„Plant bomen in nieuwbouw
Rien en Bert waren
zonnetjes op beurs
OUD-LEIDENAAR
OP WERELDREIS
Maclitsstri j d in Chinese
gokhuizen gevaarlijk
25 c
AUSTRALISCHE STADSPLANOLOOG IR. HANS WESTERMAN
NA ACHTDAAGSE STUDIEREIS DOOR NEDERLAND:
LOI richt fonds
voor didactiek op
Herman de Wolff
leidt koraalzang
Jac. Haring houdt
lezing voor
schaakliefhebbers
Officier van Justitie:
Symposium over
Nederland-Japan
Jubileumshow
Landzaal
Kosterspaar
neemt afscheid
BEJAARDEN HADDEN VEEL PLEZIER OP DE LEIDATO
knispQp- /yf
knasper
hapt zo heerlijk
weg
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1969
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 3
Door Cee6 Onvlee)
DEN HAAG/LEIDEN „Is de Nederlander-van-vandaag in
de nieuwe woonwijken nog wel eens privé Oud-Leide-
naar ir. Hans Westerman, hoofd-stadsplanologie van de Austra
lische hoofdstad Canberra, vraagt het zich enigszins bezorgd
af. Voorzichtig oordelend na acht dagen „neuzen" in de Neder
landse nieuwbouw: „In al die woonkazernes kijk je in vijftig
huiskamers tegelijk en word je vanuit vijftig kamers tege
lijk bekeken. Kan je dan nog wel eens „alleen" zijn
Ir. Hans Westerman '43) na
zijn emigratie naar Australië in
achttien jaar opgeklommen tot de
leidende „town-planner," stadspla-
noloog, in de zich snel uitbreidende
hoofdstad Canberra heeft tijdens
zijn studiereis door Nederland veel
gezien. I n acht dagen heeft hy zich
nagenoeg een volledig beeld ver
schaft van de ontwikkeling van de
grote steden: Rotterdam, Den Haag.
Amsterdam en Utrecht.
De interessantste projecten daar
van? „In Utrecht Hoog-Catarijne en
in Amsterdam de Bijlmermeer. Wat
daar gebeurt is geweldig leerzaam.
Héél interessant: Hoog-Catarijne
met een ongekende, ruimtelijke op
zet en de Bijlmermeer met zijn
enorme woonkazernes."
En dan, voorzichtig zijn eerste
impressies „Ik kan mij alleen
maar wat dingen afvragen, oordelen
na acht dagen rondkijken kan ik
niet: dat verwacht men ook niet van
my" onder woorden brengend:
„Er wordt in de Nederlandse hoog
bouw te weinig „groen" gedaan.
Hoog-groen." wel te verstaan. Er
zullen bomen, bomen en nog eens
bomen moeten komen. Wil men
iedere Nederlander toch nog een
beetje privé kunnen laten zijn."
Voor „zomaar" indrukken in de
andere werelddelen op te doen is ir.
Hans Westerman, vergezeld door
zijn vrouw Frederika in 't Veld, die
in Leiden heeft gestudeerd, aan zijn
dienstreis begonnen. Over het
„waarom" van zijn studie en daar
mee tevens een vergelijking ma
kend met de steden-ontwikkeling in
Australië, stelt hij: „De Australi
sche regering stuurt jaarlijks velen
uit om in het buitenland eens een
kijkje te gaan nemen. Niet om be
paalde projecten volledig uit te plui
zen, maar om een globaal overzicht
van de internationale ontwikkeling
te verkrijgen. Daarom is bijvoor
beeld een studie over Amsterdam zo
geschikt. De grond in Amsterdam is
allemaal in erfpacht en in Australië
is dat net eender. Om hun vele erva
ringen met onze 'kleine) ervaring te
vergelijken, is erg interessant. En
dan Utrecht: daar wordt op grote
schaal samengewerkt tussen Rijk,
gemeente en particulieren. Om te
komen tot een nieuwe stad een
soort Australische stad."
Het plan Hoog-Catarijne vertoont
opmerkelijk veel overeenkomsten
met de Australische stads-planning.
Ir. Westerman daarover: „Austra
lië ontwikkelt zich geweldig snel.
