KAREOL" (Aerdenhout)
•oomhuis van miljonair Bunge
i staat van ontbinding
KAPER DOOR
MILITAIREN
GEDOOD
HET WERD JANUARI
0®t
(RDAG 10 JANUARI 1970
PAGINA U
DECOR. MENEER, niets meer dan een decor." Onge-
commentaar van zo maar een voorbijganger, als wij op
Irdenhoutse Van Lennepweg oog in oog staan met de
t" Kareol. Eens de residentie van miljonair-koopman
Carl Bunge, muziekminnaar en in dat klankvolle we
ien gewichtige naam, ligt het nu verlaten in de nevelen
ze wintermaand.
fc is niet meer. In de jaren
erleed hij en liet zün kapi-
na aan een aangenom:n
begin van het einde was
•een, pracht en praal verlie-
laast het gigantische bouw-
'sven. rond de jaren vijftig,
Je lantaarns langs de op-
an. Wassenaarse „paarde-
sman nam zijn intrek in
archt. Na nog wat jaren
>k hij de tachtig kamers
•monument de rug toe. De
pofden voorgoed, en on-
rde zich haastig, bordes en
Tden overwoekerd.
wilde nog wel wat
meneer, weet u. het is
van deze huizen, met
sterft de allure. Ik wan-
fclke dag, soms zie je er
V fotografen, filmers en zo.
1 is een decor geworden,
"ie geen levend wezen meer
ICHIEDENIS van het ver
in wezen nog erg jong.
i| het begin van deze eeuw
itrijke Bunge. telg uit een
hansgeslacht, dat, hoewel
oorsprong al eeuwenlang
tyandse nationaliteit be
ten geschikte plaats zoekt
fen huis kan bouwen. De
gevendun. zev n k'z-
de Zandvoortse zee, aan
de Van Lennepweg in Aerdenhout en
gekocht van de eigenaar van Boe-
kenroode, Teding van Berkhout.
De architectuur van het huis is
voor Bunge een zwaarwegende zaak.
Geboren en opgegroeid in Spaarn-
hout aan het Haarlemse Spaarne,
wil hij een royaal dak boven zijn
hoofd en ruime vertrekken om in
te leven. De Zweed Anders Lundberg
weet de wensen van Bunge in vor
men om te zetten. In 1908 begint hij
aan het kunstwerk te bouwen. Vier
jaar zal de bouw duren, vier jaar
waarin de oorspronkelijke opzet nog
eens gewijzigd wordt, wanneer het ge
bouw toch juist dat lijkt te missen
wat Bunge wenst. Lundberg laat dan
onder het hoge dak een extra woon-
verdieping „aanbrengen". De wensen
van Carl Julius Bunge zijn in 1912
in een trots monument omgezet.
Wagnerliefhebber als hij is geeft de
trotse eigenaar zijn slot de naam
van die van de burcht in „Tristan
en Isolde": „Kareol".
MET DE BEWONING komen de
geruchten in het Haarlemse. Het
huis baart het nodige opzien en
iedereen die het wil horen mag het
weten: het bouwwerk is bedoeld als
fort en steunpunt voor de Duitsers.
„Vooropgezet landverraad" zo
klinkt het in de Haarlemse dreven.
De omvangrijke terrassen zouden be
doeld zijn om eens de „dikke Ber-
Julius Carl Bunge
tha's" te torsen en de watertoren die
hoog boven Aerdenhout uitpriemt,
zou eens als wachttoren dienst moe
ten gaan doen. Niet alleen Bunge,
die het gepraat te danken heeft aan
de klank van zijn naam, en aan het
gegeven dat hij met een Duitse
vrouw getrouwd is. is het slachtof-
fer van de praatjes. Zijn stiefzuster,
die nu aan de Van Vollenhovenlaan
in Aerdenhout op een steenworp af
stand woont van Kareol, en in de
I winter de watertoren door de bomen 1
heen ziet. vertelt ons in haar omge-
bouwde koddebeierswoning, ook de
nodige hinder van de geruchten te
hebben gehad. „Op school plaagden
ze me er mee. Eens was ik zó nijdig
dat ik op weg naar huis in de Gier
straat met een jongen op de vuist
ging. We rolden over de weg, zodat
zelfs de tram die daar toen nog liep,
voor ons moest stoppen.
I Voor Carl Bunge weegt de kwestie
bijzonder zwaar. Zó kwelt hem de
gedachte dat hem landverraad wordt
aangewreven, dat hij de comman-
dant Veldleger vraagt, een onderzoek
in te stellen. Niets is hem liever dan
van deze blaam af te zijn. De veld- I
commandant gaat op het verzoek in,1
komt met een aantal genie-officie-
ren naar het huis en zuivert Carl
Julius Bunge van elke blaam.
