EUROPA VERLIEZER IN
NIGERIAANS CONFLICT
Filmer Henny ziet sombere tijden
BONTMANTELS
Druk op Amerikaanse geleerden wordt steeds groter
NEDERLANDS GROOTSTE BONTMAGAZUN
Apen jaa
in ruimt
Olie houdt
de Biafraanse brand gaande
Proces legen jf
ex-kapitein
die vliegtuig
zon opblazen
■I TIDAilT Keizersgracht 510
MVl Wh I I Et VN Amsterdam-C.
Kidskin
Persianer-Pattes
Nerts-Pièces
Bisam
Mao hangt
in I aticaanï
295,- Australisch Lam
375,- Bueno-Broadtail
615,- Nerts-Bisam
750,- Russ. Persianer
Persianer m. Nerts 975,- Nerts-Delen
Royal Pastel Mink 1900,- Ranch-Mink<uit8e!»t.n)2950,-
on\
PAGINA 8
LEIDSCH DAGBLAD
WOENSDAG 24 DECEMBER J{
DOOR JAN VAN BEEK
De spraakverwarring die het tien uren durende Biafra-debat in
de Tweede Kamer heeft gekenmerkt cynici op de tribune wisten
uit te rekenen dat in die tijd driehonderd Biafranen zijn gestorven
is niet alleen tekenend geweest voor de gebrekkige kennis van
het probleem, waarmee zowel kamerleden als bewindslieden duide
lijk worstelen, maar ook voor de absolute onmacht van politiek Eu
ropa om een oplossing voor de Nigeriaanse oorlog te vinden.
Eenzelfde beeld heeft het Biafra-debat enkele weken geleden in het Brit
se Lagerhuis te zien gegeven en enkele maanden geleden in de Franse as
semblee. Daarmee hebben de drie Europese landen, die door hun speciale
relaties het meest bü de gruwelijke ontwikkelingen In Nigerië betrokken
zijn, niets wezenlijks kunnen bijdragen, .integendeel.
Uit de uisiag van deze parlemen
taire debatten is een soort taakver
deling gebleken, waarbij Nederland
ev duidelijk het beste af Komt. En
geland blijft zich onvoorwaardelijk
aan de kant van Nigerië-Gowon op
stellen en hoopt door toenemende
wapenleveranties dit regime op de
been te houden. Frankrijk is via an
dere Centraal-Afrikaanse landen de
grootste leverancier van Biafra-
Ojoekwoe en Nederland probeert in
een vorm van betwistbare neutrali
teit de financiën te leveren om het
leed dat door beide Europese vrien-
cen gaande wordt gehouden, zoveel
mogelijk te \erzachten en de nach-
toJüke humanitaire luchtbrug in
s.and te houden. Minister Luns is
dan nog wel bereid te trachten de
z.iak in de Veiligheidsraad aanhan-
tig te maken, maar moet zelf beken-
r en dat de achtergronden ook voor
hem te troebel zijn om daar ook
maar enig succes van te verwach
ten Dit is hei holle politieke onder
schrift
o. id er de foto's van uitgemergelde
Biafraanse Kinderen.
Bij alle debatten in de drie Euro
pese parlementen, hebben de res
pectievelijke regeringen getracht het
Nigeriaanse probleem als een regio
naal Afrikaanse probleem af te doen
er te verwijzen naar de Organisatie
voor Afrikaanse Eenheid. Het is ech-
tcr de politiek van de struisvogel te
blijven ontkennen dat de strategi
sche delfstof olie. ook hier de brand
die de Biatiaanse oase verschroeit
g;:ande houdt: olie. die voornamelijk
voor Europa bestemd is.
passé en de absolute Europese on
macht om doeltreffend in te grypen
in het Biafraanse drama.
