,HAL MET EEN
TOEKOMST
„HAL MET EEN
VERLEDEN
i
Leiclse
Groen
oordhal
van twee
kanten
bekeken
ethouder
naiicien
arinsen
V oorzitter
Sport
stichting
v. d. Reij den
FOTO'S
D/HOLYAST
TO-BIJLAGB
LEIDSCH DAGBLAD
W AUGUSTUS 1969
Èjethouder P. S. Harmsen bij
n chtig" bekeken Groenoord-
len heeft met de Oroenoord-
bezit, waarmee het op vee-
gebied de toekomst tegemoet
J)e rijksoverheid wil het aantal
n drastisch terugbrengen en
de Randstad Holland, wiar-
Leiden zo graag het hart
zal een concentrate ko-
iWat gebeurt er met de totter-
veemarkt? Ik vind let niet
pedant om te zeggen, dat Lei
iet de Groenoordhal .goed be-
lar uit de hele provncie) niet
ekke plaats is."
het woor',Groe^houder P. S.
hjj /ïnoordhal vaak
)ler^^£®rj^. knopen door te
Mat zelf noemt,
eefdaö' jÊaat.-e antwoorden op
n> zich op ringen eigenlijk,
n hPrs zal sie en die van het
jntel.stand onder woorden
t 0>n ^eJt verleden van de
egt htweeinig, omdat hij „tij
de rit?p opgestapt." Dat wil
n. dat de portefeuille, waar-
Groen' ndhal zit. heeft overge-
n, toerde tijd van voorberei-
al ac'-er de rug was en de
op h't punt stond te beginnen.
ik vas wel wethouder, maar
:en .ndere portefeuille. Ik wist
s vïl iets van. maar lang niet
el Is nu. Ik ben nu in het col-
d< man. die volledig op de
eis. Het hele college kan niet
wn alle zaken weten. Daarvoor
er te veel problemen en is er te
erk te verzetten."
klinkt als een verontschuldi-
n die toon klinkt meer uit zijn
en. Bijvoorbeeld: hij uit kri-
p de regering, maar zegt er
n achteraan: „Maar ja. ik
d van de CHU en dus gouver-
iteel." Zijn vaak langs de ge-
partner in de ruimte dwalen-
t geeft geen blijk of het humo-
h bedoeld is.
Betekent dat, dat de hal op meer
i dagen per week als marktplaats
I moet worden gebruikt en daardoor
I minder als sport- en evenementenhal
j kan worden gebruikt? Wethouder
Harmsen ziet dat anders. „Een veel
grotere markt dan de Leidse van nu
kan op één dag worden gehouden.
De hal met omgeving is groot ge
noeg."
In hetzelfde verband wijst hij er
op, dat de Groenoordhal in de eerste
i plaats veemarkthal is („Vandaar
ook de EEG-bijdrage') en dat de
ruimte op andere dagen wordt benut
voor andere doeleinden, zoals ook
met sommige kerken gebeurt. Zou
de hal in de toekomst als markt
plaats kunnen draaien, dan moeten
voor sport en evenementen andere
mogelijkheden worden gevonden
Het is geen zaak van vandaag of
morgen. Voorlopig is er alleen de
vrijdagse markt en er is een gooi ge
daan naar het houden van een im-
portmarkt op donderdagmiddag. De
rest van de week is de hal leeg.
tijd moet aandringen op zuinigheid,
was het voor mij moeilijk zo vroeg
En bjj de eerste oproep zijn geen ge
schikte kandidaten gekomen. Nu
met een fikse uitgavenpost te komen,
j zjjn er wel sollicitanten, waarmee
j het college een stukje zee in kan.
I Met de waarnemend directeur loopt
de zaak uitstekend."
Rest deze uitspraak van de man,
die bij wijze van spreken met de
Groenoordhal naar bed gaat en er
mee opstaat: „Ze zeggen vaak, dat
Leiden niks heeft. Nu is de hal er en
dat is iets, waarmee we de aandacht
I kunnen vestigen op onze belangrijke
positie als agrarisch centrum m de
Randstad."
