„Welvaart heeft
ook ongunstige
verschijnselen"
LEIDATO-NIEUWS
Rente heeft top nog niet bereikt
GARANT SERVICE N.V.
FINANCIEEL
WEEKOVERZICHT
POSTUME
POËZIE VAN
ACHTERBERG
127 V en 220 V PHILIPS WASAUTOMATEN
ZATERDAG 6 SEPTEMBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
DEN HAAG (GPD) Stijgende welvaart zorgt voor ver
ruiming van levensmogelijkheden. Hij zorgt óók voor vermeer
dering van de problemen, waarmee het dagelijks bestaan is
omringd. Onontkoombaar dienen zij zich aan: milieuverontrei
niging. de verkeerde voedingsgewoonten, de opmars van de
hart- en vaatziekten, de dictatuur van de sigaret, de stijging
van het aantal verkeersongevallen, de bewegingsarmoede van
de zittende mens.
LEiDscH sis dagblad Gesprek met staatssecretaris Kruisinga:
Vemndering
Alles verandert. Het is een wys-
heid die ons uit het klassieke
Griekenland is overgeleverd en
waarvan we de juistheid bijna dage
lijks in „deze dynamische tijd" er
varen. Heel sterk voelen we het bij
voorbeeld bh de universiteiten. Het
6tuden ten verzet, de lawine van rap
porten en pamfletten, geven het
beeld van een universiteit in een by-
na chaotische beweging.
Nu is er bij alle discussies rond de
structuur van die universiteit een
büna tragisch aspect. Laten we er
van uitgaan dat de meeste universi
taire ingezetenen professoren, do
centen, medewerkers en studenten
erkennen dat er een en ander mag
en moet veranderen. De nieuwe
Leidse rector magnificus prof. dr. J.
Goslings zei mij bijvoorbeeld dat er
meer openheid noodzakelijk was en
dat de universiteit te „departemen
taal," te veel vanuit Den Haag,
wordt bestuurd. Maar de meer voor-
lichtteen zetten voortdurend een
vraagteken by experimenten met
bestuur en onderwijs, zy wijzen er
op dat verandering geen verbetering
behoeft te betekenen. En daar komt
l bet tragische moment.
Want we zijn als mensen nu al
po'n zesduizend jaar bezig om ge-
pchiedenis te maken, zonder dat je
it zeggen, dat we alles nu zoveel
;r voor elkaar hebben dan toen
begonnen. Onze beschaving heeft
machtige technische impuls ge
en, maar er is nog steeds oor-
om maar eens iets te zeggen.
|n de 18de eeuw van onze jaartel
ling, tweehonderd jaar geleden
dus. heerste er by een reeks j
;anse filosofen het idee dat de i
jens zou binnentreden in een tijd-
rk van de rede, dat de geschiede-
t in een duidelijk opwaartse zede-
üke richting ging. Maar dat geloof
i de redelijkheid heeft in later ja-
en een geweldige knauw gekregen.
In als men nu de voorstanders van
et experiment aan de universiteit
;elt tegenover prof. Goslings, dan
lijken zij ei ook niet vanuit te gaan,
at de verandering een verbetering
etreft.
Zij wensen het niet zo simpel te
en. Elke verandering zal een ver-
oring van een bepaald ritme bete-
men en zo weer onvoorziene moei-
jkheden met zich mee brengen.
Nu kan men zoals Leidesn schei-
inde rector magnificus prof. Ku-
mheim deze week od bijzonder
ilsprekende. hier en daar meesle
nde wijze heeft gedaan, de veran-
rlngsgezindheid van vele studen-
i de grond ir ampen door een
aril lioht te we.pen op wat er in
nmige publikaties van studenten'
nt is gesteld over deze,
latschappij.
