ATOOMBUREAU <w enen)
ontroleert in belang van de
NUCLEAIRE VREDE"
Atoomenergie voor
wereldgezondheid
UI
)0Ï
Acht jaar geeist voor
moord op grootmoeder
J fler dagen lang zouden Mohamed
Alberto, vergezeld door Antonio,
reactoren en de daar aanwezige
rreelheden splijtbaar materiaal
U terzoeken, of ze wel werkelijk al
maar voor vreedzame doelein-
worden gebruikt. m.a.w. of
niet stiekem bezig is atoom-
te produceren. Het Atoom-
eau heeft Mohamed en Alberto
jvuldig voor deze missie uitge-
iht. De inspecteurs, die er altijd op
minst met zijn tweeën op uit
iden gestuurd, moeten een ver-
Mende nationaliteit bezitten,
ook uit landen afkomstig zijn,
bjj verschillende politieke blok-
behoren. Over hun benoeming
iden ook de landen, waar de in-
cteurs zullen gaan werken, ge-
jdpleegd. Tot nu toe is het nog
feuiD^jt voorgekomen, dat er een in-
ecteur werd geweigerd
üu waren de Spaanse reactoren
twestie, met de welluidende na
si Coral en Jose Carbere, rela-
klein. Maar kort tevoren was
fcamed met een heel IAEA-team
«geweest naar de Verenigde Sta-
waar ze lange tijd bezig waren
de inspectie van de middelgro-
reactor Yankee met 175 mega-
die 175 kg plutonium had ge-
T(X [duceerd «en vijf kg. plutonium is
voor een atoombom).
DOOR AN
SALOMONSON
'i*
piSDAG
19 NOVEMBER 1969
fcHDSCH DAGBLAD
PAGINA 21
tsg» tfENEN (GPD) Dezer dagen werd Antonio Sevilla, inge-
jurbij de „Junta de energia nuclear" (het Spaanse atoomcen-
ïsiuii pn) onverwacht vanuit een hotel in Madrid opgebeld door de
rabier Mohamed en de Italiaan Alberto. Mohamed en Alber-
.a,i|waren gekomen, om in opdracht van de IAEA in Wenen
jtemational atomic energy agency, kortweg Ataambureau
naamd) twee Spaanse reactoren te controleren. Deze controle
rustte op een contract tussen Spanje en de IAEA en wordt
de 2 a 3 maanden, maar altijd onaangekondigd, herhaald.
baar is.Men concentreert zich nu
vooral op het zoeken naar een me
thode voor een effectieve controle
van hele nationale atoomenergie
programma's in plaats van aparte
installaties. De controle is nu al ver-
stiw
gare
2. Het betreffende land wordt ver
zocht om de activiteiten van de reac
tor en de voorraad splijtbaar mate
riaal nauwkeurig op te tekenen en bij
te houden.
3. Het betreffende land doet re
gelmatig aan de IAEA verslag van
deze aantekeningen.
4.De IAEA heeft het recht in
specteurs ter plaatse te laten contro
leren. Op deze manier is het Atoom
bureau in staat, eventueel verdwij
nen of misbruik van spijtbaar ma
teriaal vast te stellen. De controle
plicht voor alle projecten, die met wordt zodanig uitgevoerd, dat de in-
ereldwijde
spectie
ffaarom we op de bezigheden van
lamed en Alberto zo ingaan?
sdat hun inspectiewerk, dat zich
op basis van vrijwilligheid over
1 reactoren in 30 verschillende lan-
uitstrekt, over de hele wereld zal
..iden toegepast uitgezonderd
5CIN orlopig die landen, die al op 1 ja-
zrl 1967 atoombommen bezaten),
In het non-proliferatieverdrag in
treedt De functie van het
nbureau als controlerend or-
wordt daardoor belangrijk uit-
vcfereid, zowel wat betreft het uit
ten van controle-verdragen als
wat betreft de praktische toe-
ang van de controle.
De directeur-generaal van de IAEA
Zweed dr. Sigvard Eklund, schat
i hü ongeveer 200 inspecteurs
dig zal hebben, maar dat hangt
natuurlijk ook van af, hoeveel
eden het non-proliferatieverdrag
tiliceren en of de betreffende lan-
veel of weinig nucleaire instal-
les bezitten. Men overweegt ook,
de inspecteurs gedeeltelijk door
te vervangen.
risico van wetenschappelijke
ïage bij de controle zou daar-
Df worden uitgeschakeld, waardoor
idee van de controle voor be
ulde landen misschien makkelijker
ntaardbaar zou worden, hoe
dat spionage-risico hoofdzake-
in de verbeelding bestaat. De
öcipiële procedure van de kern-
uising en van de produktie van
plutonium zijn algemeen be
rt. De belangrijkste reden voor
oage zou de exploitatie van kern-
cgie voor militaire doeleinden
n en dat is nu juist, wat door de
ttrole verhinderd moet worden.
dustriële geheimen beschermd zijn en
de werkzaamheden in de reactor niet
worden gestoord.