Parkeren
blik gaat over het immense
xterrein rondom de hal. En
egt de wethouder: „Een plus
voor de Groenoordhal. Waar
je parkeerruimte voor 1500 tot
luto's? In de hele Leidse bin-
id zjjn net zo veel parkeer
en."
pluspunt vindt de heer Harm-
e gehele outillage. Een over-
hal voor de markt, die er rus-
n worden gehouden en nog be-
jk kan groeien wat de ruimte
t, is i'deaal. „De Leidse vee-
is de laatste jaren onder
e omstandigheden gehouden,
icommodatie ging achteruit en
rd zo weinig mogelijk aan be-
maar als markt op zich is er
teruggang geconstateerd. Dan
iet toch bijna niet anders, dat
rkt nu gaat groeien?"
wethouder zegt het wel in vra-
zin, want de marktontwikke-
n ons land en in de Randstad
een zaak met vele vraagte-
Om er even op terug te ko-
wat doet Rotterdam met zijn
t? „Hoewel Rotterdam weinig
weg te geven, wil de stad wel
de veemarkt af. Waar gaat die
toe. Je kunt je voorstellen, dat
a in aanmerking komt."
Marktvelden
C
De wethouder noemt de hal voor
de gemeente „een schip van bijleg".
„Een goede veemarkt levert aan
marktgelden een dag huur op. M.i.
zouden de tarieven best omhoog kun
nen, maar in andere plaatsen denkt
men daar anders over. Samen zijn
de gemeenten sterk, maar als ze
niet samengaan, gebeurt er weinig."
Die t ar ie venkwestie zit de wethou
der hoog. „Alleen de veehandel
6teunt op de overheid. Voor bloemen
en groenten worden veilingen ge
houden, die zichzelf moeten bedrui
pen. De klant betaalt dat. Ik zou me
een systeem kunnen indenken, waar
bij dit ook gebeurt met het vee.
Maar het is er niet en dus moeten
de gemeenten voor voorzieningen
zorgen, waar aan marktgelden een
fractie binnenkomt van veilinggel-
den bij andere produkten."
In de hal komt dus een drie-in-de-
pan, waarbij de veemarkt het
zwaarst weegt. Z\]n de belangen van
de sport voldoende gewaarborgd?
Wethouder Harmsen zegt volmondig
i „ja" en wijst op de pas ingestelde
werkgroep, waarin de sport is verte
genwoordigd door de directeur van
de Sportstichting naast de directeur
van de markt- en havendienst. Wet
houder Harmsen en bjj zjjn afwe
zigheid wethouder San nes is voor
zitter van dit kleine comité, waarin
voorts de directeur van de als zelf
standige gemeentelijke tak van
dienst opererende Groenoordhal zit
ting krijgt.
LEIDEN Praat met tivee
mensen over de Groenoord
hal als aanwinst voor Lei
den en je krijgt doorgaans
tivee verschillende meningen
te horen. Dat blijkt ook so in
de kring van ingewijden.
Wethouder P. S. Harmsen,
tn wiens portefeuille de
Groenoordhal is gestoken,
denkt heel anders over het
nieuwe Leidse bezit dan drs.
J. P. v. d. Reyden, de voorr-
zitter van de Sportstichting,
die in en buiten commissies
een groot aandeel heeft ge
had in de voorbereiding.
In de interviews met bei
den op deze pagina lijkt het
er soms op, dat de heren
Harmsen en Van der Reyden
met elkaar discussiëren. Dat
is niet het geval. Wij spra
ken afzonderlijk met beiden.
Drs. J. P. v. d. Reyden, spe
lend met een ander diersoort dan
waarin hij in bijgaand interview
zijn gedachten laat gaan.