Verloren zaak
In het zoeken naar niet met de
Arabische wereld geïdentificeerde
oliebronnen heeft Engeland zich on
voorwaardelijk met de federale rege
ring in Lagos gecompromitteerd. Ook
nadat de strijd tussen Hausa's en
Ibo's in 1966 losbrandde en de Ni
geriaanse federatie een uiterst wan
kele basis had gekregen. Het uitroe
pen van de onafhankelijke republiek
Biafra op 30 mei 1967 vergrootte het
dilemma, maar zolang de nieuwe re
publiek geen internationale rechts
positie kreeg, bleef Engeland uit bit
tere noodzaak aanleunen tegen het
moslimregime van Lagos.
Volgens contract moesten de olie-
uitgedunde Biafraanse wagenpark.
Deze olie is van een zo hoge kwali
teit dat hü vrijwel zonder raffinatie
ln dieselmotoren kan worden ge
bruikt.
Om deze belangen te redden is
Frankrijk bereid om via de vier
Afrikaanse landen die Biafra hebben
erkend, wapens en materiaal aan
generaal Ojoekwoe te leveren. Daar
mee vist Parijs in het uiterst troebe
le water van de Niger en consump
tie van de vangst zal ongetwijfeld
een indigestie opleveren. Het be
richt dat generaal Ojoekwoe aan het
Franse Rothschild-concern een con
cessie heeft verleend om gedurende
10 jaar alle Biafraanse delfstoffen te
exploiteren, in ruil voor zeer belang
rijke financiële steun, is weliswaar
nimmer officieel bevestigd. maar
ook tegenspraak van Franse zijde
heeft memand overtuigd. Alleen als
Biafra bijlft leven, zal de wereld dit
aan de weet komen.
Inmiddels blijven er kinderen en
ouden van dagen met honderden te
gelijk in Biafra sterven. Daar ver
helpen de achttien miljoen gulden,
die minister Udink aan de Joint
Church Aid sedert februari heeft ge
geven. maar heel weinig aan.
II
De Israëlische veiligheids■-
agent Mordechai Rachamin wordt
hier omhelsd door zijn moeder bij
zijn aankomst op hetvliegveld
Lod bij Tel Aviv, nadat hij door
een Zwitsers gerechtshof ivas
vrijgesproken in verband met het
neerschieten van een Arabische
guerrillastrijder op het vliegveld
Kloten. Inmiddels zijn extra
maatregelen genomen ter be
scherming van Zwitserse diplo
maten in den vreemde, uit vrees
voor wraak van Palestijnse guer-
rillastrijders. na de veroordeling
van drie Arabieren tot gevange
nisstraffen in deze zaak.
tl
BRACKNELL (Router)
oud-kapitein van het Britse leg
van plan geweest 'n buitenlands
vliegtuig op te blazen voor de
van een kwart miljoen guldei
werd voor 'n rechtbank in de En
plaats Bracknell gisteren ve
Volgens de oficier zijn in 't hui
de 40-jarige Trefor Owen Wil
explosieven aangetroffen, die
stemd waren voor gebruik tegen
Boeing, van welke nationaliteil
hij niet.
Een woordvoer van do Israëli
maatschappij El Al deelde met >n
hij geen bevestiging had van
ten uit Israël als zou een El Al-jri
tel het doelwit hebben moeten
men. Williams werd teruggezc cl
in voorlopige hechtenis voor n' i y
verhoor over een week. De aank oi
tegen hem luid officieel dat hij
bezit was van 325 gram kneed) i',
niet plus tijdontsteking voor een j-
wettig doel. Hü wordt ook bes e
digd van het kraken van twee bi n
kasten. Officier van Justitie
Barnes verzette zich tegen vrijl s
op borgtocht. Beklaagde kon tol rr
maximumstraf van veertien jaaie
vangenis veroordeeld worden, n a:
te hij op. Een man die met Wil
in staat van beschuldiging wa
steld. de 40-jarige Ronald Hai
werd in vrijheid gesteld nadat dra
ficier de aanklacht tegen hem
Ingetrokken.
