref Kerk Jeruzalemkerk Grljpen-
steinstraat 9.30 u dienst des woords. 2.
u ds H. C. van der Ent te Katwijk
aan Zee. Oud Geref Gem. Kerkge
bouw Hooftstr. 240 9.30 u en 4 u lees-
dlenst. Rem. Geref Gem. Geen dienst.
Baptisten Gem. 10 en 6.30 u ds Koek
koek. ('sav. jeugddienst). R.K. Bonl-
facluskerk (zat. 7 u) 8.30, 10. 11.30 en
6 u. Pius X kerk (zat. 7 u) 7.30, 9, 10.3
11.45 en 5.30. Volle Evangeliegem.
(Kindervreugd) 10 en 7 u dienst.
Bodegraven Herv Gem. Anker
9 en 10.30 u ds Cirkel. 6.30 u ds Grol-
le Utrecht Salvatorkerk 10 u ds van
Harten. 6.30 u ds Tichelaar, zend.
pred (Jeugddienst). Geref. Kerk 10 u
ds L. Buitenhuis 6.30 u ds B. J. F.
Schoep. Geref. Gem. 10 en 6 u lees-
dlenst. Geref. Kerk (vrijgem.) 9.30 en
4.15 u leesdienst. Evang. Luth Kerk 10
u ds B. G. te Winkel (afscheid). Evan
gelisatiekring 10 u eredienst 6.45 u
Jb. Klein Haveveld.
Boskoop Herv Gem. 9.30 u ds W
L. Heijmans, 6.30 u ds T. Oostenburg
uit Rijnsaterwoude Geref. Kerk 9.30
en 5 u ds H Dijkstra; Maranatha-
school (Snydelwijk) 11 u ds W. L,
Heijmans. Chr. Geref. Kerk 9.30 en
4.30 u ds J. Manni. Geref. Gem. 9.30
u leesdienst 7 u ds H Rijksen uit
Gouda. Vryz. Prot. Geloofsgemeen
schap 10 u dhr. P v. d. Laaree; Verg
van gelovigen 9.30 en 5 u samenkomst
In lokaal Nleuwstr 27. Evangellecen-
trum Nieuw Leven, 9.30 u dhr. Th Ver
woerd. Volle evangelie Kapel Bethel,
9.30 u dhr. J. Modderkolk. R.K. kerk
Reijerskoop (zat. av. 7.30 u) 7.30 u,
9.30 u en 11 u Ontmoetingscentrum.
Snljdelwijk (zat.av. 5.30).
Hazerswoude Herv. Gein. 9.30 u
I ds D. Bouman te Katwijk aan Zee 6.30
u ds J. M. D. van den Berg te ÏJ-
I muiden. Jeugddienst onderwerp „Gods
menu voor u". Geref, Kerk 10 en 5 u
ds J Wildschut te Dordrecht. R.K.
Kerk (dorp) (zat 7 u) 8, 10 eh 11.30
I u. R.K. Bernarduskerk Rijndijk (zat.
I 7 u) 8, 9 30 en 11 u.). R.K Michaël-
I kerk Rijndijk (zat. 7 u) 8, 9 en 11 uur.
I Hillegom Herv. Gem. 10 en 7 u
ds J. Bronsgeest (H.A en Dankzegging)
Parkwijk 3 u idem. Leeuwenstein 10 u
i Jeugdkapeldienst. Het Eiland 10 U de
heer Germans uit Haarlem. Geref.
Kerk 10 en 5 u ds J. Hartkamp Chr.
Geref. Kerk 10 en 5 u kand. Wups uit
Apeldoorn. R.K. Kerk St. Joseph (zat
1 av 7 u) 8,30, 10, 11,30 en 5 u. St. Mar;
tlnus (zat. av. 7 u) 8.30, 10, 11.30, 12.15,
5.30 en 7 u.
Hoogmade Herv Gem. 10 u dhr.
J. van der Kooy te Lelden. R.K Kerk
(zat. 7 u) 9 u en 11 u.
Katwijk aan den K(jn Herv Gem
Dorpskerk 10 u ds J. P van Roon te
Katwijk aan Zee; 6 u ds A. Baas.
Ontmoetingskerk 10 u ds A. Baas (HD)
1 6.30 u ds J. Irlk te Oegstgeest. Geref.
Kerk 9.25 u ds F Pijlman te Katwijk
aan Zee (gespreksdlenst)5 u ds R.
de Vries te Katwijk aan Zee. Interker
kelijke dienst ln gymn.lokaal O. Baron
van Wassenaar van Catwijokschool
10.30 u ds W P. Kramer te Ooster
beek. R K. Kerk (za. av. 7) 9.30 en
11.15 u; De Wilbert (za, av. 6.30) 6,30
uur.