HET LANDVERRAAD is niet de
enige legende die men te horen
krijgt wanneer de naam Bunge valt.
Ettelijke geschiedenissen doen de
ronde. In de watertoren zouden spie
gels gezeten hebben, recht op de zee
gericht. Dat beeld zou weer weer
kaatsen op spiegels in de werkkamer
van Bunge. waardoor hij wanneer hü
dat wenste, de zee zou kunnen zien.
Nog romiger is het vertelsel dat
Bunge een tweepersoonsonderzeeboot
zou hebben gehad, waarin hij met j
zijn knecht-monteur de zwanenvij
ver in zou duiken. Een derde ver-
haal is ingegeven door de rijk-
dom van Bunge. Ergens in het huis
Foto hiernaast. Na de royale
entree en het marmer 'van de ves
tibule is er de grote woonhal:
iveer marmerhout en een gede
coreerde stoffen ivandbespanning
moesten de hoge ruimte huiselij
ke sfeer geven. De halkamer loopt
over in een brede loggia, welke
toegang geeft tot de terrassen aan
de achterzijde van Kareol.
Foto hieronder: Het vertrek
waar de meester zo graag ver
toefde: de muziekkamer. Bij de
entree geel geaderde marmeren
zuilen. Het Aedlian pijporgel
staat nu in een Amsterdamse
Kerk.
zou een verborgen kluis zijn, waai
de koopman een deel van zijn rijk
dom in verborgen zou hebben. Al
leen hy en de kluismaker zouden de
plaats er van hebben geweten. Bei
den zün dood.
Zelfs de Nederlandse Staat liet
dat laatste verhaal niet helemaal on
verschillig, want by de verkoop in
september 1949, Kareol werd in 1945
als „vijandelijk bezit" geconfisqueerd
werd in de verk oops voorwaarden op
genomen dat by het vinden van de
kluis de inhoud als eigendom aan
de Staat zou komen.
„Daar geloof ik geen steek van",
is de reactie van Bunges stiefzuster.
„Het zün allemaal verhaaltjes. Die
duikboot, nee. dan had ik het ge
weten", zegt ze. „Maar die zwanen-
vyver was puur decoratief".
DECORATIE is in het oog' van
Carl Julius een gewichtig ding. Het
spreekt uit zün hele omgeving. De
tuin. liever het park, dat zich aan de
voet van de terrassenpartij aan de
achterzijde van het huis uitstrekt is
1 een grote weelderige droom. Bunge
houdt van bloemen. De rechtervleu
gel van het huis is een tropische
broeikas. Van de eetkamer uit is de
pracht van een rozentuin te zien.
Dieper in de tuin nog meer kassen
en zün gasten kunnen wandelen in
de schaduw van hoge eiken in een
kosteiyke laan. De bloemenpracht
is er niet enkel om te kweken, het
huis is er rijk mee versierd. De vele
gasten van huize Kareol, genieten er
immens van. Van het huis doen die
zelfde gasten dat niet minder.
Bunge weet wat hy Lundberg laat
bouwen. Na de oprijlaan komen de
gasten via een tweedelig bordes in
een marmeren vestibule. Links en
rechts daarvan zijn de gescheiden
garderoberuimten. Na de strakke ves
tibule en de hal met haar pilaren de
hoge woonruimte, centraal in het
huis. De wanden zijn met stof be
kleed. kristallen hangers zorgen voor
de verlichting, de kleuren van de te
gels die korte zuilen versieren zijn i
spaarzaam gehouden. Verder meu-
beien van oud-Engelse herkomst.
Om de „woonkamer" bevinden zich I
de meest noodzakelyke woonruimten:
eetkamer (rozen in de wandbespan- j
ning, rondom helgebeitst eikehout),
dameskamer (met. citroenhouten
meubelen), biljartkamer (in iepen-
hout) en de onontbeerlyke muziek-
kamer met het pypenorgel, dat in
middels zün weg heeft gevonden
naar een Amsterdamse kerk. De
laatste kamer is in donkere tinten
gehouden. By de ingang twee mar- j
meren, geel geaderde, zuilen. De or
gelpanelen zijn kunstig besneden.