Minstens één maal per jaar wordt
die bewegingsarmoede, die aan veel
van onze welvaartskwalen ten grond
slag ligt, doorbroken. Dat gebeurt
tydens de grootscheepse volksver
huizing, die vakantie heet. En ook
hier de schaalvergroting: het reisje
Ardennen werd de Ité naar Tunesië,
het uitstapje Harz werd kamperen
aan Costa Brava of op Korfoe. Met
het uitzicht op weer nieuwe proble
men: het gevaar vooral, dat ziek
ten, die vergeten waren of onder
drukt leken, de kop weer opsteken,
j Ook in Nederland: „Je kunt er
zeker van zyn, dat de besmettelijke
ziekten door de grote aantallen kam
peerders zullen toenemen", zegt dr.
R. J. H. Kruisinga, staatssecretaris
van Sociale Zaken en Volksgezond
heid. „Een half miljoen kampeerders
trekt er jaarlijks op uit, dat is een-
gelykheid om een stof tegen de ma
zelen toe te voegen. Ik ben een groot
voorstander van uitbreiding van
die cocktail. De gelijktijdigheid van
strlkt-medische analyse loslaat, ver
bindt hü daaraan een meer alge
mene filosofie. „Onze moderne wel
vaart heeft vele negatieve facetten
Ik denk aan het ^afalen van de psy-
chohygiëne in onze maatschappij
meer in het bijzonder aan de ver
eenzaming van de mens. en dat
geldt zeker voor de ouderen".
Onderbroken door een stuk of wat
telefoontjes spreekt hij driemaal
met nadruk de volgende zin: „We
zijn veel te veel gebiologeerd door
de puur kwantitatieve aspecten van
toediening van entstoffen heeft grote onze welvaartsstijging. Een jaariyk-
voordelen. Als je maar zorgt en produktiestyging is mooi als je
dat is een taak van goed sanitair n°2 in de buurt van het bestaans-
beleid voor een maximale vacci- minimum leeft, maar hoe verder je
natie, dan wordt het opflikkeren van daar van af zit. hoe minder interes-
ziekten als difterie, kinkhoest, te- isant het louter kwantitatieve gege-
tanus en dergelijke in belangrijke j ven
mate tegengegaan". I Aanzienlijk belangrijker acht. dr
„Anderzijds is er de toeneming van Kruisinga dan de vraag naar de
geslachtszieken en voedingsinfecties, i kwalitatieve stijging. Hoe groot of
die grotendeels als negatieve gevol- i hoe klein is die? „Daarbij komt
gen van de welvaartsontwikkeling I de vraag naar de schaderekening aan
(toegenomen mobiliteit exl) kun- de orde, de prijs van de welvaart:
nen gelden". I de milieuverontreiniging, al die an-
dere neveneffecten, zoals méér onge-
Geslachtsziekten vallen als gevolg van méér auto's
dit heeft ten nauwste te maken met
■PI
De onmiskenbare stijging van het
die andere problemen: de verande-
aantal gevallen van syfilis en gonor-
vierentwintigste van onze bevolking ihoe. toe te schrijven aan toegeno-
Over tien jaar zullen het er wel een j men mobiliteit en waarschijnlijk
miljoen zijn, zeg tien procent van aan gewijzigde opvattingen en ge- i i
de Nederlanders- eremeten no«r v.,m wjj p 45 f van de toenemende vereenzaming en 2de kamer?
ue ïNeaenanaeis. gemeten naar hun woonten ten aanzien van het seksue- mensen"
dagelijkse levensonmstandigheden ie verkeer, schept een geheel eigen j
kamperen zijn vaak onder betrekke- problematiek. Dr. Kruisinga: „De te-
H. KRUISINGA
lijk gebrekkige omstandigheden. Dat
vraagt van die mensen veel zelfdis
cipline
Van een explosie is zeker <nog)
geen sprake, maar toenemende in
tensiteit van preventie en bestrij
ding acht dr. Kruisinga. nu al ge
boden: van de typische voedingsin
fectieziekten als tyfus, paratyfus en
de salmonellose. van kinkhoest, dy-
onze j senterie en mazelen en niet in de
laatste plaats van de geslachtsziek -
»rof. Kukënheim wijst op het stu- I ten die wel degelijk sinds 1960 in
ïtenextremisme. waarmee wij Nederland een opvallende styging
ts opschieten. Hij citeert enige vertonen.
