ZIJN Y.S. EN RUSSEN AAN
TWEEDE „JALTA" BEZIG?
Belgische parlementscommissie
doktert aan zware problemen
Maanbezoek is eigenlijk
al een alledaagse zaak
artijen in Helsinki willen permanente gespreksgroep
merikaans-Japanse
overeenkomst over
et eiland Okinawa
ging
5
Iritse koninklijke
aarden gaan niet
naar slachthuis
V.N. AKKOORD
MET RESULTAAT
IN WEST-IRIAN
Drie punten
Mr. Soesanto (69)
overleden
DERDAG 20 NOVEMBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
(Van onze speciale verslaggever, Koen Corver)
IISINKI (GPD) De Verenigde Staten en Rusland zijn in
0 aan zeer belangrijke besprekingen bezig, zo begint lang
hand wel duidelijk te worden in de Finse hoofdstad: men
iit zelfs al over een tweede Jalta, erop doelend dat de twee
imachten bezig zijn om grote problemen te bespreken die ze
tele jaren geregeld willen zien. Men denke hierbij aan beider
ling ten opzichte van de „Derde Wereld" en de vrees van beide
dat grote conflicten de economische ontwikkelingen in de
landen ernstig in gevaar zouden kunnen brengen.
Het uitzonderlijke belang van het
gesprek in Helsinki maakt het ui
terst geheime karakter daarvan ook
duidelijk, overigens een wanhoop
voor de in groten getale aanwezige
journalisten. De meesten van hen
vertrekken dan ook nog deze week
uit het gastvrije, maar sombere Hel
sinki. Daar wachten de Russische en
vooral Amerikaanse onderhande
laars weer op. want pas wanneer het
legertje getrouwen is overgebleven
zullen de eerste berichten uit „wel
ingelichte bron" de wereld verkondi
gen of men enige hoop mag koeste
ren. dat het „historische gesprek"
tussen de supermachten ooit enig
resultaat zal opleveren.
Het is nu al duidelyk, dat er over
veel meer gepraat wordt dan alleen
over beperking van strategische wa
pens. Niet alleen het geheime karak
ter van het gesprek duidt daarop,
maar bijvoorbeeld ook de aanwezig
heid in de Amerikaanse onderhande
lingsdelegatie van de Amerikaanse
ambassadeur in Moskou, Lewellyn
Thompson. Hij arriveert morgen, en
kele dagen na het begin van de on
derhandelingen, in Helsinki en zal
dan vooral op politiek terrein de de
legatie van advies kunnen dienen.
Ook al zou men dat proberen, dan
is het ondoenlijk alleen maar over
j strategische problemen te praten
Stel dat men zou besluiten inderdaad
j het arsenaal van strategische kern
wapens te beperken of zelfs in te
krimpen, hetgeen overigens niet
waarschijnlijk is. Dan zouden beide
wereldmachten onmiddellijk hun
aandacht richten op verdere ontwik
keling van de convéntionele bewape
ning. Waarbij dan toch weer een
gesprek over het oplossen van de po
litieke oorzaken daarvan de oplos
sing zou moeten brengen voor de
vermindering van het wederzijdse
wantrouwen.
(ASHINGTON (AFPAmerika
Japan hebben gisteren een over-
itmst gesloten over de teruggave
het eiland Okinawa aan Japan
Tevoren hadden president
o en premier Sato van Japan
onderhoud gehad. Het akkoord,
[i men, zal wordeun opgenomen
ïn gemeenschappelijk communi-
dat morgen gepubliceerd zal
den na afloop van het derde en
tie gesprek tussen beide staats-
n.
nerika zou een belangrijke be
ling vain de invoer van Japanse
Selprodukten hebben geëist. Al
jaar lang oefent de Amerikaan-
Kering druk uit op Japan om
ifflig de uitvoer naar de VS van
lielprodukten in het bijzonder
dvezels te besnoeien. Dit doet
Amerikaanse regering om de
trikaanse textielindustrie, die er
te best voorstaat, te bescher-
Het. opnieuw gebruiken van het
ad Okinawa als opslagplaats voor
wapens is een kwestie die nog
ld moet worden. Wel zou Sato
tee hebben ingestemd dat Okina-
*n basis zal blijven voor de
sikaanse strijdkrachten. Mocht
wnflict in Vietnam na 1972 nog
iduren, dan zal over de toekomst
Okinawa, in het bijzonder wat
(Reuter) De Britse mi
tt autoriteiten zijn gisteren door
knieën gegaan voor woedende die-
üefhebbers en hebben beloofd dat
k en kreupele paarden van de
ijal Household Cavalry" niet
voor de slacht zullen worden
docht.
