Betuwse steenbakker Ontario's
grootste fruitteler
Bart van Ymeren - ondernemende emigrant
Amerikaanse Niagara
vijf maanden droog
Verzekerd van een
lonend bestaan
Door unieke prijsregeling
in Ontario
Tekst:
H. de Lange
Foto's:
G. J. ink
Tekening
Joop
Walenkamp
KERSTBIJLAGE LEIDSCH DAGBLAD 24 DECEMBER 1969
DE SNEEUW heeft bezit genomen van de vruchtbare aarde van
Intario's fruitland. Stü en geruisloos. Eerst nog had de goede grond
ich verzet tegen de in het wit gehulde overweldiger door de eerste
lokken te doen smelten. Het was echter een nutteloze tegenstand,
lij honderdduizenden, miljoenen bleven de sneeuwvlokken gestadig
eerdalen en al spoedig werd het Canadese land bij de Grote Meren
iet een vele centimeters dik wit gewaad overdekt.
De vruchtbomen hadden minder iveerstand geboden. En daar
onden ze dan als witte donzen reuzenparaplu's in lange rijen op een
noverzienbaar oppervlak rustig het einde van de last af te wachten,
'en last, welke aarde en' boom en het komende jonge leven tevens
eschermde tegen de immense kou welke dit land kan teisteren.
EEN GEMENGD Canadese-Ame-
kaanse commissie waakt over het
'houd van de beroemde Niagara-
atervallen. Als gevolg van erosie
reigt er voor dit drukbezochte spek-
keistuk gevaar.
de laatste dertig jaar deden voor
instortingen in 1931 en 1954 van
ch spreken. In dat laatste jaar
ortte een rotsblok van 185000 ton
de diepte. Aan de Canadese Hor-
t-shoe- waterval de grootste en
ooiste werden reeds eerder wer-
?n uitgevoerd. Negentig procent van
et water van de brede Niagara-ri-
ier tussen Lake Erie en Lake On-
rio stort zich omlaag in deze val;
Amerikaanse krijgt slechts tien
ocent te verwerken. Tussen beide
ligt het GoatIsland, dat geheel
s park is aangelegd. Het enige ge-
>uw daarop is een groot restaurant.
Dit jaar werd de Amerikaanse Nia-
gara-val drpoggelegd voor het ver
richten van onderzoekingen. Bij de
westpunt van het eiland werd de ri
vier afgedamd, zodat de val droog
kwam te liggen. Het resultaat hier
van ziet men op de plaat hieronder.
Bij het onderzoek kwam aan het licht
dat verschillende rotsgedeelten bij de
val erg zacht waren geworden. In
het laboratorium zullen de bevindin
gen van de experts nader onderzocht
worden, waarop zal worden nage
gaan wat er aan te doen is om de
schoonheid van de Amerikaanse Nia
gara waterval te behouden. Op 12
juni van dit jaar was de dam ge
reed en op 28 november werd ..de
kraan" weer geopend, zodat van dat
moment af de Amerikaanse waterval
weer in functie is. Behalve voor de
Canadese „hoefijzer- val", was er
deze zomer ook heel wat belangstel
ling voor de getemde Amerikaanse.
HET IS KERSTTIJD in Aylmer,
een stadje in de buurt van het Cana
dese London, een grote stad van bo
ven de 100.000 inwoners. De bomen
hebben hun rustperiode, een voorbe
reiding op wat in het voorjaar ko
men gaat als niet te temmen natuur
krachten de knoppen doen uitbotten
en de boomgaard wordt omgetoverd
in een reusachtig kleurrijk bruids-
bcuquet.
In de geriefelijke woning van Bart
va., a. ...feuen aan een smalle landweg
vlak bij het stadje heerst een gezel
lige drukte. De oudste twee dochters
zijn van de universiteit thuisgeko
men om met vader en moeder, de
twee jongere zusjes, broer en het
nakomertje Barry een kleine blon
de krullebol, die aller lieveling is
het kerstfeest te vieren.
Nieuwe toekomst
ZEVENTIEN JAAR geleden kwam
Bart van Ymeren uit het Betuwse
Opheusden «gemeente Kesteren) met
vrouw en twee dochtertjes naar Ca
nada. Hij had genoeg van het zware
en zuinig betaalde werk in de Gel
derse steenbakkerijen en hoopte m
het in trek zijnde jonge Canada een
nieuwe toekomst voor zich en zijn ge
zin op te bouwen.