Het patroon van de besmettelijke
ziekten vormt een spiegelbeeld van
de welvaartsontwikkeling", zegt dr.
Kruisinga. „Enerzijds is er de gewel
dige winst van de betere bestrijdings-
techniek, zoals die bijvoorbeeld blijkt
uit het terugdringen van de malaria
in de ontwikkelingslanden, door de
grote internationale aanpak die voor
de uitroeiing van dit soort ziekten
vereist is".
-word wijsheid mag in dit kader best
ringen m het patroon van de z.ek- eens wor<Jen md Qok dat is
ten. ook de besmettelijke, en devolksvertegenwoord.g.ng. Mogen die „y het ujtoefenen ïan bestuur n0.
psychohygiene. zoals het vraagstuk bejaarden misschien ook in de 1ste dig. Die ervaring kan het Nedertand-
se volk zeer ten goede komen. Het
Het aantal mensen tussen de 65 i een verschraling en verarming van
Olldereil J en 75 dat volkomen gezond is neemt j de samenleving betekenen, als we de
_jes uit het SVB-cahier num-
drie. dat in het begin van dit
■Mr verscheen en de titel droeg
fekulteitsactie." In dit cahier
kan ook enkele aanwijzingen om
j universitaire structuur zoals op
lt moment reilde en zeilde de
nfrontatie van mei moest nog ko-
6n te ondermijnen. Er wordt
Br en daar forse revolutionaire
(l gebruikt en het gevleugeld
»rd van Mao Tse Toeng over het
wegen van vis in het water is er
te vinden. En dat in een spelling
I ongetwijfeld meer mensen dan
of. Kukenheim pijn zal doen.
Maar het blyft gevaarlijk om al-
n op deze woorden af te »aan
l de gezindheid van de studenten
Nederland te peilen. Prof. Kuken-
lm doet dat ook niet, maar wel
lt hij andere stemmen uit de stu
ntenwereld achterwege. Hij ver-
ildt ook niet. dat er op enkele ge-
Iden aan de Leidse universiteit
Sxperimenteerd wordt met nieu-
bestuursvormen. Experimenten
arbij studenten in beheersfuncties
samen met andere geledin-
~i. De tegenstellingen die daarbij
ir het beheer worden geconsta-
rd, lopen dwars door die geledin-
heen.
„.JVB-cahier nummer drie bevat,
enkele „revolutionaire kre-
misschien wel ingegeven door
aantal maatregelen die bestry
dingsorganisaties in staat stellen tot I
opsporing van gevallen. Bij deze
ziekten doet zich dikwijls recidive
voor. het gaat er om de zwakke pun
ten te ontdekken -= in Nederland 1
zijn er wat dat betreft geweldige ver-
schillen.