Kat w (»k aan Zee Herv. Gem.
Nieuwe Kerk 10 u ds J. C. van Hun-
nik 6 u ds W. Chr. Hovius. Oude Kerk
10 u ds C. van den Bergh 6 u ds A.
Vink. Ichthuskerk 10 u ds W. Vroeg-
Indewey 4.45 uur Zingen voor de kerk
dienst 5 u ds Jac. de Vos (jeugddienst)
Pniëlkerk 9.30 u ds A Vink 6 u ds C.
van den Bergh. Groen van Prins-
terschool 10 u ds W. Kool. Wijkgebouw
„De Hoeksteen" 10 u dovendienst. Zie
kenhuis „Overduin" 2 u ds A. Baas
van Katwyk aan den Rijn. Zeehospl-
tlum 8.45 u geref. dienst. Geref. Kerk
Vredeskerk 10 u ds R. de Vries 5 u
ds F. Pijlman. Trlumfatorkerk 10 u ds
N. Vlijm 5 u ds Vlijm. Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 u ds H C. van der Ent.
Geref. Kerk (vrijgem.) 9 en 7 u kand.
B. Meyer. 10.30 en 5 u ds C. J Breen.
Geref Gem. (Remisestr 10 en 5 u
ds van der Bijl Volle Evangelle-gem.
(Voorstr. 100) 10 u dhr. Bulthuis.
Koudekerk aan den Rij" Herv
Gem. 10 en 7 u ds Quak Geref Kerk
8.30 10.30 u ds Swierta (H.A.) 7 u
ds Swierta (d.z, HA.).
Leiderdorp Herv. Gem (ln Geref.
kerk Hoofdstr.) 9 u ds J. P Honnef
(H.A 5 u oecumenische Jeugddienst
(Scheppingskerk) 11 u ds F C. Kamma
te Oegstgeest. Geref Kerk 10.30 en 6.30
u ds M W J C. de Kluis te IJmul-
den (Scheppingskerk) 9.30 en 5 u ds
F de Jong te Alphen aan den Rijn.
I R.K. Kerk Meerburg (zat. av. 7 u) 8.45,
10.30, 12 en 6 u. Menswording (zat.
av. 7.30 u) 9, 10.30 en 12 u.
j Letmuiden Herv. Gem. 9.45 u ds
i van Itterson te Gouda H.A. Dorp 7
I u ds A de Leeuw te Boskoop. Geref.
j Kerk 9 ds A. P. Heiner te Ter Aar.
7 u ds G O. N Veenhuizen te Al-
j phen aan den Rijn. R.K. Kerk (zat.
17 u) 7.30 u, 9.30 en 11.15 uur
j Llsse Herv Gem Grote Kerk 10
u ds J. van der Velden, 7 u Jeugd
dienst; Helv. kapel 10 u ds H. G. Oos-
i tlnga. Geref Kerk 10 u drs A E van
der Woude; 5 u ds Hoekstra. Chr Ge
ref. Kerk 10 n 4.30 u ds D. H. Biesma;
Geref. Gem. 10 en 4 u leesdienst (don
derdag 7.30 u ds Harinck). Geref. Kerk
(Vrijgem.) 10 en 4.30 u Leesdienst.
Oud. Geref. Gem. 9.30 en 3 u lees
dienst (donderdagav. 7.30 u leesdienst).
Aktle Kruistochten Nedrland; Maan
dagavond 8 u evangellsatiedienst ln
Gasthuis Welkom as J. Gravendeel;
4.30 u evangellsatiesamenkomst met de
jeugd. R.K Kerk St. Agatha. 8.30,
10 15, 11.45. en 7 u (zat. av. 7 u) De-
oendance ln Poelpolder (prot. Chr,
School aula) 8.30 en 12 u (zat av. 7 u).
Maria Kerk 8.30, 10.30 en 12.00 en
5.30 u (zat. av. 7 u) H.H. Engelbe
waarders 7.30 845, 10.45 en 5.45 u (za
terdag av. 7 u).
Nieuwkoop Herv Gem. 10 u ds
Alma te A'dam. 6.30 u ds Van Ieperen
te Katwijk aan Zee. Geref Kerk 9.30
u en 6.30 u ds R. J. A. Hanenburg.
Chr. Geref Kerk 9.30 u en 6.30 u de
heer J. van Leeuwen. Rem. Geref.
Gem. 10 u ds W. Knoppers te Utrecht.
R K. Kerk (zat. 7 u) 7.30, 9, 10.45 en
7 u.
Nleuvvveen Herv. Gem. 9.30 u en
6.30 u ds J, Gebraad (H.A.) Gerei.