dat Europa weet plaats ^atschappüen op 30 november 1968
r rlc Holft vrow h nn pvn nratippnnpps-
Olie te laat
Hoewel de Shell en de BP al in
1937 met de exploratie van het door
Engeland beheerde Nigerië zijn be
gonnen. werd de omvang van de Ni
geriaanse oliereserve pas bekend, na
dat het land in 1960 zün onafhan
kelijkheid had gekregen. Deze reser
ves zijn enorm groot, van een bijzon
der hoge kwaliteit en zeer gunstig te
exploiteren. In 1963 produceerde Ni
gerië nog slechts 10.000 tori olie per
dag. Als er geen oorlog zou zijn uit
gebroken zou er in 1970 150.000 ton
UjI de putten zijn opgeweld
Naarmate de spanningen in hi
de helft van h un exploratieconces
sies aan de federale regering terug
geven. Op dat moment waren grote
gebieden nog onvoldoende onder
zocht, hoewel men er zeker van was
dat elke nieuwe boring, nieuwe put
ten zou aanwijzen.
Sedert november 1968 heeft de re
gering in Lagos het opnieuw aanbie
den van deze concessies aan de ge
zamenlijke oliemaatschappijen uitge
steld en lijkt van plan dit te blijven
doen, zolang het conflict voortduurt.
Het is duidelijk dat generaal Gowon Nederlander
de belangrijkste concessiehouders. -J-
Shell-BP. Gulf. Mobil en Amoseas
Chevron") naar gelieven aan zich
kan binden. Deze maatschappijen
hebben, zoals trouwens de gehele
wereld, het grootste belang bij een
(Van een onze verslaggevers)
LEIDEN „Ik denk erover
weer naar Europa terug te komen de
onderdrukking van alles wat anders
denkt, zal in de Verenigde Staten
onder het bewind van Nixon waar
schijnlijk zo toenemen, dat het ge
vaar ieder moment aanwezig is dat
je gevangen wordt gezet".
Aan het Woord is Leonard Hennv.
sinds vier jaren wonend in de Vei
enigde Staten. Leonard Henny is hier
met een pakket films. Films die gis
terochtend vertoond werden in het
Filmmuseum Stedelijk Museum
Amsterdam». Maatschappij-kritische
spoedig beëindigen van de oorlog, films, althans films die kritisch staan
die onvermijdelijk tot het opheffen 1 tegenover het denkbeeld van de al-
Fulbright-beurs. De eerste twee jaar
bracht hij door aan het Massachu
setts Institute of Thechnology: ja
ren waarvan hij nu zegt: ik bracht
ze alleen maar door met studeren
voor alle andera en speciaal sociale
problemen was ik blind.
Daar kwam verandering in in
1965. Hu werd door zijn studie met
city-planning en de gevolgen daar
van voor de negergetto's geconfron-
geboorte, maar I teard. Het negerprobleem bleek de
Midden-Oosten de belangrijkste j bijdrage
van de staat Biafra moet leiden.
Het blijft een vraag of zij dan hun
doel hebben bereikt en niet voor een
bij voorbaat verloren zaak hebben
gestemd. De politieke bedoelingen
van Lagos, dat zeer belangrijke Rus
sische en Egyptische steun accep
teert een steun, die in geld uitge
drukt een veelvoud is van de Britse
ci.'eleverander van Europa als
gevolg van het Israëlisch-Arabische
conflict steeds groter werden, groei
de de belangstelling voor de Nigeri
aanse oorlog evenredig. Vooral na de
sluiting van het Suezkanaal heeft
Europa miljarden geïnvesteerd in
een versnelde exploitatie van de Ni
geriaanse bronnen. De transportkos
ten van deze olie bedragen slechts
het derde van die vanaf het Midden-
Oosten. die rond de Kaap de Goede
H<x>p moet worden gevaren.
Deze versnelde exploitatie moest
gebeuren tegen de achtergrond van
een land dat zojuist zijn onafhanke
lijkheid had gekregen en in grote
verwarring zocht naar een politieke
gestalte. De olierijkdom zou daarbij
worden gebruikt als argument in het
zoeken naar die identiteit.
