Leidsch Dagblad | 1969 | 25 oktober 1969 | pagina 7

BEURSKRACH VAN 1929 WAS
BEGINPUNT VAN DE CRISIS

Als koper bent u als

klant laat men u in de steek

FINANCIEEL
WEEKOVERZICHT

Gisteren veertig jaar geleden

Weg vrij
voor
verkiezingen

gashaarden
die u moet zien!

{DAG 25 OKTOBER 1969

1969

)SCH DAGBLAD

LEIDSCH DAGBLAD

PAGINA 7

goeder trouw uitgevoerde
irettenzaak van minister
i.-nink en de daaruit voort-
'jj K opwinding rond deze
■X iger roept herinneringen wak-
i vroeger. Aan momenten dat
ibe- ^eden of politici heen moes-
°P' n, omdat hun persoon onder
en is geworden van controverses,
ka. jeroemd geval van voor de
Oorlog was minister mr. H
chant, die in het Tweede Ka-
oüjn van mei 1933 tot mei
portefeuille van Onderwijs,
en Wetenschappen be-

ap.

ay :ant was vanaf 1918 een uit-
on- [parlementariër geweest. Lei
de vrijzinnig-democraten en
Iijfctnig een van de leermeesters
beroemde liberaal mr. P. J
ie tot ver na de Tweede We
tenÉog een belangrijke rol in ons
ti). «ltaire leven zou blijven spe-
no
de

18' Merchant, eminent politicus,
sen zich veel voorgesteld als
Maar, zoals wel vaker ge-
de terriër uit de Tweede Ka-
man die met de ministers de
inveegde, deed het zelf als be-
ssn matig. Datzelfde was voor
ste Wereldoorlog vertoond met
i-revolutionaire geweldenaar
*.iio Kuyper, die als premier
teinig succes boekte. Een re-
oorbeeld is dr. Vondeling, die
lister van Financiën in het ka
t« Cals veel van zijn zelfvertrou-
>r- erloor.

chant kwam in de crisistijd aan
Kr. Een tijd waarin de lands-
ln het teken van de bezuini-
stond. Zijn politiek om scho-
concentreren en daardoor te
«en gaf hem prompt de nodi-
jnwind. Tegenwind ook in het
:tnt, waar de minister werd
n dat hy tegenstellingen op
een „ernstig gemis aan staat-
inzicht vertoonde". Maar de
r zou nog meer tegenstellin-
proepen met zijn plannen om
iling te hervormen. Woedende I
f. w speelden zich af over de nu
verdonkermaande bui- I
n. Marchant gmg schriftelijk
vuist met de Leidse hoogle-
Huizinga, een coryfee van de
ische wetenschap, en een we-
j. ïoemd schrijver (zijn Herfsttij
jfiddeleeuwen werd in vele talen
i).

de irritatie over de minis-
n zich in een drama ontladen,
ïsen 1935 gingen er geruchten
ie minister in het geheim tot
katholicisme was overgegaan,
inlster kon die geruchten niet
auwen. Hij weigerde een verkla-
if te leggen. Mr. Oud wijst in
ttandaardwerk over de parle-
lire geschiedenis „Het jongste
iea" op het belang op staatkun-
irrein. Bij de verhouding tussen
baar en bijzonder onderwijs in
ind was het zeker niet van be-
ontbloot om te weten of de mi-
van Onderwijs een vrijzinnig
ftant dan wel een katholiek
Bovendien was de voorgangster
ie KVP, de Rooms-Katholieko
Vartij, in die dagen nog een
aelpunt van alle katholieken
overgang van een minister tot
katholieke geloof had dus ook
kundige consequenties. Uiteinde-
ieken de geruchten op waarheid
Pisten en Marchant moest heen-

verweerde zich fel voordat hij
fugtocht aanvaardde. Een drei-
kabinetscrisis dwong hem. Zijn
itenoot Oud die Financiën be-
:e, verklaarde dat hij, als Mar-
zou blijven zitten, zou heen-
Dat was voor premier Colijn
*nde reden om Marchant drin-
an te raden ontslag te vragen,
de Tweede Wereldoorlog zijn
idslieden wel voor minder de
uitgestuurd. Minister Sidney v
trgh moest in 1959 kort na het
aarden van de ministerpost van
deze weer verlatèn. Huwe-
9'annen van deze gescheiden be
iman kwamen op een lawaaierige
a in het nieuws. De kersverse
ier De Quay moest een nieuwe
Her van Defensie zoeken en
a uit bij landbouwkundig inge-
Visser, tegenwoordig burge
ter van Den Helder. Het is een
*ie geworden die velen op het
enhof nog wel eens zal hebben
terugverlangen naar „manager"
Bergh.