Actueel probleem
Hoe actueel het probleem van de
nucleaire controle is geworden,
bleek uit de cijfers, die de Zweedse
directeur-generaal van de IAEA
eind september 1969 op de jaarlijkse
algemene vergadering bekend maak
te: „Er worden zoveel reactoren ge
bouwd. dat hun energieproduktie in
1980 circa 300.000 megawatt zal be
dragen tegenover 10.000 in 1968", al
dus Eklund. „Dat betekent, dat in
de toekomst ook landen, die thans
nog geen spijtbaar materiaal bezit
ten. over grote hoeveelheden daarvan
zullen beschikken. Zonder een nave
nante veiligheidscontrole zou dat
materiaal maar al te makkelijk voor
▲▲▲▲▲AAAAAAAAAAAAAAAAAA
militaire doeleinden kunnen worden
misbruikt".
Maar zolang het non-proliferatie
verdrag rung niet, in werking is ge
treden. vormen de inspectie en
controle een relatief klein onderdeel
van de werkzaamheden van het
Atoombureau.
cultural organisation) een succesvol
experiment uitgevoerd om met be
hulp van steriliteit door bestra
ling de zgn. middellandse vruchten-
vlieg onder controle te houden of
hem desgewenst in bepaalde stre
ken uit te roeien. Dit gebeurde in
samenwerking met Mexico, de vijf
Centraal-Amerikaanse landen en
Panama. De bewuste vlieg veroor
zaakte op de citrusplantages in deze
landen enorme schade. Men ging als
volgt te werk: een zwerm vliegen
werd gevangen en in de pop-fase
blootgesteld aan bestraling. De in
secten worden daardoor technisch
gezien wel niet steriel, maar in het
kiemplasma bevinden zich dodelijke
stoffen. De bestraalde zwerm werd
natuurlijke evenwicht zoveel moge
lijk bewaard blijft. En wat minstens
even belangrijk is: er blijven geen
schadelijke chemische stoffen ach
ter, aangezien er helemaal geen
chemicaliën worden gebruikt. Voor
de gezondheid van de wereldbevol
king is dat van onschatbare waar
de. Men denke slechts aan de alar
merende berichten over de sluipen
de vergiftiging van de mensheid
door restanten van insecticiden in
bijna alle levensmiddelen, hetgeen
meer en meer als één van de oor
zaken voor het optreden van kanker
wordt beschouwd.
Ook bjj dat laatste probleem ziet
de IAEA overigens niet werk-
lechanische
mtrole
ander argument voor de me-
Mische controle wordt gevormd
w de vereenvoudiging en de ge
lere kosten. Aan de constructie
m dergelijke apparaten wordt ge-
skt. Mohamed en Alberto hadden
u ook op hun inspectiereis naar
fenje een nieuwe gammaspektro-
meegenomen, 12 kg zwaar,
m hoog, waarmee ze van buiten
hoeveelheid uranium en pluto-
ball^i in de reactor kunnen meten.
lOüJfl van hun opdrachten bestond uit
testen van dit instrument op zijn
^baarheid voor algemene
foole-doeleinden. In septem-
B 1968 hebben de Ver. Staten
het Atoombureau nog twee an-
draagbare controle-instrumen-
B uitgeleend. Tien nieuwe inspec-
zijn met het gebruik hiervan
strouwd gemaakt op een cursus
Juni 1969. Het trainingsprogram-
J van deze cursus behelsde verder
algemene inleiding in het con-
jteysteem van de IAEA en de
Nke en technische aspecten
«van.
Het systeem is in de loop der Ja-
P zó uitgebreid en geperf tio-
dat het nu op bijna alle types
nucleaire installaties toepas-
I
behulp of bemiddeling van het
Atoombureau zijn opgezet. Daar
naast kan de controle ook op ver
zoek worden uitgeoefend. In alle ge
vallen wordt er tussen het betref
fende land en de IAEA een contract
gesloten. Japan was het eerste
land, dat de controle van het Atoom
bureau aanvaardde. In 1968 was Me
xico het eerste land, dat om contro
le voor al zijn nucleaire werkzaam
heden verzocht in het kader van het
Tlatelolco-verdrag (dat in een
atoomvrij Latijns-Amerika voorziet).