De federatie Nigerië was in 1914
tot stand gekomen als een Britse ad
ministratieve maatregel, getuigend
van koloniale willekeur waarbij zo
goed als geen rekening werd gehou
den met geografische en etnologische
omstandigheden. Hierdoor werden 'n
aantal wezenlijk onderscheiden volke
ren in een monsterverbond samen
gebracht. dat door de koloniale mees
ters wel in de hand kon worden ge
houden. maar na de onafhankelükhei
tot de grootst mogelijke misère zou
leiden.
Een misère die slechts kon worden
vergroot, omdat ieder van deze vol
keren de olierijkdom zou willen gaan
gebruiken voor de financiering van
hun ideologische verlangen naar gro
tere zelfstandigheid. De twee voor
naamste partijen in deze strijd om
het bezit van de olie, tekenden zich al
spoedig na de onafhankelijkheid af,
de Hausa's, de grootste bevolkings
groep uit het noordelijke deel van de
federatie, waar geen olie werd ge
vonden en de Ibo's in de oostelijke
deelstaat, die zestig procent van de
oliereserve onder hun bodem beza
ten.
Verlengstuk
De verschillen tussen Ibo's en Hau
sa's zijn niet alleen te vinden in de
lichtere huidskleur van de lbo, in
zijn grotere ontwikkelingspeil en on
dernemingslust. Die spreken zich in
dit conflict evenzeer uit 't feit dat
de Hausa's overwegend moslim zijn
en de Ibo's christenen. Dit onder
scheid maatk van de Nigeriaanse oor
log 'n niet te onderschatten verleng
stuk van 't gehele conflict in 't mid
den Oosten. De moslimwereld als po-
l tieke macht zoekt met alle middelen
zijn hegemonie over de oliestroom die
onder Afrika en Arabië vloeit, tot Ni
gerië uit te bronden. In deze ontwik
keling schuilt de oorzaak voor de im-
raden. De
van nu. is slechts schijn. Het is de
verkeerde bondgenoot, die het getij
meeheeft. Generaal Ojoekwoe heeft
met het uitroepen van zijn republiek
Biafra op grotere politieke paraat
heid en onvoorwaardelijke steun van
Europa gerekend. Ook dat was zijn
fout. want deze machtsstrijd is geen
optelsom van zichtbare factoren ge
weest.
Troebel water
machtige VS.
Henny studeerde tot 1964 aan de
Universiteit van Amsterdam sociolo
gie. Daarnaast volgende hij met
bekenden in de filmwereld als Rob
du Mee, Frans Weisz. de eerste cur
susjaren van de Filmacademie in
Amsterdam. Als socioloog, met als
specialisatie stedebouwkunde. be
schouwde hü het filmen als verleng
stuk van zijn pen: een kritisch ver
laten zich gemakkelijk
pro-Westerse insteUlng m jarën' op Filmaea-
demie (met docenten als dr. Peters.
Anton Koolhaas) in de kinder
schoenen en vrij rommelig, leerde
Leonard Henny alleen, en het was
voor hem teleurstellend, de techni
sche kant van het vak.
Henny vertrok na in de sociolo
gie afgestudeerd te zijn naar de Ver
enigde Staten. Over zijn beweegre
denen vertelt hij nu even terug in
Nederland vanwege een bevalling van
zijn vrouw (het is goedkoper hier).
Die hele cursus aan de Filmacademie
was nogal een tegenvaller, ik herin
ner me datwe als leerlingen voort
durend kankerden. Ik heb dan ook de
zaak niet afgemaakt.
Het meest getroffen door deze ont
wikkeling is Frankrijk. De conces
sies van de Franse maatschappij
Safrap liggen in het hart van wat er
nu nog van Biafra over is. De voor
dien voordelige produktie van de
Franse bronnen van 10.000 ton olie
per dag is volkomen gestagneerd.
De enkele pompen die nu nog wer
ken. leveren de brandstof voor het
Interesse
Vanwege zijn wetenschappelijke
geïnteresseerdheid vertrok hij naar
de Verenigde Staten op een z.g.
problematiek van blank-Amerika. Als
buitenlander was dat vrij moeilijk
om te zeggen wanneer je in de V.S.
zoals ik nadenkt over de problemen
van het land dan beschouwen ze je
al snel als een indringer.