het kabinet-Cals moest minis-
*n Binnenlandse Zaken. Smal-
raek verdwijnen. De minister dia

lente en zomer van 1966 de
moeite had om zijn politie-

«1 in de Kamer te verdedigen,
zelfs in de vakantietijd geen rust
ai. Terwijl zijn chauffeur met
atle was, reed hij tegen een ge-
terde wagen in de buurt waar
'ande. De zaak kwam in de pu-
teit, er ontstonden geruchten dat
sinister niet geheel brandschoon
°P het gebied van alcoholgebruik
Minister Smallenbroek trok zich
l

politici moeten hun tol aan
;erkeer betalen zoals later CHU-
Weider Mellema ondervond. Hij

aangehouden wegens rijden on-
Mloed en zijn fractie stuurde
e«n jaar de woestijn in. Zijn
maakte grote indruk rond het
•snhof. Boze tongen beweren, dat
fractieleider Van Mierloo, die
kroot liefhebber is van een
hier, geschrokken zijn rijlessen
!- Hij verplaatst zich nog steeds
trein, of laat zich rijden door
irouw Dat is dan praktisch de
overeenkomst met minister
'Tink, die zich ook geregeld laat
"*ren door zijn echtgenote. En
boodschappen hoeft hij nu ook
®eer te doen.

JRS.

LEIDEN „Black Thursday", zwarte donderdag 24 oktober
1929, vrijdag j.l. veertig jaar geleden, begon in Wall Street nog
betrekkelijk rustig. De New Yorkse effectenbeurs was sinds be
gin september allengs zwakker geworden en maandag 21 ok
tober leverde een verkoopgolf op van zes miljoen aandelen,
gevolgd door enig herstel. De 23ste traden stevige verliezen op,
maar bij de start van de handel op de donderdag die berucht
zou worden, leek het er niet op dat de paniek nu zou uitbreken.

Luttele uren later was het zo
ver. In de loop van de ochtend
werd de stroom verkooporders
groter en groter. Een aantal koer
sen stortte ineen.

Tegenover het aanbod stond
geen vraag. De sneeuwbal was
aan het rollen. Aan het eind van
de beursdag waren 12.9 miljoen
aandelen verkocht en was het
gemiddelde voor industrie-aande
len met 12 punten gedaald. Cij
fers, die nu herhaaldelijk voor
komen, maar die toen het publiek
in paniekstemming de straat op
dreven. 's Middags om half één
was de chaos al zo groot, dat het
beursbestuur het publiek, onder
wie toevallig Winston Churchill,
van de tribune verwijderde. De
bal rolde verder, op dinsdag 29
oktober werd een hoogtepunt be
reikt: omzet 16 miljoen shares,
daling gemiddelde industrie-aan
delen 43 punten. De beurs werd
gesloten.

De „krach" was een feit en de aan
zet van de grote crisis van de jaren
dertig. Door het ineenstorten van

die tijd 10 procent van de beurs
waarde zelf op tafel moet leggen en
de rest toen dus 90 pet. leent,
uiteraard tegen een rentevergoeding
Daalt de koers van een aandeel, dan
moet men .suppleren", dat wil zeg
gen zorgen dat de lening niet groter
is dan 90 pet. van de nieuwe, lagere
beurswaarde. Een gevaarlijke zaak
voor wie zo zwaar speculeert, dat hij
niets meer achter de hand houdt. Hij
moet dan bij dalende koersen verko
pen om te kunnen „suppleren". Dat
kan ook een sneeuwbal worden en
dat werd het in oktober 1929.

Maar voor die tijd was er geen
vuiltje aan de lucht. De speculanten
rekenden zozeer op blijvend stijgende
koersen, dus kapitaalwinst, dat zij
grif bereid waren 8, 10 en zelfs 12
procent aan prolongatierente te be
talen. Aan dividend en rendement
werd niet gedacht. De banken leen-
der tegen een rente van 5 procent
geld bij de Federale Reservebank en
zetten het op de prolongatiemarkt
u!t tegen 12 procent. Waarschijnlijk
de meest winstgevende arbitrage uit
de geschiedenis. De speculatie nam
buitensporige vormen aan.