In Amsterdam komen geslachtsziek
ten bijvoorbeeld veel méér voor dan
in Rotterdam. Bij het verzamelen
van dit soort gegevens kunt je rich
ting geven aan de bestrijding van de
Met de algemene preventie is het geslachtsziekten en toch komen tot
in de Nederlandse verzorgingsstaat een soort van secundaire preventie'
met zo slecht gesteld. Ieder kind
krijgt op jonge leeftyd de beken
de cocktail tegen difterie, kinkhoest,
tetanus en kinderverlamming inge
spoten. Dat is veel. maar voldoende
vindt de staatssecretaris dat nog
niet. „Het Rijksinstituut voor de
Volksgezondheid onderzoekt de mo-
ruegang in het verleden is te dan- Iedereen heeft de mond vol 0Ter 1 steeds toe, die mensen moeten on- bejaarde niet een werkelijk gelykbe-
ken geweest aan een sterk verbe- vevrtr»«,7aamheid voor belemmerd kunnen functioneren in I rechtigde plaats daarin zouden ge-
terde behandelingsmethodiek Maar ZenZ samenleving, ook in het parle- ven",
aangezien ondanks die betere me- ZQ e Ik zet er een groot ment. We mogen wel eens bedenken,
thoden en een regelmatige daling tot XTaagtckcn bij1 Die ouderenzorg dat de boven 65"lari&en een toene-
I960 er nu weer van een toename byv00rbeeld> in feite de houdlng men" deel van onze gemeenschap
sprake is. bl«kt een puurgenezende van de maatschapp(J nlet geweidig vormen, nu al meer dan 10 pet. van
behandeling niet voldoende". onverdraagzaamTp bedenken dat onze bevolking en meer dan 15 pet
Een volstrekt doelmaiig middel r^e^e partyen z«rdTe ^r dl' van de kiesgerechtigde,
voor de algemene preventie van deze Tweede Kamer n leeftijdsgrens heb- Zij hebben tijdens hun leven een
ziekten ontbreekt. Toch is er volgens ben. zodat zy uitgesloten zyn van de schat van ervaring opgedaan. Het
de staatssecretaris in de sfeer van i
de voorkoming van syfilis een gonor- j
hoe veel mogelyk: „Ik denk aan een
Samenhang
De vraagstukken van de volksge
zondheid vertonen voor deze be-
hechte samenhang.
Toen de dichter Gerrit Achterberg
in 1962 overleed, was het ingewijden
i al jaren bekend dat zich in de nala
tenschap van de dichter een verzen
bundel bevond, die ae voorlopige ti
tel „Asyl" had gekregen. Onder die
verzameltitel waren in 1939 en i948
gedichten verschenen in o.a. de tijd-
schriften Ad Interim en Podium. De
gedichten zijn niet opgenomen in de
verzamelde werken die in 1963 zijn
verschenen. Zij verschijnen nu bij
Bert Bakker in Den Haag onder de
titel „Blauwzuur".
Gerrit Achterberg heeft aan deze
verzen geen definitieve vorrr kun-
j nen geven: in zyn ogen gaven, zy
jnog een te subjectieve, te feitelijke
1 weergave van eigen concrete erva
ringen. In het „Gerrit Achterberg"-
nummer van het tijdschrift Maatstaf
in 1964 staan merkwaardige voor
beelden van deze „tendens tot veral
gemening" bij Achterberg. Hij
schreef bijvoorbeeld een vers „be
grafenis op Westduin" over de ter
aardebestelling van de dichter M.
Nijhoff, met een motto ontleend aan
NUhoff, de regels „De naam van
Nijhoff had hem niets gezegd" en
slotregels die aanhaken aan dat mot
to. In de definitieve versie is de ti
tel gewijzigd in „ter aardebestel-
ling" het motto van Nijhoff is ver
vallen en in verband daarmee ziin
de slotregels gewijzigd, en de geci
teerde regel is veranderd in „namen
worden het eerst afgelegd". Er zijn
meer van die voorbeelden in het
werk van Achterberg te vinden.
De behoefte van Achterberg om
persoonlijke ervaringen te veralge
menen zal ten aanzien van de ge
dichten van „blauwzuur" nog groter
zijn geweest nu het ging om een
zeer ingrijpende persoonlijke erva
ring. De gedichten handelen over
zijn verblijf in de psychiatrische in
richting Avereest na gebeurtenissen
die het beste kunnen worden weer
gegeven in de woorden van de cri
minoloog prof. mr. W. H. Nagel (de
letterkundige J. B. Charles) in dat
zelfde Maatstaf-nummer over Ger
rit Achterberg. „Met toestemming
van mevr. J. C. Achterberg-Van
Baak zij hier meegedeeld, dat Ach
terberg in december 1937, als hij als
ADVERTENTIE
ISegatief
Dr Kruisinga noemt ook de toene
ming van geslachtsziekten een wel
vaartsverschijnsel. Met een zekere ge
drevenheid en zich bewust van het
feit, dat hij het thema van een
in stand 95 van
(naast het podium).
