SPEELGOED UIT HET
ZWARTE WOUD
De Nederlander word
steeds langer
Van huisvlijt tot groot-industrie
Tienjarige
in 1910 128 -
nn 138 cm
LEIDSCH DAGBLAD
GÜTENBACH/ZWARTE WOUD (GPD)
Als krijgsgevangene in een Amerikaans
kamp legde een douane-inspecteur aan het
einde van de tweede wereldoorlog het eerste
steentje voor één van de grootste speelgoed
fabrieken ter wereld. De Duitser Edwin Fal-
ler (55) „ik was soldaat; geen kwetsbare
positie" had toen al goud in zijn vingers.
Uit pure verveling begon hij miniatuurhuis
jes te bouwen van hout en luciferstokjes. Hij
maakt ze nóg, maar nu als directeur en mede
eigenaar van het concern Gebr. Faller GMBH:
1000 man personeel en export naar 60 landen.
Edwin Faller maakte van zijn hob
by zijn beroep. Hij moest wel. Door
de oorlog was hu zijn vorige baan
kwijtgeraakt, zodat hij in 1945 naar
Iets anders moest uitkijken. In zijn
ouderlijk huis in Gütenbach in het
zuiden van het Zwarte Woud, een
half uur rijden van Freiburg) begon
hU op bescheiden schaal met de fa
bricage van mini-huisjes, die als en
tourage voor modelspoorbanen be
stemd waren. Het materiaal: be
drukt karton.
Het bedrijfje floreerde en groeide
uit zijn huisvlijt-formaat. Edwin Fal
ler liet een fabriekshalletje bouwen
en nam zijn broer Hermann op in de
directie. De uitbreidingen volgden
elkaar in een snel tempo op.
Nu staat in Gütenbach, een plaatje
van een dorp. 850 meter hoog tussen
afgesleten bergtoppen, grazige weiden
Een stukje Gütenbach. De hui
zen aan de rechterkant van
het straatje zijn alle bedrijf s-
woningen van Fallers speel
goedindustrie.
en donkere dermebossen, een com
plex (flat)-gebouwen, waarop de
naam Faller in rood neon de aan
dacht trekt. Daarnaast hebben de
gebroeders speelgoedfabrikanten nog
enkele vestigingen buiten het woud
dorp.
Faller maakt inmiddels ook ander
speelgoed: auto-race- en roetsj-ba
nen. Beroemd is het bedrijf echter
door de huisjes, kerkjes en molen
tjes, die in bouwdoos-vorm gele
verd worden. Op ieder modelspoor
wegen place ment staat wel een pro-
dukt. van de Duitse speelgoedfabriek.
Molens uit
Kinderdijk
Als Je door het Zwarte Woud toert
en daarna een blik werpt in de fol
der. is het niet moeilijk te begrijpen
waar de speelgoedmakers hun fraaie
landhuis-modellen vandaan halen. De
helft van de ontwerp bestaat uit vrij
en soms natuurgetrouwe nabootsin
gen van bestaande bouwsels. Zo
sf
maakt Faller modellen van stations
gebouwen, flats, landhuizen, benzi
ne-stations en molens uit Kin
derdijk
Toen Edwin Faller het nog niet
zo druk had met de organisatorische
problemen van het familiebedrijf,
ontwierp hij de bouwdozen zelf. Als
hij onderweg een huis, kerk of ge
bouw zag. dat hem beviel, pakte hij
zijn camera en fotografeerde hU het
object van alle kanten. Aan de hand
van tekeningen en soms ook nog met
behulp van tekeningen van de archi
tect werd dan een monster-exemplaar
in elkaar gezet. Als het monster goed
uitviel, ging men over tot seriepro-
duktie.
Spitzengefühl"
Nu gaat het een beetje anders.
Wanneer een leemte in het program
ma opgevuld moet worden komt de
vier man sterke afdeling van de heer
Oswald Scherzinger (41) in actie.
Scherzinger, een kleine magere man,
die al negentien jaar speelgoed ont
werpt, heeft in zijn vingers het be
kende ..Spitzengefühl". dat hem van
onschatbare waarde maakt.
Als er een nieuw model moet ko
men, maakt Scherzinger dat. Met de
hand en met de precisie van een
horlogemaker. Een of twee keer per
Jaar gaat hij op reis om nieuwe mo
dellen voor de collectie te zoeken. HU
was de „ontdekker" van de „Kinder-
chjkse molens. HU logeerde een paar
dagen in het molen-land, fotogra
feerde rollen vol en sprak uitgebreid
met de bewoners.
De speelgoedontwerper maakt de
helft van de modellen uit z*n hoofd
HU vertelt: „Ik heb zoveel bouw
stijlen in mUn gedachten geregi
streerd, dat dit voor mU niet moei-
lUk is".
Zouden zUn eigen ontwerpen
in werkelUkheid kunnen bestaan?