Dit systeem, dat ook andere beur
zen kenden en kennen, wordt door
beurslieden verdedigd als hulp aan
beleggers, maar het is niet anders
dan een middel de handel ter beurze
Wall Street daalde het aanbod van j op te peppen.

j Nu gaat niets eeuwig door. Een
deel van de speculanten wil er op
een gegeven moment „tijdig weer uit-

kapitaal voor investeringen en begon
het publiek minder uit te geven voor
huishoudelijke en persoonlijke zaken.
Ook hier een sneeuwbaleffect en dat
van Amerika uit over de gehele we
reld. Het dieptepunt viel in 1931 en
het herstel heeft tot '38-'39 geduurd.

Een belangrijke vraag is: kan deze
beurskrach met de daarop volgende
crisis zich herhalen? Die vraag is
belangrijker dan de historie van
Black Thursday.

Er zijn twee opvattingen. De eerste
en die leerden we vroeger ook op
school is. dat de economische de
pressie van de jaren dertig- is begon
nen met een beurskrach van '29, an
ders gezegd, dat die krach de „zelf
standige oorzaak van de crisis is ge
weest. De tweede opvatting en die
komt voor bij beoefenaren van da

economische theorie is, dat de
krach niet de oorzaak van de crisis
is geweest, maar één van de symp
tomen, één van de gevolgen.

Voor Wall Street zelf een aantrek
kelijke gedachte, zij wordt op deze
manier vrijgepleit van de verant-

springen". In februari en maart
1929 was dat al merkbaar aan tijde
lijke koersvallen, maar de beurs her
stelde zich weer en de grootscheepse
speculatie ging vrolijk verder. Noch
tans werd een deel van de speculan
ten nerveuzer naarmate 1929 vor
derde. Na de zomer kwamen de
eerste symptomen van een naderen
de (tijdelijke?) kentering. In oktober
was het zover, maar het was niet
tijdelijk. Het er uitspringen werd in
derdaad een sneeuwbal en op 24
oktober een beurskrach.

Hier schuift volgens Galbraith de
„schuld" van Wall Street, al kan er
Lij worden aangetekend dat de be
slissing van de Federal Reserve van

werkelijkheid een einde kwam, kwam .Jaren voor 1929. De autoriteiten heb-
de werkelijkheid hard aan. Het ging ben het een en ander geleerd, hun
radicaal mis en de beurs sleepte de passiviteit ill. het economische leven
conjunctuur mee en niet omgekeerd.

j heeft plaatsgemaakt voor
waakzaamheid

Kan dit nog eens gebeuren? Ja.
in zoverre ds mens altijd zal trach
ten met een minimum aan inspan
ning een maximum aan winst te be
halen. En de windhandel/speculatie

geeft die illusie. De windhandel van
ii.et meei

de jaren twintig heeft voorgangers ]f
gehad: de bloembollenhausse en de

South Sea Bubble uit de 18e eeuw
en in onze liid de Florida Boom uit.
de jaren twintig zelf (de grondspe-

Het beleggerskorps is eveneens
veranderd. Aan de nu veel grotere
omzetten en grotere koersfluctuaties
zou men het misschien niet zeggen,
maar het aantal beleggers dat het
niet meer in koerswinsten op zich-

Is D'66 alweer op zUn retour?
Men zou het. afgaande op de verkie
zingsuitslag van Dronten, bijna den
ken Het progressief akkoord, waar
in D'66 met de PvdA optrad, moest
J woensdag in elk geval een stukje ou
de aanhang afstaan aan de VVD De
1 conclusie lijlct gewettigd dat men in
O Flevoland alweer op D'66 uitge
keken raakt en bezig is terug te val
len op het oude partybestand. Of wil
de D'66-kieztr juist niets van het
PAK weten.

Het is natuurlijk een uiterst riskan
te bezigheid uitslagen als die van
Dronten in landelijke verhoudingen
te vertalen. Dit soort regionale ver
kiezingen is meestal weinig repre
sentatief en de uitslag wordt vaak
door een hoop plaatselijke factoren
beïnvloed.

Maar een zekere trend ls er toch
wel uit te halen. Daarom zou het wel
eens kunnen zUn dat D'66, die het in
steekproeven altijd zo'n stuk beter
doet dan bij werkelijke verkiezingen,
zijn hoogtepunt heeft gehad. In elk
geval heeft Dronten bewezen dat er
voor D'66 in de samenwerking met
de PvdA weinig brood zit.