Reeds omschokelbare machines vanaf f 598,
wie" aan het één* raakt, raakt ook I -ertsis-ambtenaar", wat voor een
aan het ander; met een snelle gang onderwijzer in ie ty ,.we
voert het gesprek van het thema der ^tekent, in Utree is.
besmettelijke ziekten naar dat van de lopend conflict me zyP^
haar dochter twee schoten uit een
ouderdom - en terug, als het so uit- op hen a(gevuuid heeft. waar
Volksgezondheid, eon veelomvat- van het ene de hospita trof. die aan
tend en uitdijend terrein. Met veel
gunstige merkpunten: de uitvinding
van goede geneesmiddelen als anti
biotica, de verbeterde chirurgische
methoden en narcosetechniek. En
óók: een zich wijzigend ziekte- en
sterftepatroon en een beter inzicht in
die ontwikkeling.
Maar een duidelijke tegenhanger:
„Volksgezondheid krijgt al het vuil
op zijn bord geschoven, dat de boe
genomen welvaart veroorzaakt". Ver
keersongevallen, slechte eetgewoon
ten, vervuiling van lucht, water, bo
dem, stijgend aantal welvaartsziek-
I ten, maar ook een wegvallen van de
oude gemeenschapsbanden, indi-
j vidualisering, vereenzaming. Een ge
sprek met de medicus-politicus, die
I zich daar mee bezighoudt, maakt dui-
i delijk, dat inderdaad dat bord zeer
volgeladen is.
Van onze financiële medewerker)
best
nks
Op de geldmarkt is het haast on
mogelijk voor overheid en bedrijfs
leven om kasgeldleningen te sluiten
voor betrekkelijk korte termijnen te
gen een rente van 9 1/4% a 9%%
hoogte, welke tot voor enkele jaren
gebrek aan echte actie op de ais een absurditeit werd beschouwd
vereiteiten op dat moment, nog Alleen in Zuidamerikaanse landen,
meer. Bijvoorbeeld realistische Waar de inflatie een zodanig inge-
van een bestaande toe- worteld kwaad is. dat zij haast niet
meer weg te denken is in het daar
bestaande economische klimaat, wer
den vroeger rentetypes geregistreerd,
welke met het bestaande rentepeil in
de westerse industrielanden valt te
vergelijken.
Zelfs met deze hoge geldrente
lijkt de top nog niet te zijn bereikt
De grens moet worden getrokken bij
de prys, die de Amerikaanse banken
bereid zijn te betalen bij het aan
trekken van gelden op de zogenaam
de Eurogeldmarkt.
Sinds de loon- en prijsstijgingen
tot een voortdurende vergroting van
Een mijns inziens bevredi-
verhaal dan dat van prof.
leim stond deze week in het
Handelsblad over deze
Het was van de bezadigde
Jsredacteur van dit blad J.
M. van Spaandonk.
begint zijn stuk zo: „Als de
mten werkelijk willen wat ze
dat ze willen en ook weten
>m ze het willen, dan hebben
zonder meer gelijk Hij
op het spookbeeld van een
toekomst, waarin door de
vanfnocratische ontwikkelingen de
als die bankbiljetten betaald zou- i schroeven. Het gevolg is dat er mo- j West-Duiiitsland, waar. dank zij het bank bijspringen
den zijn geweest met deviezen, die
verkregen waren door overschotten
op de betalingsbalans. Neder
land heeft de laatste jaren echter uit
een zo royale beurs geleefd dat de
overschotten zijn omgezet in tekor
ten. Daardoor is er minder in plaats
van meer geld gekomen.