Een stad als Canberra breidt zich
uit met. negen tot tien procent per
jaar: in 1957 waren er nauwelijks
duizend inwoners, nu zijn het er
115 000 en straks, in 1990. meer dan
een half miljoen. Canberra wordt
gebouwd als een bandstad: indivi
duele steden, die worden gegAe-
peerd in de vorm van een band. met
elk een eigen stadscentrum. Of zo
iets in Nederland nu nog mogelijk
zou zijn? Rond de grote steden ge
loof ik meer van niet
In zijn geboorteplaats Leiden is
Hans Westerman tnog) niet geweest.
De kans, dat hij nog eenmaal een
kijkje in de Sleutelstad zal nemen,
is ook erg klein: „Ik heb er helaas
de tijd niet voor Ik heb Leiden ove
rigens wel gezien, vanuit de trein.
De stad is veranderd, het aanzien
althans. By myn oude studiegenoot
Post is Leiden ook wel in goede han
den."
Waarom ir. Westerman het „plan
nen" van steden in Australië heeft
verkozen boven werken in Neder
land? „Wy, mijn vrouw en ik, zijn
altijd geïnteresseerd geweest in het
Truman-plan. De hulp aan onderont
wikkelde gebieden. Toen wij beiden
afgestudeerd waren ik in Delft,
zij in Leiden wilden wij iets gaan
doen. In een land met een sterke
ontwikkeling. Dat was de idialisti-
sche reden. En daar kwam by. dat
het hier in Holland allemaal zo spe
cialistisch dreigde te wordenéén
man voor het groen, één man voor
de wegen en ga zo maar door. Om
in zo'n hokje te gaan zitten, had ik
geen enkele zin
Verder, vlot vertellend in het Ne
derlands („Ik heb wél een weekje
aan de taal moeten wennen, vooral
de gewone uitdrukkingen wilde ik
nog wel eens ver-Engelsen") over de
beginperiode, de opbouw van het
nieuwe bestaan: „Wy konden kiezen
uit Nieuw-Zeeland, Sydney en Tas
man ië. Omdat wy er altyd vanuit
zyn gegaan dat als je jong bent je
het niet voor het geld, maar voor de
ervaring die je opdoet, moet doen, is
het Tasmanië geworden. Daar kon ik
het vak op de beste Australische
condities leren."
Na zes jaar in Hobart. de hoofd
stad van Tasmanië te hebben ge
werkt, ging hy inmiddels geneu
traliseerd: ..Je moet Australisch
doen en denken: kortom: Australiër
zyn" in 1958 naar Adelaide, hoofd
stad van de staat Zuid-Australië,
waar hy adjunct-directeur by de
dienst ruim tel yke ordening van de
provincie werd.
Ir. Westerman over zijn aan pas-
singsmoeiiykheden" daar: „Ik werd
daar direct opgenomen. iedereen
noemde my meteen Hans. Maar
myn werkwyze vond men maar
niets. „Leuk allemaal, wat je tot
nog toe gedaan hebt." zei myn
nieuwe baas daar. .maar dat is al
lemaal typisch Europees, dat is
niets voor ons". Kortomik moest
kaarten tekenen; alleen maar kaar
ten tekenen. Toen dacht ik „daar
gaat mijn hele training." In myn
vrye tyd heb ik toen een jaar lang
in de avonduren en de weekeinden
een complete studie gemaakt, van de
stad. Aan het einde van dat jaar
heb ik die directeur dat boek. want
dat was het wel ongeveer geworden,
gegeven. Toen wist hij. wat ik eigen-
ïyk kwam doen. Toen heb ik ook
geen moeilijkheden meer gehad. In
tegendeel: een paar jaar later kreeg
ik de aanbieding om naar Canberra
te komen als eerste planoloog by de
ontwikkeling van de nieuwe hoofd
stad Canberra."
Verder wat bedachtzaam, maar
positief over het emigreren naar
Australië: „Als je gaat. als je de uit
daging aanvaardt, om naar een
vreemd land toe te gaan. moet je je
waar maken. Moet je jezelf bewij
zen. De mogeiykheden zyn er. Maar
als je iets wilt bereiken moet je je
eenvoudig volledig voor het land in
zetten. Niet als Nederlander, maar
als Australiër."
LEIDEN In Amsterdam is van
daag opgericht de „Stichting ter be
vordering van de didactiek van het
schriftelyk onderwys". Het initiatief
hiervoor ging uit van de Leidsche
Onderwys-instellingen.