D'66 wordt ook door de heren po
litici kennelijk niet meer m gevreesd
als het kruitvat onder het oude par
ty bestand. De commentaren, die de
partijvoorzitters woensdagavond op
de verkiezingsuitslag van Dronten
gaven, bewezen dat. De heren riepen
om het hardst dat wat hen betrof er
nieuwe verkiezingen konden komen.
Dat zeg Je niet als je bang bent voor
de uitslag. Bij verkiezingen moet er
iemand winnen of verliezen of de
toestand blijft stationair. Waarschijn
lijk gokt men op het ogenblik op dat
laatste.

Trouwens, hoe groot de winst van
D'66 ook zou zijn. iets anders zit er
toch niet in. Iedereen weet dat het
beroemde alternatief, waarmee Bies
heuvel dreigde, alleen maar neer
komt op een reprise van de huidige
christelük-liberale coalitie. Den Uyl
heeft maandagavond op de verkie
zingsbijeenkomst van de drie chrls-

Er doet j

in ïg een _onale geWstelsel Werkt RvdA- D'66> ARR en CHU- verloren
Daarin schuilt voor de zien *aan door de inniSe liefdesver
klaring van Biesheuvel en Mellema
voor de —door de socialisten ver-

Wall Street, 's werelds finan
ciële centrum op 24 oktober 1929: j
Black Thursday.

Het internationale geldstelsel werkt
niet goed
wereldeconomie stellig een gevaar,
let gevaar van een teruglopende we
reldhandel en dus een teruggang in
de conjunctuur. Maar de beurs staat

Ut LUiiJUllt/l'

maar in veiligheid van daar buiten m js geen oorzaak. Zij
beleggingen, deelneming m econo- we elt het yersctnjnsel wel
mische expansie en bescherming te- 10„erlgens verschilt de monetaire si-

gen inflatie, is niet alleen absoluut
maar ook in verhouding sterk toege

«datjes ta de Amerikaanse staat nQmen Dc l1emocratiserlng van de
Florida! Waarom zou er geen meu- bl,leggers en het werken via beleg.

me, tiririnhQ.nHi.1 Lr 11 nnrvn rvrtrrpcipn m

1927 de zaak in de hand werkte. D.-
speculatie, ingezet door een gunstige,
maar misschien toch iets te gunstig
beoordeelde conjunctuur, ging een
eigen leven leiden. De speculatie werd
tot een soort windhandel in effecten.
J Men gaf enorme sommen (geleend»

woordelijkheid en ztf kan aldus de voor aalUelen dle no nooit een
verontwaardtpng van de „man in the d„,|arcent dividend hadden t.
street afwijzen: de beurs is niet hracht De stukken Mlt lag(.n
meer dan een graadmeter van de i gen.". Toen aan deze vlucht uit de meer zo uit d
economie.

De beschrijver by uitstek van de
„Great Crash", de bekende Ameri- I
kaanse publicist John Kenneth Gal- j
braith. hoogleraar economie aan de
universiteit van Harvard, rekent af
met de tweede opvatting, in zyn ogen
een legende.

In de jaren 20 ls een hoogconjunc
tuur op de effectenmarkt van Ame
rika ingezet, al is niet exact aan te
geven wanneer. Er was reden voor,
de winsten van de ondernemingen
waren goed en ze gingen in stijgende
Ujn. In 1926 deed zich een zekere te
rugval voor, maar een jaar later werd
het ernst met de koersstijgingen.

In datzelfde jaar deed zich een
Internationaal economisch probleem
voor. Engeland in 1925 onder
auspiciën van Churchill als minister
van financiën <in '29 was hij in New
Vork als ambteloos burger) tot de
gouden standaard teruggekeerd, het
geen te hoog gegrepen was ver
keerde in een betalingsbalanscrisis.

Er stroomde goud uit Europa naar
c° V.S. Dat kon worden tegengegaan
door in de VB. de prijzen voor de
goederen hoog te maken en de rente
voet laag te maken. Er zouden dan
Immers door Europa minder Ame
rikaanse goederen worden gekocht
en minder Europees geld naar Ame
rika vloeien.

In het voorjaar van 1927 drongen
Engeland. Duitsland en Frankrijk
met succes aan op een politiek van
goedkoop geld in Amerika. Het dis
conto werd in New York verlaagd
en de federale bank kocht groot
scheeps staatsobligaties op.