„Rotterdam zit met de vestigings
plaats van zjjn veemarkt in de stad
in zijn maag en wil de markt eigen
lijk wel kwijt. Het is een publiek ge
heim, dat Leiden lonkt naar de Rot
terdamse markt. Ik acht de kans
niet uitgesloten op lange termijn,
maar deze zaak is niet los te zien
van een grotere concentratie, waar
bij ook de markten van Delft en
Gouda een rol spelen. Het overne
men van deze functies is een groot
project en naar mijn mening zijn
burgemeester en wethouders, de
raad en het ambtelijk apparaat hier
voor niet rijp en onvoldoende des
kundig. Er zal veel studie en er zal
veel inzicht nodig zijn. Hoe liggen de
handelslijnen? Hoe kweken we het
juiste sfeertje?"
Drs. J. P v. d. Reyden. de voor- i
zitter van de Leidse Sportstichting
praat veel over de hal en zet tal van
vraagtekens. „Ik ben geladen over
dit onderwerp," zegt de man, die de
hele voorbereidingsperiode van na
bij heeft meegemaakt. „Onlangs
schetste het LD het als „dit ls de
man en dit is zijn hal." Erg vleiend,
maar één man verdient die eer
meer. Dat is de directeur van de
markt- en havendienst, de heer Wei-
ma. door wiens hameren op het aam
beeld in vele jaren, waarin het er I
met de markt in Leiden volstrekt
hopeloos voorstond de stad de
Groenoordhal heeft gekregen. Daar
aan wordt nu achteloos voorbijge
gaan en dat mag niet".
Voor de kritiek op het beleid in
het juist aangestipte interview zegt
drs V. Reyden .straf" te heb
ben gehad. „De commissies, waarin
ik zitting heb, zijn niet formeel op
geheven, maar gewoon niet meer bij
eengeroepen. Het stadhuis heeft mij
buitenspel gezet. Zo vergaat het de
brutale burger, die kritiek heeft.'
Gewaarborgd
LEIDEN Daar staat-ie dan.
als een juskom op een dienblad:
de Groenoordhal op het parkeer
terrein met ruimte voor 1500 tot
1800 auto'sEen opvallend ge-
bouiv aan de Willem de Zwijger
laan met een vrije overspanning
die op twee na de grootste ter
wereld is. De hal meet 100 bij 80
meter. Het vrije vloeroppervlak
is 7650 m2 groot, omdat aan beide
lange zijden stroken worden in
genomen door bijruimten, waar
boven balustraden voor publiek.
De kap wordt gedragen door vijf
tien boogvoi-mige spanten. Het
hoogste punt is 19 meter boven
de vloer.
In de onderbouw behalve die
immense vloer: twee café-restau
rants, kleedruimten, toiletten,
douches en dienstruimten. Op
één van de galerijen een sport-
bar en ook kleedruimten e.d.
Voor de onderbouw en de vloer
is een „bak" beton van 4200 m3
gebruikt. De kopgevels zijn opge
trokken uit aluminium en 1000
m2 glas, de zijgevels uit baksteen,
aluminium en 1100 m2 glas. Op
het bijna 10 ha grote terrej'm
staan voorts drie dienstivoningen
en een bijgebouw.
Ruim tien jaar geleden werd
de eerste schets voor de hal ge
maakt. In 1958 stelde de Leidse
raad f 6.6 miljoeji beschikbaar
voor de bouiv, nadat de raad in
1954 een principebesluit had ge
nomen over de verplaatsing van
de veemarkt uit het centrum van
de stad.
Op 2 december 1965 ging de
eerste paal de grond in. In totaal
werden 706 palen geslagen met
een gezamenlijke lengte van
ruim tien kilometer. In februari
1966 werd het krediet verhoogd
tot bijna f 12 miljoen en dit jaar
tot ruim f 13 miljoen. Uit een
EEG-fonds werd een subsidie ver
leend van f 864.000.
Bijna twee jaar heeft de wer
kelijke bouw geduurd. Eind 1967
startte het IBB (Rotterdam/Lei
den) met de ruwbouw van de hal.
Op de foto's een kaal exterieur
en een feestelijk kijkje in de hal.