a woordvoerder van het minis-
van Defensie in Londen deelde,
4 op hoog niveau overleg was
P'eegd, mee dat „voor zover het
5 betreft een aanbod van de „Ko-
ihjke Vereniging ter voorkoming
1 wreedheden tegen dieren" de
"den goed onderdak en goede ver-
tog te geven in beginsel zal wor-
1 aanvaard. Intussen zullen geen
spaarden meer voor de slacht
Won verkocht.
onthullingen in de .Daily Mir-
dat de paarden werden ge-
dit en dat het vlees naar Frank-
België werd verkocht, had
van woede onder de dieren-
tot gevolg gehad.
President Nixon en de Japan
se premier Sato.
het gebruik van dit eiland als basis
voor de Amerikaanse bommenwer
pers van het type B-52 betreft, door
tweezijdig overleg beslist worden.
Helsinki
Er zijn sterke aanwijzingen, dat
men om een permanent karakter te
geven aan het Russisch-Amerikaanse
gesprek dat hier nu plaatsvindt,
denkt over het instellen van een
permanente 'gespreksgroep'. Welis
waar zou die het innerlijke karakter
krijgen van een strategische gespreks
groep. maar men kan er uiteraard
allerlei problemen ter sprake bren
gen. Het is echter niet waarschijn
lijk dat die permanente gespreks
groep hier in Helsinki gevestigd zou
worden.
Het zijn vooral de Amerikanen die
daartegen bezwaar maken. Zij zijn
van mening dat de Finse hoofdstad
op den duur niet die uitgebreide hoe
veelheid communicatiemogelijkheden
zal kunnen bieden, die nu eenmaai
noodzakelijk zijn voor een voortdu
rend overleg van de delegaties met
hun respectievelijke regeringen.
De Oostenrijkse kanselier Klaus
heeft zich al positief uitgelaten over
verplaatsing van de definitieve vorm
Politiek
Ambassadeur Thompson is voor die
politieke aspecten dan ook naar Hel
sinki gekomen. Deze diplomaat, geen
expert op het gebied van ontwape
ningszaken, is een kenner van Rus
land, die vloeiend Russisch spreekt
en delegatieleider Gerard Smith uit
stekend van dienst kan zijn by het
interpreteren van de onderhandelin
gen met onder-minister Semjonow.
Bovendien geniet Thompson, die al
voor de tweede maal ambassadeur in
Moskou is, het vertrouwen van de
Russen, voor zover die tenminste ge
neigd zijn iemand te vertrouwen. HM
zal de Russische gesprekspartners
dan ook allerlei aspecten van het
Amerikaanse wantrouwen en even
tuele voorstellen van Amerikaanse
zijde met meer gezag kunnen uitleg
gen dan Smith.
Ondanks de verklaringen van
Smith, dat er voordurend consulta
ties zouden worden gehouden met de
Westeuropese bondgenoten, is het
niet aan te nemen dat die alles zul
len vernemen wat er hier in Helsin
ki besproken wordt. Datzelfde geldt
overigens voor de Oosteuropese lei
ders die volgens „welingelichte bron"
in Moskou binnenkort successievelijk
een bezoek aan de Russische hoofd
stad zullen brengen.
NEW YORK (ANP) Met 84
stemmen voor, nul tegen en 30 ont
houdingen is gisteren in de Alge
mene vergadering der V.N. een re
solutie aangenomen waarbij een
einde kwam aan het debat over
West-Irian en waarbij het rapport
van secretaris-generaal Thants spe
ciale afgevaardigde Ortiz Sanz voor
kennisgeving werd aangenomen Zo
werd op verrassende wijze een debat
besloten, waarm Afrikaanse landen
hadden geprobeerd de Papoea's in
1975 een nieuwe kans te geven. Deze
poging van Ghana en enkele an
dere Afrikaanse landen mislukte
omdat de Aziatische landen zich als
één blok achter Indonesië hadden
geschaard en de Algemene Vergade
ring in het algemeen een einde aan
de zaak wilde maken. De amende
menten, door Ghana ingediend, wer
den verworpen met 15 stemmen voor.