Scherzinger durft op deze vraag
zonder meer ja te zeggen, hoewel
hU geen opleiding in de architectuur
heeft gehad. Vóór hU bU Faller
kwam was hU houtbewerker.
Droomhuizen
Maakt hU droomhuizen?
Oswald Scherzinger: „Dat ligt
er aan wat voor opdracht ik krUg.
Als ik een villa moet ontwerpen,
probeer ik inderdaad te appelleren
aan de gedachten, die het publiek
over droomhuizen heeft".
Scherzinger is niet de enige me
dewerker. die een camera in zUn auto
heeft liggen als hu voor Faller op
reis gaat. De gebroeders-directeuren
komen ook nog wel eens met een
serie foto's aanzetten. Anderen mo
gen ook op deze manier een inbreng
leveren. Lorenz Siwek (30) bUvoor-
beeld heeft twee bouwdozen op zun
naam staan
..Het valt me op. dat de laatste
tUd steeds meer vraag is naar mo
derne huizen en gebouwen", zegt nU,
„de jeugd kent het oude niet meer".
Siwek onthult, dat de ..natuurge
trouwe" modellen niet altUd precieze
Een fraai speelgoed Faller-
landschap.
copieën zUn. Van een torenflat bij
voorbeeld zUn de verdiepingen iets
„in elkaar gedrukt" om een beter op
tisch effect te krUgen.
„Als wU de echte verhoudingen
hadden aangehouden, was het model
te smal geweest", legt hu uit, „nie
mand stoort zich aan dergelUke cor
recties. Als wU een muur van een
stationsgebouwtje maken, gaat nie
mand de stenen zitten tellen en
zeggen: bU Faller ontbreken 20 ste
nen".
Brieven
Faller krijgt, zo vertelt de recla
mechef, regelmatig brieven van ko
pers. „Meer dan ons lief zUn, maar
er zitten vaak de aardigste dingen
tussen. BUvoorbeeld: Ik heet zo en
zo en ik heb een heel aardig idee
voor u. Als u wat wilt weten, belt u
maar op".
Alle brieven worden beantwoord.
Waarom maakt Faller alleen speel
goed voor Jongens?
Siwek: „Meisje kunnen natuurlijk
ook met racebanen en treintjes spe
len, maar u hebt gelUk als u deze
dingen speelgoed voor jongens noemt.
Een jongen krUgt een auto, een
meisje krUgt een pop. Dat zit de
heer Faller ook een beetje dwars. Hu
loopt al jaren te verzinnen, wat
voor meisjes-speelgoed hu zou kun
nen maken. HU is er nog steeds
niet uit. Vergeet niet: „Je moet met
iets nieuws komen wil je succes heb
ben".
Holland
Edwin Faller maakt zich even vrU
van zUn drukke werkzaamheden
Door Siwek was hU al beschreven als
een „fotografeerschuw" man. Faller.
gedrongen. Amerikaans overhemd
met open boord, zeer duidelUke stem.
poseert echter gewillig. Dan komt er
een waterval van woorden: 90 pro
cent over de politiek. 10 procent
over Faller.
„In Holland verkopen wU naar
verhouding zeer goed", vertelt hU-
„Dat komt door het goede verkoop
apparaat, maar ook door de mentali
teit van de Nederlander. Hollanders
zUn kritisch en dat komt ten goede
aan een artikel, dat van goede kwa
liteit is".
Is dat geen aanleiding om met
meer Hollandse modellen op de
markt te komen?
„Daar heb ik het inderdaad over
gehad met de importeur", antwoordt
de speelgoedfabrikant. „Maar nu
moet u mU eens vertellen: wat is
een typisch Hollands huis?"
De grachthuizen.
„Precies, maar die zUn zo smal dat
je ze in een groep zou moeten ma
ken. Zo'n groep wordt te duur". Dat
Faller zUn modellen in bouwpakket
ten brengt, is niet alleen te danken
aan het feit, dat men tegenwoordig
Ex-soldaat Faller (o-p
hierboven) had als
vangene reeds goud
handen.
veel vrUe tUd heeft om t
!en. Er is ook een psychol*
peet. Edwin Faller: „Niem
Ik heb een mooi huisje
men vertelt: ik heb een m
gemaakt".
Ge boor ti
[ei
De naam Faller is niet 1< C.
ken van Gütenbach. „MU
heeft hier gewoond en ik
geboren. De bevolking 1<
goede arbeidsprestaties, bet
de stad. Dat wU hier
liggen heeft niet alleen nj
houd van de karaktereigei
van de mensen uit hel
Woud. ZU hebben voor
dingen een beetje tüd nodi
wat opvliegend. Net als de
maar die zUn nog nooit in
weest".
Speelt u wel eens met
speelgoed?