Leonard Henny dacht na over pro
blemen als van de armen wier wij-
ken in „no-time" plat gewalsd wer- j derwijsinstituten
den en die min of meer maar moes-
ten zien dat zij een ander accepta
bel onderdak vonden.
Vanuit die sociale bewogenheid
ging hij in de zomer 1965 naar een
Freedom School .die onder auspi
ciën van de pas opgerichte SNCC 'n
organisatie van negerstudenten, voor
het eerst in Alabama één van de
meeste racistische staten in de VS
draaide.
In die periode leerde hij, zo ver
telt hij, pas goed kennen wat angst
was. Hij vergelijkt die het leven
van de negers daar met het leven
dat de Nederlanders hadden onder de
Duitse bezetter. Het duurde tot 1967
toen Leonard Henny opnieuw zijn
stem daadwerkelijk verhief tegen
bepaalde aspecten van de Ameri
kaanse maatschappij. Herinnering
aan zijn Freedom Schooltijd koestert
hij met een bied:
de honger was er voor die mensen
nog een voortdurende dreiging van
j de blanken. Henny herinnert^ zich
een voorval, waarbij hij van een
vrachtwagen gehaald wordt, omdat
I het gevaar voor een blanke om in de
I bak van een dergelijk automo
biel doodgeschoten te worden veel te
groot was: in dezelfde zomer wer
den twee blanke priesters d*e s'-nr'
gelijk werk deden als hij vermoord
In die zomer moet de beslissing
zijn gevallen over zijn toekomst
Want toen hij terugkwam, zo ver
telt hü nu was hü, de oude niet meer
Zün hoogleraren noemde hem sen
timenteel. zün argumenten werden
niet logisch gevonden. Desondanks
slaagde hü erin een baan te krügen
bii een van de meest beroemde on-
de VS. he*
Stanford University Research In
stitute. H)->e dat ongeveer in zün werk
ging:
„Ik wou eigenlijk helemaal niet tn
de VS blijven maar de Amerikanen
zün wat dat betreft verduiveld han
dig. Ze slaan je dood met uitrmd'Pin-
gen waaronder die van de Stanford
University. Ik kon daar een baa
krijgen in de sfeer van de onder-
wijs-sociologie. waarin ik me uitein-
delük was gaan specialiseren, en wat
doe Je dan Te meer daar ik aan he
Nederlandse ministerie van Volks
huisvesting had geschreven of zij
een baan voor mü hadden waarop
ik ten antwoord kreeg dat ik me eerst
maar moest laten inschrijven als
werkzoekende
Hongerwinter
„Ik was toen in de kost bü een
negergezin. Die mensen, moestenmü,
in ruil voor het werk dat ik til-
dens die maanden deed. voeden.
Als je zag wat je kreeg Het leek
wel de hongerwinter van 1944. Des-
Drift
Aan de Stanford-universiteit be
gonnen voor Henny de moeilijkheden
zün films getuigen ervan. De eerste
maakte hij daar tfldens de grote
„Stop the draft" week, met o.a. als
figuur Joan Baez Door de film en
door zün hele houding tegenover zün
collega's met wie hü vrümoedig de
problematiek besprak, kreeg hij
bijna zijn ontslag Henqy's drift was
echter niet te stuiten, na ruim acht
ondanks namen ze mü erbü- Behalve jaar niet meer gefilmd te hebben
ADVERTENTIE
.*-- V fl»-»1-' %f1
tel. 62693
Te bereiken met lijn 1 of 2 vanaf C.S.
FiliaalARNHEM Rijnstraat 16 tel. 423147
jg Reiskosten voor 2 personen binnen
Nederland worden bij aankoop vergoed.
Tijdens onze jubileumverkoop fraaie
BONTCRAVATTE of garnering cadeau.
H Schriftelijke garantie en certificaat van echtheid.