Het gevolg was dat de banken en

we windhandel kunnen optreden: in
mooie auto's bijvoorbeeld, al zouden
ze alleen maar op papier bestaan.

Op de effectenbeurs ligt het inmid
dels anders. Natuurlijk zijn ook daar
alle speculanten niet verdwenen. Dat
zou trouwens niet goed zijn, specu
latie heeft een nuttige zijde. Maar
de prolongatie is in Amerika sterx
beperkt. Nu moet het eigen deel geen
'0 procent zjn, maar 70 procent en
de overheid .tan er snel en onver
wacht 80 of 90 van maken. In ons
land is de piolongatie, met uitzon
dering voor emissies, zelfs verboden
Cp effecten in bezit kan men wel

gjngsmaatschappijen etc, werkt de
stabiliteit van de beurs in de hand.

stoten partij van Schmelzer.

Het blijft voor de drie christelijke
fractieleiders samen uit. samen thuis
hoe onaangenaam Biesheuvel in de
ogen van zyn collega's ook wel eens
kan optreden.

Drs. Den Uyl zal aan Dronten toch
geen prettige herinneringen hebben
overgehouden. Het signaal, dat hy
van de polderbewoners verwachtte
voor de ODkomst van de Progressie
ve Concentratie, bleef in Dronten dui-

worden. Dat wil zeggen dat een
krach als toen ook praktisch omrao-
gelijk ls geworden. En de nasleep
geld lenen. De prolongatie kan nooit j ervan, die de inzet bleek van een
hand lopen als in de diepe crisis.

tuatie nu wel van die van de jaren

twintig.

Bij het zich openbaren van een
dalende conjunctuur beschikken de
autoriteiten nu inmiddels ook over
een beter „instrumentarium", juis-

Het doel van het beleggen bij dp g^gg^ aeten zy beter wat te
massa van Lcleggers. voor een deel doen In de crjsis van 1929 tot 1939 delijk uit. De fractieleider van de
the man m the street van vroeger was het recept nog algemeen „la- PvdA moest zich woensdag dan ook
is met het behalen van enorme tej y^tZie^en'- en „houdt het geld tevreden stellen met de PAK-over-
koerswmsten. maar het vergroten geaoncr (de „ave gulden van Colyn

van de zekerheid voor het gezin. De pn Qud> De Amerikaanse presiden'.
ontwikkeling van de maatschappij 1 Roosevelt eoolde het met de New
werkt dat in de hand. r>eal al over een andere boeg. De

Een beursspeculatie zoals veertig Britse econoom Keynes gaf een in-
jaar geleden optrad is door beide zicht hoe ie handelen. Een crisis
factoren praktisch onmogelijk ge- als in de dertiger jaren is daarom
gelukkig met meer denkbaar. Dat
neemt niet v.'tg dat er bergen en da-
ltr. in het coiiiunctuurlandschap zul
len blyven en dat in de dalen men
sen altyd de dupe kunnen worden.

(GPD> Een lezer schrijft mij
een brief, die als volgt begint:
„Hiermee wend ik mij tot u, ten
einde een staaltje van verkoop
onder valse beloften te signale
ren" en die eindigt met: „Ik doe
u dit verslag in de hoop te berei
ken, dat anderen voor een mis
koop gespaard blijven".

Dit is zijn versie: op zaterdag 30
augustus bezoekt hy met zyn vrouw
een gashaardenshow in een gebouw
dat zalen verhuurt. Hy koopt er een
haard, op voorwaarde dat deze op
vrydag 5 september zal worden ge
plaatst. Betaling bij aflevering. De
oude haard zal worden meegenomen.
De gasleiding zal op vrijdag 5 sep
tember na zeis uur 's avonds worden
aangelegd. Dan zal ook de aanslui
ting plaatsvinden. Betaling van de
kosten, die worden geschat op f 250.-
na installatie.

In de loop van vrydag 5 septem
ber wordt de haard bezorgd en be
taald. De oude haard wordt niet mee-

genomen, 's Avonds verschynt er

particulieren die de staatsobligaties 8één installateur.

verkochten, geld kregen om te beleg- da£ daarop, zaterdag 6 septem-

j-i_ -j hpr oaat Hp Irnnpr tpvucr naar Hp

de haardenshow ls genoemd f 360. den: de monteur is al op weg; de
De installateur zegt erbij, dat hy het monteur kan tot vyf uur komen: de
eigenlyk liever niet doet. De koper monteur werkt niet langer dan tot

moet nog maar eens terugbellen.