Directeur
Tenslotte de functie als evenemen
tenhal. Hoe is de belangstelling?
Wethouder Harmsen zegt blij te zijn
over de verhuur aan de Leidato en
aan de Wiener Eisrevue. En verder:
„Alle betrokkenen zijn ingelicht,^
maar zoiets moet groeien. De hal j
moet zich eerst gepresenteerd heb-
ben voordat je hierover iets kunt j
zeggen. We zijn actief op dit ge-
bied."
Tot die „we" behoort de waarne
mend directeur. Waarom is er nog
geen directeur benoemd en waarom
is dat niet een jaar van tevoren ge
beurd? Wethouder Harmsen: „Je
kunt het niet eens een fout noemen,
maar we hadden dat kunnen doen.
Als wethouder van financiën, die al-
Nadat raadsleden vragen hadden
gesteld, is er nu een werkgroep inge
steld. waarvan het college zegt, dat
de belangen van veemarkt en sport
gewaarborgd zijn. „Daar ben ik niet
van overtuigd. Was eerst de bedoe
ling, dat ik zitting zou hebben als j
voorzitter Sportstichting, nu komt
onze directeur, een gemeenteambte-
naar. erin. Dat heeft hij overigens j
uit de krant moeten lezen. En de j
vraag is of het bestuur van de Sport-
stichting hiermee akkoord gaat. Het
zal willen weten welke bevoegdhe
den de directeur van de hal krijgt.
i De instructie, die ik my herinner, i
waarborgde absoluut niet de belan-
I gen van He sport en het lykt mij
j voor de directeur Sportstichting heel
l weinig aantrekkelijk alleen als pis
paal te mogen dienen."
Drs. V. d Reyden is het met het
beheersbeleid van de hal niet eens.
.De werkcommissie heeft voorge
steld voor het beheer een aparte NV
te maken, zoals de Amsterdamse
RAI. In gemeentelijke kring is dat
geen ongewone constructie, die in de
hoofdstad voortreffelijk werkt. Daar
naast werd voorgesteld een com
missie te maken, waarin belangheb
benden vertegenwoordigd zouden
zijn. Gekozen is evenwel voor de fi
guur. dat de directeur onder B. en
W staat, wat in de praktyk bete
kent onder de secretarie. Daar
wordt dan de dienst uitgemaakt,
j waarop maar weinig invloed zal kun
nen worden uitgeoefend door markt
en havendienst en Sportstichting, die
I directe belangen in de hal hebben."
V. d. Reyden verwüt het college
en dus de wethouder geen visie te
hebben en geen juist beleid te voe
ren. „Wat weet men op de secreta
rie van marktzaken? De wethouder
en zelfs de actieve en mij sympa
thieke burgemeester zijn nooit zo
maar eens op de Leidse markt of in
de café's geweest. De raad heeft
zich onvoldoende in de zaak ver
diept. In Den Bosch met de grootste
veemarkt van Nederland ligt dat an
ders. Daar zijn vakmensen aan het
werk, zowel in het college, bij gede
puteerde staten als in de raad."
aanvraag voor een uitkering ten ba
te van de bouw van een veemarkt
hal. Er waren vele moeiiykheden.
Subsidie werd alleen gegeven aan
markten, waar diersoorten werden
verhandeld, waarvoor een Europese
verordening geldt, dus koeien en
varkens. Maar Leiden ontleent zijn
belang aan een niet aan een veror
dening onderworpen diersoort: het
schaap. We hebben dus veel moeten
knutselen om Leiden kandidaat te
laten zyn. Het lukte. Brussel zegde
ruim acht ton toe Ik kreeg zitting
de voortreffeiyke wethouder Van
Hoek had toen de marktportefeuille
in diverse commissies, waarin
het heel plezierig werken was tot de
genoemde kwestie over het beheer
ontstond. Overigens, een bedankje
voor het vele werk verbonden aan
het verkrijgen van de subsidie heb
ik nooit gehad."