Aan de „overkant" werd hij opge
varen door de heer G. J. Vink uit
Ochten Jan Vink voor zijn vrien
den en nu nog begeleider van duizen
den Canada-bezoekers die in op
dracht van de Gelderse Maatschappij
van Landbouw opdracht had gekre
gen de Gelderse boeren wegwijs te
maken in het nieuwe land.
,,'i'oen ik hem van de boot zag
stappen, was hij één hoopje ellende,"
zegt Jan Vink. „Zo zeeziek had ik
haast nog nooit iemand gezien."
Ondernemingslust
MAAR DE TAAIE Bart van Yme
ren had zich snel hersteld. De kleine
energiette man uit wiens blauwe
ogen de ondernemingslust straalt,
paxte in het begin van zijn Canade
se tijd alles aan waar maar wat aan
te verdienen viel. Hij kwam terecht
in Woodstock. Al gauw bracht hij het
zover dat hij met eigen nanden een
huis kon bouwen. „Daar ben ik altijd
nog wel een beetje trots op." ver
trouwde hij ons toe toen wij hem de
ze zomer in gezelschap van Jan Vink
bezochten.
Uiteindelijk belandde hij in de
fruitteelt. In 1963 verkocht hij zijn
huis met bescheiden vruchtbomen-
aanplant in Woodstock en kocht een
22 nectare grote boomgaard by Ayl
mer. De nu dertig jaar oude bomen
grotendeels appeis geven een
overvloed aan fruit, terwijl de oud
ste bomen gerooid worden en nieuwe
aanplant voor verjonging van de
boomgaard zorgt.
Appels, belangrijkste produkt
van Canada's fruitteelt.
Veluwe doorkruist om je meisje te
bezoeken.
Het moet gezegd: Bart mocht er
I iets voor over hebben gehad, want
1 hij kreeg aan Tine Ligtermoet een
vrouw, die van aanpakken weet en
hem in alles tot steun is.
Zij weet wat organiseren en impro
viseren is. Het gezin mag dan acht
leden tellen, wanneer er vier, vijf of
kennissen overkomen, kunnen ze
er zeker van zijn, dat ze op aller
hartelijkste wijze ontvangen worden
en allemaal nog een slaapplaats zul
len vinden ook. Ze behoort tot dat
slag mensen bij wie ólles kan.
Eenmanswerk
HOE GROOT het fruitbedrijf ook
moge zijn, Bart doet de meeste
werkzaa mheden zelf. Dank zij een
ver doorgevoerde mechanisatie.
Mesten, snoeien, spuiten, het zijn
doorgaans allemaal éénmanskarwei-
tjes. Alleen tijdens de pluk moet er
hulp van buitenaf komen. Er kwam
dit jaar nog een tweede boomgaard
bij. Een nóg grotere. Vijfentwintig
hectare. De eigenaar wilde zijn be
drijf incluis groot landhuis, twee
koelhuizen en zwembad kwijt. Bart
van Ymeren legde er 50.000 dollar
voor neer.
De pluk werd verricht door tien
bewoners van Barbados en Trini
dad. In totaal leverde de oogst van
beide boomgaarden 50.000 kisten op.
Dat is 750.000 kilogram.
Super-market
MEDE OM ZIJN APPELS te kun
nen verkopen, richtte de heer Van
Ymeren in het stadje Aylmer een su
per-market op. Het bleek een schot
in de roos. Het bloeiend bedrijf
wordt gerund door een neef. die er
een goed bestaan in heeft, terwiil
het aan Bart van Ymeren een in
komst verschaft, waar negentig pro
cent van de Canadezen nog niet aan
t«oe komt.
„Bart van Ymerens Orchards"
staat op de vrachtauto's te lezen.
Het bedrijf heeft een goede naam en
Van Ymeren is wijd en zijd bekend,
ook als lid van de organisatie waar
van elders op deze pagina sprake
is. Met aijn 47 hectare aan fruitbo
men, is de vroegere Betuwse steen
bakker na zeventien jaar harde ar
beid in Canada de grootste fruitteler
van Ontario geworden.
En wat het mooiste is: hij bleef
eenvoudig, blijkend uit zijn beroep
op ons „Zeg Bart alsjeblieft!"
Bart van Ymerens vriende
lijke woning in het Canadese Ayl
mer in de sneeuw.
Bart van Ymeren in zijn
boomgaard aan het werk. Met
behulp van een voetpedaal kan
men met dit werktuig alle kanten
op: links en rechts, hoog en laag.
Het ivordt o.m. gebruikt bij het
sproeien en snoeien.