60 tegen en 39 onthoudingen.
Minister Luns verklaarde na af
loop dat tijdens dit lange debat dui
delijk was geworden dat er in vele
kringen in de Verenigde Naties weer
inhoud wordt gegeven aan het be
grip zelfbeschikking dan men had
gedacht. De Indonesiërs waren te
leurgesteld over de oppositie en elke
nieuwe dag, gewijd aan de volks
raadpleging in West-Irian, zou hen
opnieuw in verlegenheid hebben ge
bracht.
Nicolaas Jouwe beloofde na het
slot van de assemblee dat hij zijn
van het Russisch-Amerikaanse ont
wapeningsgesprek naar Wenen. Hij
verklaarde twee dagen geleden „ge
rechtvaardige hoop" te hebben dat
de twee partijen naar Oostenrijk zul
len komen, „omdat de communicatie
mogelijkheden en het weer daar be
ter zyn".
Dat laatste lijkt een weinig rele
vant argument, maar velen voelen
het. toch wel als een bezwaar lange
tijd in het verafgelegen en wat kli
maat betreft nauwelijks aantrekke
lijke Helsinki te vertoeven. Waarbij
uiteraard de communicatieproblemen
met de bevolking ook een rol spelen,
zij het geen overwegende. Want
vooral de Amerikanen zijn niet be
paald gewend zich ergens in de lands
taal uit te drukken als die niet
Engels is.
Aanval op politiebureau Dertig
gemaskerde jongemannen hebben
gisteravond een politiebureau in
Marseille aangevallen en daarna een
politiewagen met een brandbom
vernield. De groep volgens de po
litie leden van een uiterst linkse or
ganisatie was met een roodzwarte
vlag naar het politiebureau getrok
ken. Uit hun midden werd onver
wachts met brandbommen naar het
bureau gegooid. Toen de hoofddeur
werd dichtgeslagen, richtte de groep
haar aanval op voor het bureau
staande politiewagens. Vijftien per
sonen zijn aangehouden.
Grensgevechten Eenheden van
het Maleisische leger, en de lucht
macht en de politie te velde zyn in
het grensgebied met Thailand over
gegaan tot een grootscheepse actie
tegen communistische guerrillastrij
ders, die zich daar ophouden. By de
actie wordt ook gebruik gemaakt van
artillerie.
ADVERTENTIE
HOUSTON (GPD) Da-da-di-
da-da-da, neuriede astronaut Char
les (Pete) Conrad. Hy stond op de
maan. Even tevoren had hy bij het
betreden van het maanoppervlak
zyn voorganger- Neil Armstrong ge
parafraseerd: „Dit mag dan een klei
ne stap voor één mens zijn geweest,
maar het was een verdraaid grote
stap voor my" In Houston werd ge
lachen. En als er niemand op de
maan was die hem kon horen, dan
waren in ieder geval miljoenen aard
mensen oorgetuigen van dit tweede
strijd zou voortzetten. In elk geval,weerzien met onze meest nabije he-
mera die op het kritieke moment ver
stek liet gaan. Zo Conrad en Bean iets
bewezen, dan was het met welk ge
mak het menselijk vernuft de maan
al heeft geannexeerd als een, zij het
wat afgelegen, gebied voor onderne
mende pioniers die toevallig een as
tronautenopleiding hebben gehad.
Op zes minuten na brachten zjj
vier uur door op het maanoppervlak,
een half uur langer dan oorspron
kelijk was vastgesteld. Zoals bij
Armstrong en Aldrin (die de acti
viteiten vanuit de controlekamer van
het ruimtevaartcentrum volgden om
zo zei hij, heeft men tijdens dit de melse buur.
bat kunnen zien dat de meerderheid i Het was een weerzien dat geken-
vam het Westirianese volk zich niet j merkt werd door kwinkslagen, dit keer bijzonder moeilijk te over
heeft kunnen uitspreken over de schooljongensachtig gelach, deskun- reden om terug te keren naar de
onafhankelijkheid die het toekomt. I digheid, en een kleurentelevisieca- bescherming van hun landingsvaar
tuig. De vluchtleider in Houston
maande hen tot vier keer toe aan
haast te maken, maar na een snel
gedane belofte bleven Conrad en
Bean opgewonden doorpraten en
doorgaan met het verzamelen van
maangesteente.