Doel van de stichting is het we
tenschappelijk onderzoek over de di
dactiek van het schriftelyk onder
wys te stimuleren. De stichting hoopt
dit doel te bereiken door het beschik
baar stellen van geldpryzen voor
wetenschappeiyke publikaties. scrip
ties of dissertaties over genoemd on
derwerp. Ook studies van bepaalde
sectoren van het schriftelyk onder
wys kunnen voor bekroning in aan
merking komen. Naar gelang de
waarde van het geleverde werk. kun
nen de pry zen variëren van 100 tot
3000 gulden. Een commissie van des
kundigen is gevestigd in de Oos
terkerkstraat 11, Leiden.
LEIDEN De koraalzang in de
vroege ochtend van 3 oktober in het
Van der Werfpark, die vele jaren on
der leiding stond van Herman Stenz;
zal dit jaar worden geleid door de
dirigent van „Ex Animo", de heer
Herman de Wolff. Nu Herman de
Wolf deze taak overneemt is de mo
gelijkheid geschapen, dat het koor
een sterke uitbreiding van zan
gers'essen» ontvangt, die voortko-
men uit de gelederen van „Ex Ani
mo".
(Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG/LEIDEN
Achttien jaar geleden emi
greerde de Leidse ingenieur
Hans Westerman (nu 43
jaar/ met zijn vrouw Frede
rika in 't Veld naar Australië.
In achttien jaar klojn de
oud-Leidenaar tnoaalf jaar
geleden genaturaliseerd
daar op tot first assistant
commissioner", tot hoofd
directeur van de dienst stads-
ontioikkeling in -de Austra
lische hoofdstad Canberra.
Ir. Westermandie zijn in
genieurstitel aan de TH in
Delft behaalde, maakt op het
ogenblik een wereldreis om
zich op de hoogte te stellen
van de internationale stads
planologie. Gedurende zijn
drie maanden durende
dienstreis zal hij elf landen
bezoeken: behalve Nederland
ook India. Finland, Zweden,
Denemarken, West-Duits
land, Zwitserland, Frankrijk,
Engeland, Canada en de Ver
enigde Staten. Vorige week
zaterdag, 23 augustus, zette
hij met zijn vrouw zijn
kinderen Carol (14)Jasmine
(11) en Roger (9) maken de
reis niet mee weer voet
op Hollandse bodem. Zijn
eerste vluchtige indrukken
over de hernieuwe kennis
making met zijn geboorte
land, wat impressies over de
Nederlandse nieuivbouw, gaf
hij gisteren tijdens een
.goodwill"-persconferentie in
de Australische ambassade
in Den Haag.
Op de foto ir. Westerman
met zijn gezin thuis in
Australië.
LEIDEN OEGSTGEEST De
bekende Nederlandse componist van
schaakproblemen Jac. Haring zal
voor schakers uit Leiden en omge
ving op vrijdagavond in hotel Het
Witte Huis in Oegstgeest een lezing
houden over aanrakingspunten tus
sen schaakproblemen en schaakpar-
tyen. De heer Haring is internatio
naal meester van de probleemcom
positie. één van de slechts 15 mees
ters op dit gebied over de hele we
reld. De heer Haring heeft zyn lezing
geheel afgestemd op de belangstel
ling van de partyschakers, die zich
nog al eens laten afschrikken door
het weinig aantrekkelyke woord
schaakprobleem. Maar juist het
schaakprobleem is voor velen nog een
vry onbekend facet van het schaak
spel. De lezing begint om 8.00 uur.
AMSTERDAM (ANP) Het is
volgens de Amsterdamse officier van
Justitie, mr. H. W. P. de Vries, zaak
om zo langzamerhand orde op zaken
te stellen in de strijd om de macht
van aandeelhouders in de Chinese
gokhuizen, waarbij de laatste tyd
een aantal uitbarstingen is geweest
met vrtj vervelende bijverschijnse
len.
Men kan dit naar de mening van
mr De Vries niet meer tolereren,
omdat er gewelddadigheden hebben
plaatsgevonden, die een neerslag
hebben op de bevolking, met name
in Amsterdam. Er bestaat volgens
hem een felle strijd tussen verschil
lende groepen Chinezen, om invloed
te krygen in die gokhuizen. Mr. De
Vries herinnerde in dit verband aan
een tweetal schietpartijen in 1968 en
wen moord in mei j.l. in de hoofd
stad.