TEKORTEN
De tekorten op de betalingsba
lans hebben gemaakt dat de banken
menteel op bankrekeningen een ren-
feit dat er nog steeds een goedkoop-
te-eiland wordt gehandhaafd, de
handelsbalans grote overschotten
blijft vertonen, is door de zuigkracht
van de Euromarkt ook een rentestij
ging gaande.
te wordt betaald, waarvan een Jaar
of tien geleden nog niet kon worden
gedroomd, vooral als de spaargel
den voor langere tijd worden vast
gezet.
Waarschijnlijk sou da rente nog In felte kpn)t het
met de spuigaten sun uitgelopen. de van de rente
ais er m de Verenigde SUten met wordt doM. P
een sodanige intlat.e-pol.tiek sou rikaanse ^j,, 2yn te
syn gevoerd dat de banken genood- betalen De rente vpor !dluenln.
saakt sun om hun heil te zoeken op de Euromarkt afge.
de Europese kapitaalmarkt De Ame- lopen dagen weer tpt byna u p*o_
cent opgelopen en de kans zit erin
rancierskrediet op te vangen
het leve-
de gevolgen daarvan ls overleden.
Na deze daad heeft hij zichzelf bij de
politie gemeld, een feit dat niet zon
der betekenis geacht moet worden.
I De justitiële behandeling van de
I zaak is nogal ongewoon geweest.
Achterberg heeft niet terecht ge
staan in de pregnante betekenis van
het woord. Nadat het gerechtelijk
vooronderzoek was gesloten, heeft de
officier van justitie een kennisge
ving van verdere vervolging uitge
bracht met melding van het feit, dat
hij van oordeel was dat art. 37 lid 1
van het wetboek van strafrecht zou
moeten, worden toegepast, daarbij
heeft hij een behandeling in de raad
kamer. dat is niet de openbare te
rechtzitting, gevorderd. De belang
stellende verwys ik naar de artikelen
249 en 250 van het wetboek van
strafvordering, waarbij ik er uit
drukkelijk de aandacht op vestig, dat
dit iets heel anders is dan een terecht
zitting met gesloten deuren, het is
geen terechtzitting. Het genoemde
artikel 37 houdt o.a. in dat iemand
wiens delikt hem wegens de zieke
lijke storing van zijn geestvermo
gens niet kan worden toegerekend,
niet strafbaar is en dat hij, als het
belang van de openbare orde dat no
dig maakt, ter beschikking van de
Aangezien de banken een gelyk
bedrag als renteloos tegoed moeten
deponeren als dat waarmee zy boven
de toegelaten kredietgrens zijn geko
men. betekent het dat zy een extra
rente moeten vragen voor elke le
ning, die zy aan cliënten verstrek-
Trrnrn dlg maaKt- ter oescnntiuiig
I IjGUljU j regering kan worden gesteld om te
worden verpleegd. In deze zin nu
heeft de rechtbank te Utrecht in
raadkamer Achterberg op 2 juni
1938 buiten vervolging gesteld.
Men zou het standpunt kunnen In
nemen dat nu Achterberg de verzen
niet meer een definitieve vorm
ken. Dit werkt mee tot een verdere hee(t inmnen geven, publicatie Ute-
rentestijging. Het rijk komt steeds ralr met geheel verantwoord zou
meer in de klem van de fi-
:lwijkh?id van het menselijk individu I de bankbiljettenroulatie hebben ge-
meaplig kan worden uitgeschakeld leid, hebben de financiële instellin
gen minder middelen beschikbaar
voor operaties op de binnenland
se geldmarkt. Op het ogenblik is het
In ons land zo, dat een deel van de
bankbiljetten, die bü het publiek be
staan, door de Nederlandsche Bank
zelf moet worden gefinancierd. Het
ls geld. waar als tegenwaarde alleen
schuldbrieven van de staat in de
boeken zyn opgenomen. Die schuld
brieven zyn afkomstig uit de beleg
gingsportefeuilles van de banken, die
Indertijd hun geld aan de ovei
hebben uitgeleend tegen een fractie
van de thans geldende rente.