„Als dat voor het werk
ja. Ik zeg altUd tegen
neel: speel ermee, zo veel
Lorenz Siwek glimlacht.
blU dat hU twee dochters
geen zoon. „Stel je voor
zondag ook nog met aui
nen moest spelen
Oswald Scherzinger (ik
zijn medewerkers ba
ontwerpen. Men heeft
Hollandse molen ond
EU
(Van onze medische medewerker
De Nederlander wordt steeds
langer. Dit manifesteert zich heel
sterk bij kinderen in de jaren die
aan de pubertijd voorafgaan. Een
jongen van tien had in 1910 nog
een lengte van 128 centimeter; in
1960 mat hij gemiddeld 138 cen
timeter.
Omdat meer dan een kwart van
alle patiënten in (vele) huisartsen-
praktUken jonger zUn dan 15
jaar is, behalve voor de kinderarts
en schoolarts ook voor de huisarts de
kennis van het normale patroon
van de groei en ontwikkeling bU het
nonnale kind van groot belang. De
laatste jaren is de belangstelling
hiervoor in brede kring toegenomen.
Het Nederlands Instituut voor Prae-
ventieve Geneeskunde heeft de leng-
tegroei en de gewichtstoename van
meisjes en jongens zowel in hun zui-
gelingenperiode als van hun eerste
tot dertiende jaar nu in diagrammen
weergegeven.
Veel sneller
In de laatste honderd jaar heeft
men in tal van landen namelUk een
heel merkwaardige en interessante
verandering in het „groeipatrooon"
van kinderen zien optreden. Kinde
ren groeien vanaf de geboorte tot
aan de puberteit tegenwoordig
blUkbaar veel sneller dan vroeger
Daarnaast treedt deze puberteitsont-
wikkeling ook veel eerder op. terwU'l
de lengtegroei ook eerder is beëin
digd, en de gemiddelde lengte van
volwassenen bovendien geleidelUk is
toegenomen. Deze vier verschUnse-
len heeft men wel de .secular
trend", de „eeuwtrend", genoemd in
groei en ontwikkeling. Gedurende de
afgelopen honderd jaar is bU voor
beeld de gemiddelde lengte van
de volwassene in West-Europa en in
de VS met ongeveer 10 centimeter
toegenomen.
Meisjes
Ook is in diezelfde periode de ge
middelde leeftUd waarop bU meisjes
de eerste menstruatie optreedt, de
zogenaamde menarche, niet minder
dan 4 maanden vervroegd. Voor W.-
Europa heeft Tanner in '62 berekend
dat die menarche tussen 1830 en 1960
elke tien gemiddeld ongeveer vier
maanden eerder optrad. En deze ver
andering komt weer goed overeen
met de toeneming in lengte bU kin
deren.
TUdens de jaren, die aan de pu
berteit voorafgaan, is de gemiddel
de groeisnelheid bu jongens en meis
jes vUftien centimeter per jaar. De
gemiddelde lengte van tienjarige jon
gens is in Nederland in de afgelopen
dertig jaar elke tien Jaar ongeveer
twee centimeter toegenomen. Zo was
een Amsterdamse jongen op zUn
tiende Jaar in 1910 gemiddeld 128 cm
lang, terwUl hü in 1960 al 138 cm
mat! Ook de afgelopen tien Jaar
blUkt het Nederlandse kind per leef-
tUdsgroep weer één tot drie centime
ter langer te zUn geworden en nam
de gemiddelde volwassen lengte in ons
land voor mannen en vrouwen op
nieuw met drie cm toe. De leeftUd,
waarop bU Nederlandse meisjes de
menarche optreedt bedraagt nu ge
middeld dertien jaar en vUf maan
den. In 1956 was dat nog dertien
Jaar en acht maanden.
Over de oorzaken van al deze ver
anderingen in het groeipatroon
van kinderen en de gehele „secular
trend" is men het nog niet eens. Het
is wél zeker, dat de sociaal-economi
sche vooruitgang en het toenemend
verdwUnen van ziekte en onder
voeding, in het bUzonder op de zuige-
lingenleeftUd. er een zeer belang-
rUke rol bU spelen. Toch zUn
er aanwUzingen. dat voor de meest
ontwikkelde landen het einde van
deze „eeuwtrend" in zicht is. Uit
verschillende onderzoekingen is al
gebleken dat dit vooral geldt voor de
„hogere welstandsgroepen", waarbU
de gemiddelde vol wassen-lengte niet
meer in dezelfde mate toeneemt. Dat
bU de bevolking als gehéél (ook in
Nederland) echter nog steeds veran
deringen in het groeipatroon optre
den werd al vermeld. Door deze ge
hele ontwikkeling is het noodzakelUk
om de gebruikte groeicurven voor
kinderen minstens eenmaal per
tien jaar te hei-zien.
Onlangs heeft het TNO de Jong-
ste groeicurven voor praktl
bruik laten uitgeven (N.
NV te Alphen aan den RUi
bü werd ook het gewicht ten
van de lengte aangegeven,
ze verhouding van veel beli
geacht.
OIT IS UW GTWIÜfl
Iemand.die 75 Kilo weeg!.ben