Op de eerste verdieping aan de ga-
lery die om het centrum heenge
bouw is. liggen de „echtpaarlijke"
slaapkamer, op het zuiden en de bi
bliotheek, waaraan 'n aantal gasten
kamers grenzen. Op de andere ver
diepingen de verdere gastenkamers,
allemaal van een zitje voorzien, en
de rij kamers voor 't personeel. Door
het huis gedrapeerd een keur van
Perzische tapyten, waarvan de waar
de voor de oorlog al getaxeerd wordt
op anderhalf miljoen gulden.
De gasten van Carl Bunge hoe
ven zich niet te vervelen. In zyn
park kan men dwalen rond de zwa-
nenvyver of ln het grote beukenbos,
door de kassen of. wil men sportie
ver. dan is het mogelyk een balletje
te slaan op de tennisbanen. Bij de
banen een vriendelyk wit gelakt ten-
nishuisje, niet ver van een tuintem-
pel die de westafsluiting vormt van
de eikenlaan. Ook treintje spelen is
mogelyk in de Bunge-tuin. Een mo
del spoorlyn voert door het park, ech
te tunnels induikend en over echte
bruggetjes stromend.
Carl Julius staat bekend als een
gastvry man. In zyn huis klinken
menigmaal muziekavonden. De Am
sterdamse dr. P. Cronheim. al die ja
ren bestuurder van het Concertge
bouw, herinnert zich die nog goed.
„wy trokken op sinds 1920. Bunge
was echt iemand van de oude stem
pel, die alles over had voor de kunst
en dat niet terwille van zyn eigen
roem". „Een geweldige Wagneriaan",
zo kenschetst hy zyn vriend.
Dr. Cronheim is ook een van de
mensen die Bunge meeneemt naar
Zwitserland, waar hy in het liefe
lijke Meggen aan het Vierwoudste-
denmeer een vakantiechalet heeft.
Een bezoek aan Zwitserland is voor
hem by na een vlucht uit het Ka
reol wa^r hy toch ook zo van houdt.
Zyn stiefzuster in Aerdenhout:
„Thuis was hij een erg gesloten man,
maar in Meggen was hij veel toe
gankelijker en opener Hij genoot er
ook. Hy kon niet zwemmen, maar
roeide wat rond in een bootje op het
meer".
Ontspanning heeft koopman Bun
ge die toch werkelyk meer om zyn
muziek dan om zyn koopwaar geeft,
hard nodig. Hy maakt zich zorgen
over de toekomst. Zyn huwelijk blyft
kinderloos; aan wie zal hy zyn ryk-
dom vermaken?
Met zün vrouw besluit hy
een nicht van die laatste te adopte
ren. Het nichtje komt naar Aerden
hout in gezelschap van een Duits
speelkameraadje. Nog verloopt niet
alles op rolletjes en het nichtje sterft
nog voor de adoptie geregeld is. Ook
Kareol. toen de miljonair-koopman Bunge er nog huisde en het slot nog de allure van de mees
ter uitstraalde. Op de voorgrond de zwanen vijver.
mevrouw Bunge overlijdt en Carl
Julius besluit dat het speelkameraad
je van het nichtje zyn erfgename
moet worden. Om dit mogelyk te ma
ken nemen ze beiden de Zwitserse
nationaliteit aan. Dat gebeurt in
1932.
TWEE JAAR later sterft miljonair
koopman Bunge, 69 jaar oud. Hy
wordt begraven op Westerveld. Zyn
aangenomen dochter erft zyn hele j
kapitaal. Het beheer van het kapi-
taal baart het meisje, uul.a, g.ote I
zorgen. Personeel wordt ontslagen,
ook de chauffeur; de auto van pleeg -
papa gaat op blokken.
PANAMA (AFP) Een man. die
de gezagvoerder van een Panamees
vliegtuig wilde dwingen naar Cuba
te vliegen, is gisteren door militairen
doodgeschoten toen het toestel een
t us-en landing maakte op net vlieg
veld van de plaats David, in Pa
nama.
Het vliegtuig, een DC-3. maakte
een binnenlandse lynvlucht tussen
Changinola en David, toen een ge
wapende man de cockpit binnenkwam
en de piloot onder bedreiging met
een vuurwapen gelastte koers naar
Cuba te zetten. Omdat het toestel
niet voldoende brandstof had land
de het in David om te tanken. De
commandant van de nationale garde
wilde de DC-3 echter niet laten ver
trekken. Er ontstond een vuurge
vecht tussen de militairen en de
vliegtuigkaper, waar by deze dodelyk
werd getroffen. Een ander passagier
liep een schotwond op.