Conrad en Bean hebben zonder
zonder twijfel een record gevestigd
voor spraakzaamheid. Van begin tot
eind voerden zij een kwetterdialoog
die veel goedmaakte voor het uit
gevallen televisiebeeld. En Conrad
was er dichtby, t^en hy vlak voor
de terugkeer naar het landingsvaar-
eventueel advies te geven) het ge- 1 tuig zei: „Ik voel me net een man
val was. bleken de maanreizigers ook die in een supermarket op zijn vrouw
staat te wachten'"
Conrad en Bean slaagden er niet
ca Bc
r W va
nbbvri
(Van onze correspondent)
BRUSSEL (GPD) Aan het einde van de vorige week heeft
de „werkgroep-Eyskens" de definitieve tekst van een basis
document opgesteld. Dat document is bedoeld tot een leidraad
voor de grondwetswijziging. De werkgroep telde oorspronkelijk
28 leden. Er zetelden vertegenwoordigers in van de drie grote
partijen (dus van de katholieken, de liberalen en de socialis
ten), van de Belgische communistische partij, van het Front
der Franstaligen (Rassemblement Wallon, een bij de vorige
verkiezingen ontstane groepering) en van de Volksunie. De
drie leden van deze laatste partij, die de Vlaamse extremisten
verenigt en die niet vrij is van antisemitisme en fascistische
opvattingen, hebben de werkgroep echter verlaten. In totaal
hebben de leden van de groep tussen 24 september en 14 no
vember 24 keer vergaderd.
b» de Belgische wetgeving aan te
passen aan het invoeren van een
stel hervormingen.
Drie punten stonden daarbij voor
op:
de structuur van de Belgische
staat moest worden veranderd ten
einde die aan te passen aan het
aanwezig zyn van drie gemeen
schappen (de Vlaamse, de Waalse en
de Brusselse).
autonomie voor de cultuurgemeen
schappen;
reorganisatie van de instellingen
van de staat, dus het mogelyk ma
ken van doelmatiger functioneren
van het overheidsapparaat.
Het programma, dat nu uit de vele
vergaderingen tevoorschijn is geko
men, komt neer op een soort inven
taris van vraagstukken, die geregeld
moeten worden. Er zyn, hangende
de besprekingen, veel moeilijkheden
Toen de huidige volksvertegen
woordiging werd gekozen, wist
men dat zij constituante zou zijn.
zich dus zou bezighouden met grond
wetsherziening. De desbetreffende
commissies uit Kamer en Senaat
hebben dan ook veel werk gedaan,
maar er bleven veel onopgeloste pro
blemen. Minister-president Eyskens
kwam toen op de gedachte de werk
groep te vormen. Die zou, voordat in
dit najaar de parlementaire werk
zaamheden weer zouden beginnen,
een soort tussenrapport maken, met
richtlijnen voor de wegen, welke de
volksvertegenwoordiging zou moeten
volgen om
a) de herziening van de grondwet
te bewerkstelligen, zoals die was uit
eengezet in de verklaring tot herzie
ning van 1 maait 1868*
geweest De vertegenwoordigers van
de Volksunie zijn weggelopen omdat
zij naar hun oordeel niet genoeg ze
kerheden konden vastleggen voor het
Nederlandstalige deel van het Belgi-
J sche volk. De liberale PVV is nage
noeg in tweeën gesplitst als gevolg
van de houding van zijn politici ter
zake van vraagstukken van econo
misch beleid in de drie landsdelen.
Men heeft voor Brussel een plan
I uitgedokterd, dat zo ingewikkeld en
waarschijnlijk ook zo moeilijk uit te
voeren zal zijn, dat Eyskens al weer
met een nieuwe, veel kleinere werk
groep wil komen om de Brusselse
problemen nog eens te bezien.