Kerk 9.30 u ds D. Hoornstra te Nieuw
Vennep. 6.30 u ds W. J. van Otterloo
te A'dam R.K. Kerk (zat. 7 u) 9, 10.45
en 5 u. Vrijz. Herv. 11.15 u ds Doorn
te A'dam.
Noordwyk-Binnen Herv. Gem 10
u dhr. J. Vink (Katwijk), 7 u ds D.
Keunlng. Geref Kerk 9.30 u ds C.
Warner 5 u ds W. Dekker. Van den
Berghstichtlng 11 u ds C. Warner.
Ned Prot. Bond 10.30 u ds D. G. Hoe
vers (Den Haag). R.K. Kerk (zat. av. 7
u) 8. 9.30, 11.15 en 5.30 u
NoordwUk aan Zee Herv. Gem.
(Kapel) 10 u ds D. Keunlng. 5 u ds
A. L. Laprë (H.A.). De Rank 10 u ds
1 A. L. Lapré (H.A.). Sole Mip 10 uur
I dienst Geref. Kerk 10 u ds W, Dekker.
6 u ds C Warner. Herv Ger Evange
lisatie VGLO-school. Schoolstr 2) 10
u ds G. van der Kamp (Den Haag).
3.30 u ds W Chr. Hovius (Katwijk aan
Zee). R.K Kerk (zat, av 7 u) 7.30, 9,
10.30 en 12 u.
Noordwljkerliout Herv Gem 10 u
I ds W, E. den Hertog uit Oud Beyer-
land prediking pastoor Hammerstein
j St. Viktor. 7 u Geref. dienst van Ger
Kerk Noordwijk. 7 u in de Zilk Aula
R.K. Meisjesschool ds H. G. Oostlnga uit
Llsse. R.K. Kerk St Jozef (zat. av. 7 u)
7.30, 8.45, 10.15, 11.30 en 7 u. St. Vik
tor (zat. av. 7 u) 8.30, 10, 11.30 en 6 u,
Oegstgeest Herv. Gem, (Groene
Kerk) 10.30 u ds H. K. Jonkman
(Pauiu8kerk) 10 u ds H. P. Hulsman
Gemeentecentrum7 u dr J. G. B.
Jansen te Noordwijk Binnen (Jeugd
dienst) (Jeugdkerk Gem.centrum) 10
j u prof dr. H. Berkhof (Jeugdkapel) 10
u mej. A. Koning Vryz Herv (Ge
meentecentrum) 10.30 u ds J. Zuur-
j ueeg te Maarsen Geref. Kerk 10 en
5 u ds Vegter, Geref. Kerk (vrijgem.)
I (Jullanalaan 1) 8.30 ds C. J Breen,
3 u dienst. R.K. Kerk (zat. av. 7.30 u)
9, 10.30 12 en 6.30 u Bonaventura (zat
av. 6.30 u) 8, 10 en 11 u.
Oude Wetering Herv. Gem. 9.30 u
ds Lalleman. Geref. Kerk 9.30 u ds S.
Hoekstra. 5 u ds A. van der Woude
te Llsse Rem. Geref Gem. 10 u dr
A. W. Cramer. R.K. Kerk (zat. 6.30
u) 8, 9.15, 10.30 en 12 uur alle diens
ten in Tech. school.
Rynsaterwoude Herv. Gem. 9.30
u ds Stehouwer te Alphen aan den
Rijn. 7 u ds De Leeuw te Boskoop.
Chr. Geref. Kerk 9.30 u dienst des
woords. 2.15 u ds G. Bouw te Sche-
venlngen. R.K Kerk (zat. 7 u) 7.30.
0.30 en 11.15 uur.
Rünshurg Herv. Gem (Grote
Kerk) 9.30 u de I. J. Wisse (H.A.)
5 u ds H. van Gosliga (HA.) Bethel-
kerk) 9.30 u ds Van Gosliga 5 u
ds Wisse (H.A Geref. Kerk Petrakrk
9.30 u ds Bijleveld. 5 u drs W. Bakker.
Katwijk. Immanuëlkerk 9.30 u drs W.
Bakker. 5 u ds Baayen. Maranatha
kerk 9.30 u ds Baayen. 5 u ds Bijle
veld. Geref. Kerk (vrijgem 10 u lees
dienst. 2.30 u ds D Los. Chr. Geref.
Kerk 10 en 5 u ds De Vries R.K. Kerk
(tuinbouwschool) 10.30 u (zat. av 7
u).
Sassenheim Herv. Gem. 10 u ds
A, Westra (H.A.). 6.30 u ds A. Westra
(dankzegging); Geref. Kerk 10 u ds W
v. d. Berg te Hazerswoude. 5 u H. v. d.