Intussen zyn enkele byzonderhe-
1 den over de kaping van een TWA
Boeing door de Franse jongeman
j Francois Bellon bekend geworden,
j Hy zou hebben verklaard dat zyn
bedoeling was de acht inzittenden
l van het gekaapte vliegtuig uit te wis
selen tegen de 23 gyzelaars (het zyn
er inmiddels nog slecht 8» die Israë-
j liërs 2 januari in Zuid-Libanese
j grensplaatsen hebben gemaakt. Hy
zou erin hebben toegestemd de
Boeing in Beiroet te laten landen
omdat hy ..hoopte zyn plan in Bei-
roet zelf te kunnen verwerkelyken".
ATHENE (Reuter) Amerika's
j Griekenland. Herry Tasca, is in
Athene aangekomen. De post is een
1 jaar vacant geweest. Sinds het ver
trek, vorig jaar januari, van oud
ambassadeur Phillio Talbot is de
ambassade geieid door een zaakge-
lastigde. Verwacht wordt dat Tasca
spoedig met Griekse regeringsambte-
naren besprekingen zal beginnen
over de mogelijke hervatting van de
Amerikaanse militaire hulp aan Grie
kenland. De VS staakten de levering
van zware militaire uitrusting nadat
het leger in april 1967 in Grieken-
land de macht had overgenomen.
In 1939 vertrekt Julia naar Zwit
serland en staat, by het uitbreken
van de oorlog. Kareol belangeloos af
ten behoeve van gewonde en inva
lide Nederlandse militairen. Begin
1941, na een tragische liefdesaffaire
met een uitgeweken Duitse soldaat,
sterft Julia na een operatie. Haar be
zittingen komen aan haar Duitse fa
milie. Direct gevolg daarvan: confis-
kering na de oorlogsjaren.
Met de dood van Julia was het di
rect afgelopen met Bunge's trots. De
Duitse familie, die zich plotseling in
goede doen wist. liet de hele inboe
del van de burcht per spoor naar
Duitsland vervoeren, „tot zelfs de ko
len toe", weet mevrouw Bunge te
vertellen. Lang hebben ze er geen
plezier van gehad: in 1944 ging de
buit verloren door een bombarde
ment.
RESTANT VAN het Bungeverle-
den: huize Kareol aan de Van Len
nepweg in Aerdenhout, de burcht
van een Wagneriaan. sinds jaren na
het vertrek van de Pasmans en de
aankoop door een exploitatiemaat-
schappy verlaten. In de tuinmanswo
ning waakt de beheerder over het
huis. In Kareol doet een bloeddors
tige hond hetzelfde. Veel kan de
Twintig jaar na de dood van
de heer Bunge is het huis aan
het verworden tot een bouwval.
Terrassen en gevels zijn overdekt
door grillig groen.
nieuwe eigenaar niet met het bezit
beginnen. Een aantal servituten be
paalt de toekomst, evenals dat van
het oude beukenbos dat niet mag
worden gekapt.
DE NAAM van Julius Carl Bunge
is nog te vinden in het Wetenschap
pelijk Instituut en de Muziekbiblio
theek in Amsterdam. By het vyf-
tigjarig bestaan van de Wagnerver-
eniging door zijn vader opgericht
zelf was hy er jarenlang voorzit
ter van werd een gedenkboek uit
gegeven.
In het voorwoord is te lezen:
„Er is in Nederland niemand die
meer deed voor de kunst en minder
op den voorgrond trad dan de stille
Heer van Kareol t
Januari is genoemd
naar Janus de Romein,
se god van het begin
In het jaar 45 voor Chr. hozen
de Romeinen 1 januari als de
dag voor het begin van het nieuwe
jaar.Later werd dit weer gewijzigd
maar vanaf 1582 begint hetnieu.
we jaar definitief op 1 januari
De zon komt in januari
Tibet teken vd Waterman
Vanaf de eerste vriesnacht
(eventueel dus al voor januaristopt de
kringloop van het sap in de bomen De
bomen verkeren dan in winterslaap
Heeft uw auto na een koude nacht last
met de accu dek de accu dan s avonds toe
met een doek of neem de accu mee in huis
Op 15 jan1901 werd in New.York de eerste
autotentoonstelling ter wereld geopend Erl
■.stonden auto's die86 000 dollar kostten
Op 7 jan.1785 maakten de Fransman Blan
chard endeAmenkaan Jeffries meen lucht
ballon de Ie vliegtocht over het Kanaal Tij
dens deze reis moesten zn al hun kleren in
zee gooien om het gewicht te verminderen
Soms kan er in ons land in januari een temperatuur gemeten
worden van17graden C.boven nul. Het kan echter ook ca 25graden C.vriezen.