Woensdag 17 september: de koper,
die het allemaal zat is, gaat op zoek
naar een eigen installateur.

Akkoord, de koper was een moei-
lyke klant voor de haardenfirma,
omdat er by hem alleen 's avonds
kon worden geïnstalleerd. Een ande
re moeiiykheid was. dat nog niemand
namens de firma by hem thuis was
wezen kijken, wat de installatie zou
kosten. De haardenfirma nam hem

winning in Lelystad.

Maar in Lelystad ging het maar
om 1300 voornamelyk Jonge stemge
rechtigden tegen 5000 in Dronten.
Als de representativiteit van de uit
slag in Dronten al in twijfel moet
worden getrokken, zoals PvdA en
D'66 woensdagavond om het hardst
riepen, dan toch zeker die ln Lely
stad.

Dronten heeft de kans op nieuwe
verkiezingen zeker niet kleiner ge
maakt. Intussen begint ook het kli
maat voor verkiezingen langzaam
maar zeker te rijpen. Het kabinet-
De Jong heeft het de laatste weken
gepresteerd om zyn aanzien in re-
kc.rdtyd tot een minimum terug 'e
brengen. De premier zelf heeft bij
de driedaagse begrotingsdebatten
van de vorige week een slechte In
druk gemaakt.

Hy wist soms duldeiyk niet waar
over hy sprak. Luns vergaloppeer
de zich met zyn uitspraken over
Nieuw-Guinea en Beernink kwam

zegt dat alles goedzit, maar dat de

vloer scheef is en dat hy weigert de HHMBJ

boel te veranderen. Er wordt ge- j met de harde lyn en de linkse invloe-
prutst met stukjes blik en asbest den ln de omroep. Dat de minister
totdat een leek, die als kennis langs van Binnenlandse Zaken in zyn on-
komt, wijst op de verstelbare ach- i schuld 300 sigaretten teveel de grens
tersteunen van de haard. mee overnam, neemt niemand hem

Na die ontdekking speelt de scheef- m,:)eten de reacties in CH-

Ineens veen rol g R worden afgewcaht Maar
Zy gaat daarna prysopgaaf vra- f® IJl, 1 als hÜ dinsdag in de Kamer zyn be

half drie; het kan wel avond worden
Er komt die zaterdag geen mon
teur. De zaak neemt geen enkele
moeite haar dat in de loop van die
dag te laten weten. De monteur ver
schynt pas volgende week.

jpgaaf vra- umoucu

gen en bestelt haard plus aanleg. De meer en kan dea haard fewo™ groting komt
eigen poten worden „geplaatst Do

aanleg kost f 195,-. Een specificatie
van die kosten geeft men in de win
kel niet, want „dat heeft de boek
houding uitgerekend", maar: „by

gen in aandelen en wat de banken
betreft anderen daarbij te helpen
via het systeem van de „prolonga
tie". En dat in een aandelenmarkt
die al flink stijgende was. Vanaf dat
moment liep de zaak uit de hand.
Dat is niet alleen het oordeel achter
af van Galbraith.

In de raad voor de Federale Re
serve (te vergelijken met onze Ne-

ber, gaat de koper terug naar de
haardenshow. De verkoper daar zegt,
dat hy er niets van begrypt, Hy be
looft dat de Installatie 100 procent ze
ker op maandagavond 8 september
zal plaatsvinden.

herkeuring door het gasbedryf kan
plaatsvinden.

Misschien was deze koopster voor
de haaidenzaak ook nog wel moei
lijk op één punt: zy deed haar be
stelling in de extra drukke tyd, die
aan de winter vooraf gaat.

I Het is beslist niet alleen by ver
warming. dat men als koper de mooi
ste beloften krygt, doch als klant in
I de steek wordt gelaten.

Er wordt vlot verkocht, maar in
te veel gevallen erbarmelyk slecht
i geleverd. Men kan daar lang en
breed over praten, maar het wordt
I tyd dat de klant zich daartegen te-
echter als klant, dat had zy ook kun- i een ander komen er nog allerlei kos- weer stelt,
nen laten. Zy was er als de kippen ten by, en by ons krygt u hem bran
bij om de prys van de haard te incas- dend geleverd".

verdedigen, zal hij
ver die harde lijn nog wel het een
en ander te horen krijgen.