Berg; Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u ds
L. S. den Boer; Ned. Port. Bond 10.30
u ds H. N. Bierman te Breda R.K
Kerk (zat. av. 7 u) 8, 9.30, 11 en 5.30
U.
Valkenburg Herv. Gem 10 en 6.30
u ds G. Zonneveld (H.A.). Geref.
Kerk 9.30 u onbekend, 6.30 u ds J.
Wildschut te Dordrecht. Geref. Kerk
(vrijgem.) 8.30 en 3 u ds H. W Ophoff
Voorhout Herv. Gem, 10 u ds
Oskamp (H.A.) R.K. Kerk (zat. av. 7
u) 9. 10.30, 1.1 45en 5.30 u.
Voorschoten Herv. Dorpskerk 10
u pastoor J. Blonk en ds Saraber. Moe
der Godskerk 11.30 u ds Saraber (Her
vormd) en pastoor J. Blonk, Lauren-
tluskerk 12 u ds Meijerlng (Herv.) en
Sater Walters. Aula Noord-Hofland 9 45
■eref. dienst; ds Verheule (Herv.) en
ds. de Zeeuw. Aula Noord-Hofland 11
u (r.k. dienst) ds Bllderbeek (Doops-
gez.) en kapelaan Witteman. Herv
Kapel Rijndwijk 10 u kapelaan Wit
teman en ds. Meijerlng. Geref. Kerk
9, 6.30 en 5 uds H. A Buitink te
Baarn. Geref. Kerk (vrügem.) 10 15 en
5 u ds A. W. Bosman
Waddlnxveen Herv. Gem. 9.30 xi
ds T. van 't Veld, 6.30 u ds J den
Dikken, Benthuizen. Herv wijkgebouw
9.30 u kand. B. van 't Veld. Amersfoort,
6.30 u ds J van den Heuvel. Bethel
9.30 u ds J. van den Heuvel, 5 u ds T.
van 't Veld. Immanuelkerk 9.30 u ds
G. J H. Gijmlnk, 7 u ds J. C Breg-
man, Gouda. Ger. Kerk Kruiskerk
9.30 u ds J. Modderaar. 5 u ds B.
Koekkoek. Ontmoetingskerk 10 u ds B.
Koekkoek 5 u ds B. Modderaar. Chr
Afgesch. Gem. 9.30 u en 5 u ds A, P,
Verloop. Oud Ger, Gem, Zuidkade 158
10 u en 6,30 u leesdienst (dinsdag 7
u ds Kamp, Grafhorst.).
Warmond Herv. Gem. 10 u ds
J. M. Snijders. 7 u ds J. G. Panhui-
se uit Den Haag
Wassenaar Herv. Gem. Dorpskerk
10 u ds J. A, G. van Zanten. 4.30 u ds
H. Stolk. Scheveningen7 u dr Th. C.
Frederlkse. Kievletkerk 9 u Jeugdkerk;
10 u dr G. H. P Locher. Oegstgeest
(radiodienst). Messiaskerk 10 u dr Th
C. Frederlkse Dorpscentrum 9,30 u
dr W Chr. Hovius. Katwijk aan Zee 10
u klnderdiensten. Shalom 10 u Jeugd
kapel. Deylerhuis 10 u jeugdkerk. Ge-
Hervormde kerk imori'
wijk Binnen.
(Foto LD/ljian)
reformeerde kerk Bloemcamft ifl
en 5 u ds L. Bech. Zijlln. 105 u
ds D. van der Meulen. Ned. Prtond,
Lange Kerkdam 10.30 u ds Joter
R.K Kerk H. Josef (zat. av. g
9. 10.30 12 en 7 u. H. Will'dus
(zat. av. 7 u) 8, 9.30, 11, 12.15j u.
Woubrugge Herv. Gem, geega-
ve ontvangen. GerefKerk 9.301.30
kand. Vroom, A'dam.
Zevenhoven Herv. Gem. 9.; ds
Reijenga. Geref. Kerk 9.30 u 1 u
ds P Boes te Hilversum. R.Krï
(zat. 7 u) 7.45 u; 9 u en 10.45
Zoeterwoud - Herv. Gem. löe
heer E. Loerakker 7 u ds T fte
te Heemstede. R.K Kerk Zuidbu-
weg izat. 7.30 u) 7,30. 9, en 11
sius kapel (zat. 7 u) 7.30 u; 9, li
11.30
Zwninnierdain Herv. Gem. 1
6.30 u ds D. Goudzwaard (H.A.). 1
Kerk 10 tl ds D. Averes te Leiirj
6.30 u ds SJ. Tiemersma Rem.
Gem Geen dienst. R.K. Kerk
u) 8, 10, 11.30 en 5.30 u.