Er is ook eigenlijk niet, zoals men
had gehoopt, een akkoord te voor- 1
schyn gekomen, maar eigenlijk een
lyst van duizend en één punten die
om een oplossing vragen. Die is zeer
nuttig, maar lost niets op.
Schoon schip
Er zfln al stemmen opgegaan die
menen dat de regering-Eyskens nu
maar ontslag moet nemen, maar ge
lukkig is de meerderheid van de po
litici daar tegen, omdat zij zeer wel
ziet dat een kabinetscrisis zou leiden
tot kamerontbinding en nieuwe ver
kiezingen. Er zyn echter in het na
jaar van 1970 gemeenteraadsverkie
zingen. Daarbij zullen, met name in
de Brusselse agglomeratie, de taal
problemen en die van culturele
autonomie een grote rol spelen. Men
kan het dus maar beter aan die
volksraadpleging overlaten eerst op
dat terrein schoon schip te maken.
Hy die België wat langer kent, zal
dan bedenkelijk kijken en zich her
inneren dat verkiezingen eigen
lijk nog nooit iets hebben opgelost
van die genoemde problemen. Voor
lopig is er nog een heel parlemen
tair jaar om te proberen toch in elk
geval de meest dringende zaken op
te lossen. Men zal dan wel al kibbe
lend op de oude voet voortgaan,
maar dat is, zoals de ervaring heeft
geleerd, zo slecht nog niet.
België is ingedeeld in vier taal
gebieden (zie kaart): het Neder
landse, het Franse, het Duitse en
het tweetalig gebied Brussel
hoofdstad.
Het Nederlandse taalgebied om
vat de provincies Antwerpen, Lim
burgWest-V laander en, Oost-
Vlaanderen, alsmede de provin
cie Brabant met uitzondering van
het Franstalige arrondissement
Nijvel en het tweetalige gebied
Brussel.
Het Franstalige gebied omvat
de provincies Henegouwen.
Luxemburg en Namen: voorts de
provincie Luik met uitzondering
van het Duitse taalgebied in het
oosten van de provincie en ten
slotte het arrondissement Nijvel.
Het Duitse taalgebied omvat 25
gemeenten in het oosten van de
provincie Luik.
Het tweetalige gebied Brussel
omvat de 19 gemeenten van de
Brusselse agglomeratie*
zonder meoite in de verschillende
instrumenten die voor wetenschap
pelijke doeleinden werden meege
nomen, volgens de aanwijzingen op
te stellen. Bij het apparaat dat de
zonnewind moet meten, bleek
de krans van aluminiumpapier die
er omheen gelegd moest worden, door
de verminderde zwaartekracht de
neiging te hebben naar boven op te
krullen. Dit werd verholpen door er
een paar keien op te leggen, bij het
in werking stellen van de nuclaire
generator, die de instrumenten twee
jaar lang van energie moet voorzien,
bleken Conrad en Bean moeite te
hebben om de staaf plutonium los
te maken uit de verpakking. Maar
hun werk werd met succes bekroond,
toen Houston enige tijd later kon
melden dat de seismograaf al hun
voetstappen had geregistreerd!
Hoezeer de geslaagde onderneming
als een alledaagse zaak werd geac
cepteerd, bleek uit het feit dat er bij
het betreden van de maan door Con
rad en Bean in Houston niet mee*
werd geapplaudisseerd of gejuicht.
Maar men bleek veel genoegen te
scheppen in Conrads gekeuvel, ge
neurie en gefluit. Voordat hij aan
de afdaling naar de maan begon had
hij een gesprek gehad met Neil Ann-
strong in Houston.
„Veel plezier", zei Armstrong toen.
Daar hebben Conrad en Bean zich
kennelijk aan gehouden, ook vanoch
tend weer tijdens de tweede maan*
wandeling.
DJAKARTA (ANP) De Indone
sische staatsman Soesanto Tirtop-
rodje is op de leeftijd van 69 jaar in
Djakarta overleden. Hy verwierf in
1925 de titel van meester in de rech
ten aan de universiteit van Leiden.
Mr. Soesanto Tirtoprodjo is minis
ter van Justitie en van Voorlichting
geweest in het noodbewind van do
Indonesische republiek, na de tweede
Nederlandse militaire actie. Later
was hy minister van Justitie en mi
nister van Binnenlandse Zaken van
1952 tot 1955.