De Amsterdamse rechtbank behan
delde vanmiddag een der twee. ove
rigens betrekkelyk goed afgelopen
schiet part yen. „Het Chinese volks
deel vormt een staat in de staat en
LEIDEN Van 7 tot 13 septem
ber zal in Leiden een symposium
worden gehouden over de historische
betrekkingen tussen Nederland en
Japan onder voorzitterschap van
prof. dr T Vos. hoogleraar in de
Japanse taal aan de Leidse Univer
siteit. Vice-president is prof. dr. T.
Ogata, emiritus hoogleraar aan de
universiteit van Tokio. Het is voor
het eerst, dat in Nederland een
dergelijk congres wordt georgani
seerd.
Prof. Ogata zal een inleiding hou
den over het ontstaan, groei en ont
wikkeling van het Nederlands 'n
Japan, met name in de eerste vyf-
tig Jaar zoals beschreven door Su-
gita Gempaku. Prof. dr. S. Iwao
spreekt over de culturele en com
merciële betrekkingen tussen Neder
land en Japan gedurende de To-
kugawa periode. Voorts worden in
leidingen gehouden over taalkundi
ge onderwerpen, kunst en genees
kunde.
Op het programma staan bezoeken
aan het Ryksarchief in Den Haag.
het museum Kröller Muller in Ot-
terlo en het Ryksmuseum voor Vol
kenkunde. De ambassadeur van Ja
pan in Nederland de heer H. E.
Masato Fujisaki zal de deelnemers
ontvangen.
de wet op de kansspelen schynt niet
voor ons Chinese volksdeel geschre
ven te zyn". zei de officier. Men
schuift het er by de politie op, dat de
gokhuizen besloten verenigingen zyn.
Maar men is dan lid van de ene. en
dan van de andere, en dit wordt min
of meer gesanctioneerd door de po
litie „We kunnen er niets aan doen
en het breidt zich niet uit", is 't mo
tief van de politie, aldus de officier.
Hy vertelde, dat de winnaar by het
gokspel 3 procent van zyn winst aan
de gokhouder moet afdragen, en
van dit geld worden bedragen aan
aandeelhouders uitgekeerd. Er zyn
avonden dat er tienduizenden gul
dens worden vergokt. Vandaar de
pogingen tot intimidatie en bedrei
gingen van de besloten groepen, al
dus de officier
Tegen een 26-jarige kok eiste hy
wegens poging tot zware mishande
ling van een 30-jarige kok op 2 mei
1968 negen maanden gevangenisstraf
met aftrek van het voorarrest. Hy
werd door een schot van de zich
met een pistool verdedigende kok in
zyn rechterarm getroffen.
LEIDEN Ter gelegenheid van
het 125-jarig bestaan houdt de fir
ma Langezaal aan de Stille Ryn in
de Stadsgehoorzaal t.e.m. zondag
avond een grote jubileumshow. waar
vrywel het gehele huishoude-
lyke pakket op overzichtelyke wijze
wordt gepresenteerd. In de grote zaal
en benedengangen is een rijk ge
varieerde collectie meubelen van
modern tot klassiek tentoongesteld.
Elders in het gebouw is plaats inge
ruimd voor koelkasten en wasau
tomaten en t.v. en radio's, die veelal
in moderne kasten zyn „verwerkt".
LEIDEN Het kosterspaar van
de Evang. Luth. Kerk. de heer en
mevrouw Seugling-Oostveen. dat de
ze functie tientallen Jaren heeft
waargenomen, zal in de kerkdienst,
die 21 september wordt gehouden, of
ficieel afscheid nemen van deze
kerkgemeenschap. In dezelfde kerk
dienst vindt ook de ontvangst van
de nieuwe kostersfamilie, de heer en
mevrouw Betcke-Mast plaats.
(Van één onzer stadsredacteuren)
LEIDEN Rien van Nunen en Bert van Dongen, die gistermiddag
het Leidato-podium beklommen, ivaarop Rita Corita in de avond
uren veel succes had, zijn als het ware de symbolen van de achtste
Leidse huishoudshowZij brachten voor de bejaarden een zonnetje
mee en vormden zelf het zonnige middelpunt van een voor herhaling
vatbare gebeurtenis. De gehele Leidato is zonnig, al zijn er natuurlijk
als bij elke organisatie weieens wolkjes aan de lucht. Met meer dan
30.000 bezoekers na vier van de negen dagen is iedereen evenwel
tevreden.