Op 31 december 1968 stonden onder
controle van de IAEA 1027 ton
grondstoffen, 81203 kg verrijkt
materiaal en 529 kg plutonium.
Het betreft, zoals gezegd, 70 reac
toren in 30 landen, waaronder 2
atoommogendheden: Engeland en de
Ver. Staten, maar die hebben na
tuurlijk lang niet al hun nucleaire
installaties voor controle vrijge
geven. Als men naar de verdeling
van deze landen kijkt, blijkt, dat al
le lid-staten in Latijns-Amerika,
Zuidoost-Azië en het Verre Oosten,
die reactoren bezitten, de controle
erover aan de IAEA hebben toever
trouwd. In Europa is de situatie min
der rooskleurig. Afgezien van de
atoommogendheden zijn er 22 lan
den, die reactoren bezitten, maar
slechts 8 daarvan hebben de contro
le van het Atoombureau aanvaard.
Het bureau heeft op het ogenblik in
totaal 39 inspecteurs beschikbaar,
waarnaast nog de mogelijkheid be
staat bij een veeleisende inspectie
een reserve van 26 beambten in te
schakelen.
Vier punten
Het controlesysteem bestaat uit
vier punten.
1. Specialisten van het Atoombu
reau analyseren de constructie van de
te controleren reactor om vast te
stellen, of effectieve controle moge
lijk is.
Een fysicus doopt een dosi
meter de kleine zwarte capsule
in een watertank, die het li
chaam van een patiënt imiteert.
Na te zijn blootgesteld aan 500
rads van de cobalt 60 bron boven
de tank, ivordt de sodimeter te
ruggestuurd naar het Atoombu
reau ter controle. Dit gebeurt
door meer dan 100 radiothera
peutische centra in de hele we
reld.
De eigenlijke taak van de IAEA
staat in de statuten van 29 juli
1957 als volgt omschreven: „De
bijdrage van de atoomenergie voor
de vrede, de gezondheid en de wel
vaart in de wereld te bevorderen
en te vergroten".
Zolang het bureau nog niet de hoe
veelheid bezit om het militaire ge
bruik van atoomenergie onder con
trole te houden, concentreert het zich
op de vreedzame toepassing ervan.
Die vreedzame toepassing ge-
schiedt op vele gebieden: voedsel j
en landbouw, medicijnen en
biologie, natuur- en scheikunde,
energie-opwekking enz. Daarnaast
houdt het Atoombureau zich bezig
met veiligheidsmaatregelen in de
omgang met nucleair materiaal,
met de problemen van atoomafval,
transport, met het verstrekken van
informatie en van technische hulp
(vooral aan ontwikkelingslanden)
en. in verband daarmee, ook met
de opleiding van specialisten.
De strijd tegen schadelijke insec
ten is niet een van de meest
spectaculaire voorbeelden van de
ze activiteiten. De IAEA heeft sa
men met de FAO (Food and agri-
in het getroffen gebied losgelaten,
waar de insecten met de daar aan
wezige gezonde bevolking paarden.
Aangezien de eitjes na zulke palin
gen onvruchtbaar zijn, is de volgen
de generatie sterk gereduceerd. Als
men dat een paar generaties lang
herhaalt, is het bewuste insect uit
het behandelde gebied totaal ver
dwenen. In het laboratorium van
het Atoombureau in Seibers-
dorf (Neder-Oostenrijk) is men al
bezig deze techniek ook toe te pas
sen op de tsetse-vlieg, de olijf vlieg
en de appelmot.
Sluipende
vergiftiging
De voordelen van deze steriliteits-
methode liggen voor de hand. Al
leen het ene schadelijke in
sect wordt uitgeroeid en dat voor
100 procent, alle andere insecten en
dieren blijven in leven, zodat het
Een Algerijnse technicus laat
een emmer in een woestijnbron
naar beneden zakken om water
te putten voor een radio-isotopen
analyse.
loos toe. Eveneens in samenwer
king met FAO is het Atoombureau
bezig, de hoeveelheid insecticide
restanten in besproeide vruchten en
groenten vast te stellen en de ge
volgen daarvan op mensen en die
ren te bestuderen, om uiteindelijk
algemeen geldende voorschriften
voor het gebruik van sproeimidde
len op te stellen.
Organisatie
De organisatie van het Atoombu
reau is relatief eenvoudig. In hét
hoofdkwartier in Wenen zitten een
technische en een administratieve
staf, tezamen ongeveer 900 man,
met aan het hoofd de directeur-ge
neraal, die om de vier jaar door de
raad van gouverneurs wordt be
noemd. Eklund is deze herfst voor
de derde achtereenvolgende keer
als zodanig aangesteld. De raad van
gouverneurs vertegenwoordigt 25
landen, welk getal men van plan is
uit te breiden, om ook de ontwik
kelingslanden meer inspraak te ga
randeren. De raad kom 4 éi 5 keer
per jaar by elkaar, om voorstellen
j van de lid-staten en directeur-gene
raal te bespreken, om het program
ma voor het Atoombureau uit te
werken en een begroting op te stel
len.