Een greep uit onze kollektie van duizenden
Leonard Henny tijdens be-
toginrien filmend: op alles voor
bereid.
omschrijft hü zün motieven aldus-
l het net zo en misschien beter doen
als je tegenstander:
2. het zieltjes winnen
3. een soort van bewustzünsverrui-
ming die bij de makers van de film
ontstaat als ze er mee bezig zün.
Bü die motiveringen past een
verklaring Hennv werd getroffen
door het feit dat televisie en film in
de VS (waarvan velen in opdracht
van het Pentagon worden gemaakt)
alleen maar ingingen op de negatie
ve aspecten van de vredesbeweging;
tijdens het maken van de film zien
de makers zichzelf bezig waardoor ze
vertrouwd raken met het formuleren
van de eigen problematiek.
Voor Henny gingen zün films de
rol van een geweten vervullen hü
maakte er ln totaal zes. waarvan en
kele op korte termün voor de
Nederlandse televisie te zien zullen
zijn.
De meeste van Henny's films hou
den zich bezig met de blanke protest
beweging tegen de oorlog in Vietnam
etc. Henny analyseert vooral de
rol van blanke intellectueel, de we
tenschapsman in dat conflict. Zün
belangrükste en zün tweede film is
echter Black Power waarbü hü niet
■alleen cinematografisch maar ook in
tellectueel de lün van Vietnam
'doortrekt naar de derde wereld die
ok de negers op het ogenblik in de
'Verenigde Staten zün.
Alleen
geopend van maandag 9 uurt/m zaterdag 18 uur
Leonard Henny. op het ogenblik
•lector aan de Washington Universi
ty in St, Louis, zou eigenlük alleen
•maar willen filmen, maai- hü kan
■er niet van leven. Zijn films worden
in de Verenigde Staten, niet vanwege
'de esthetische kwaliteit maar vanwe
ge de politieke strekking nauwelüks
gedraaid. Zo nu en dan weet een
organisatie van wetenschapsbe
oefenaren een aantal mensen te in
teresseren.
Maar dat wordt eigenlük steeds
minder. De druk op de bü de defen
sie-industrie betrokken wetenschaps
mensen. die Henny wil benaderen
is op het ogenblik zo groot dat de
'keuze voor de collega's tussen intel
lectuele integriteit en het spel mee
spelen steeds moeilüker wordt. Hü
voorziet voor de Verenigde Staten
j 'sombere tüden.
VATICAAN (Reuter) Een
derü in de perskamer van het
caan. dat naar men meende van|d
priester was, blükt een bijna
maakte kopie te zün van een ofl
foto van de Chinese leider Mao
toeng in zijn jeugd. Sc-herpzifc
journalisten hebben de gelijkenis
de jeugdfoto van Mao opgemerkt w
De persfunctionaris van het
caan, mgr. Fausto Vallainc,
gezegd dat hü geen reden aani
acht om het schilderij te verwijd
waarop een man te zien is in
hooggeboord pak, wandelend me
paraplu in de vrije natuur. Hü
evenwel verboden foto's te makenk
het schilderij, dat door een Ital
is vervaardigd. „Iedere artiest
het recht, inspiratie te putte! 11
welke bron ook aldus het coi
taar van mgr. Vallainc.
SYNNYVALE (AP) Een
vaartuig, waarvan de bedoelin s
dat daarin twee apen een Jaarl
ruimte zullen leven, heeft de
fase van proefnemingen doorst
zo heeft Lockheed Missiles and S
Co. meegedeeld. n
Voor iedere aap is er een ni j
van 2.25 kubieke meter waarin
voedsel, water en bewegingsrt
en alle andere noodzakelükh L
voor het leven bevinden. De
zouden zich vrü kunnen bewegen,
dat kleine apparaatjes, welke voc
ruimtereis langs chirurgische
zijn aangebracht, de gegevens
de hartslag en lichaamstemperat 0
radiografiek uitzenden waardófl
noodzaak voor draden komt te
vallen.
Het is de bedoeling dat de apen
het eind van de ruimtereis langs
tomatische weg overgebracht t
worden naar bergingscapsules. 11