Toen de banken over contanten
moesten beschikken om in de vraag
naar bankbiljetten te kunnen voor
zien, waren z\j genoodzaakt de
schuldbrieven, die zij als beleggings
papier in portefeuille hadden gekre
gen wegens aan de staat uitgeleend
geld, bij de Nederlandsche Bank aan
te bieden als onderpand voor de
bankbiljetten die van de pers rolden.
r dein dienst gesteld van steeds gro-
anonieme machtsconcentra-
-uik [egen dat spookbeeld komen de
inten in verzet, niet tegen de
schap als zodanig, maar tegen
nwending daarvan uitsluitend
van de macht tegen de
Hjke vrijheid."
Spaandonk zegt dat de stu-
i zich fel verzetten tegen her-
igen die alleen maar ten doel
om de universiteit beter te
werken in dvfcist van de
«centraxies. vryheid van
jj individu tegenover de macht
In die tegenstelling heeft de
rsiteit als bewaarder van een
ingestelde, onafhankelijke
hap, wel degelyk een func-
voor de protesterende studen-
-- het te hopen, dat zü meer
'Zij ^Wvoerders la Van Spaandonk
ter Mien vinden.
vca. „h6v.UHvu ci. uc Rams erin, nancieringsnood wegens het feit, dat
dat het nog wel verder zal gaan. Het i belastingbetalers zolang mogelyk
gevolg zal zijn dat de geldrente bij wachten met het overmaken van het
Het zou heel wat anders zijn geweest vergoeding op depositogelden op-
rikaanse bankinstellingen zijn doorJ -
de in eigen land bestaande krediet- rt°ndehr lnvloed v,an de »anhou-
ctie genoodzaakt om elders geld dernda h<**<mnpmctuur ^„en.
aan te trekken. Het geeft danrbu 'J""' "e stfat 'd® «em«nten in
haast niet welke rente ervoor moet omstandigheden verkeren
worden betaald Bovend,t'n P1»1 banken wei-
Het gevolg ls dat su via de in I f'1de^«lietbeperking van de Ne-
Europa werkende dochterinstellingen I derl"dsc,h? Ban* werken, welke tot
so langzamerhand alle in het verle- ®evolg zal hcl'be" dat belangruke be
den uit het Europese betalingsba- fraeen do°r debank<m op een rente-
lanssurplus ten opzichte van de Ver- iloze, rekenln« b« de centrale bank
emgde Staten verworven dollars door ""fen worden aangehouden Dit ls
in aanzienlijke mate inteerden op
de tegoeden, die zij in het buiten-
la"d aanhielden. Helemaal konden restrictie genoodzaakt om elders geld J
zy de pot niet verteren, omdat de
Nederlandsche Bank bepaalde eisen
stelt ten aanzien van de verhouding
tussen vorderingen op en verplich
tingen aan het buitenland. De inte
ring op het buitenlandse tegoed
kwam ongelegen, want zij trad op in
een periode, waarin een veel hogere
rente voor geld in het buitenland
kon worden bedongen dan ln het
eigen land mogelijk was.
Voor de banken is het zaak dat
zij aan het spel op de Euromarkt
deelnemen, vooral omdat er met zul
ke hoge bedragen wordt gewerkt, dat
er zelfs bij een kleine marge tussen
de rente, welke zij zelf betalen moe
ten'en die welke buitenlandse geld-
nemers bereid zijn te betalen, een
behoorlijk belegde boterham valt te
verdienen.
Naarmate de rente op de Euro-
max-kt stijg» kunnen de banken de
j ons op een nog hoger peil zal ko-
men dan thans het geval is.
De situatie op de binnenlandse
geldmarkt zal in de komende maan-
j den nog nijpender worden, want de
periode van de grote belastingbeta-
j lingen door het bedrijfsleven staat
voor de boeg. Daarenboven is er heel
1 veel geld nodig voor de financiering
van de omvangrijke investeringen.
middel van een hoge rente hebben
weggelokt.