Waaraan dankt de Leidato suc
ces? Wie geregeld op de beurs komt.
ontdekt, dat de organisatoren een
hanteerbare formule hebben gevon
den. De Leidato is voldoende beurs,
maar heeft toch attracties en amu
sement. Er mogen onderdelen voor
verbetering vatbaar zyn, de zaak
marcheert. De standhouders blijken
tevreden de speciale gastvrouwen
komen met vrywel lege klachten
boekjes terug en het publiek heeft
ook een goed oordeel
Dat biykt uit de totnogto ver
werkte enquêteformulieren, waarop
aan in totaal 2500 bezoekers
negen vragen worden gesteld. Dat
gebeurt op verzoek van het Leidato
bestuur door leerlingen van de twee
de klas van de Leidse school voor
de detailhandel, een van de midden
standsorganisaties uitgaande oplei
ding. die gericht is op zelfstandig on
dernemerschap en dienstverlenings-
bedryf.
De leerlingen hebben ook een
stand ontworpen en opgebouwd,
waarin ze het visitekaartje van de
school presenteren. Dat gebeurt o.a.
met een demonstratie in het maken
van emaille sieraden, waarvoor veel
belangstelling bestaat.
Demonstraties
Voor demonstratie bestaat op de
beurs toch veel belangstelling. Kijk
maar by de netmandenvlechter. de
ADVERTENTIE
.♦Li
klompenmaker, de bakkers en ande
re stands, waar iets gebeurt Ze zijn
attractief. Andere stands heb
ben andere aantrekkelykheden. Een
jury zal vandaag de stands hoorde
len op schoonheid, orginaliteit en
verkoopkracht.
De sportverenigingen tonen wat ze
waard zyn. Het mozaïek voor de ver-
wezenlyking van een dienstencen
centrum voor bejaarden in Leiden
voor een kwartje kan men een
„steentje" by draden groeit met
het uur en ook het bedrag, dat de
duizend gulden al lang gepasseerd
is. De Welfare-werksters van het
Nederlandse Rode Krui6. die mooie
geborduurde dingen verkopen, zyn
tevreden.
Het Leidato-bestuur heeft gister
middag honderden Leidse bejaarden
een plezier gedaan door met Bert
van Dongen en Rien van Nunen
Hun optieden met meezingenliedjes
een zonnetje naar Leiden te halen,
in de sector van de evergreens, be
kend van de televisie, was ronduit
een succes. In groepen bezetten de
bejaarden de stoelen rond het po
dium, dat men by een volgende
beurs wellicht beter tegen één van
de muren dan in het midden kan
zetten.
Er werd gezongen en meegedeind
en er was veel plezier. Producer Joop
de Knegt vroeger bekend van
„High Noon" en „Ik sta op wacht"
zong niet, maar verzorgde een
verloting met als pryzen tal van
o.a. door de Leidato beschikbaar
gestelde artikelen en een dozyn
taarten, door Leidse huisvrouwen ge
bakken. Al met al een feeste-
lyke middag met veel drukte op de
beurs.
Die drukte geeft velen de over
tuiging. dat de Leidato dit jaar de
60.000 bezoekers haalt, waarmee het
het record van vorig jaar ruim
40.000) dik zou worden overschreden.
De beurs gaat dan nog meer be
tekenis krygen, ook in een groter
dan regionaal verband. Nu reeds is
er een internationaal tintje door in
zendingen uit Duitsland (wyn), Bel
gië (elektrische apparatuur) en
Pakistan (sieraden en gebruiksvoor
werpen).
Op dc foto's een overzicht van
de bejaarde drukte by het optreden
i van Bert van Dongen en Rien van
N'uncn (op foto boven resp. links en
rechts).
Foto's LD/Holvast
j De Groenoordhal biykt on
danks de kinderziekten, die er zyn
Inu het bouwwerk nog niet eens is
opgeleverd een goede gelegen-
heid voor een evenement als dit. Het
Is een vooral by avond stra
lend onderkomen met een royale
parkeerplaats, waar het van de week
op een avond zó druk was. dat de
boel even vastliep.
Vastlopen doet het zo nu en
dan ook op de aansluitingen aan bei
de zyden van de weg over het Schut
tersveld, die station en h&l een
rechtstreekse verbinding heeft ge
geven. Gevaariyke situaties doen
zich voor op deze provisorische ver
binding. Met alle waardering voor
de snelle werkwyze. waardoor er
een verbinding is, mag men hopen,
dat het totale werk voor de we
genaanleg en - aansluiting in deze
omgeving snel wordt uitgevoerd.