Nee, het kabinet heeft met dit
soort daden het politieke klimaat
met verbeterd. Als er zo druk over
nieuwe verkiezingen wordt gepraat
is dat een slecht teken. Een signaal
d"t het er wel eens van zou kunnen
komen

R W Heldinga

seren. En liet hem verder in zijn
sop gaar koken. Dat is een duidelyk
staaltje van verkoop onder valse be-
lotfen.

Maar hoe gaat het als iemand
geen moeilijke klant is? Hiervan een

s Maandagavonds wordt vergeefs eveneens authentiek voorbeeld, be-

op een installateur gewacht.

Dinsdagsochtends ligt er een brief-
je ln de bus, waarop staat dat de

derlandsche Bank) verzette Adolph I installateur s nachts om half een is

C Miller zich tegen de concessie aan
Europa, waarover de raad moest be
slissen. Voor een staatscommissie
sprak Miller in 1934 van „een der
kostbaarste vergissingen die in de
afgelopen 75 jaar door een Ameri
kaans of buitenlands bankstelsel zijn
begaan"

Het speculerend publiek begon op
grote (rei schaal op prolongatie aan
delen te kopen. Het systeem van pro
longatie wil zeggen, dat men geld
leent van een bank om aandelen te
kopen, waarbij men een deel in

langs geweest en dat hy toen maar
niet meer heeft aangebeld, 's Middags
gaat de koper weer klagen op de
haardenshow. De verkoper belt een
„andere" installateur op en maakt
een afspraak voor woensdag 17 sep
tember.

treffende een andere haardenzaak
ellende, waarvan de afronding
zéér recent is. namelijk 15 oktober.

Een dame kiest op een maandag
een gashaard uit in de showroom
van een bekende, reeds lang gevestig
de haardenzaak. Op vrydagmiddag
zal een monteur by haar thuis ko
men bekyken wat de aanleg kost.
maar als zij dat liever heeft, kan het

dat de leverantie ln orde ls. Dat kan
de volgende dag reeds zyn.

En dit: eis dat er op bestelbon
nen komt te staan hoe de leverantie
zal gebeuren. Dus dat vloerbedek
king wordt gelegd: dat een kast of
Daarom dit advies: voldoe nooit een tafeel compleet in elkaar gezet
meteen de rekening voor geleverde worden geleverd, net zoals ze in de
De volgende dinsdag wordt de haard goederen, waarvan men nog niet winkel staan Heeft de man in de
heel zeker weet of ze goed zyn of
goed werken. Natuurlyk heeft de
leverancier zijn geld ook nodig, dus
breng het hem netjes, a^dra blükt

neergezet en de leiding gelegd. Het
karwei, waarvan de prys ook al was
gebaseerd op het feit, dat het van ne
gen uur tot 's middags één uur
zou vergen, is tussen tien en twaalf
geklaard. En of er maar meteen be
taald kan worden. De koopster zit nu
verder zonder gas. want het gasbe
dryf zal automatisch gewaar
schuwd door de haardenzaak de
meter weer komen aansluiten.

Gelukkig belt hy zelf ter contro- i
le het gasbedryf op, dat van niets
weet. De zaak heeft vergeten de
plaatsing door te geven. Het gas
bedrijf is zeer coulant en stuurt toch
nog laat in de middag een contro
leur. Die de installatie afkeurt, want

winkel hier bezwaar tegen, koop dan
niet. want in 99 van de 100 gevallen
is het dan een zaak, waarmee men
toch narigheid krygt.

ADVERTENTIE

i ook op zaterdagmorgen, vóór twaalf
Dinsdag 16 september komt een uur Zy kiest de zaterdagmorgen,
installateur langs, die zegt dat hij 1 Zaterdagsmorgens zit zy vergeefs de haard hangt op de aansluitbuis
de eerste is die van het nachteiy- thuis op een monteur te wachten. Zij te wiebelen.

ke briefje en dat hy de volgende belt in de loop van de middag onge- De controleur van het gasbedryf
dag een haard moet komen aan- veer acht keer met de haaidenzaak, gelast de haardenzaak de boel de
sluiten. Hy geeft een prys op. die an- krygt telkens iemand anders aan de J volgende ochtend veilig en ln orde
derhalf keer zo hoog ligt al6 die op telefoon met telkens andere antwoor- te maken. Er komt een monteur, die

(bij uw dealer)