V. d. Reyden herinnert zich d«
strijd om de functie van de hal als
sporthal erdoor te slepen, toen de
inspecteur voor de volksgezondheid
tegenstander bleek en in zijn me
ning werd gestaafd door een op ver
zoek van de NSF geschreven rap
port van een Utrechts hoogleraar,
dat de vloer nooit bacteriologisch
voldoende schoon zou zjjn te krygen.
„Ja, mün klompen. De hal hoeft be
slist de steriliteit van een kraamka
mer niet te hebben. Er kan veel
worden bereikt en op een zorgvuldig
met de beste middelen gereinigde
vloer val ik liever dan op zondag
avond in de Haagse Houtrust, waar
de vloer vuil is van zakken patat en
andere welvaartssmeerpijperü, die
de mensen voor hun sportbroeders
achterlaten. Als ik daar val, ren Ik
meteen naar de dokter voor een »n-
ti-tetanus-prik."
Hiaat
Betrokken
Hoe is Leidenaar V. d. Reyden by
de hal betrokken? Werkzaam by het
Verbond van de Ned. groothandel
zit hy in een commissie marktstruc
tuur van het ministerie van Land
bouw, waarmee hy ook reeds te ma
ken had, toen hy werkzaam was by
het bedrijfschap voor de veehandel,
dat zich een vaste plaats in de vee
handel heeft verworven. Het bedrijf-
schap ontdekte de mogeiykheid voor
marktplaatsen uitkering te krygen
uit het Europese oriëntatie- en ga
rantiefonds voor de landbouw.
„Leiden sliep onwetend door en ik
maakte een stuk, dat op de secre
tarie verbeterd ging dienen als
Nog een hiaat. „By de begrotings
behandeling voor 1967 moest een
aanvullend krediet worden verleend
van pak-weg f 5 miljoen. Er viel in
eerste instantie in de raad geen be
slissing. In de kerstvakantie ben ik
gaan lobbyen bij de partyen. Ik
kreeg wethouder Sannes mee en dus
de PvdA minder tegen door meer
sport in het ontwerp van de hal in te
bouwen. In de tweede rit haalde het
krediet het."
Nu zijn we aan het eind van de
rit. En op dit moment vraagt drs.
V. d. Reyden zich af wat de beteke
nis is van een importmarkt. „Deze
eventueel in de toekomst te houden
markt is er met de haren byge-
sleept. De opzet heeft op dit moment
geen betekenis. De benodigde veteri
naire z.g. derde landen richtiynen
zijn zelfs aan de horizon nog niet ts
j zien. Op onverstandigheid wyst het
feit, dat gedacht wordt aan donder
dagmiddag, terwyl het bedrijfschap
op goede gronden dinsdagmiddag
heeft genoemd.
Donderdag komt waarschijniyk b«-
i ter uit, want dan kan de zaak wor
den gecombineerd met de vrydag-
markt. Dat zou echter betekenen,
dat de hal op de avond na een im
portmarkt niet beschikbaar zou zyn
voor de sport. Hoe doen we dat met
de contracten met sportverenigingen,
die in competitieverband voor een
heel seizoen op bepaalde avonden
spelen?
Overigens, de donderdagmiddag
past niet in het marktenschema:
maandag en dinsdag Rotterdam,
woensdag Den Bosch, donderdag
Utrecht, vrydag Leeuwarden, Zwolle
en Leiden. Ik ben ervan overtuigd,
dat Utrecht t.z.t. tegen de donder
dagmiddag in beroep gaat."
Tenslotte gaat de heer V. d. Rey
den nog even in op de prioriteit, die
de veemarkt in de hal van node
heeft. „Soms echter zal de markt
voor een evenement moeten wyken.
Ik heb me laten vertellen, dat ande
re keren de veehandel met een deel
van de hal genoegen moet nemen.
I Gaat de veehandel daarmee werke-
lyk akkoord? En wat vindt Brussel
iervan, dat zo'n grote subsidie ver
leende voor een hele hal?"