VERGELEKEN bij zijn Neder
landse collega zit de Canadese
J fruitteler tenminste die in Ca
nada's welvarendste provincie
Ontario op rozen. In vele fruit
telersgezinnen in ons land heerst
j armoede als gevolg van de lage
j prijzen voor appels en peren, die
vooral gedrukt worden door im
port van fruit uit Frankriik.
Doordat de Franse regering enor
me subsidies verstrekt, stromen
I goedkope Franse appels in onbe
perkte hoeveelheden ons land
binnen De Nederlandse teler kan
daar niet tegen opboksen. Door
het treffen van nieuwe maatrege
len door het ministerscomité van
de EEG is wellicht verbetering in
zicht.
I in prijs van de bestrijdingsmiddelen
hier en in Canada. Bart van Ymeren,
die voor zuid-Ontario zitting heeftin
de commissie, gaf ons een typerend
voorbeeld.
Een bepaald spuitmiddel dat vlak
voor de pluk gebruikt wordt, kostte
daar 30 dollar per vijf Canadese
ponden. Dat is ongeveer 100 gulden.
Dat was al duur voor Canada. In
Nederland echter was de prijs voor
dezelfde hoeveelheid meer dan 600
I gulden. Zes keer zo veel dus.
i Jan van Brink, landbouwer, fruitte-
j Ier uit Heusden, die deze zomer bij
de Van Ymerens poolshoogte kwam
I nemen of er in Canada mogelijkhe
den waren voor zijn zoons, zei: „Zó
kun je in Nederland dan ook geen
lonend bedrijf voeren!".
Uniek
Goed vakman
BART VAN YMEREN verstaat
zijn vak als de beste. Hij is goed op
de hoogte van de literatuur welke op
het gebied van hard fruit verschijnt
en ook het vakblad „De Nederlandse
fruitteler" wordt aandachtig gele
zen. Naast een eerste klas „apple-
grower" is hij een gewiekst koop
man. Hij is een man met een voor
uitziende blik, die zijn kansen weet
te benutten. Een doorzetter ook. Dat
bleek al in Holland. Toen hij in Er-
melo uit vrijen ging. Daar woonde
Tine Ligtermoet, die later zijn vrouw
werd. Je moet echt niet voor een
kleintje vervaald zijn en van vol
houden weten als je gedurende de
weekeinden in de oorlog op een
wrakke fiets met de beruchte mas
sieve banden van de Betuwe uit de
DE MAATREGELEN welke in On-
tario getroffen zijn, ztfn uniek voor
Noord- Amerika, waarschijnlijk voor
j de gehele wereld. Met ingang van 1
l februari van dit Jaar ging in deze
Canadese provincie de Ontario Ap
ple Marketing Commisson van start.
Deze commissie kreeg wettelijke be-
voegdheden om onder meer de mini
mum- prijzen welke aan de telers
betaald moeten worden telkenjare
J vast te stellen. Niet alleen de telers,
maar ook de consument, de waren
huizen, de grossiers en de verwer
kende industrie zyn in deze commis
sie vertegenwoordigd. Bij het vast
stellen van de telersprys wordt met
alle factoren rekening gehouden. De
huisvrouw betaalt een redelijke prijs
en de teler is verzekerd van een lo
nend bestaan. Er wordt tevens voort
durend gestreefd naar opvoering van
de kwaliteit.
Duur
1 OPMERKELIJK is het verschil
DE BELANGRIJKSTE fruitteelt
gebieden in Canada zijn achtereenvol
gens Quebec, Ontario en Brits Colum
bia. Twee en veertig procent van
de oogst van hard fruit gaat naar
de industrie, 45 procent als vers
j fruit naar de markt; drie procent is
afval.
i Voornaamste appelsoorten in Onta
rio zyn Mcintosh. Spys en Red en
Golden Delicious. De appels sma-
ken enigszins zoet. zoals het Califor-
nische fruit dat in Nederland wordt
geïmporteerd.
De Canadezen hebben een afschuw
van zure appelen zoals de Goudrei-
net. Ze zijn daar onverkoopbaar. Heel
wat verschil in smaak dus vergele
ken bij ons. De appeloogst in Cana
da overtrof dit jaar alle verwachtin
gen. Behalve in Brits Columbia, waar
een harde winter de groei nadelig
J beïnvloedde. Van de oogst wordt als
regel zo'n vijftien procent geexoor-
teerd; de rest is bestemd voor de
binnenlandse markt.
s
jlijÊt.
"■arr
In de lommerrijke tuin rond
hun huis ontvangen Bart en Tine
van Ymeren des zomers hun gas
ten.
T-.iKi