WEG DOLLARS
Wèg dollars, wég ruimte op de ka
pitaalmarkt, wég lage rente in Euro
pa. Niet alleen de Amerikaanse
banken hebben meegewerkt aan het
wegzuigen van de middelen van de
het zogenaamde strafdeposito we
gens overschrijding van de grens der
toegelaten kredietverlening.
De banken kunnen zich byna niet
aan de gestelde grenzen houden als
cliënten elkaar verdringen om kre
dieten los te krijgen, die nodig zijn
voor de bedrijfsfinanciering, niet al
leen voor de investeringen maar ook
wegens de meerdere middelen die no-
Eurogeld- en kapitaalmarkt, maar dig zijn voor de vergroting van
ook de Amerikaanse industrieën, die werkvoorraden in verband met de
tot vestigingen en andere investerin- I uitbreiding van zaken. De debiteu-
gen in Europa wilden overgaan, heb- ren betalen minder vlot wegens de
ben zioh niet onbetuigd gelaten. In geldkrapte en zodoende moet de
door hen verschuldigde aan de fiscus.
De kosten van een dwangbevel zijn
lager dan de rentewinst, die behaald
kan worden door de betaling uit te
stellen.
Onder deze omstandigheden kan
het niet uitblyven dat de onderne
mers noodgedwongen tot een beper
king van de investeringen moeten
overgaan, omdat z\j doodeenvoudig
niet meer te betalen zijn. Uiteinde
lijk moet dat een terugslag geven op
de algemene economische bedrijvig
heid. De thans gevolgde weg is nood
zakelijk om te voorkomen dat de gul
den in dezelfde wankele positie komt
té verkeren als het pond sterling, de
frank en andere valuta's, want
als dat zou gebeuren dan zouden
nog veel krassere maatregelen no
dig zyn gelyk thans m Engeland het
geval is. De werkloosheid heeft daar
al een peil bereikt dat hoger is dan
in vele jaren is voorgekomen.
De geldschaarste en de rentestij
ging zullen niet alleen van invloed
zijn op de investeringsactiviteiten en
de economische bedrijvigheid, maar
ook op de woningbouw. De hypo
theekbanken zijn al genoodzaakt om
een zo hoge rente te betalen als zij
pandbrieven uitgeven, dat zy nood
gedwongen bij het verstrekken van
geldleningen onder hypothecair ver
band ook een tot nu ongekende ren
te moeten vragen.
zyn. Mevrouw Achterberg en uitge
ver Bert Bakker wisten echter dat
afschriften van de in de tijdschrif
ten waarin zy oorspronkelijk waren
gepubliceerd onvindbaar geworden
gedichten in circulatie waren:
veelal verminkte lezingen. Boven
dien gaat Bert Bakker binnenkort de
dissertatie „Varianten bij Achter
berg" van de Neerlandicus R. L. K.
Fokkema publiceren waarin ver
wijsplaatsen voorkomen naar deze
in tijdschriften verschenen gedich
ten. Bij de dood van Gerrit Achter
berg was tenslotte besloten de ge
dichten over tien jaar te publiceren
een periode, die inmiddels ruim
schoots was verstreken.
De aarzeling van de dichter om
tot publikatie over te gaan, waar
van ook Bert Bakker spreekt in de
„aantekeningen" bij de op 15 septem
ber te verschynen bundel „Blauw
zuur" is begrypeiyk. In veel verzen
heeft een concrete realiteit, by Ach
terberg altyd meesteriyk gedoseerd
royaal de overhand en vaak zyn zy
een dichteriyke reportage van de
helse omstandigheden, waarin de
dichter werd vastgehouden: gedich
ten als „Directeur" gn ,3. VB.
(huis van bewaring) zyn er de na
vrante voorbeelden van. Het gedicht
„Vogel van waanzin" dat hierby
wordt afgedrukt, hoe ook gebaseerd
op die gruweiyke werkelykheid heeft
toch een groter afstand tot die rea
liteit en verwyst naar de gestorven
geliefde, een der kernthema's in
Achterbergs poëzie