Om een indruk van de orde van
grootte te geven: de begroting voor
Het hoofdkwartier van het
Atoombureau in Wenen is geves
tigd in het vroegere Grand Hotel
aan de Ring. Meer dan 800 weten
schapsmensen, technici en offi
ciële vertegenwoordigers van 46
verschillende landen werken hier
aan een vreedzaam gebruik van
de nucleaire energie.
1970 bedraagt 14.837.000 dollar te
genover 13.763.000 dollar voor 1969.
Dat bedrag wordt grotendeels bij
eengebracht door verplichte bijdra
gen, een klein gedeelte, nl. voor het
o Deration eel budget, wordt op basis
van vrijwilligheid gefinancierd. De
algemene vergadering van alle 102
lid-staten wordt eens per jaar ge
houden. Daar wordt gediscussieerd
over het beleid en de werkzaamhe
den van het bureau, over nieuw toe
te laten staten, over de benoeming
van nieuwe eouverneuers enz. Ne
derland is twee keer in de raad van
gouverneurs vertegenwoordigd ge
weest: van 1958 tot 1960 en van 1964
tot 1966, beide malen door mr. H. F.
Eschauzier. die bekend staat als een
groot expert op het gebied van oon-
trole.
Grotere
leefbaarheid
Steeds weer wordt in verband met
de werkzaamheden van het Atoom
bureau en met de bouw van reacto
ren in het algemeen de vraag ge
steld. of het risico van een nucleai
re „verpesting" van de omgeving
daardoor niet veel te groot wordt.
Ien herinnert er dan aan, dat bij
na iedere technische vooruit
gang gepaard is gegaan met voor
de mens schadelijke invloeden,
waardoor de leefbaarheid van zijn
milieu kleiner werd. Het antwoord
daarop luidt, dat de veiligheidsvoor
schriften op het gebied van reacto
ren aanzienlijk strenger zijn dan op
enig ander technisch gebied. Eklund
zelf zei hierover eind september jl.i
„Niets wat onze omgeving kan ver
pesten, wordt zo zorgvuldig be
waakt als de kunstmatige ra
dioactieve substanties en dat is ge
beurd vanaf het eerste begin, vanaf
het moment dat men atoomenergie
ging gebruiken, wat op geen enkel
ander gebied het geval is geweest.
De kernenergie kan, in plaats van
de omgeving verder te verpesten.
integendeel eea factor zijn, die de
verpesting tegenhoudt, indien ze in
de plaats komt van andere energie
bronnen".
DEN HAAG (GPD) Een gevan
genisstraf van acht jaar met aftrek
eiste de officier van justitie bij de
Haagse rechtbank gisteren tegen een
30-jarige Haagse metselaar die op 14
maart van dit jaar zijn grootmoeder
mevr. J. H. Giesekam in haar huis
met een bijl doodsloeg.
Hij woonde bij het slachtoffer In
buis en had dikwijls ruzie met de
vrouw. Die dag had hij vergeefs geld
proberen te ienen bij een vriend. De
metselaar wist dat zijn grootmoeder
ruim f 600,in een zak onder haar
rok droeg. Na- zijn daad heeft hij
dit geld weggenomen. Bij de politie
had de metselaar verklaard zijn daad
weloverwogen te hebben gepleegd.
Ter zitting ontkende hij dit. Hij
had geslagen, terwijl zijn grootmoe
der naar de tv keek, omdat zij bil
zijn thuiskomst direct was gaan
schelden en geweigerd had eten voor
hem klaar te maken.
De psychiater prof. J. Kloek ver
klaarde, dat in de metselaar de ten
dens leeft de waarheid te vertellen.
Door een var. jongsaf verwaarlozen
van het ethisch besef kan er geen
sprake zijn van een duidelijk zich
bewust zijn van wat hjj heeft gedaan.
Verpleging van regeringswege in de
Van der Hoeve-kliniek achtte prof.
Kloek zeer zeker nodig.
Proces in Athene Een militaire
rechtbank in Athene heeft gisteren
zes Grieken, die ervan werden be
schuldigd deel uit te maken van een
verboden organisatie die bekend
staat als de ..onzichtbare strijders
voor de natie", veroordeeld tot ge
vangenisstraffen van 8',2 jaar tot 10
maanden.
